Na osnovu člana 95 tačka 3 Ustava Crne Gore donosim
Ukaz o proglašenju Zakona o zaštiti od jonizujućih zračenja, radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti
Proglašavam Zakon o zaštiti od jonizujućih zračenja, radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti, koji je donijela Skupština Crne Gore 28. saziva na Petoj sjednici Prvog redovnog (proljećnjeg) zasijedanja u 2024. godini, dana 17. maja 2024. godine.
Broj: 011/24-782/2-01
Podgorica, 24. maj 2024. godine
Predsjednik Crne Gore,
Jakov Milatović, s.r.
Na osnovu člana 82 stav 1 tačka 2 i člana 91 stav 1 Ustava Crne Gore, Skupština Crne Gore 28. saziva, na Petoj sjednici Prvog redovnog (proljećnjeg) zasijedanja u 2024. godini, dana 17. maja 2024. godine, donijela je
Zakon o zaštiti od jonizujućih zračenja, radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti*
Zakon je objavljen u "Službenom listu CG", br. 49/2024 od 29.5.2024. godine, stupio je na snagu 6.6.2024, a primjenjuje se od 1.7.2027.
_____________
* U ovaj zakon preneseni su standardi Međunarodne agencije za atomsku energiju iz oblasti sigurnosti i bezbjednosti i Direktiva Savjeta Evropske unije 2013/59/EURATOM od 5. decembra 2013. godine o osnovnim sigurnosnim standardima za zaštitu od opasnosti koje potiču od izloženosti jonizujućem zračenju, i o stavljanju van snage Direktiva Savjeta Evropske unije (89/618/EURATOM, 90/641/EURATOM, 96/29/EURATOM, 97/43/EURATOM i 2003/122/EURATOM), Direktiva Savjeta Evropske unije 2013/51/EURATOM od 22. oktobra 2013. godine o utvrđivanju zahtjeva za zaštitu zdravlja stanovništva od radioaktivnih supstanci u vodi namijenjenoj za ljudsku potrošnju, Direktiva Savjeta 2011/70/EURATOM od 19. jula o uspostavljanju okvira Zajednice za odgovorno i sigurno upravljanje istrošenim gorivom i radioaktivnim otpadom, Direktiva Savjeta 2009/71/EURATOM od 25. juna 2009. o uspostavljanju okvira Zajednice za nuklearnu sigurnost nuklearnih postrojenja, Direktiva Savjeta 2014/87/EURATOM od 8. jula 2014. o izmjeni Direktive 2009/71/EURATOM o uspostavljanju okvira Zajednice za nuklearnu sigurnost nuklearnih postrojenja, Direktiva Savjeta 2006/117/EURATOM od 20. novembra 2006. o nadzoru i kontroli pošiljaka radioaktivnog otpada i istrošenoga goriva, Uredba Komisije (EURATOM) 2005/302 od 8. februara 2005. godine o primjeni zaštitnih mjera (nadzora sigurnosti) EURATOM-a, Odluka Komisije od 2008/312 od 5. marta 2008. o utvrđivanju standardnog dokumenta za nadzor i kontrolu pošiljaka radioaktivnog otpada i istrošenoga goriva na koji upućuje Direktiva Savjeta 2006/117/EURATOM, Direktiva Evropskog Parlamenta i Savjeta 89/391/EEZ od 12. juna 1989. godine o uvođenju mjera za podsticanje poboljšanja sigurnosti i zdravlja radnika na radu, Direktiva Savjeta 92/58/EEZ od 24. aprila 1992. o minimalnim zahtjevima za postavljanje sigurnosnih znakova i/ili znakova za zaštitu zdravlja na radu (deveta pojedinačna direktiva u smislu člana 16. stava 1. Direktive 89/391/EEZ), Direktiva Savjeta 89/654 od 30. novembra 1989. o minimalnim sigurnosnim i zdravstvenim zahtjevima na radnim mjestima (prva pojedinačna direktiva u smislu člana 16. stava 1. Direktive 89/391/EEZ), Direktiva Savjeta 89/656 od 30. novembra 1989. o minimalnim sigurnosnim i zdravstvenim zahtjevima za upotrebu lične zaštitne opreme na radnom mjestu (treća pojedinačna direktiva u smislu člana 16. stava 1. Direktive 89/391/EEZ) i Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta 2009/104/EZ od 16. septembra 2009. o minimalnim sigurnosnim i zdravstvenim zahtjevima za sigurnost i zdravlje radnika pri upotrebi radne opreme na radu (druga pojedinačna direktiva u smislu člana 16. stava 1. Direktive 89/391/EEZ).
I. OSNOVNE ODREDBE
Predmet
Član 1
Ovim zakonom uređuju se zaštita života i zdravlja ljudi i životne sredine od štetnog dejstva jonizujućih zračenja, uvoz, izvoz i tranzit izvora jonizujućih zračenja i nuklearnih materijala, prevoz radioaktivnih izvora i nuklearnih materijala, upravljanje radioaktivnim otpadom, kao i druga pitanja od značaja za radijacionu i nuklearnu sigurnost i bezbjednost.
Izuzeci od primjene
Član 2
Ovaj zakon ne primjenjuje se na:
1) izlaganje prirodnom nivou zračenja, kao što su radionuklidi sadržani u ljudskom tijelu i kosmičko zračenje, koje je uobičajeno na nivou tla;
2) izlaganje pojedinca iz stanovništva ili zaposlenih kosmičkom zračenju tokom leta, osim posade vazduhoplova i posade svemirskih letjelica;
3) izlaganje iznad tla radionuklidima prisutnim u netaknutoj zemljinoj kori;
4) jonizujuća zračenja namijenjena za odbranu države, osim u vanrednoj situaciji izlaganja;
5) upravljanje istrošenim gorivom;
6) izvoz istrošenog goriva.
Upotreba rodno osjetljivog jezika
Član 3
Izrazi koji se u ovom zakonu koriste za fizička lica u muškom rodu podrazumijevaju iste izraze u ženskom rodu.
Principi zaštite od jonizujućih zračenja
Član 4
Zaštita od jonizujućih zračenja zasniva se na sljedećim principima:
1) Opravdanost primjene
a) svaka djelatnost, kao i odluke o izlaganjima u postojećim ili vanrednim situacijama izlaganja, treba da budu planirane i sprovedene tako da daju veću korist od ukupne štete, uzimajući u obzir društvene, ekonomske i druge relevantne okolnosti;
2) Optimizacija zaštite od jonizujućih zračenja
a) zaštita od jonizujućih zračenja pojedinaca pri javnom ili profesionalnom izlaganju mora biti takva da se obezbijedi da veličina ličnih doza, broj izloženih pojedinaca i vjerovatnoća izlaganja budu onoliko niski koliko je to objektivno moguće postići, s obzirom na ekonomske i društvene faktore;
b) optimizacija zaštite lica izloženih medicinskom izlaganju primjenjuje se na način da doze kojima se lica izlažu budu što je moguće niže, ali ne na štetu obezbjeđenja potrebnih medicinskih informacija, odnosno primjenjuje se na veličinu ličnih doza, shodno svrsi medicinskog izlaganja, i to ne samo u smislu efektivne doze, nego po potrebi i u smislu ekvivalentne doze, kao mjera opreza koja dopušta nesigurnosti u pogledu štete za zdravlje ispod granice za reakcije tkiva.
3) Ograničenje izlaganja
a) u planiranim situacijama djelatnosti se sprovode na način koji će obezbijediti da ukupna doza koju je neka osoba primila ne prelazi granice doza propisane za profesionalno izlaganje ili izlaganje stanovništva jonizujućem zračenju.
Izdavanje ovlašćenja za djelatnosti i/ili aktivnosti prema stepenu rizika pri primjeni jonizujućih zračenja (gradirani pristup)
Član 5
Djelatnosti i/ili aktivnosti iz oblasti jonizujućih zračenja podliježu prijavljivanju, ovlašćivanju (registracija, licenca, odobrenje) i inspekcijskom nadzoru, srazmjerno veličini i vjerovatnoći izlaganja koje iz njih proizilaze i uticaja koji mogu da imaju, u cilju smanjenja takvog izlaganja ili unapređenja radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti.
Djelatnosti i/ili aktivnosti iz stava 1 ovog člana mogu biti ograničene samo na prijavljivanje i inspekcijski nadzor u skladu sa članom 43 ovog zakona.
Djelatnosti i/ili aktivnosti za koje prijavljivanje nije jedini zahtjev podliježu obavezi ovlašćivanja, kroz dobijanje rješenja o registraciji i/ili licenci i/ili odobrenju.
Primarna odgovornost za sigurnost i bezbjednost
Član 6
Privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice kojem je izdato rješenje o registraciji, licenca, odobrenje ili dozvola za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti prilikom primjene jonizujućih zračenja snosi primarnu odgovornost za:
- sigurno i bezbjedno obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti;
- sigurnost i bezbjednost objekta u kojima se sprovode djelatnosti i/ili aktivnosti;
- sigurnost i bezbjednost iskorišćenih izvora jonizujućih zračenja i radioaktivnog otpada u svim fazama upravljanja.
Privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice iz stava 1 ovog člana ne može prenijeti primarnu odgovornost na drugo lice.
Privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice iz stava 1 ovog člana, dužno je da obezbijedi da lica za koje snosi odgovornost i čije radnje mogu uticati na radijacionu sigurnost i bezbjednost imaju završen odgovarajući nivo nacionalnog okvira kvalifikacija pri primjeni jonizujućih zračenja.
Za sigurnost i bezbjednost radioaktivnog otpada za koji se ne može utvrditi vlasnik tog otpada, država snosi odgovornost.
Princip upravljanja radioaktivnim otpadom
Član 7
Upravljanje radioaktivnim otpadom zasniva se na sljedećim principima:
1) adekvatne zaštite od radiološkog rizika i ostalih povezanih rizika sadašnjih i budućih generacija i životne sredine;
2) radioaktivni otpad treba da se stvara u najmanjoj mogućoj mjeri, kako u pogledu aktivnosti, tako i pogledu njegove količine (zapremine), uz upotrebu odgovarajućih projektnih mjera i djelatnosti kod rada objekta i/ili postrojenja i njegove dekomisije, uključujući recikliranje i ponovnu upotrebu materijala;
3) uzimanja u obzir međusobne zavisnosti različitih faza u nastajanju i upravljanju radioaktivnim otpadom;
4) upravljanja radioaktivnim otpadom na siguran način, primjenom dugoročnog sistema pasivnih sigurnosnih mjera;
5) primjene zaštitnih mjera upravljanja radioaktivnim otpadom u skladu sa međunarodnim kriterijumima, standardima i smjernicama Međunarodne agencije za atomsku energiju;
6) upravljanje radioaktivnim otpadom sprovodi se prema gradiranom pristupu;
7) u svim fazama upravljanja radioaktivnim otpadom sprovodi se postupak odlučivanja koji se zasniva na dokazima i dokumentima;
8) biološki, hemijski i drugi rizici koji mogu biti dovedeni u vezu sa upravljanjem radioaktivnim otpadom moraju biti adekvatno razmotreni;
9) uklanjanje toplote nastale tokom upravljanja radioaktivnim otpadom mora biti uzeto u obzir i detaljno obrazloženo kroz propisivanje mjera, shodno odgovarajućem stepenu kritičnosti;
10) aktivnosti za koje se razumno može predvidjeti da će uzrokovati posljedice na buduće generacije, veće od onih koje su trenutno dopuštene, treba da se izbjegavaju;
11) troškove upravljanja radioaktivnim otpadom snosi pravno lice koje ga je stvorilo;
12) konačnu odgovornost za sigurno i bezbjedno odlaganje radioaktivnog otpada koji se šalje na preradu u državu članicu Evropske unije ili u državu koja nije članica Evropske unije, uključujući sav otpad koji je nastao kao nusproizvod, snosi Crna Gora.
Značenje izraza
Član 8
Izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća značenja:
1) akcelerator je uređaj ili postrojenje u kome se ubrzavaju naelektrisane čestice, emitujući jonizujuće zračenje energije veće od jedan mega-elektron volt (1 MeV);
2) aktivacija je proces pretvaranja stabilnog nuklida u radionuklid ozračivanjem materijala u kojem je taj nuklid sadržan, česticama ili visokoenergetskim fotonima;
3) aktivnost (A) je količnik očekivane vrijednosti broja nuklearnih prelaza (dN) u jezgrima atoma neke količine radionuklida, iz jednog energetskog stanja u drugo, i vremenskog intervala (dt) u kome se nuklearni prelazi događaju, i izražava se u jedinici za aktivnost koja se naziva bekerel (Bq);
4) apsorbovana doza (D) je srednja energija jonizujućeg zračenja apsorbovana po jedinici mase, tj. predstavlja prosječnu dozu po tkivu ili nekom organu i izražava se formulom D=dEsr/dm, gdje je dEsr srednja energija koju jonizujuće zračenje predaje po jedinici zapremine materije, dm masa materije jedinice zapremine, izražena u jedinici grej (Gy) koji predstavlja odnos jednog džula po kilogramu, odnosno 1Gy=1J/1kg;
5) bekerel (Bq) je jedinica za aktivnost (A) i predstavlja jedan nuklearni prelaz jezgra atoma radionuklida iz jednog energetskog stanja u drugo u toku jedne sekunde;
6) bezbjednosni događaj je bilo koji događaj izazvan protivzakonitim i zlonamjernim činom koji je usmjeren prema ili uključuje izvore jonizujućih zračenja ili nuklearni materijal, ili sa njima povezane objekte i koji ima potencijalne ili stvarne posljedice po radijacionu i nuklearnu sigurnost i bezbjednost;
7) dekomisija je skup administrativnih i tehničkih aktivnosti koje obuhvataju demontažu i dekontaminaciju radijacionog objekta i koje su preduzete u cilju oslobađanja tog objekta, osim objekta za odlaganje radioaktivnog otpada, od daljeg nadzora u skladu sa ovim zakonom;
8) dekontaminacija je postupak potpunog ili djelimičnog smanjenja nivoa kontaminacije ispod propisanih granica izlaganja, kroz osmišljene fizičke, hemijske ili biološke procese, koji uključuje i mjere otklanjanja neposredne opasnosti od kontaminacije, mjere kontrole daljeg širenja kontaminacije, izolaciju i bezbjedno uklanjanje izvora kontaminacije, kao i radnje vezane za procjenu i analizu rizika od nastupanja kontaminacije i procjenu i analizu štete u životnoj sredini usljed kontaminacije;
9) deterministički efekti su efekti na zdravlje indukovani uticajem jonizujućih zračenja za koji postoji granična vrijednost doze (prag) iznad koje ozbiljnost uticaja srazmjerno raste sa povećanjem doze;
10) dijagnostički referentni nivo je nivo doze koji se uspostavlja u radiološkim dijagnostičkim i intervencijskim aktivnostima ili nivo aktivnosti u slučaju radiofarmaceutika, i koriste se za tipična ispitivanja grupa pacijenata standardne veličine ili standardnih fantoma za široko definisane vrste opreme;
11) djelatnost i/ili aktivnost je ljudska aktivnost koja može da poveća izlaganje pojedinaca zračenju iz izvora jonizujućeg zračenja kojom se upravlja kao planiranom situacijom izlaganja;
12) dozvola je dokument koji se izdaje za obavljanje poslova: kontrole lične doze, stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, stručnjaka za medicinsku fiziku i stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti;
13) država porijekla je ona država iz koje se planira pošiljka;
14) država odredišta je ona država koja je za pošiljku krajnje odredište;
15) država tranzita je država koja nije ni država porijekla niti država odredišta a preko čije teritorije se vrši tranzit;
16) efektivna doza (E) je dozimetrijska veličina koja opisuje uticaj jonizujućih zračenja na organ, tkivo ili cijelo ljudsko tijelo i predstavlja zbir proizvoda očekivanih ekvivalentnih doza NT organa ili tkiva od unutrašnjeg i spoljašnjeg izlaganja i odgovarajućih težinskih koeficijenta tkiva wT, izražena u jedinici sivert (Sv);
17) ekstremitet je šaka, podlaktica, stopalo i gležanj;
18) ekvivalentna doza (NT) je dozimetrijska veličina koja opisuje biološki uticaj određene vrste jonizujućih zračenja u tkivu i predstavlja zbir proizvoda težinskih koeficijenata jonizujućeg zračenja za određeni tip zračenja i apsorbovane doze predate organu ili tkivu tim zračenjem, izražena u jedinici mjere sivert (Sv);
19) generator zračenja je uređaj koji generiše jonizujuće zračenje, kao što su X-zraci, neutroni, elektroni ili druge naelektrisane čestice;
20) građevinski materijal je bilo koji građevinski proizvod koji se trajno ugrađuje u objekte ili u neke njegove djelove i čije karakteristike imaju uticaj na karakteristike objekta u smislu izlaganja korisnika tog objekta jonizujućem zračenju;
21) granica izlaganja je vrijednost efektivne doze ili gdje je primjenjivo očekivane efektivne doze ili ekvivalentne doze koja potiče od svih izvora jonizujućih zračenja koji se koriste u ovlašćenim djelatnostima i/ili aktivnostima, koja kod pojedinca, u određenom vremenskom periodu, u svim situacijama planiranog izlaganja ne smije biti prekoračena;
22) institucionalna kontrola je skup aktivnosti kojima se osigurava održavanje i monitoring područja na kojem se nalazi odlagalište i odlagališta radioaktivnog otpada nakon zatvaranja odlagališta radioaktivnog otpada za razdoblje navedeno u dokumentaciji za ovlašćenu djelatnost;
23) interventna radiologija je upotreba tehnika dobijanja snimaka pomoću X zračenja u svrhu olakšavanja uvođenja i navođenja uređaja u tijelu u dijagnostičke ili terapijske svrhe;
24) iskorišćeni izvor je radioaktivni izvor koji više nije u upotrebi ili za koji ne postoji više namjera njegovog korišćenja za djelatnosti i/ili aktivnosti za koje je izdato rješenje o registraciji, licenca ili odobrenje, ali se i dalje zahtjeva sigurno upravljanje njime;
25) ispuštanje je dozvoljeno planirano i kontrolisano ispuštanje tečnog ili gasovitog radioaktivnog materijala, u životnu sredinu, koji potiče iz radijacionih objekata u toku njihovog redovnog rada u skladu sa ovim zakonom;
26) istrošeno gorivo je nuklearno gorivo koje je ozračeno u jezgru reaktora i trajno odstranjeno iz njega i smatra se upotrebljivim resursom, koji se može preraditi ili koji je namijenjen za konačno odlaganje bez predviđene dalje upotrebe, kada se smatra radioaktivnim otpadom;
27) izlaganje je čin izlaganja ili stanje izloženosti jonizujućem zračenju emitovanom izvan tijela (spoljašnje izlaganje) ili unutar tijela (unutrašnje izlaganje);
28) izlaganje radonu je izlaganje produktima raspada prirodnog radionuklida radona 222Rn;
29) izlaganje stanovništva je izlaganje pojedinaca jonizujućem zračenju, osim profesionalnog ili medicinskog izlaganja pojedinaca;
30) izložena lica su profesionalno izložena lica i lica na školovanju koji tokom rada primjenjuju jonizujuća zračenja;
31) izložena lica u vanrednim situacijama izlaganja su lica koja učestvuju u vanrednoj situaciji i koja mogu biti izložena jonizujućem zračenju u toj situaciji;
32) izuzimanje je postupak kojim se obezbjeđuje da djelatnost i/ili aktivnost koja se obavlja primjenom jonizujućih zračenja ne podliježe nadzoru u skladu sa ovim zakonom;
33) izvor bez vlasnika (napušteni izvor) je radioaktivni izvor koji nije izuzet niti otpušten jer je bio napušten, izgubljen, ukraden ili na druge načine nad njim nije bilo odgovarajućeg ovlašćenja;
34) izvor jonizujućeg zračenja je svaki pojedinačni subjekat poput generatora zračenja, akceleratora, radioaktivnog izvora ili radioaktivnog materijala koji može uzrokovati izlaganje jonizujućem zračenju emisijom jonizujućeg zračenja ili oslobađanjem radioaktivnih supstanci ili radioaktivnog materijala;
35) izvorni materijal je uranijum koji sadrži mješavinu izotopa kakva se javlja u prirodi; uranijum sa koncentracijom izotopa uranijuma 235U manjom nego u prirodi; torijum; bilo koji od prethodno navedenih materijala u formi metala, legure, hemijskog jedinjenja ili koncentrata i koncentrat rude uranijuma;
36) izvoz je fizički prenos izvora jonizujućih zračenja, iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala i radioaktivnog otpada iz Crne Gore na teritoriju druge države ili carinske teritorije u skladu sa carinskim propisima Crne Gore;
37) jonizujuće zračenje je prenos energije u obliku čestica ili elektromagnetnih talasa dužine manje ili jednako 100 nm ili frekvencije veće od ili jednake 3×1015 Hz koje mogu direktno ili indirektno proizvoditi jone;
38) klinička eksterna kontrola je sistematsko ispitivanje ili pregled postojećih medicinskih radioloških procedura u cilju unapređenja kvaliteta ili ishoda brige o pacijentima, kroz izmjenu djelatnosti po potrebi i primjenu novih standarda, stalno praćenje postupaka i rezultata postupaka koji se ispituju u odnosu na uspostavljene standarde za dobre medicinske radiološke postupke;
39) klinička odgovornost je odgovornost doktora odgovornog za individualna medicinska izlaganja u vezi: opravdanosti medicinskom izlaganju pacijenta, optimizaciji tokom medicinskog izlaganja pacijenta, procjene kliničkog ishoda medicinskog izlaganja pacijenta, saradnje sa doktorima drugih specijalnosti i ostalim zdravstvenim radnicima po potrebi, pribavljanja informacija o prethodnim medicinskim izlaganjima pacijenta, pružanja relevantnih informacija o pacijentu koji se izlaže medicinskom izlaganju, ostalim odgovornim doktorima i/ili ovlašćenim doktorima koji upućuju pacijenta na medicinska izlaganja, davanja informacija o rizicima od jonizujućih zračenja pacijentu koji se izlaže medicinskom izlaganju i njegovatelju ili licu koje pomaže tom pacijentu;
40) kontaminacija je nenamjerno ili nepoželjno prisustvo radioaktivnih supstanci na površini ili u čvrstim, tečnim ili gasovitim materijama (uključujući i ljudski organizam), kao i procesi koji dovode do prisustva radioaktivnih supstanci na površini ili u unutrašnjosti čvrstih, tečnih ili gasovitih supstanci (uključujući i ljudski organizam);
41) kontejner (ambalaža) je sklop komponenti koje garantuju zadržavanje zatvorenog radioaktivnog izvora, koji nije dio tog izvora, a služi kao zaštita izvora tokom obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti;
42) kontrola kvaliteta je dio osiguranja kvaliteta koji predstavlja skup radnji (programiranje, koordiniranje, implementacija) namijenjenih održanju ili poboljšanju kvaliteta i uključuje praćenje, evaluaciju i održavanje svih karakteristika rada opreme koje se mogu definisati, mjeriti i kontrolisati na traženim nivoima;
43) kontrolisana zona je kontrolisano područje koje podliježe posebnim pravilima zaštite od jonizujućeg zračenja zbog mogućnosti: da lica u tom području prime doze koje primaju profesionalno izložena lica kategorije A; širenja radioaktivne kontaminacije; velikih varijacija jačine doze jonizujućih zračenja u tom području;
44) lice na školovanju je lice koje se osposobljava kod nosioca ovlašćenja u svrhu osposobljavanja za određene vještine;
45) lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost je lice koje može biti i profesionalno izloženo lice, koje je obučeno i stručno osposobljeno za sprovođenje bezbjednosnih mjera u djelatnosti i/ili aktivnosti koja se obavlja;
46) lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja je profesionalno izloženo lice koje je obučeno i stručno osposobljeno za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja u djelatnosti i/ili aktivnosti koja se obavlja;
47) medicinsko izlaganje je izlaganje pacijenata ili pojedinaca bez simptoma bolesti tokom medicinskog ili stomatološkog dijagnostičkog postupka ili liječenja, u korist njihovog zdravlja, kao i izlaganje njegovatelja i lica koja pomažu pacijentima i volontera u medicinskom i biomedicinskom istraživanju;
48) medicinsko radiološki je pojam koji označava pripadnost radiodijagnostičkim, interventnim i radioterapijskim procedurama ili drugim medicinskim primjenama jonizujućih zračenja u cilju planiranja, vođenja i provjere primjene tih procedura;
49) medicinsko radiološki objekat je objekat u kome se izvode medicinske radiološke procedure;
50) medicinsko radiološka procedura je procedura koja dovodi do medicinskog izlaganja;
51) medicinsko snimanje je tehnika i/ili proces stvaranja vizuelnih prikaza unutrašnjosti tijela za kliničku analizu, medicinsku intervenciju ili vizuelni prikaz fizioloških funkcija nekih organa ili tkiva;
52) međunarodni standardi i smjernice su standardi i smjernice međunarodnih organizacija i udruženja u oblasti radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti;
53) mjere zaštite od jonizujućih zračenja su mjere kojima se izbjegava ili umanjuje doza zračenja koja se može primiti u vanrednim situacijama izlaganja ili u postojećim situacijama izlaganja;
54) mjere remedijacije su mjere koje se primjenjuju u cilju uklanjanja izvora jonizujućeg zračenja, smanjivanja aktivnosti ili količine izvora jonizujućeg zračenja, prekida putanja izlaganja jonizujućem zračenju ili smanjivanje uticaja jonizujućeg zračenja od izvora, radi izbjegavanja ili smanjivanja doza koje bi inače mogle biti primljene u postojećoj situaciji izlaganja;
55) nadgledana zona je područje koje podliježe pravilima zaštite od jonizujućeg zračenja zbog mogućnosti da lica u tom području prime doze koje primaju profesionalno izložena lica kategorije B i ne klasifikuje se kao kontrolisana zona;
56) nadležne institucije su organi državne uprave i organi uprave nadležni za radijacionu i nuklearnu sigurnost i bezbjednost i zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa ovim zakonom;
57) nemedicinsko izlaganje je svako namjerno izlaganje pojedinca jonizujućem zračenju u svrhu dobijanja snimaka čija primarna namjena ne ide u korist zdravlja pojedinca koji je izložen;
58) nenamjerno izlaganje je medicinsko izlaganje koje je bitno različito od medicinskog izlaganja za predviđenu svrhu;
59) nivo izuzimanja je granična vrijednost izražena kao koncentracija aktivnosti i/ili ukupna aktivnost pri kojoj ili ispod koje izvor jonizujućeg zračenja, koji sadrži jedan ili više radionuklida, ne podliježe prijavljivanju ili ovlašćivanju u skladu sa ovim zakonom;
60) nivo otpuštanja je vrijednost koncentracije aktivnosti pri kojoj ili ispod koje materijali, koji nastaju iz prijavljenih ili ovlašćenih djelatnosti i/ili aktivnosti, mogu biti oslobođeni od daljeg nadzora u skladu sa ovim zakonom;
61) normalno izlaganje je izlaganje jonizujućem zračenju koje se može dogoditi tokom redovnog obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuje održavanje redovnog rada, inspekciju, dekomisiju, kao i manje vanredne situacije koje se mogu kontrolisati;
62) nosilac dozvole je privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice ili fizičko lice kojem je izdata dozvola u skladu sa ovim zakonom;
63) nosilac rješenja o registraciji, licence ili odobrenja je privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice kojem je odobreno obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti u skladu sa ovim zakonom;
64) nuklearno postrojenje je postrojenje za: proizvodnju nuklearne energije (nuklearna elektrana); obogaćivanje nuklearnog materijala; proizvodnju nuklearnog goriva; preradu nuklearnog goriva; upravljanje istrošenim nuklearnim gorivom, istraživački nuklearni reaktor i skladište radioaktivnog otpada koje se nalazi na istoj lokaciji i direktno je povezano sa nabrojanim nuklearnim postrojenjima;
65) nuklearna sigurnost je skup mjera koje se preduzimaju radi postizanja odgovarajućih operativnih uslova prilikom obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti sa nuklearnim materijalima, sprečavanje i ublažavanje posljedica vanredne situacije, u cilju zaštite izloženih lica, stanovništva i životne sredine od štetnog uticaja jonizujućih zračenja koja mogu nastati;
66) nuklearni materijal je izvorni materijal ili specijalni fisibilni materijal;
67) njegovatelji i pomagači su lica koja svjesno i svojevoljno pristaju na izlaganje jonizujućem zračenju tokom dijagnostičkih postupaka u medicini pomažući i pružajući pomoć pacijentu tokom tih postupaka i nakon istih, osim ako im to nije u opisu posla;
68) objekat za upravljanje istrošenim gorivom je objekat ili postrojenje čija je primarna namjena upravljanje istrošenim gorivom;
69) očekivana efektivna doza E(t) je zbir očekivanih ekvivalentnih doza NT (t) organa ili tkiva zahvaćenog zračenjem koje su posljedica unošenja radioaktivnosti pomnoženih odgovarajućim težinskim koeficijentom tkiva wT;
70) očekivana ekvivalentna doza Ht (t) je integral po vremenu (t) jačine ekvivalentne doze u tkivu ili organu T koju će primiti pojedinac zbog unošenja radioaktivnosti;
71) odgovorni doktor je doktor medicine, stomatolog ili drugi zdravstveni radnik sa završenim VII1 nivoom nacionalnog okvira kvalifikacija koji snosi kliničku odgovornost za pojedinačno medicinsko izlaganje u skladu sa ovim zakonom;
72) odlagalište je objekat ili postrojenje čija je primarna namjena odlaganje radioaktivnog otpada;
73) odlaganje radioaktivnog otpada je smještanje radioaktivnog otpada u odlagalište, bez namjere njegovog ponovnog korišćenja;
74) odlaganje istrošenog goriva je smještanje istrošenog goriva u odlagalište, bez namjere njegovog ponovnog korišćenja;
75) operater je pravno lice koje ima postrojenje u kojem se prikuplja, prerađuje ili topi otpadni metal;
76) osiguranje kvaliteta je svaka planirana i sistematska radnja neophodna radi obezbjeđenja odgovarajuće garancije da će struktura, sistem, komponente ili procedure funkcionisati na zadovoljavajući način u skladu sa standardima;
77) otpuštanje je postupak kojim se obezbjeđuje da materijali, koji nastaju iz prijavljenih ili ovlašćenih djelatnosti i/ili aktivnosti, mogu biti oslobođeni od daljeg nadzora u skladu sa ovim zakonom;
78) otvoreni radioaktivni izvor je radioaktivni izvor koji nije zatvoren;
79) ovlašćena zdravstvena ustanova za obavljanje zdravstvene zaštite zaposlenih (služba medicine rada) (u daljem tekstu: ovlašćena zdravstvena ustanova) je služba nadležna za vršenje zdravstvenog praćenja zaposlenih lica izloženih jonizujućem zračenju, čiji je rad odobrilo ministarstvo nadležno za poslove zdravlja;
80) ovlašćeni doktor je doktor medicine, stomatolog ili drugi zdravstveni radnik sa završenim VII1 nivoom nacionalnog okvira kvalifikacija koji ima pravo da uputi pojedince na medicinske radiološke procedure odgovornom doktoru;
81) ovlašćeno postrojenje druge države je objekat na području druge države za koje su nadležne institucije te države u skladu sa svojim nacionalnim pravom izdali ovlašćenje za dugoročno skladištenje ili odlaganje zatvorenih izvora i radioaktivnog otpada, ili objekat koji u skladu s nacionalnim pravom ima odgovarajuće ovlašćenje za spremanje zatvorenih izvora;
82) rješenje o registraciji, licenca ili odobrenja su dokumenta kojima se odobrava obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti u skladu sa ovim zakonom;
83) pasivno korišćenje izvora je korišćenje onih izvora jonizujućih zračenja kojima se upravlja isključivo sa distance;
84) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) je dokument koji opisuje sve aktivnosti koje je potrebno sprovesti prije, u toku i nakon vanredne situacije u cilju adekvatnog postupanja u vanrednoj situaciji izlaganja, uzimajući u obzir iskustvo, pretpostavljene događaje i sa njima povezane scenarije;
85) plan zaštite je dokument kojim se definišu obim, ciljevi i mjere bezbjednosti primjene jonizujućih zračenja;
86) planirana situacija izlaganja je izlaganje koje nastaje iz planirane primjene izvora jonizujućih zračenja ili iz ljudske aktivnosti kojom se mijenja putanja izlaganja, uzrokujući time izlaganje ili potencijalno izlaganje ljudi ili životne sredine, a može obuhvatiti normalno i potencijalno izlaganje;
87) pojedinac iz stanovništva je pojedinac čije je izlaganje (ne računajući medicinsko i profesionalno) reprezentativno u smislu verifikacije ispunjenosti granica izlaganja za stanovništvo;
88) posebno odobreno izlaganje je izlaganje koje prekoračuje propisane granice izlaganja i koje se odobrava samo u posebnim slučajevima, za vrijeme redovnog rada, kada alternativni postupci koji ne dovode do takvog izlaganja ne mogu da budu korišćeni, odnosno, kada ne postoje tehničke i organizacione mogućnosti održavanja izlaganja unutar granica izlaganja, ili kada primjena takvih mogućnosti nije opravdana ili optimalna;
89) postojeća situacija izlaganja je situacija izlaganja jonizujućem zračenju koja već postoji, kontroliše se i ne zahtijeva preduzimanje hitnih mjera;
90) pošiljalac je pravno ili fizičko lice koje je prije otpremanja pošiljke radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva odgovorno za tu pošiljku i planira njeno otpremanje primaocu;
91) pošiljka je svaka aktivnost pri premještanju radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva iz države porijekla u državu odredišta;
92) pošiljka izvan Evropske unije je pošiljka u kojoj su država porijekla Crna Gora i država odredišta država koja nije država članica Evropske unije;
93) pošiljka u državu članicu Evropske unije je pošiljka u kojoj su država porijekla Crna Gora i država odredišta država članica Evropske unije;
94) potencijalno izlaganje je izlaganje koje se ne može sa sigurnošću očekivati, a može nastati usljed događaja ili slijeda događaja za koje postoji vjerovatnoća da će se dogoditi, uključujući i kvar na opremi i greške u rukovanju opremom;
95) potrošački proizvod je uređaj ili proizvod u koji su namjerno ugrađeni jedan ili više radionuklida ili su proizvedeni aktivacijom, ili koji stvaraju jonizujuće zračenje, a mogu se prodati ili učiniti dostupnima dijelu javnosti bez posebnog nadzora nakon prodaje;
96) praktični aspekti medicinskih radioloških procedura je postupak fizičkog izvođenja medicinskog izlaganja sa njima povezanim aktivnostima koje uključuju: rukovanje i korišćenje medicinsko radiološke opreme; procjenu tehničkih i fizičkih parametara (uključujući doze zračenja); kalibraciju i održavanje opreme; pripremu i davanje radiofarmaceutika i izvođenje medicinskog snimanja;
97) preporučeno dozno ograničenje je ograničenje koje predstavlja moguću gornju granicu izlaganja pojedinca od konkretnog izvora jonizujućeg zračenja u planiranoj situaciji izlaganja koja u procesu optimizacije zaštite od zračenja treba da obezbijedi odgovarajući izbor opcija u postupku optimizacije, na način da ukupno izlaganje pojedinca ostane unutar granica izlaganja;
98) prerada i ponovna prerada je hemijski ili fizički postupak koji se vrši na radioaktivnom materijalu ili radioaktivnom otpadu, uključujući iskopavanje, konverziju, obogaćivanje nuklearnih materijala i ponovna obrada istrošenog goriva, u cilju unapređenja sigurnosti i ekonomičnosti upravljanja radioaktivim materijalom ili radioaktivnim otpadom smanjenjem zapremine, uklanjanjem radionuklida i promjenom sastava i strukture materijala;
99) prevoz je djelatnost i/ili aktivnost koja podrazumijeva utovar i istovar i fizički premještaj izvora jonizujućih zračenja, iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala i radioaktivnog otpada sa jednog mjesta na drugo;
100) prijavljivanje (notifikacija) je podnošenje zahtjeva o namjeri vršenja djelatnosti i/ili aktivnosti u smislu ovog zakona;
101) primalac je pravno ili fizičko lice kojem se šalje pošiljka radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva;
102) prirodni izvor zračenja je izvor jonizujućeg zračenja prirodnog, terestrijalnog (zemaljskog) ili svemirskog porijekla;
103) prirodni radioaktivni materijal je radioaktivni materijal čiji sadržaj radionuklida ne odstupa značajno od prirodnih radionuklida, kao i materijali čija se koncentracija aktivnosti njegovih prirodnih radionuklida u toku tehnoloških postupaka promijenila;
104) prirodni radionuklidi su radionuklidi koji se javljaju u prirodi u značajnim količinama i koji nijesu nastali čovjekovim djelovanjem (kalijum 40K, uranijum 235U, uranijum 238U, torijum 232Th i produkti njihovih raspada);
105) profesionalno izlaganje je izlaganje profesionalno izloženih lica i/ili lica na školovanju tokom njihovog rada sa primjenom jonizujućih zračenja;
106) profesionalno izlaganje u vanrednim situacijama je izlaganje pojedinca jonizujućem zračenju prilikom preduzimanja radnji tokom postupanja u vanrednoj situaciji izlaganja;
107) profesionalno izloženo lice (izloženi radnik) je inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja, preduzetnik ili lice koje radi kod poslodavca koje može biti izloženo jonizujućem zračenju pri obavljanju djelatnosti i/ili aktivnost i koje može primiti doze koje prelaze propisane granice izlaganja za stanovništvo;
108) radioaktivni efluent je tečni ili gasoviti radioaktivni materijal koji se kontrolisano ispušta u životnu sredinu;
109) radijaciona i nuklearna bezbjednost je sprečavanje, otkrivanje i postupanje u slučaju krađe, sabotaže, nedozvoljenog pristupa, nedozvoljenog prometa ili druge zlonamjerne radnje koja se odnosi na nuklearni materijal, radioaktivni materijal i sa njima povezane objekte;
110) radijaciona sigurnost je skup organizacionih i tehničko-tehnoloških mjera kojima se obezbjeđuju optimalno planirano izlaganje i optimalni rizik od mogućeg izlaganja jonizujućem zračenju usljed obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti sa izvorima jonizujućih zračenja, sprečavanje i ublažavanje posljedica vanredne situacije, u cilju zaštite izloženih lica, stanovništva i životne sredine od štetnog uticaja jonizujućih zračenja koja mogu nastati;
111) radijaciona štetnost pojedinca ili pojedinačna štetnost je klinički primjetan štetni efekat na pojedincu ili njegovim potomcima, koji može biti neposredan ili sa zakašnjenjem, kada će se, u slučaju zakašnjenja, vjerovatno ali ne i sigurno pojaviti;
112) radijacioni objekat je objekat, osim nuklearnog postrojenja, u kome se radioaktivni izvor proizvodi, obrađuje, koristi, sprema, skladišti i odlaže i gdje je radiološki rizik takav da može dovesti do izlaganja izloženih lica, stanovništva i životne sredine iznad propisanih granica;
113) radiološki rizik je vjerovatnoća da pojedinac doživi određeni štetni efekat kao rezultat izlaganja jonizujućem zračenju;
114) radioaktivni izvor je izvor jonizujućeg zračenja koji sadrži radioaktivni materijal u svrhu korišćenja njegove radioaktivnosti;
115) radioaktivni materijal je materijal koji sadrži radioaktivne supstance;
116) radioaktivni otpad je radioaktivni materijal u čvrstom, tečnom ili gasovitom stanju koji se ne planira za dalju upotrebu;
117) radioaktivna supstanca je supstanca koja sadrži jedan ili više radionuklida čija ukupna koncentracija i koncentracija aktivnosti ne mogu biti zanemarene sa aspekta zaštite od jonizujućih zračenja;
118) radiodijagnostika je in-vivo dijagnostička nuklearna medicina, medicinska dijagnostička radiologija koja koristi jonizujuće zračenje i stomatološka radiologija;
119) radon je radionuklid 222Rn i produkti njegovog raspada;
120) radonski prioritetno područje je teritorija opština u kojima se procjenjuje da više od 10% postojećih stanova ima srednje godišnje koncentracije aktivnosti radona iznad propisanog nacionalnog referentnog nivoa;
121) radioterapija je metoda liječenja pacijenata teleterapijom, brahiterapijom i nuklearnom medicinom u terapijske svrhe;
122) referentni nivo je nivo efektivne ili ekvivalentne doze ili koncentracije aktivnosti u vanrednoj situaciji izlaganja ili postojećoj situaciji izlaganja, iznad koga se izlaganje smatra neprikladnim, čak i kada nije riječ o granici koja ne smije biti prekoračena;
123) reprezentativni pojedinac iz stanovništva je pojedinac koji primi dozu koja je reprezentativna za više izloženih pojedinaca iz stanovništva, osim pojedinaca koji imaju rijetke ili ekstremne navike;
124) sabotaža je namjerni čin usmjeren prema ili koji uključuje radioaktivni ili nuklearni materijal prilikom njihovog korišćenja, skladištenja ili prevoza kao i povezana postrojenja, kojim bi se direktno ili indirektno mogli ugroziti zdravlje i sigurnost radnika, stanovništva ili životne sredine usljed izlaganja jonizujućem zračenju ili ispuštanja radioaktivnih supstanci;
125) sistematsko ispitivanje radioaktivnosti odnosno monitoring radioaktivnosti je mjerenje spoljašnje jačine doze zračenja usljed prisustva radioaktivnih supstanci u životnoj sredini i mjerenje koncentracija radionuklida u: svim segmentima životne sredine, hrani, građevinskom materijalu, hrani za životinje, proizvodima u opštoj upotrebi, sredstvima za ishranu bilja (mineralna đubriva) i drugoj robi koja se stavlja u promet, vodi za piće, kao i mjerenje koncentracije aktivnosti radona u boravišnim i radnim prostorima;
126) sistem upravljanja vanrednom situacijom je pravni ili administrativni okvir zaštite i spašavanja kojim se uspostavljaju nadležnosti za pripremljenost i postupanje u slučaju radiološke ili nuklearne vanredne situacije izlaganja, kao i nadležnosti za donošenje odluka u slučaju vanredne situacije izlaganja;
127) sivert (Sv) je naziv za jedinicu mjere za ekvivalentnu ili efektivnu dozu i jednak je količniku jednog džula i jednog kilograma: 1Sv=1J/1kg;
128) skladište je radijacioni objekat čija je primarna svrha upravljanje uskladištenim radioaktivnim i nuklearnim materijalom, iskorišćenim radioaktivnim izvorima ili radioaktivnim otpadom sa namjerom ponovnog iznošenja radi prerade i ponovne prerade ili odlaganja, oslobađanja od daljeg nadzora, izvoza, reciklaže i ponovne upotrebe u ovlašćenoj djelatnosti i/ili aktivnosti;
129) skladištenje je privremeno čuvanje radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala, iskorišćenih radioaktivnih izvora ili radioaktivnog otpada u skladištu;
130) skladištenje istrošenog goriva je privremeno držanje istrošenog goriva u namjenskom objektu za upravljanje istrošenim gorivom, s namjerom da se ono preradi;
131) slučajno izlaganje je izlaganje pojedinca posljedicama vanredne situacije, osim izloženih lica u vanrednim situacijama izlaganja;
132) služba za dozimetriju je služba koju vodi ovlašćeno pravno lice odnosno privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik osposobljeno da: vrši kalibraciju, očitava i tumači mjerne rezultate, provjerava pojedinačne mjerne uređaje, mjeri radioaktivnost u ljudskom tijelu ili u biološkim uzorcima i procijenjuje dozu izloženih lica, kojem je izdata dozvola za obavljanje poslova kontrole lične doze;
133) specijalni fisibilni materijal je plutonijum Pu izotopske koncentracije koja ne prelazi 80% u 238Pu; uranijum 233U; uranijum obogaćen izotopom uranijuma 235U ili uranijuma 233U; uranijum koji sadrži smješu izotopa koja se javlja u prirodi, a koncentracija mu je veća od one koja se javlja u rudama ili ostacima pri preradi, kao i smješa navedenih materijala;
134) spremište je objekat ili prostorija za privremeno čuvanje radioaktivnih izvora i radioaktivnog otpada do povratka proizvođaču ili do predaje u skladište radioaktivnog otpada;
135) stohastički efekti su efekti na zdravlje indukovani uticajem jonizujućih zračenja čija je vjerovatnoća pojavljivanja srazmjerna dozi jonizujućeg zračenja, dok je ozbiljnost zdravstvenog efekta, ukoliko do njega dođe, nezavisna od doze jonizujućeg zračenja;
136) stručnjak za medicinsku fiziku je fizičko lice koje posjeduje odgovarajuće znanje, osposobljenost i iskustvo za rad ili za pružanje savjeta iz oblasti fizike ili tehnologija koje koriste jonizujuće zračenje koje se primjenjuje u medicinskom izlaganju, kome je izdata dozvola za obavljanje poslova stručnjaka za medicinsku fiziku;
137) stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja je privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice koje ima potrebna znanja, osposobljenost i iskustvo neophodno za davanje savjeta i vršenje poslova u vezi sa primjenom i zaštitom od jonizujućih zračenja kome je izdata dozvola za obavljanje poslova stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
138) strukture, sistemi i komponente su elementi objekta koji doprinose sigurnosti, izuzev ljudskog faktora, pri čemu se pod strukturama podrazumijevaju svi pasivni elementi objekta; sistemi su skupovi komponenata sastavljeni na takav način da obavljaju određenu funkciju, a komponente su pojedinačni elementi sistema;
139) svemirska letjelica je letjelica sa ljudskom posadom koja se kreće na visini većoj od 100 km iznad nivoa mora;
140) šteta po zdravlje je smanjenje dužine i kvaliteta života stanovništva usljed izlaganja jonizujućem zračenju koja dovode do reakcije tkiva, karcinoma i ozbiljnih genetskih poremećaja;
141) tranzit je prelazak izvora jonizujućih zračenja, iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala, radioaktivnog otpada i istrošenog goriva preko carinske teritorije Crne Gore, u skladu sa carinskim propisima Crne Gore;
142) toron je radionuklid 220Rn i po potrebi produkti njegovog raspada;
143) UN broj je četvorocifreni identifikacioni broj radioaktivnog izvora ili nuklearnog materijala, utvrđen posebnim propisom Ujedinjenih nacija;
144) upravljanje istrošenim gorivom su sve aktivnosti povezane sa rukovanjem, skladištenjem, ponovnom preradom ili odlaganjem istrošenog goriva, osim njegovog odvoženja sa lokacije;
145) upravljanje radioaktivnim otpadom je skup administrativnih i operativnih radnji koje se odnose na rukovanje, preradu i ponovnu preradu, kondicioniranje, privremeno skladištenje, skladištenje i odlaganje radioaktivnog otpada, osim njegovog odvoženja sa lokacije;
146) unošenje je proces unošenja radionuklida u organizam udisanjem, ishranom ili kroz kožu, kao i ukupna aktivnost unijetih radionuklida;
147) uvoz je fizički prenos izvora jonizujućeg zračenja i nuklearnog materijala sa teritorije druge države ili carinske teritorije na teritoriju Crne Gore, u skladu sa carinskim propisima Crne Gore;
148) vanredna situacija je nerutinski događaj koji uključuje izlaganje jonizujućem zračenju i zahtijeva brzo djelovanje da bi se izbjegla opasnost koja može prouzrokovati ozbiljne štetne posljedice po ljudsko zdravlje i sigurnost, kvalitet života, imovinu ili životnu sredinu, u slučaju akcidenta (nesreće), ili posljedice nezanemarljive sa aspekta zaštite od jonizujućih zračenja, u slučaju incidenta (nezgoda);
149) vanredna situacija izlaganja je izlaganje pojedinaca u vanrednoj situaciji (radiološkoj i/ili nuklearnoj);
150) vanjski radnici su izložena lica, uključujući lica na školovanju, koja obavljaju aktivnosti u kontrolisanoj i nadgledanoj zoni zračenja a nijesu zaposlena kod nosioca ovlašćenja i dozvola u skladu sa ovim zakonom;
151) visokoaktivni zatvoreni izvor je zatvoreni izvor za koji je aktivnost radionuklida koji je sadržan u tom izvoru jednaka ili prelazi aktivnost koja je utvrđena propisom kojim se uređuje kategorizacija izvora jonizujućih zračenja, način označavanja, izgled oznake i etikete iz člana 39 ovog zakona;
152) zahtjev je standardni dokument u formi obrasca koji propisno ispunjava podnosilac zahtjeva;
153) zaštita od jonizujućih zračenja je zaštita ljudi i svih drugih živih bića i životne sredine od štetnih efekata jonizujućih zračenja;
154) zatvaranje je okončanje svih djelatnosti u određenom trenutku nakon smještanja istrošenoga goriva ili radioaktivnog otpada u odlagalište, uključujući završne inženjerske ili druge radove koji su potrebni kako bi se u odlagalištu stvorili uslovi koji su dugoročno sigurni;
155) zatvoreni izvor je radioaktivni izvor u kojem je radioaktivni materijal trajno zatvoren u kapsuli ili je ugrađen u čvrstu formu radi sprečavanja bilo kog širenja radioaktivnih supstanci u toku redovnog režima rada;
156) zdravstveni preventivni pregled (skrining) je postupak u kojem se koristi medicinska radiološka oprema u svrhu rane dijagnostike grupa stanovništva koje su izložene riziku.
II. ZABRANE
Zabrana izgradnje postrojenja
Član 9
Zabranjena je izgradnja postrojenja za obogaćivanje urana, postrojenja za proizvodnju nuklearnog goriva, nuklearnih elektrana, postrojenja za preradu istrošenog goriva, istraživačkih reaktora, skladišta istrošenog goriva i sa njima povezanih skladišta radioaktivnog otpada na istoj lokaciji.
Zabrane rada sa izvorima jonizujućih zračenja
Član 10
Zabranjeno je zapošljavanje, odnosno profesionalni rad sa izvorima jonizujućih zračenja licima mlađim od 18 godina života.
Zabranjena su posebno odobrena izlaganja za: fizička lica mlađa od 18 godina života, lica na školovanju, trudnice i dojilje.
Zabranjen je rad sa izvorima jonizujućih zračenja za vrijeme trudnoće ukoliko nijesu ispunjeni uslovi rada koji obezbjeđuju da ekvivalentna doza za plod bude toliko niska da do kraja trudnoće ne dostigne vrijednost veću od 1 mSv.
Zabranjen je rad dojiljama na radnim mjestima sa otvorenim izvorima jonizujućih zračenja na kojima postoji rizik od unošenja radionuklida ili radioaktivne kontaminacije tijela.
Zabranjeno je udaljavanje ili premještanje izloženih lica sa radnih mjesta i vršenja poslova bez njihovog pristanka, ukoliko su za vrijeme posebno odobrenog izlaganja prekoračene granice izlaganja.
Zabrane obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti
Član 11
Zabranjeno je obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti koja nije prijavljena i/ili koja nema rješenje o registraciji, licencu, odobrenje ili dozvolu koja se izdaje u skladu sa ovim zakonom.
Zabranjena je:
- nabavka, razvoj, proizvodnja i upotreba nuklearnog oružja, radioloških disperzivnih uređaja;
- upotreba nuklearnog ili drugog radioaktivnog materijala i tehnologija u nemirnodopske svrhe;
- pomaganje i/ili učešće u aktivnostima iz al. 1 i 2 ovog stava.
Zabranjen je uvoz, prerada, skladištenje i odlaganje radioaktivnog otpada i istrošenog goriva inostranog porijekla na teritoriji Crne Gore.
Zabranjeno je namjerno dodavanje radioaktivnih supstanci u proizvodnji hrane, hrane za životinje, kozmetike, igračaka i nakita, kao i uvoz ili izvoz tih proizvoda.
Zabranjene su djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju aktivaciju materijala u igračkama i nakitu, koji za vrijeme stavljanja na tržište ili tokom njihove izrade dovode do povećanja aktivnosti koja se ne može zanemariti sa aspekta zaštite od jonizujućih zračenja, kao i uvoz ili izvoz tih proizvoda ili materijala.
Zabranjene su neopravdane djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju aktivaciju materijala koja dovodi do povećanja aktivnosti u potrošačkom proizvodu, koji se ne može zanemariti sa aspekta zaštite od jonizujućih zračenja, prilikom stavljanja na tržište.
Zabranjena je prodaja i stavljanje na tržište potrošačkih proizvoda ukoliko njihovo korišćenje nije opravdano ili nije izuzeto u skladu sa ovim zakonom.
Zabranjena je ugradnja i korišćenje radioaktivnih gromobrana.
Zabranjena je ugradnja i korišćenje detektora dima koji imaju izvor jonizujućih zračenja u gasovitom stanju ili izvor jonizujućih zračenja čiji su produkti raspada u gasovitom stanju.
Zabranjeno je namjerno razblaživanje radioaktivnog materijala radi izbjegavanja pribavljanja ovlašćenja i inspekcijske kontrole u skladu sa ovim zakonom, osim u slučaju: miješanja materijala u proizvodnom procesu u kojem konačan proizvod nema radioaktivna svojstva i miješanja radioaktivnog i neradioaktivnog materijala za potrebe njegovog recikliranja ili ponovne upotrebe.
Zabranjeno je obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti sa zatvorenim izvorima jonizujućih zračenja ili njihovim kontejnerima koji su mehanički oštećeni ili ukazuju na moguće curenje jonizujućih zračenja ili su na bilo koji drugi način oštećeni.
Zabranjeno je namjerno razblaživanje radioaktivnog otpada radi izbjegavanja pribavljanja ovlašćenja i inspekcijske kontrole u skladu sa ovim zakonom.
Zabranjeno je prilikom uvoza ili izvoza izvora jonizujućih zračenja njihovo zadržavanje u toku uvoza ili izvoza.
Zabranjeno je neopravdano ponavljanje medicinskog izlaganja jonizujućem zračenju tokom dijagnostičkih procedura.
Zabranjeno je otkrivanje povjerljivih informacija i podataka o jonizujućem zračenju koji su označeni kao tajni, kao i podataka i informacija koji su dobijeni u razmjeni na osnovu potvrđenih međunarodnih ugovora/sporazuma.
Zabranjeno je isticati znak radioaktivnosti na bilo kom predmetu ili mjestu na kojem ne postoji prisustvo izvora jonizujućih zračenja.
III. NADLEŽNI ORGANI ZA ZAŠTITU OD JONIZUJUĆIH ZRAČENjA, RADIJACIONU I NUKLEARNU SIGURNOST I BEZBJEDNOST
Nadležni organi za zaštitu od jonizujućih zračenja
Član 12
Poslove u oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti vrše:
- organ državne uprave nadležan za zaštitu životne sredine (u daljem tekstu: Ministarstvo);
- organ uprave nadležan za zaštitu životne sredine (u daljem tekstu: organ uprave);
- organ uprave nadležan za inspekcijske poslove; i
- organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove.
Nadležnosti Ministarstva
Član 13
Ministarstvo obavlja sljedeće poslove:
1) predlaže strategije, programe i druge akte iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti;
2) donosi podzakonske akte za sprovođenje ovog zakona;
3) podnosi izvještaje o zaštiti od jonizujućih zračenja, radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti Evropskoj komisiji i Međunarodnoj agenciji za atomsku energiju u skladu sa ovim zakonom;
4) sarađuje sa međunarodnim organizacijama i nadležnim organima drugih država u oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti;
5) sarađuje s Evropskom komisijom i Međunarodnom agencijom za atomsku energiju u sprovođenju Sporazuma o zaštitnim mjerama i povezanih protokola, uključujući sprovođenje inspekcija i posjeta, pružanje dodatnog pristupa (complementary access) i pružanje podrške i informacija zatraženih od strane inspektora Evropske komisije i Međunarodne agencije za atomsku energiju u cilju ispunjavanja njihovih dužnosti;
6) vodi evidenciju o nuklearnim materijalima i drugim podacima relevantnim za nuklearnu sigurnost i bezbjednost u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje tajnost podataka i o tome izvještava Evropsku komisiju i Međunarodnu agenciju za atomsku energiju;
7) razmjenjuje informacije u okviru Sporazuma između Evropske zajednice za atomsku energiju (EURATOM) i država nečlanica Evropske unije o učešću država nečlanica Evropske unije u sistemu Zajednice za ranu razmjenu informacija u slučaju radiološkog vanrednog događaja (ECURIE);
8) sarađuje sa drugim državnim organima na izradi nacionalnog plana zaštite i spašavanja od radioloških (radijacionih) i nuklearnih nesreća;
9) sprovodi i organizuje aktivnosti na otkrivanju izvora bez vlasnika koji potiču od djelatnosti i/ili aktivnosti koje su prestale sa radom, njihov prevoz, skladištenje, odlaganje i istraživanje podataka o porijeklu tog izvora;
10) unapređuje strateški i pravni okvir u oblasti radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti, na osnovu stečenog iskustva i operativnog iskustva drugih nadležnih organa i razvoja odgovarajuće tehnologije i istraživanja;
11) koordinira nacionalne institucije iz člana 12 ovog zakona i neposredno sarađuje sa Evropskom komisijom i posredstvom organa državne uprave nadležnog za nauku sa Međunarodnom agencijom za atomsku energiju.
Nadležnosti organa uprave
Član 14
Organ uprave obavlja sljedeće poslove:
1) izdaje, mijenja i oduzima ovlašćenja i dozvole u skladu sa ovim zakonom;
2) izdaje saglasnosti u skladu sa ovim zakonom;
3) vodi registar zahtjeva i izdatih potvrda, ovlašćenja i dozvola u skladu sa ovim zakonom;
4) uspostavlja, održava i ažurira centralnu bazu podataka o: svim izvorima jonizujućih zračenja i njihovim karakteristikama (aktivnost izvora u vrijeme proizvodnje ili u vrijeme prvog stavljanja na tržište ili u vrijeme kada je podnosilac zahtjeva nabavio izvor); korisnicima tih izvora; izloženim licima; vanjskim radnicima; licima odgovornim za zaštitu od jonizujućih zračenja; licima odgovornim za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost; radioaktivnom otpadu; radonu, postrojenjima (objektima), kao i drugim podacima od značaja za zaštitu od jonizujućih zračenja, radijacionu i nuklearnu sigurnost i bezbjednost;
5) priprema program monitoringa radioaktivnosti u životnoj sredini;
6) vodi informacioni sistem o stanju radioaktivnosti u životnoj sredini;
7) izrađuje analize i izvještaje o stanju radioaktivnosti u životnoj sredini;
8) prikuplja podatke o akcidentima i incidentima;
9) izrađuje uputstva (vodiče) za sprovođenje ovog zakona koji se objavljuju na internet stranici;
10) izrađuje interne procedure;
11) priprema stručne podloge za izradu propisa iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti;
12) učestvuje u izradi strateških i planskih dokumenata, izvještaja, programa i informacija i dr.;
13) izvještava Evropsku komisiju kroz Evropsku platformu za razmjenu radioloških podataka (u daljem tekstu: EURDEP).
Nadležnosti organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove
Član 15
Organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove obavlja sljedeće poslove:
1) predlaže Nacionalni plan zaštite i spašavanja od radioloških (radijacionih) i nuklearnih nesreća;
2) izdaje saglasnost za prevoz radioaktivnih i nuklearnih materijala u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje prevoz opasnih materija;
3) izdaje saglasnost na planove pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji izlaganja u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje zaštita i spašavanje;
4) koordinira i vodi sistem prognoziranja nastanka radiološke ili nuklearne vanredne situacije, uz korišćenje odgovarajuće platforme;
5) koordinira na nacionalnom i međunarodnom nivou razmjenu informacijama u slučaju vanrednog događaja na osnovu potvrđenih međunarodnih ugovora u slučaju vanredne situacije;
6) upućuje zahtjev za pomoć od drugih država i međunarodnih organa i organizacija;
7) učestvuje u izradi i sprovođenju aktivnosti iz oblasti informisanja javnosti tokom vanredne situacije izlaganja radi podizanja svijesti i znanja građana o postupanju prije, tokom i nakon događaja;
8) daje saglasnosti i mišljenja u skladu sa ovim zakonom.
IV. DOKUMENTI IZ OBLASTI RADIJACIONE I NUKLEARNE SIGURNOSTI I BEZBJEDNOSTI
Strategija o radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti
Član 16
Strategijom o radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti (u daljem tekstu: Strategija) utvrđuju su ciljevi i aktivnosti u vezi sa radijacionom i nuklearnom sigurnošću i bezbjednošću, mjere za poboljšanje i unapređenje sigurnosne i bezbjednosne kulture, koja uključuje i postojeću situaciju izlaganja, osim izlaganja radonu, organizaciju i sprovođenje kampanje za otkrivanje izvora bez vlasnika, srazmjerno rizicima i efektivnosti zaštitnih mjera u skladu sa međunarodnim standardima i principima u ovoj oblasti.
Strategija sadrži akcioni plan koji sadrži opis ciljeva, opis aktivnosti, rok realizacije aktivnosti, indikator realizacije i finansijska sredstva potrebna za realizaciju akcionog plana.
Strategiju donosi Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada) na period od pet godina.
Izvještaj o sprovođenju Strategije i akcionog plana sačinjava Ministarstvo i dostavlja Vladi jednom godišnje i nakon završetka realizacije Strategije.
Sredstva za sprovođenje Strategije obezbjeđuju se iz budžeta Crne Gore (u daljem tekstu: Budžet).
Program upravljanja radioaktivnim otpadom
Član 17
Program upravljanja radioaktivnim otpadom izrađuje se u skladu sa principima iz člana 7 ovog zakona i međunarodnim standardima koje donosi Međunarodna agencija za atomsku energiju i Međunarodna komisija za zaštitu od zračenja.
Akcioni plan koji sadrži opis ciljeva, opis aktivnosti, rok realizacije aktivnosti, indikator realizacije i finansijska sredstva potrebna za njegovu realizaciju je sastavni dio programa upravljanja radioaktivnim otpadom.
Program iz stava 1 ovog člana naročito sadrži:
1) strateške i operativne ciljeve za upravljanje radioaktivnim otpadom;
2) mjerila za postizanje ciljeva upravljanja radioaktivnim otpadom i rokove za njihovo postizanje;
3) registar radioaktivnog otpada i procjene budućih količina, uključujući lokacije i količine radioaktivnog otpada iz dekomisije, u skladu sa klasifikacijom radioaktivnog otpada iz člana 57 stav 13 ovog zakona;
4) koncepte ili planove i tehnička rješenja za sve faze upravljanja radioaktivnim otpadom, od njegovog nastanka do odlaganja;
5) koncepte ili planove za fazu nakon zatvaranja odlagališta po završetku njegovog životnog vijeka, uključujući period tokom koga se obavlja institucionalna kontrola, kao i rješenja koja će biti sprovedena radi čuvanja informacija o odlagalištu;
6) podatke o istraživanjima, razvoju i testiranju djelatnosti i/ili aktivnosti neophodnih za sprovođenje rješenja za upravljanje radioaktivnim otpadom;
7) nosioce aktivnosti odgovorne za realizaciju i praćenje mjera za sprovođenje programa;
8) indikatore realizacije neophodne za praćenje stanja sprovođenja programa, evaluaciju i izvještavanje;
9) procjenu troškova potrebnih za sprovođenje programa, osnove i pretpostavke na kojima se zasniva ta procjena, uključujući vremensku dinamiku planiranja troškova i izvore finansiranja;
10) način uključivanja javnosti i dostupnost informacijama u svim fazama upravljanja radioaktivnim otpadom;
11) podatke o sporazumima zaključenim sa drugim državama a koji se odnose na upravljanje radioaktivnim otpadom.
Program iz stava 1 ovog člana donosi Vlada na period od deset godina.
Program iz stava 1 ovog člana može da se ažurira prije isteka roka na koji je donijet prema potrebi, uzimajući u obzir napredak tehnologije, nauke, iskustva i primjere dobrih praksi.
U slučaju ažuriranja programa iz stava 1 ovog člana Ministarstvo je dužno da obezbijedi stručnu ocjenu angažovanjem međunarodnih stručnih lica i/ili organizacija, radi utvrđivanja ispunjenosti propisanih uslova za sigurno upravljanje radioaktivnim otpadom, uključujući i nuklearnu sigurnost.
Izvještaj o stručnoj ocjeni iz stava 6 ovog člana dostavlja se Evropskoj komisiji i državama članicama Evropske unije.
Izvještaj o stručnoj ocjeni iz stava 6 ovog člana dostupan je javnosti, osim podataka koji su označeni stepenom tajnosti, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tajnost podataka.
Izvještaj o sprovođenju programa iz stava 1 ovog člana sačinjava Ministarstvo svake treće godine i dostavlja Vladi.
Izvještaj iz stava 9 ovog člana dostavlja se Evropskoj komisiji svake treće godine, koji sadrži i podatke iz Nacionalnog izvještaja o implementaciji obaveza koje proističu iz Zajedničke konvencije o sigurnosti upravljanja istrošenim gorivom i sigurnosti upravljanja radioaktivnim otpadom i Nacionalnog izvještaja o implementaciji obaveza koje proističu iz Konvencije o nuklearnoj sigurnosti.
Sredstva za sprovođenje programa iz stava 1 ovog člana obezbjeđuju se iz Budžeta.
Program detekcije
Član 18
Program detekcije sa akcionim planom (u daljem tekstu: Program detekcije) donosi se radi sprečavanja neovlašćenog pristupa, oštećenja, gubitka ili krivičnih djela, koja su usmjerena na radioaktivni i nuklearni materijal i prateće objekte.
Programom detekcije utvrđuju se ciljevi i aktivnosti radi sprečavanja rizika nastalih usljed aktivnosti iz stava 1 ovog člana, u skladu sa međunarodnim standardima.
Program detekcije donosi Vlada na period od pet godina.
Sredstva za sprovođenje Programa detekcije obezbjeđuju se iz Budžeta, donacija i drugih izvora.
Program komunikacije
Član 19
Program komunikacije za oblast zaštite od jonizujućih zračenja sa akcionim planom (u daljem tekstu: Program komunikacije) donosi se radi informisanja javnosti i zainteresovanih pravnih lica, drugih organa i organizacija i podizanja svijesti o pitanjima zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti, upravljanja radioaktivnim otpadom i zaštite od radona.
Program komunikacije donosi Ministarstvo na period od tri godine.
Sredstva za sprovođenje Programa komunikacije obezbjeđuju se iz Budžeta, donacija i drugih izvora.
Plan upravljanja radioaktivnim otpadom
Član 20
Plan upravljanja radioaktivnim otpadom dužni su da izrade nosioci licenci iz čl. 56, 57, 59, 60, 64 i investitori objekata iz člana 87 ovog zakona.
Plan upravljanja radioaktivnim otpadom sadrži podatke iz člana 17 stav 3 ovog zakona.
Plan iz stava 1 ovog člana donosi se na period od četiri godine i može da se ažurira prije isteka roka na koji je donijet prema potrebi, uzimajući u obzir napredak tehnologije, nauke, iskustva i primjere dobrih praksi.
Na plan iz stava 1 ovog člana mišljenje daje stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Plan iz stava 1 ovog člana nosioci licenci i investitori objekata izrađuju o svom trošku.
Program osiguranja i kontrole kvaliteta
Član 21
Program osiguranja i kontrole kvaliteta (u daljem tekstu: Program QA/QC) izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za izdavanje licenci iz čl. 56, 57, 59, 60 i investitori objekata iz člana 87 ovog zakona.
Program QA/QC izrađuje se angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, u skladu sa smjernicama koje propisuje Ministarstvo.
Program QA/QC ažurira se u zavisnosti od razvoja tehnologije i potreba nosioca licenci, o čemu se obavještava organ uprave.
Sredstva za izradu, sprovođenje i ažuriranje Programa QA/QC obezbjeđuju podnosioci zahtjeva iz stava 1 ovog člana.
Program zaštite od jonizujućih zračenja
Član 22
Program zaštite od jonizujućih zračenja izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za izdavanje rješenja o registraciji, licenci i dozvola iz čl. 46, 48, 49, 57, 61, 62, 64, 66, 103 i 104 ovog zakona, radi utvrđivanja mjera zaštite od jonizujućih zračenja za izložena lica.
Program iz stava 1 ovog člana izrađuje se angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, uz učešće lica odgovornog za zaštitu od jonizujućeg zračenja iz člana 110 ovog zakona.
Program iz stava 1 ovog člana izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici iz stava 1 ovog člana o svom trošku.
Sadržaj Programa iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Sigurnosni izvještaj
Član 23
Sigurnosni izvještaj izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za izdavanje licence iz čl. 48, 49, 51, 53, 54, 56 do 66 i investitori objekata iz člana 87 ovog zakona, radi obezbjeđivanja sigurnosti objekta i djelatnosti i/ili aktivnosti koje se obavljaju u cilju zaštite ljudi i životne sredine od jonizujućih zračenja.
Sigurnosni izvještaj izrađuje se angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Sigurnosni izvještaj ažurira se svake četvrte godine, a može se ažurirati i ranije, prema potrebi i na zahtjev organa uprave u skladu sa promjenama koje nastanu tokom obavljanja djelatnosti, pod uslovom da se izvještaj odnosi na trenutni status obavljanja djelatnosti.
Ažuriranje iz stava 3 ovog člana vrši se radi unapređenja mjera radijacione i nuklearne sigurnosti, mjera sprečavanja vanredne situacije i mjera saniranja posljedica ako do nje dođe.
Ocjenu sigurnosnog izvještaja vrši organ uprave prilikom izdavanja licenci za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti i saglasnosti za objekte iz stava 1 ovog člana.
Ako se ocjenom iz stava 5 ovog člana utvrdi da sigurnosni izvještaj ne sadrži propisane podatke i da podaci ne odgovaraju činjeničnom stanju, organ uprave može podnosiocu zahtjeva odrediti rok za doradu sigurnosnog izvještaja.
Ako podnosilac zahtjeva ne postupi u skladu sa stavom 6 ovog člana, organ uprave će odbiti zahtjev.
Sadržaj sigurnosnog izvještaja, u zavisnosti od obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti propisuje Ministarstvo.
Plan dekomisije
Član 24
Plan dekomisije izrađuje se kao početni i konačni.
Početni plan dekomisije izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za dobijanje licence iz člana 57 i investitori objekata iz člana 87 ovog zakona, angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Ocjenu početnog plana dekomisije vrši organ uprave prilikom izdavanja licenci za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti i saglasnosti za objekte iz stava 2 ovog člana.
Konačni plan dekomisije izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za dobijanje licence iz čl. 56, 59 i 60 ovog zakona angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Ocjenu konačnog plana dekomisije vrši organ uprave prilikom izdavanja licenci iz stava 4 ovog člana.
Planovi iz st. 2 i 4 ovog člana se redovno ažuriraju u rokovima koje odredi organ uprave.
Sadržaj početnog i konačnog plana dekomisije propisuje Ministarstvo.
Program sistematskog ispitivanja radioaktivnosti
Član 25
Sistematsko ispitivanje radioaktivnosti (u daljem tekstu: monitoring radioaktivnosti) vrši se radi:
- utvrđivanja prisustva radioaktivnosti u: životnoj sredini, hrani, građevinskom materijalu, hrani za životinje, proizvodima u opštoj upotrebi, sredstvima za ishranu bilja (mineralna đubriva) i drugoj robi koja se stavlja u promet;
- utvrđivanja prisustva radioaktivnosti u vodi za piće;
- utvrđivanja prisustva radona u boravišnim i radnim prostorima; i
- procjene nivoa izlaganja stanovništva jonizujućem zračenju.
Monitoring radioaktivnosti sprovodi organ uprave prema godišnjem programu monitoringa radioaktivnosti, koji donosi Vlada do 1. decembra tekuće za narednu godinu.
Za sprovođenje monitoringa radioaktivnosti organ uprave može angažovati stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa ovim zakonom.
Stručnu osnovu za izradu programa iz stava 2 ovog člana priprema organ uprave, u saradnji sa organom uprave nadležnim za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, i dostavlja Ministarstvu, najkasnije do 1. novembra tekuće za narednu godinu.
Sredstva za sprovođenje programa iz stava 2 ovog člana obezbjeđuju se iz Budžeta.
Sadržaj i način sprovođenja programa iz stava 2 ovog člana, vrste radionuklida za koje se vrši sistematsko ispitivanje iz stava 1 al. 1, 3 i 4 ovog člana, način mjerenja jačine ambijentalnog ekvivalenta doze, granice radioaktivne kontaminacije i način njihovog određivanja, način sprovođenja monitoringa radioaktivnosti u vodi za piće, vrijednosti parametara za radon, tricijum i indikativnu dozu u vodi za piće, tačke usaglašenosti, način i učestalost uzorkovanja i analize radioaktivnih supstanci u vodi za piće, korektivne mjere i način obavještavanja stanovništva o riziku i preduzetim korektivnim mjerama, izvedene koncentracije za radioaktivnost u vodi za piće, praćenje indikativne doze i granice detekcije i njihovu analizu propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Izvještaj o monitoringu radioaktivnosti
Član 26
Izvještaj o sprovođenju monitoringa radioaktivnosti sačinjava angažovani stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja i dostavlja organu uprave najkasnije do 31. marta tekuće za prethodnu godinu.
Na osnovu rezultata monitoringa radioaktivnosti organ uprave vrši procjenu izloženosti stanovništva jonizujućem zračenju i procjenu efektivne doze mjere izloženosti stanovništva jonizujućem zračenju i predlaže mjere zaštite u slučaju povećane izloženosti, u saradnji sa organom uprave nadležnim za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove.
Na osnovu izvještaja iz stava 1 ovog člana organ uprave sačinjava Informaciju o sprovođenju programa monitoringa radioaktivnosti i dostavlja Ministarstvu najkasnije do 1. maja tekuće za prethodnu godinu.
Informacija iz stava 3 ovog člana dostavlja se Vladi i Evropskoj komisiji.
Sadržaj i način dostavljanja izvještaja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Program operativnog monitoringa radioaktivnosti
Član 27
Program operativnog monitoringa radioaktivnosti izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za izdavanje licenci iz čl. 53, 58, 59, 60 i 65 i investitori objekata iz člana 87 ovog zakona koji pri obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti mogu da ispuste radioaktivne supstance u životnu sredinu.
Program iz stava 1 ovog člana sprovodi se angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Stručnjak iz stava 2 ovog člana sačinjava izvještaj o sprovođenju operativnog monitoringa radioaktivnosti.
Operativni monitoring radioaktivnosti sprovodi se prije početka rada, u toku rada, za vrijeme trajanja dekomisije i nakon završetka dekomisije odnosno nakon trajnog prestanka rada.
Program operativnog monitoringa radioaktivnosti izrađuje se u zavisnosti od objekta, očekivanim ispuštanjima radionuklida i sastavu radionuklida u ispustima, uzimajući u obzir i putanje izlaganja, u skladu sa smjernicama iz stava 10 ovog člana.
Ocjenu programa operativnog monitoringa radioaktivnosti vrši organ uprave prilikom izdavanja licenci i investitor objekata iz stava 1 ovog člana.
Nosioci licenci i investitor objekata iz stava 1 ovog člana, dužni su da sprovođenjem programa operativnog monitoringa radioaktivnosti dokažu da aktivnosti ispuštanja radioaktivnih supstanci u normalnom režimu rada ne dovode do prekoračenja propisanih graničnih vrijednosti izlaganja i propisanog preporučenog doznog ograničenja izlaganja stanovništva.
Program operativnog monitoringa radioaktivnosti ažurira se u slučaju promjene rada objekta koja može uticati na radioaktivna ispuštanja u životnu sredinu i na putanje izlaganja.
Ako su lica iz stava 1 ovog člana istovremeno i stručnjaci za zaštitu od jonizujućih zračenja, dužni su da angažuju drugog stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, radi sprovođenja programa operativnog monitoringa radioaktivnosti.
Način sprovođenja programa operativnog monitoringa radioaktivnosti i smjernice za njegovu izradu propisuje Ministarstvo.
Izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti
Član 28
Izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti nosioci licenci iz čl. 53, 56, 57, 58, 59, 60 i 65 ovog zakona dostavljaju organu uprave najkasnije do 31. marta tekuće za prethodnu godinu.
Na osnovu rezultata operativnog monitoringa radioaktivnosti organ uprave vrši procjenu izloženosti stanovništva jonizujućem zračenju i procjenu efektivne doze mjere izloženosti stanovništva jonizujućem zračenju i predlaže mjere zaštite u slučaju povećane izloženosti.
Sadržaj i način dostavljanja izvještaja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Program vanrednog monitoringa radioaktivnosti
Član 29
Vanredni monitoring radioaktivnosti sprovodi se u slučaju vanredne situacije radi:
- utvrđivanja prisustva radionuklida u životnoj sredini, hrani, vodi za piće i hrani za životinje;
- procjene nivoa izlaganja stanovništva jonizujućem zračenju.
Vanredni monitoring radioaktivnosti iz stava 1 ovog člana vrši se u skladu sa programom vanrednog monitoringa radioaktivnosti kojim se utvrđuju mjesta, obim i učestalost uzorkovanja u skladu sa propisanim smjernicama.
U slučaju vanredne situacije na nacionalnom nivou organ uprave izrađuje program vanrednog monitoringa radioaktivnosti.
U slučaju vanredne situacije kod nosioca ovlašćenja izrađuje se program vanrednog monitoringa radioaktivnosti uz angažovanje stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, uz prethodno pribavljeno mišljenje organa uprave.
U zavisnosti od toka vanredne situacije, prema potrebi, vrše se izmjene u programu monitoringa u vanrednoj situaciji.
Sredstva za sprovođenje programa vanrednog monitoringa radioaktivnosti na nacionalnom nivou obezbjeđuju se iz Budžeta.
Troškove sprovođenja programa vanrednog monitoringa radioaktivnosti snose nosioci rješenja o registraciji, licenci, odobrenja i dozvola u skladu sa ovim zakonom.
Način sprovođenja programa vanrednog monitoringa radioaktivnosti i smjernice za njegovu izradu propisuje Ministarstvo.
Izvještaj o sprovedenom vanrednom monitoringu radioaktivnosti
Član 30
Izvještaj o sprovedenom vanrednom monitoringu radioaktivnosti, stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja dostavlja organu uprave i nosiocu rješenja o registraciji, licenci, odobrenja i dozvola:
- tokom trajanja vanredne situacije, u što kraćim vremenskim intervalima;
- po završetku vanredne situacije, najkasnije u roku od 15 dana od dana završetka.
Na osnovu rezultata vanrednog monitoringa radioaktivnosti, organ uprave vrši procjenu izloženosti stanovništva jonizujućem zračenju i procjenu efektivne doze mjere izloženosti stanovništva jonizujućem zračenju i, u slučaju potrebe, predlaže preduzimanje hitnih mjera zaštite zdravlja i životne sredine od štetnog dejstva jonizujućih zračenja.
Sadržaj i način dostavljanja Izvještaja iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Program zaštite od radona
Član 31
Program zaštite od radona sa akcionim planom izrađuje se radi zaštite zdravlja ljudi od negativnog uticaja radioaktivnog gasa radona.
Programom zaštite od radona utvrđuju se ciljevi i aktivnosti radi rješavanja dugoročnih rizika izlaganja radonu u stambenim zgradama, zgradama sa javnim pristupom i na radnim mjestima od bilo kojeg izvora ulaska radona (zemljišta, građevinskog materijala ili vode), u skladu sa standardima i principima međunarodnih organizacija u ovoj oblasti.
Program zaštite od radona donosi Vlada na period od pet godina.
Sredstva za sprovođenje programa zaštite od radona obezbjeđuju se iz Budžeta, donacija i drugih izvora.
Na osnovu podataka o sprovedenim mjerama iz akcionog plana, izvještaj o sprovođenju programa zaštite od radona sačinjava Ministarstvo i dostavlja ga Vladi jednom godišnje i nakon isteka perioda na koji je program donijet.
Izvještaj iz stava 5 ovog člana naročito sadrži:
- podatke o sprovedenim aktivnostima iz akcionog plana programa;
- analizu uspješnosti realizacije programa po indikatorima učinka i uspješnosti;
- procjenu potrebe za izmjene programa;
- podatke o finansijskim sredstvima koja su utrošena za sprovođenje programa;
i
- druge podatke od značaja za sprovođenje programa.
Sadržaj programa zaštite od radona propisuje Ministarstvo.
V. PRIPREMLjENOST I POSTUPANjE U VANREDNOJ SITUACIJI IZLAGANjA
Upravljanje u vanrednim situacijama izlaganja
Član 32
Svako ko dođe do saznanja o mogućnosti postojanja opasnosti o povećanom izlaganju jonizujućem zračenju stanovništva i/ili životne sredine koje potiče sa teritorije Crne Gore ili neke druge države, dužan je da bez odlaganja obavijesti organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove i organ uprave.
U slučaju vanredne situacije koja je nastala obavljanjem djelatnosti i/ili aktivnosti ili u nepredviđenim događajima koji su se desili na teritoriji Crne Gore ili van nje, vanrednom situacijom upravlja se na način kojim se osigurava djelotvorno reagovanje, srazmjerno rezultatima procjene potencijalnih situacija vanrednog izlaganja.
Vanrednom situacijom na nacionalnom nivou upravlja se na osnovu nacionalnog plana zaštite i spašavanja od radioloških (radijacionih) i nuklearnih nesreća (u daljem tekstu: nacionalni plan) koji donosi Vlada, na period od pet godina.
Nacionalni plan izrađuje se u cilju izbjegavanja reakcija tkiva koje dovode do ozbiljnih determinističkih efekata kod svakog pojedinca iz stanovništva koje je pogođeno vanrednom situacijom i smanjivanja rizika od stohastičkih efekata, uzimajući u obzir principe zaštite od jonizujućih zračenja, referentne nivoe i granice izlaganja u skladu sa ovim zakonom.
Nacionalni plan periodično se testira sprovođenjem vježbi i ažurira prema procjeni rizika, uzimajući u obzir saznanja iz ranijih izlaganja u vanrednim situacijama i rezultata učestvovanja u vježbama za vanredne situacije na nacionalnom i međunarodnom nivou.
Lica koja učestvuju u zaštiti i spašavanju prilikom vanredne situacije izlaganja i lica za koje se očekuje da će učestvovati u vanrednoj situaciji izlaganja, uključujući lica koja dobrovoljno učestvuju, treba da budu stručno osposobljena, da periodično provjeravaju osposobljenost iz oblasti jonizujućih zračenja, povremeno održavaju vježbe i ispunjavaju uslove iz člana 136 ovog zakona.
Radi ranog otkrivanja vanredne situacije koja ugrožava ili može ugroziti život i zdravlje ljudi i životnu sredinu, organ uprave uspostavlja mrežu mjernih stanica koja obezbjeđuje neprekidno mjerenje jačine ambijentalnog ekvivalenta doze gama zračenja u vazduhu (u daljem tekstu: sistem rane najave).
O rezultatima mjerenja iz stava 7 ovog člana, organ uprave izvještava Evropsku komisiju.
Planovi pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan)
Član 33
Plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) izrađuju privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji su podnijeli zahtjev za izdavanje ovlašćenja i dozvola u skladu sa ovim zakonom i mora da bude usaglašen sa nacionalnim planom iz člana 32 ovog zakona.
Privredna društva, pravna lica i preduzetnici koji imaju licencu za izradu plana iz stava 1 ovog člana u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita i spašavanje, dužni su da angažuju stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci, odobrenja (ovlašćenja) i dozvola dužni su da bez odlaganja, obavijeste organ uprave, inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja i organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove o nastanku vanredne situacije, koja se dogodila na području obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti i organizuju i sprovedu planirane mjere i postupke reagovanja na vanrednu situaciju, radi smanjivanja i/ili otklanjanja posljedica, u skladu sa planovima pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan).
Nosioci rješenja o registraciji, licenci, odobrenja i dozvola dužni su da u slučaju vanredne situacije iz stava 3 ovog člana izrade početnu procjenu stanja i posljedica vanredne situacije, sa mjerama zaštite, po potrebi i mjerama remedijacije i pruže pomoć u njihovom sprovođenju.
Mjere zaštite sprovode se u odnosu na:
- izvor zračenja, radi smanjenja ili prekida zračenja uključujući i ispuštanje radionuklida;
- životnu sredinu, radi smanjenja izlaganja pojedinaca radioaktivnim supstancama koje se prenose relevantnim putanjama izlaganja;
- pojedince, radi smanjivanja njihovog izlaganja.
Plan iz stava 1 ovog člana periodično se testira i ažurira u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita i spašavanje.
Saglasnost na plan iz stava 1 ovog člana daje organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove.
Prekogranične vanredne situacije i međunarodna saradnja
Član 34
U slučaju vanredne situacije koja može dovesti do radioaktivne kontaminacije koja se može proširiti preko granica Crne Gore, Ministarstvo bez odlaganja obavještava o opasnosti Međunarodnu agenciju za atomsku energiju i nadležne organe susjednih i drugih država, radi razmjene informacija o procjeni izlaganja i koordinaciji mjera zaštite i informisanja javnosti putem bilateralne ili međunarodne razmjene informacija i sistema koordinacije, prema potrebi.
Aktivnosti koje proističu iz koordinacije iz stava 1 ovog člana ne mogu da utiču na sprovođenje neophodnih radnji, koje treba preduzeti na nacionalnom nivou.
U slučaju vanredne situacije koja je prouzrokovana gubitkom, krađom ili otkrivanjem visokoaktivnih zatvorenih radioaktivnih izvora, drugih radioaktivnih izvora i radioaktivnog materijala koji izaziva zabrinutost, Ministarstvo bez odlaganja obavještava o opasnosti Međunarodnu agenciju za atomsku energiju i nadležne organe susjednih i drugih država, izuzimajući podatke koji su označeni kao tajni.
U slučaju kada izlaganje u vanrednoj situaciji pređe u stanje postojeće situacije izlaganja, Ministarstvo, po potrebi, ostvaruje saradnju sa međunarodnim organizacijama, nadležnim organima susjednih i drugih država.
U slučaju vanredne situacije na svojoj teritoriji ili van nje sprovode se:
- odgovarajuće mjere zaštite i po potrebi mjere remedijacije u skladu sa nacionalnim planom i planom pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan), prema stanju vanrednog događaja;
- mjerenja u skladu sa propisom kojim se uređuje način sprovođenja programa vanrednog monitoringa radioaktivnosti;
- procjene sa opisom posljedica vanredne situacije i djelotvornosti mjera zaštite;
- mjere organizovanja medicinskog tretmana ugroženih lica.
U slučaju iz st. 1, 3 i 5 ovog člana Ministarstvo obavještava Evropsku komisiju.
Obavještenje iz st. 1, 3 i 5 ovog člana sačinjava se u saradnji sa organom uprave i organom državne uprave nadležnim za unutrašnje poslove.
Način obavještavanja međunarodnih organizacija, nadležnih organa susjednih i drugih država propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Informisanje stanovnika za koje postoji vjerovatnoća da će biti ugroženi u slučaju vanredne situacije
Član 35
Organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove obavještava javnost o mogućoj ugroženosti u slučaju vanredne situacije, mjerama zaštite zdravlja i radnjama koje treba preduzeti u skladu sa nacionalnim planom.
Obavještavanje iz stava 1 ovog člana vrši se uz konsultacije sa organom uprave i organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Obavještenje iz stava 1 ovog člana vrši se putem elektronskih medija u odgovarajućim vremenskim periodima i u slučaju značajnih promjena stanja.
Obavještenje iz stava 1 ovog člana naročito sadrži:
- osnovne činjenice o radioaktivnosti i njenim posljedicama na stanovništvo i životnu sredinu;
- vrste i stepen opasnosti, odnosno prijetnji zbog kojih je uvedena vanredna situacija i opis mogućih posljedica na stanovništvo i životnu sredinu;
- hitne mjere radi uzbunjivanja, zaštite i pomoći stanovništvu;
- informacije o mjerama koje stanovništvo treba da preduzme.
Informisanje stanovnika koji su stvarno ugroženi u slučaju vanredne situacije
Član 36
Organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove, u slučaju vanredne situacije, obavještava stvarno ugrožene stanovnike o: činjenicama vanredne situacije, radnjama koje treba preduzeti i mjerama zdravstvene zaštite u skladu sa nacionalnim planom.
Obavještavanje iz stava 1 ovog člana vrši se uz konsultacije sa organom uprave i organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Obavještenje iz stava 1 ovog člana naročito sadrži:
1) vrste i stepen opasnosti, odnosno prijetnji zbog kojih je uvedena vanredna situacija, sa podacima (porijeklo, razmjera i mogući dalji razvoj);
2) savjete o zaštiti koji mogu obuhvatiti:
- ograničenja potrošnje određene hrane i vode koja bi mogla biti kontaminirana, higijenska i dekontaminaciona pravila, preporuke o ostajanju u zatvorenom prostoru, raspodjelu i korišćenje zaštitnih supstanci i način evakuacije;
- posebna upozorenja određenim grupama stanovništva;
3) preporuke za postupanje sa uputstvima ili zahtjevima.
Ako vanrednoj situaciji prethodi faza preduzbunjivanja (predalarmna faza), stanovnicima se pružaju informacije koje sadrže savjete o praćenju odgovarajućeg kanala za komunikaciju, savjete za stanovnike, zaposlene u službama koje sprovode preventivne i operativne aktivnosti i postupanja za zaštitu i spašavanje, kao i preporuke za profesionalno izložena lica.
Informacije u obavještenjima se dopunjavaju osnovnim činjenicama o radioaktivnosti i posljedicama na stanovništvo i životnu sredinu, ako za to ima vremena.
Sprovođenje korektivnih mjera nakon završetka vanredne situacije
Član 37
Nakon završetka vanredne situacije, na području ili dijelu područja, na kojem se desila vanredna situacija sprovode se korektivne mjere.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci, odobrenja i dozvola čije su djelatnosti i/ili aktivnosti prouzrokovale vanrednu situaciju iz stava 1 ovog člana dužni su da:
- bez odlaganja preduzmu korektivne mjere na kontaminiranom području bilo da je u objektu ili van njega u skladu sa planom pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) radi vraćanja područja u prvobitno stanje;
- bez odlaganja zaustave rad u objektu u kojem je došlo do vanredne situacije, ukoliko ne može nastaviti sa normalnim radom;
- bez odlaganja nadoknade štetu trećim licima koja je nastala kao posljedica vanredne situacije, ukoliko se korektivnim mjerama ne sanira kontaminirano područje;
- u roku od pet radnih dana podnesu izvještaj organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja o rezultatima izvršenih korektivnih mjera.
Sredstva za sprovođenje korektivnih mjera obezbjeđuju lica iz stava 2 ovog člana.
U slučaju da treće lice prijavi da su lica iz stava 2 ovog člana prouzrokovala vanrednu situaciju, a rezultatima mjerenja se utvrdi da je prijava neosnovana, troškove mjerenja radi utvrđivanja eventualne štete snosi lice koje je podnijelo prijavu.
U slučaju da se ne može dokazati ko je prouzrokovao vanrednu situaciju, troškovi mjerenja radi utvrđivanja nastale štete i troškovi sprovođenja korektivnih mjera obezbjeđuju se iz Budžeta.
Način sprovođenja korektivnih mjera propisuje Ministarstvo.
Zaostala kontaminirana područja
Član 38
Za područja sa zaostalom kontaminacijom u kojima je dozvoljen boravak i nastavak društvenih i privrednih djelatnosti, organ uprave je dužan da uspostavi kontinuiranu kontrolu izlaganja stanovništva jonizujućem zračenju i životne sredine, radi uspostavljanja normalnih uslova života, i to:
- utvrđivanje odgovarajućih referentnih nivoa izlaganja jonizujućem zračenju;
- kontinuirano sprovođenje zaštitnih mjera kroz obezbjeđenje informacija, savjeta i sprovođenje monitoringa radioaktivnosti;
- mjere sanacije, po potrebi; i
- razgraničavanje područja, po potrebi.
VI. USLOVI ZA OBAVLjANjE DJELATNOSTI I/ILI AKTIVNOSTI
Klasifikacija izvora jonizujućih zračenja
Član 39
Izvori jonizujućih zračenja označavaju se i klasifikuju u kategorije, u zavisnosti od: stepena opasnosti za zdravlje i životnu sredinu koje ima jonizujuće zračenje; načina upravljanja izvorom jonizujućeg zračenja; nivoa mogućih izlaganja izloženih lica; potencijalnog rizika koji proizilazi iz predvidljivih kvarova i odstupanja od normalnog rada izvora jonizujućeg zračenja i bezbjednosnog rizika.
Način klasifikacije izvora jonizujućih zračenja u kategorije, način označavanja, izgled oznake i etikete propisuje Ministarstvo.
Klasifikacija nuklearnih materijala
Član 40
Nuklearni materijali klasifikuju se u vrste i kategorije na osnovu procjene štete koja može da nastane kao posljedica krađe ili zloupotrebe određenog tipa i količine nuklearnog materijala i sabotaža rada objekta u kojem se nuklearni materijal proizvodi, obrađuje, koristi, skladišti ili odlaže.
Način klasifikacije nuklearnih materijala u vrste i kategorije, način označavanja, izgled oznake i etikete propisuje Ministarstvo.
Opravdanost djelatnosti i/ili aktivnosti
Član 41
Privredna društva, druga pravna lica i preduzetnici prilikom podnošenja zahtjeva za dobijanje rješenja o registraciji, licenci i odobrenja podnose i informaciju o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti, i to za:
- svaku novu djelatnost i/ili aktivnost koja može dovesti do izlaganja jonizujućem zračenju koje uključuju profesionalno izlaganje i izlaganje stanovništva;
- postojeće djelatnosti i/ili aktivnosti kad postoje novi ili važni dokazi o njihovoj efikasnosti ili potencijalnim posljedicama, ili nove i važne informacije o drugim tehnikama i tehnologijama;
- svaku djelatnost i/ili aktivnost koja može dovesti do izlaganja jonizujućem zračenju za potrebe nemedicinskog izlaganja, uzimajući u obzir namjenu izloženosti koja ne doprinosi dijagnostičkoj ili terapijskoj koristi;
- svaku djelatnost i/ili aktivnost koja uključuje medicinsko izlaganje uzimajući u obzir ta izlaganja i povezana profesionalna izlaganja i izlaganja stanovništva, kao i izlaganja na nivou svakog pojedinačnog medicinskog izlaganja iz člana 136 ovog zakona, po potrebi;
- svaku novu djelatnost i/ili aktivnost koja uključuje proizvodnju ili uvoz potrošačkog proizvoda.
O opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti iz stava 1 ovog člana odlučuje organ uprave primjenom međunarodnih standarda, razmjene iskustava i kriterijuma za ocjenu opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti.
Kriterijume za procjenu opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti iz stava 2 ovog člana i sadržaj informacije o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti propisuje Ministarstvo.
Podnošenje prijave
Član 42
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima namjeru da obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti iz člana 41 ovog zakona dužno je organu uprave da podnese prijavu.
Uz prijavu iz stava 1 ovog člana podnosi se informacija o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti.
Prijava i informacija o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti iz st. 1 i 2 ovog člana, podnose se u pisanoj i/ili elektronskoj formi.
Organ uprave o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti odlučuje u roku od sedam dana do dana prijema prijave i obavještava podnosioca prijave o daljem postupanju (podnošenju zahtjeva za dobijanje ili izuzeću od dobijanja rješenja o registraciji, licenci, odobrenju).
Djelatnosti i/ili aktivnosti sa pojedinim izvorima jonizujućih zračenja mogu se obavljati samo na osnovu prijave i informacije o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti.
Obrazac prijave, sadržaj informacije o opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti, kriterijumi za procjenjivanje opravdanosti djelatnosti i/ili aktivnosti i vrste izvora jonizujućih zračenja iz stava 5 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Izuzeće od prijavljivanja i izuzeće od ovlašćivanja
Član 43
Aktivnosti koje uključuju rad sa materijalima koji su kontaminirani radioaktivnošću zbog ovlašćenih ispuštanja, u skladu sa ovim zakonom, ili materijalima koji su otpušteni, u skladu sa kriterijumima otpuštanja, izuzimaju se od obaveze prijavljivanja i ne predstavljaju planiranu situaciju izlaganja.
Pojedine djelatnosti i/ili aktivnosti iz člana 41 ovog zakona mogu se izuzeti od obaveze prijavljivanja ako ispunjavaju kriterijume izuzeća.
Izuzetno od stava 2 ovog člana pojedine djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju rad sa materijalima sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida ne mogu se izuzeti od prijavljivanja, ukoliko mogu dovesti do prisutnosti radionuklida u vodi za piće i uticati na njen kvalitet ili na druge putanje izlaganja.
Pojedine djelatnosti i/ili aktivnosti koje se prijavljuju mogu se izuzeti od obaveze pribavljanja rješenja o registraciji, licence i/ili odobrenja, pod uslovom da ispunjavaju opšte kriterijume izuzeća i otpuštanja i da je za njih obavezno vršenje inspekcijskog nadzora.
Kriterijume iz st. 1, 2 i 4 ovog člana, vrste djelatnosti i/ili aktivnosti sa materijalima sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida (NORM) i u postojećim situacijama izlaganja jonizujućem zračenju propisuje Ministarstvo.
Djelatnosti i/ili aktivnosti koje podliježu registraciji
Član 44
Djelatnosti i/ili aktivnosti koje podliježu registraciji su:
1) posjedovanje uređaja koji proizvode jonizujuće zračenje kategorija 3;
2) korišćenje uređaja koji proizvode jonizujuće zračenje kategorija 3;
3) posjedovanje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5;
4) korišćenje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5.
Djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju namjerno izlaganje jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe upotrebom medicinske i nemedicinske radiološke opreme iz člana 155 ovog zakona podliježu registraciji.
Registraciji mogu da podliježu i druge djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja ili korišćenja izvora jonizujućih zračenja, uzimajući u obzir veličinu očekivanih ili potencijalnih doza, uključujući složenost djelatnosti i/ili aktivnosti.
Posjedovanje izvora jonizujućih zračenja
Član 45
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje namjerava da posjeduje izvor jonizujućih zračenja iz člana 44 stav 1 tač. 1 i/ili 3 ovog zakona, dužno je da podnese zahtjev za registraciju o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja organu uprave.
Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti za koju se izvor jonizujućih zračenja namjerava posjedovati;
2) radne procedure kojima se obezbjeđuje zaštita od jonizujućih zračenja;
3) dokaz o ispunjavanju uslova za prostor u pogledu zaštite od jonizujućih zračenja izdat od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
4) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
5) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
6) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost za zatvorene i otvorene radioaktivne izvore kategorije 4 i/ili 5 iz člana 160 ovog zakona;
7) radne procedure za bezbjednost za zatvorene i otvorene radioaktivne izvore kategorije 4 i/ili 5;
8) kopija polise osiguranja za zbrinjavanje radioaktivnih izvora ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja;
9) kopija ugovora sa dobavljačem o vraćanju radioaktivnog izvora proizvođaču nakon prestanka korišćenja, osim kalibracionih radioaktivnih izvora.
Rješenje o registraciji o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja izdaje organ uprave na period od godinu dana.
Rješenje iz stava 3 ovog člana ističe se na vidno mjesto u prostoriji gdje se izvor jonizujućeg zračenja nalazi.
Obrazac zahtjeva za registraciju o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja propisuje Ministarstvo.
Korišćenje izvora jonizujućih zračenja
Član 46
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja izvora jonizujućih zračenja iz člana 44 stav 1 tač. 2 i/ili 4 ovog zakona, dužno je da podnese zahtjev za registraciju o korišćenju izvora jonizujućih zračenja.
Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) kopija rješenja o registraciji o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja;
2) dokaz o ispunjavanju uslova za prostor u pogledu zaštite od jonizujućih zračenja;
3) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti za korišćenje izvora jonizujućeg zračenja;
4) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa članom 115 ovog zakona;
5) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost za zatvorene i otvorene radioaktivne izvore kategorije 4 i/ili 5 u skladu sa članom 115 ovog zakona;
6) spisak izloženih lica koja su stalno zaposlena za obavljanje djelatnosti /ili aktivnosti sa izvorima jonizujućih zračenja sa dokazima o stručnoj osposobljenosti za sigurnost i bezbjednost;
7) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona;
8) dokaz o ispravnosti izvora jonizujućeg zračenja;
9) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
10) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
11) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
12) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
13) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti izdat od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
14) kopija ugovora o održavanju opreme, ako je primjenjivo;
15) kopija polise osiguranja za zbrinjavanje radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5 ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja;
16) kopija ugovora sa dobavljačem o vraćanju radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5 proizvođaču nakon prestanka korišćenja, osim kalibracionih radioaktivnih izvora.
Rješenje o registraciji o korišćenju izvora jonizujućih zračenja izdaje organ uprave na period od četiri godine.
Rješenje iz stava 3 ovog člana ističe se na vidno mjesto u prostoriji gdje se registrovani izvori jonizujućih zračenja koriste.
Za pasivno korišćenje izvora jonizujućih zračenja ne podnosi se dokumentacija iz stava 2 tač. 5 i 6 ovog člana.
Obrazac zahtjeva za registraciju o korišćenju izvora jonizujućih zračenja propisuje Ministarstvo.
Djelatnosti i/ili aktivnosti za koje se izdaje licenca
Član 47
Djelatnosti i/ili aktivnosti za koje se izdaje licenca su:
1) posjedovanje uređaja koji proizvode jonizujuće zračenje kategorija 1 i/ili 2;
2) korišćenje uređaja koji proizvode jonizujuće zračenje kategorija 1 i/ili 2;
3) posjedovanje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 1, 2 i/ili 3;
4) korišćenje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 1, 2 i/ili 3;
5) posjedovanje otvorenih radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5;
6) korišćenje otvorenih radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5;
7) uvoz i/ili izvoz izvora jonizujućih zračenja;
8) prevoz radioaktivnih izvora;
9) privremeno korišćenje izvora jonizujućeg zračenja;
10) ispuštanje znatnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu;
11) namjerno dodavanje radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda, uključujući i medicinske proizvode;
12) uvoz potrošačkih ili drugih proizvoda, uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance;
13) trajan prestanak korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili;
14) probno skladištenje ili probno odlaganje;
15) skladištenje ili odlaganje;
16) trajan prestanak skladištenja ili odlaganja radioaktivnog otpada;
17) dekomisija;
18) posjedovanje nuklearnih materijala;
19) korišćenje nuklearnih materijala;
20) prevoz nuklearnih materijala;
21) obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja;
22) ispuštanje značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja;
23) obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu.
Licenci mogu da podliježu i druge djelatnosti i/ili aktivnosti sa primjenom jonizujućih zračenja, uzimajući u obzir veličinu očekivanih ili potencijalnih doza, kao i složenost djelatnosti i/ili aktivnosti.
Licenca o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja
Član 48
Djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja izvora jonizujućih zračenja iz člana 47 stav 1 tač. 1, 3 i/ili 5 ovog zakona, može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti i/ili aktivnosti za koju se namjerava posjedovanje izvora jonizujućih zračenja;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) dokaz o ispunjavanju uslova za prostor u pogledu zaštite od jonizujućih zračenja;
4) opis bezbjednosnih mjera prostora objekta u kome će biti smješteni zatvoreni radioaktivni izvori kategorija 1, 2 i/ili 3 i otvoreni radioaktivni izvori kategorija 4 i/ili 5;
5) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
6) saglasnost na plan zaštite u skladu s posebnim propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine za posjedovanje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorija 1, 2 i/ili 3 i otvorenih radioaktivnih izvora kategorija 4 i/ili 5;
7) podaci o zatvorenim radioaktivnim izvorima kategorija 1, 2 i/ili 3 i otvorenim radioaktivnim izvorima kategorija 4 i/ili 5 (opis izvora; kategorizacija izvora i izmjerena aktivnost izvora);
8) radne procedure za bezbjednost za zatvorene radioaktivne izvore kategorija 1, 2 i/ili 3 i otvorene radioaktivne izvore kategorija 4 i/ili 5;
9) kopija ugovora o održavanju opreme, ako je primjenjivo;
10) kopija ugovora o prevozu radioaktivnih izvora, ako je primjenjivo;
11) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
12) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost za zatvorene radioaktivne izvore kategorija 1, 2 i/ili 3 i otvorene radioaktivne izvore kategorija 4 i/ili 5 iz člana 160 ovog zakona;
13) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa članom 115 ovog zakona.
Licencu o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja izdaje organ uprave rješenjem na period od godinu dana.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Obrazac zahtjeva za licencu o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja propisuje Ministarstvo.
Licenca o korišćenju izvora jonizujućih zračenja
Član 49
Djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja izvora jonizujućih zračenja iz člana 47 stav 1 tač. 2, 4 i/ili 6 ovog zakona, može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o korišćenju izvora jonizujućih zračenja.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) kopija rješenja o licenci o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) kopija odobrenja za uvoz ili iznajmljivanje izvora jonizujućih zračenja iz čl. 69, 70 i 72 ovog zakona;
4) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti za korišćenje izvora jonizujućeg zračenja;
5) dokaz o ispravnosti visokoaktivnih zatvorenih radioaktivnih izvora, opis načina funkcionisanja izvora, opis dodatne opreme i opis kontejnera u kojem se nalaze izvori;
6) dokaz o ispravnosti otvorenih izvora jonizujućih zračenja;
7) rezultati testa curenja visokoaktivnih zatvorenih radioaktivnih izvora;
8) dokaz o ispravnosti uređaja jonizujućeg zračenja;
9) spisak izloženih lica;
10) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti izdat od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
11) dokaz o stručnoj osposobljenosti za sigurnost i bezbjednost za zaposlena izložena lica;
12) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona;
13) izvještaj o ljekarskom pregledu za izložena lica i lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
14) dokaz o ispunjavanju uslova za prostor u pogledu zaštite od jonizujućih zračenja izdat od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
15) kopija ugovora o održavanju opreme ili kopija odgovarajućeg ovlašćenja stranog pravnog lica koje održava opremu, ako je primjenjivo;
16) kopija ugovora o održavanju opreme visokoaktivnog radioaktivnog zatvorenog izvora i kontejnera ili kopiju odgovarajućeg ovlašćenja stranog pravnog lica koje održava opremu, izvor i kontejner;
17) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
18) radne procedure;
19) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
20) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućeg zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
21) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost;
22) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost samo za zatvorene radioaktivne izvore kategorija 1, 2 i/ili 3 i otvorene radioaktivne izvore kategorija 4 i/ili 5;
23) kopija ugovora sa dobavljačem o vraćanju radioaktivnog izvora proizvođaču nakon prestanka korišćenja;
24) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
25) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
26) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
27) saglasnost na plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji izdat od organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove;
28) dokaz o načinu označavanja kontrolisanih zona;
29) kopija polise osiguranja za zbrinjavanje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 1, 2 i/ili 3 i/ili otvorenih radioaktivnih izvora kategorija 4 i/ili 5 ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja;
30) saglasnost na plan zaštite u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Podnosilac zahtjeva iz stava 1 ovog člana ne prilaže dokumentaciju, odnosno podatke iz člana 48 ovog zakona, ukoliko nije došlo do promjene dokumentacije, odnosno podataka.
Licencu o korišćenju izvora jonizujućih zračenja izdaje organ uprave rješenjem na period do pet godina.
Rješenje iz stava 5 ovog člana ističe se na vidno mjesto u prostoriji gdje se licencirani izvori jonizujućih zračenja koriste.
Pored dokaza iz stava 3 ovog člana nosilac licence dostavlja, bez odlaganja, organu uprave kopiju polise osiguranja za zbrinjavanje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 1, 2 i/ili 3 i/ili otvorenih radioaktivnih izvora kategorija 4 i/ili 5 ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja u slučaju insolventnosti ili prestanka obavljanja svoje djelatnosti i/ili aktivnosti.
Obrazac zahtjeva za licencu o korišćenju izvora jonizujućih zračenja propisuje Ministarstvo.
Licenca o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja
Član 50
Djelatnosti i/ili aktivnosti uvoza i/ili izvoza izvora jonizujućih zračenja, može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) kopija rješenja o registraciji ili licenci o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja u slučaju uvoza;
2) kopija rješenja o registraciji ili licenci o korišćenju ili kopija rješenja o licenci o skladištenju ili odlaganju u slučaju izvoza;
3) kopija ovlašćenja proizvođača u slučaju uvoza;
4) kopija odgovarajućeg ovlašćenja pravnog lica kome se izvozi izvor jonizujućih zračenja, izdatog od nadležne institucije države uvoznice.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik iz stava 1 ovog člana mogu da vrše uvoz izvora jonizujućih zračenja samo za privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnika iz čl. 45 i 48 ovog zakona.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik iz stava 1 ovog člana mogu da vrše izvoz izvora jonizujućih zračenja samo za privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnika iz čl. 46, 49 i 58 ovog zakona.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik iz stava 1 ovog člana vrši uvoz izvora jonizujućih zračenja samo od lica koje je ovlašćeno od nadležne institucije države izvoznice.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik iz stava 1 ovog člana koje vrši uvoz predaje izvor jonizujućeg zračenja na adresu korisnika u Crnoj Gori, a nema odobrenje iz člana 77 ovog zakona, dužan je da organizuje prevoz radioaktivnog izvora zaključivanjem ugovora sa nosiocem odobrenja iz člana 77 ovog zakona.
Kopija ugovora iz stava 7 ovog zakona dostavlja se organu uprave.
Licencu o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina.
Obrazac zahtjeva za licencu o uvozu ili izvozu izvora jonizujućih zračenja propisuje Ministarstvo.
Licenca o prevozu radioaktivnih izvora
Član 51
Djelatnosti i/ili aktivnosti prevoza radioaktivnih izvora, može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o prevozu radioaktivnih izvora.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti i/ili aktivnosti za koju se vrši prevoz;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) dokaz o posjedovanju odgovarajućeg prenosnog instrumenta za mjerenje jačine doze zračenja ranga 0-10 mSv/h;
4) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
5) plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala iz člana 165 ovog zakona;
6) radne procedure za bezbjednost tokom prevoza zatvorenih i/ili otvorenih radioaktivnih izvora;
7) ADR sertifikat za klasu 7 za vozača u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje prevoz opasnih materija;
8) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
9) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost za zatvorene i otvorene radioaktivne izvore iz člana 160 ovog zakona;
10) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
11) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost za zatvorene i otvorene radioaktivne izvore;
12) spisak izloženih lica;
13) dokaz o stručnoj osposobljenosti za sigurnost i bezbjednost vozača i pratioca;
14) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona za lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja, vozača i pratioca;
15) izvještaj o ljekarskom pregledu lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja, vozača i pratioca.
Licencu o prevozu radioaktivnih izvora izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ne pribavlja se ukoliko se radioaktivni izvori prevoze u paketima za koje se ne izdaje licenca o prevozu radioaktivnih izvora.
Radioaktivni materijali se prevoze pod istim uslovima kao radioaktivni izvori.
Obrazac zahtjeva za licencu o prevozu radioaktivnih izvora propisuje Ministarstvo.
Licenca o privremenom korišćenju izvora jonizujućih zračenja
Član 52
Djelatnosti i/ili aktivnosti privremenog korišćenja izvora jonizujućih zračenja može da obavlja strano pravno lice koje ima licencu o privremenom korišćenju izvora jonizujućih zračenja u izuzetnim okolnostima.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se u slučaju:
1) hitne zdravstvene i medicinske potrebe prijavljene od države uvoznice i države izvoznice;
2) radiološke opasnosti ili nastanka bezbjednosnog događaja;
3) preuzimanja odgovornosti za korišćenje radioaktivnog izvora jonizujućeg zračenja izvan matične države iz koje potiče izvor i njegovog vraćanja u tu državu;
4) primjene jonizujućih zračenja koja ne postoji u Crnoj Gori.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 3 ovog člana podnosi se ovjerena kopija ovlašćenja koje je izdao nadležni organ države stranog pravnog lica.
Organ uprave može, u cilju zaštite života i zdravlja ljudi, imovine i životne sredine, od podnosioca zahtjeva tražiti i dodatne informacije od značaja za privremeno korišćenje izvora jonizujućih zračenja.
Licencu o privremenom korišćenju izvora jonizujućih zračenja izdaje organ uprave rješenjem na period od godinu dana.
Rješenje iz stava 6 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Obrazac zahtjeva za licencu o privremenom korišćenju izvora jonizujućih zračenja propisuje Ministarstvo.
Licenca o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu
Član 53
Djelatnosti i/ili aktivnosti pri kojima se ispuštaju značajne količine radioaktivnih efluenata u životnu sredinu može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Zahtjev iz stava 2 ovog člana ne podnosi se za ispuštanja sa radnih mjesta sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja, koja su uređena u skladu sa članom 64 ovog zakona.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti sa navođenjem broja registracije i/ili licence;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) plan o ispuštanjima radioaktivnog materijala sa procjenom sadržaja radionuklida koji se ispuštaju sa tog radnog mjesta;
4) dokaz o izvršenim mjerenjima monitoringa radioaktivnosti prije prvog ispuštanja (nulto stanje);
5) program operativnog monitoringa radioaktivnosti iz člana 27 ovog zakona;
6) izvještaj o analizi uticaja ispuštenih radionuklida na zdravlje i životnu sredinu (generic screening assessment) koji izrađuje stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja;
7) opis načina sprečavanja neopravdane akumulacije radioaktivnih materijala koji se ispuštaju sa radnog mjesta koji izrađuje stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja;
8) plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
9) radne procedure za bezbjednost;
10) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
11) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona.
Licencu o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu izdaje organ uprave rješenjem na period do pet godina.
Rješenje iz stava 5 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da vode evidenciju o obavljenim ispustima i mjerenjima i da podatke iz evidencije dostavljaju organu uprave na njegov zahtjev.
Obrazac zahtjeva za licencu o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu propisuje Ministarstvo.
Licenca o namjernom dodavanju radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode
Član 54
Djelatnosti i/ili aktivnosti namjernog dodavanja radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o namjernom dodavanju radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana dostavlja se sljedeća dokumentacija:
1) podaci o vrsti, fizičkim i hemijskim karakteristikama, vremenu poluraspada i aktivnosti radionuklida;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) izjava da potrošački proizvod sadrži radionuklid koji služi svrsi za koju je namijenjen;
4) opis i rezultati testa na prototipu potrošačkog proizvoda za vrijeme redovne upotrebe, moguće zloupotrebe i eventualnog oštećenja;
5) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
6) procjena roka upotrebe i ukupan očekivani broj proizvedenih potrošačkih proizvoda na godišnjem nivou;
7) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
8) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
9) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
10) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost;
11) spisak izloženih lica;
12) dokaz o stručnoj osposobljenosti zaposlenih izloženih lica iz oblasti radijacione i/ili nuklearne sigurnosti i bezbjednosti;
13) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona;
14) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
15) opis prostora za spremanje radioaktivnih supstanci koje dodaje ili ugrađuje u potrošački proizvod;
16) plan o zaštitnim mjerama kojim se osigurava bezbjednost radioaktivnih supstanci koje dodaje ili ugrađuje u potrošački proizvod u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
17) radne procedure za bezbjednost;
18) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
19) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
20) preporuke na crnogorskom jeziku korisnicima potrošačkih proizvoda o načinu njihove instalacije, korišćenja, održavanja, popravke, prevoza, skladištenja, recikliranja i odlaganja nakon isteka upotrebe.
Licencu o namjernom dodavanju radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da gotovi potrošački proizvod označe, uz navođenje podatka iz stava 3 tač. 2 i 17 ovog člana.
Obrazac zahtjeva za licencu o namjernom dodavanju radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode, vrste i opis potrošačkih proizvoda propisuje Ministarstvo.
Licenca o uvozu potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance
Član 55
Djelatnosti i/ili aktivnosti uvoza potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o uvozu potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) kopija odgovarajućeg ovlašćenja izvoznika izdatog od nadležne institucije države izvoznice;
2) kopija odgovarajućeg ovlašćenja proizvođača izdatog od nadležne institucije države porijekla, ako je primjenjivo;
3) podaci o vrsti, fizičkim i hemijskim karakteristikama, vremenu poluraspada i aktivnosti radionuklida, koje dobavlja od izvoznika i/ili proizvođača;
4) izjava da potrošački proizvod sadrži radionuklid koji služi svrsi za koju je namijenjen, koju dobavlja od izvoznika i/ili proizvođača;
5) opis i rezultati testa na prototipu potrošačkog proizvoda za vrijeme redovne upotrebe, moguće zloupotrebe i eventualnog oštećenja, koje dobavlja od izvoznika i/ili proizvođača;
6) opis prostora za spremanje radioaktivnih supstanci koje dodaje ili ugrađuje u potrošački proizvod;
7) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
8) preporuke na crnogorskom jeziku korisnicima potrošačkih proizvoda o načinu njihove instalacije, korišćenja, održavanja, popravke, prevoza, skladištenja, recikliranja i odlaganja nakon isteka upotrebe, koje dobavlja od izvoznika i/ili proizvođača;
9) kopija ugovora sa distributerima i prodavcima, ako je primjenjivo.
Licencu o uvozu potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina, sa mogućnošću višekratnih uvoza.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
U slučaju zabrane uvoza potrošačkih proizvoda iz stava 1 ovog člana organ uprave informiše nadležne institucije države izvoznika i/ili proizvođača o razlozima zabrane tog uvoza.
Obrazac zahtjeva za licencu o uvozu potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance propisuje Ministarstvo.
Licenca o trajnom prestanku korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili
Član 56
Nosioci licence iz člana 49 ovog zakona dužni su da godinu dana prije odluke o trajnom prestanku obavljanja djelatnosti ili u slučaju insolventnosti pribave licencu o trajnom prestanku korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
2) konačni plan dekomisije iz člana 24 ovog zakona;
3) plan upravljanja radioaktivnim otpadom iz člana 20 ovog zakona;
4) program QA/QC iz člana 21 ovog zakona;
5) posljednji izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti iz člana 28 ovog zakona, gdje je primjenjivo;
6) predlog programa operativnog monitoringa radioaktivnosti i trajanje njegovog sprovođenja nakon prestanka rada, gdje je primjenjivo;
7) mišljenje o sigurnosti objekta sačinjenog na osnovu dokumentacije iz tač. 1 do 6 ovog stava, izdatog od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
8) pisane procedure procesa prestanka korišćenja izvora i prestanka rada objekta;
9) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Podnosilac zahtjeva iz stava 1 ovog člana ne prilaže dokumentaciju ili podatke koji su podnešeni u postupku pribavljanja licenci iz člana 49 ovog zakona, ukoliko se nijesu promijenile okolnosti.
Licencu o trajnom prestanku korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili izdaje organ uprave rješenjem na period do tri godine, u okviru kojih je nosilac licence dužan da podnese zahtjev za izdavanje licence o dekomisiji.
Rješenje iz stava 5 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Obrazac zahtjeva za licencu o trajnom prestanku korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili propisuje Ministarstvo.
Licenca o probnom skladištenju ili licenca o probnom odlaganju
Član 57
Iskorišćeni radioaktivni izvori, radioaktivni materijal, radioaktivni otpad i nuklearni materijal skladište se u skladište radioaktivnog otpada kod nosioca licence o skladištenju ili nosioca licence o odlaganju iz člana 58 ovog zakona.
Radioaktivni otpad i nuklearni materijal (otpad) odlažu se u odlagalište radioaktivnog otpada kod nosioca licence o skladištenju ili nosioca licence o odlaganju iz člana 58 ovog zakona.
Radioaktivni otpad se može otpustiti, izuzeti ili ispustiti.
Djelatnosti i/ili aktivnosti probnog skladištenja ili odlaganja mogu da obavljaju privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koji imaju licencu o probnom radu skladištenja ili licencu o probnom radu odlaganja.
Licenca iz stava 4 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 5 ovog člana, zavisno od vrste djelatnosti, podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) program probnog rada;
4) plan upravljanja radioaktivnim otpadom iz člana 20 ovog zakona;
5) početni plan dekomisije za skladište radioaktivnog otpada iz člana 24 ovog zakona;
6) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
7) izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti prije početka rada iz člana 28 ovog zakona;
8) program QA/QC iz člana 21 ovog zakona, za obezbjeđivanje kvalitetnog upravljanja skladištem ili odlagalištem radioaktivnog otpada;
9) mišljenje o sigurnosti objekta sačinjenog na osnovu dokumentacije iz tač. 2 do 8 ovog stava, izdatog od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
10) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
11) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
12) pisane procedure procesa skladištenja ili odlaganja u pogledu sigurnosti;
13) popis procedura procesa skladištenja ili odlaganja u pogledu bezbjednosti;
14) izvještaj o rezultatima uspješno obavljenih pretpogonskih ispitivanja koja uključuju ispitivanja u skladu sa tehničkom dokumentacijom;
15) dokazi o kvalitetu ugrađene opreme i materijala u skladu sa programom QA/QC, standardima, tehničkim normativima i normama kvaliteta proizvoda i usluga;
16) izjava da je skladište ili odlagalište radioaktivnog otpada: spremno za svaku fazu probnog rada u skladu s programima i procedurama i u skladu sa projektom skladišta ili odlagališta radioaktivnog otpada;
17) kopija rješenja o licenci za složeni inženjerski objekat u skladu sa propisom kojim se uređuje izgradnja objekata i prostorno planiranje;
18) rezultate testa curenja iskorišćenih zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2;
19) spisak izloženih lica;
20) dokaz o stručnoj osposobljenosti za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja, sigurnost i bezbjednost za izložena lica;
21) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
22) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
23) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
24) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost;
25) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
26) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona, ako je primjenjivo;
27) kopija ugovora o održavanju opreme ili kopiju odgovarajućeg ovlašćenja stranog pravnog lica koje održava opremu ili drugi dokaz o održavanju opreme, ako je primjenjivo;
28) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
29) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
30) izvještaj o ljekarskom pregledu za profesionalno izložena lica i lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
31) dokaz o označavanju kontrolisanih zona za skladište radioaktivnog otpada;
32) dokaz o uspostavljenoj unutrašnjoj službi zaštite u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine, a u slučaju odlagališta najmanje za period od 20 godina.
Podnosilac zahtjeva iz stava 5 ovog člana dužan je da pored dokumentacije iz stava 6 ovog člana obezbijedi:
1) određeni broj zaposlenih izloženih lica koja imaju odgovarajući nivo nacionalnog okvira kvalifikacija;
2) određen broj i vrstu instrumenata, uređaja i opreme koja je neophodna za obavljanje tih poslova;
3) odgovarajući prostor za skladištenje ili odlaganje, u skladu sa propisom iz stava 12 ovog člana;
4) izradu i primijenu kriterijuma prihvatljivosti iskorišćenih radioaktivnih izvora, radioaktivnog materijala, nuklearnog materijala i radioaktivnog otpada za skladištenje ili odlaganje, u skladu sa propisom iz stava 13 ovog člana;
5) obezbijedi da se iskorišćeni radioaktivni izvori, radioaktivni materijal, nuklearni materijal i radioaktivni otpad karakteriše, klasifikuje, razvrstava, evidentira, obrađuje, pakuje, označava, otpušta, izuzima, ispušta, sprema, čuva, skladišti, odležava i odlaže, u skladu sa propisom iz stava 13 ovog člana.
Licencu o probnom skladištenju ili licencu o probnom odlaganju izdaje organ uprave rješenjem na period do jedne godine.
Rješenje iz stava 8 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Kopija rješenja iz stava 8 ovog člana dostavlja se organu državne uprave nadležnom za poslove planiranja i izgradnje objekata.
Nosilac licence iz stava 8 ovog člana dužan je da vodi evidenciju o uskladištenim iskorišćenim radioaktivnim izvorima, radioaktivnom materijalu, nuklearnim materijalima i radioaktivnom otpadu i odloženom radioaktivnom otpadu za vrijeme probnog rada i podatke iz te evidencije dostavlja organu uprave u rokovima i na način koji odredi organ uprave.
Sredstva za održavanje skladišta ili odlagališta u toku probnog rada obezbjeđuju se iz Budžeta.
Bliže uslove u pogledu kadra, prostora i opreme iz stava 7 tač. 1, 2 i 3 ovog člana, način pod kojim se iskorišćeni radioaktivni izvori, radioaktivni materijal, nuklearni materijal i radioaktivni otpad karakteriše, klasifikuje, razvrstava, evidentira, obrađuje, pakuje, označava, uključujući izgled oznake, otpušta, izuzima i ispušta, sprema, čuva, skladišti, odležava i odlaže, i kriterijume prihvatljivosti iskorišćenih radioaktivnih izvora, radioaktivnog materijala, nuklearnog materijala i radioaktivnog otpada za skladištenje ili odlaganje propisuje Ministarstvo.
Nivoe otpuštanja, nivoe izuzimanja i nivoe ispuštanja radioaktivnog otpada propisuje Ministarstvo.
Obrazac zahtjeva za licencu o probnom skladištenju ili licencu o probnom odlaganju propisuje Ministarstvo.
Licenca o skladištenju ili licenca o odlaganju
Član 58
Nosilac licence iz člana 57 ovog zakona dužan je da dva mjeseca prije isteka licence pribavi licencu o skladištenju ili licencu o odlaganju.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Pored dokumentacije i uslova koje je dužan da ispuni iz člana 57 st. 6 i 7 ovog zakona, uz zahtjev se podnosi i sljedeća dokumentacija:
1) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
2) izvještaj o sprovedenom programu probnog rada;
3) izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti nakon završetka probnog rada, iz člana 28 ovog zakona;
4) program operativnog monitoringa radioaktivnosti iz člana 27 ovog zakona.
Podnosilac zahtjeva iz stava 1 ovog člana ne prilaže dokumentaciju ili podatke koji su podnijeti u postupku pribavljanja licence o probnom skladištenju ili licence o probnom odlaganju iz člana 57 ovog zakona, ukoliko se nijesu promijenile okolnosti u toku probnog rada.
Licencu o skladištenju ili licencu o odlaganju izdaje organ uprave rješenjem na period do deset godina.
Rješenje iz stava 5 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Kopiju rješenja iz stava 5 ovog člana nosilac licence dostavlja Ministarstvu.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da vodi evidenciju o uskladištenim iskorišćenim radioaktivnim izvorima, radioaktivnom materijalu, nuklearnim materijalima i radioaktivnom otpadu i odloženom radioaktivnom otpadu i da podatke iz te evidencije dostavlja organu uprave u rokovima i na način koji odredi organ uprave.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da program operativnog monitoringa radioaktivnosti iz člana 27 ovog zakona vrši jednom godišnje i da izvještaj o sprovedenom programu operativnog monitoringa radioaktivnosti dostavlja organu uprave.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da redovno i na sistematičan način procjenjuje, provjerava i kontinualno poboljšava sigurnost prilikom skladištenja i odlaganja radioaktivnog otpada i prilikom upravljanja skladištem ili odlagalištem radioaktivnog otpada, na osnovu sigurnosnog izvještaja iz člana 23 ovog zakona i drugih dokaza i činjenica.
Sredstva za održavanje i rad skladišta ili odlagališta obezbjeđuju se iz Budžeta.
Obrazac zahtjeva za licencu o skladištenju ili licencu o odlaganju propisuje Ministarstvo.
Licenca o trajnom prestanku skladištenja ili licenca o trajnom prestanku odlaganja radioaktivnog otpada
Član 59
Nosilac licence o skladištenju ili licence o odlaganju iz člana 58 ovog zakona dužan je da godinu dana prije odluke o trajnom prestanku skladištenja ili odlaganja radioaktivnog otpada odnosno rada skladišta ili odlagališta pribavi licencu o trajnom prestanku skladištenja ili licencu o trajnom prestanku odlaganja radioaktivnog otpada.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, zavisno od vrste djelatnosti.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
2) konačni plan dekomisije za skladište radioaktivnog otpada iz člana 24 ovog zakona;
3) plan upravljanja radioaktivnim otpadom iz člana 20 ovog zakona;
4) program QA/QC iz člana 21 ovog zakona;
5) posljednji izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti iz člana 28 ovog zakona;
6) predlog programa operativnog monitoringa radioaktivnosti i trajanje njegovog sprovođenja nakon prestanka rada, iz člana 27 ovog zakona;
7) mišljenje o sigurnosti objekta sačinjenog na osnovu dokumentacije iz tač. 1 do 6 ovog stava, izdatog od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
8) pisane procedure procesa prestanka rada;
9) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Podnosilac zahtjeva iz stava 1 ovog člana ne prilaže dokumentaciju ili podatke koji su podnešeni u postupku pribavljanja licence o skladištenju ili licence o odlaganju iz člana 58 ovog zakona, ukoliko se nijesu promijenile okolnosti.
Licencu o trajnom prestanku skladištenja ili licencu o trajnom prestanku odlaganja radioaktivnog otpada izdaje organ uprave rješenjem na period do tri godine, u okviru kojih je nosilac licence dužan da podnese zahtjev za licencu o dekomisiji u slučaju skladišta radioaktivnog otpada.
Rješenje iz stava 5 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Kopiju rješenja iz stava 5 ovog člana nosilac licence dostavlja Ministarstvu.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da dostavi organu uprave izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti nakon trajnog prestanka odlaganja.
Ukoliko organ uprave na osnovu rezultata iz izvještaja iz stava 8 ovog člana procijeni da su rezultati u propisanim granicama, organ uprave izdaje rješenje nosiocu licence kojim se potvrđuje da se odlagalište smatra zatvorenim i nalaže nosiocu licence kontinuirano sprovođenje operativnog programa monitoringa radioaktivnosti u narednih 50 godina.
Sredstva za obezbjeđenje trajnog prestanka rada skladišta, trajnog prestanka rada odlagališta i kontinuiranog sprovođenja operativnog programa monitoringa radioaktivnosti nakon zatvaranja obezbjeđuju se iz Budžeta.
Obrazac zahtjeva za licencu o trajnom prestanku skladištenja ili licencu o trajnom prestanku odlaganja radioaktivnog otpada propisuje Ministarstvo.
Licenca o dekomisiji
Član 60
Nosioci licence iz čl. 56 i 59 ovog zakona za skladištenje dužni su da pribave licencu o dekomisiji, godinu dana prije isteka roka važenja licenci za skladištenje.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Zahtjev iz stava 2 podnosi i imalac zatečenog radioaktivnog materijala, u roku koji odredi organ uprave.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) odgovarajuća kopija ovlašćenja za uklanjanje objekta u skladu sa posebnim propisom, ako je primjenjivo;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) konačni plan dekomisije iz člana 24 ovog zakona;
4) plan upravljanja radioaktivnim otpadom iz člana 20 ovog zakona;
5) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
6) program QA/QC iz člana 21 ovog zakona;
7) izjava odgovornog lica podizvođača radova koji učestvuju u dekomisiji da će poslove dekomisije obavljati lica koja posjeduju znanja iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja relevantna za dekomisiju u slučaju da nijesu vanjski radnici;
8) spisak angažovanog kadra podizvođača radova;
9) kopija ugovora sa podizvođačem radova, ako je primjenjivo;
10) izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti nakon trajnog prestanka skladištenja odnosno trajnog prestanka rada skladišta, iz člana 28 ovog zakona;
11) izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti lokacije sa zatečenim radioaktivnim materijalom, iz člana 28 ovog zakona;
12) izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti objekta u kojem su se koristili zatvoreni i/ili otvoreni radioaktivni izvori nakon prestanka korišćenja, gdje je primjenjivo, iz člana 28 ovog zakona;
13) predlog programa operativnog monitoringa radioaktivnosti i trajanje njegovog sprovođenja za vrijeme trajanja i nakon dekomisije, iz člana 27 ovog zakona;
14) pisane procedure procesa dekomisije;
15) mišljenje o sigurnosti objekta sačinjenog na osnovu dokumentacije iz tač. 1 do 13 ovog stava, izdatog od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
16) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
17) popis iskorišćenih radioaktivnih izvora koji se mogu staviti u ponovnu upotrebu ili obradu nakon dekomisije;
18) popis radioaktivnog otpada;
19) potvrda o predaji iskorišćenih radioaktivnih izvora ili radioaktivnog otpada;
20) opis načina čuvanja dokumentacije i vođenje arhive o svim aktivnostima vezanim za objekat ili lokaciju.
Licencu o dekomisiji izdaje organ uprave rješenjem na period do pet godina.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da za vrijeme trajanja aktivnosti dekomisije organu uprave dostavi izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti u rokovima koje odredi organ uprave.
Ako organ uprave na osnovu rezultata iz izvještaja iz stava 6 ovog člana procijeni da su rezultati u propisanim granicama, organ uprave izdaje rješenje nosiocu licence kojim se potvrđuje da se objekat ili lokacija smatra zatvorenim i stavlja se van kontrole u smislu ovog zakona.
Sredstva za sprovođenje dekomisije skladišta obezbjeđuju se iz Budžeta.
Sredstva za sprovođenje dekomisije objekta u kojem su se koristili izvori jonizujućih zračenja obezbjeđuje nosilac licence iz člana 60 ovog zakona.
Sredstva za sprovođenje dekomisije lokacija sa zatečenim radioaktivnim materijalom u privatnom vlasništvu obezbjeđuje imalac te lokacije.
Izuzetno od stava 10 ovog člana sredstva za sprovođenje dekomisije lokacija sa zatečenim radioaktivnim materijalom u državnom vlasništvu ili lokacije u privatnom vlasništvu čiji je posljednji vlasnik lokacije bila država mogu se obezbijediti iz Budžeta u skladu sa članom 89 ovog zakona.
Obrazac zahtjeva za licencu o dekomisiji propisuje Ministarstvo.
Licenca o posjedovanju nuklearnih materijala
Član 61
Djelatnost i/ili aktivnost posjedovanja nuklearnih materijala može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o posjedovanju nuklearnih materijala.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) podaci o količini, nazivu, specifikaciji i kategorizaciji nuklearnog materijala;
4) dokaz o ispunjavanju uslova za prostor u pogledu zaštite od jonizujućih zračenja, izdat od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
5) opis bezbjednosnih mjera prostora objekta (prostora) u kome će biti smješteni nuklearni materijali;
6) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
7) saglasnost na plan zaštite u skladu s posebnim propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
8) radne procedure za bezbjednost za nuklearne materijale;
9) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
10) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
11) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
12) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost;
13) kopija ugovora sa nosiocem licence o prevozu nuklearnih materijala iz člana 63 ovog zakona, ako je primjenjivo;
14) kopija ugovora o isporuci nuklearnog materijala iz člana 82 ovog zakona, ako je primjenjivo;
15) izjava kojom se obavezuje da će na poseban račun uplatiti finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom nabavke nuklearnog materijala.
Licencu o posjedovanju nuklearnih materijala izdaje organ uprave rješenjem na period od jedne godine.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Obrazac zahtjeva za licencu o posjedovanju nuklearnog materijala propisuje Ministarstvo.
Licenca o korišćenju nuklearnih materijala
Član 62
Djelatnost i/ili aktivnost korišćenja nuklearnih materijala može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima licencu o korišćenju nuklearnih materijala.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) kopija rješenja o licenci o posjedovanju nuklearnog materijala iz člana 61 ovog zakona;
4) podaci o količini, nazivu, specifikaciji i kategorizaciji nuklearnog materijala;
5) opis kontejnera u kojem se nalazi nuklearni materijal i opis dodatne opreme, ukoliko je primjenjivo;
6) spisak zaposlenih izloženih lica;
7) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
8) dokaz o stručnoj osposobljenosti za sigurnost i bezbjednost za zaposlena izložena lica;
9) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona, u skladu sa članom 127 ovog zakona;
10) izvještaj o ljekarskom pregledu za profesionalno izložena lica u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
11) dokaz o ispunjavanju uslova za prostor u pogledu zaštite od jonizujućih zračenja, izdat od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
12) kopija ugovora o održavanju opreme ili kopiju odgovarajućeg ovlašćenja stranog pravnog lica koje održava opremu, ako je primjenjivo;
13) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
14) procedure za rad;
15) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
16) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
17) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
18) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost;
19) kopija ugovora sa dobavljačem o vraćanju nuklearnog materijala nakon prestanka korišćenja, ako je primjenjivo;
20) kopija ugovora o isporuci nuklearnog materijala iz člana 82 ovog zakona, ako je primjenjivo;
21) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
22) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
23) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
24) polisa osiguranja za zbrinjavanje nuklearnog materijala ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja;
25) saglasnost na plan zaštite u skladu sa posebnim propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Podnosilac zahtjeva iz stava 1 ovog člana ne prilaže dokumentaciju ili podatke koji su podnešeni u postupku pribavljanja licence o posjedovanju nuklearnih materijala iz člana 61 ovog zakona, ukoliko se nijesu promijenile okolnosti.
Licencu o korišćenju nuklearnih materijala izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina.
Rješenje iz stava 5 ovog člana ističe se na vidno mjesto gdje se koriste nuklearni materijali.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da organu uprave dostavi kopiju polise osiguranja za zbrinjavanje nuklearnog materijala ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja, u roku od pet radnih dana od dana kada postane insolventno ili prestane sa obavljanjem djelatnosti i/ili aktivnosti.
Nosilac licence iz stava 5 ovog člana dužan je da ispunjava uslove u pogledu nuklearne sigurnosti i bezbjednosti, u skladu sa ovim zakonom.
Obrazac zahtjeva za licencu o korišćenju nuklearnih materijala propisuje Ministarstvo.
Licenca o prevozu nuklearnih materijala
Član 63
Djelatnost i/ili aktivnost prevoza nuklearnih materijala drumskim saobraćajem može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik ako ima licencu o prevozu nuklearnih materijala.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti za koju se vrši prevoz;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) opis načina vršenja prevoza;
4) podaci o nuklearnom materijalu;
5) dokaz o posjedovanju odgovarajućeg prenosnog instrumenta za mjerenje jačine doze zračenja;
6) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
7) plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala iz člana 165 ovog zakona;
8) radne procedure za bezbjednost tokom prevoza nuklearnih materijala;
9) ADR sertifikat za klasu 7 za vozača u skladu sa zakonom kojim se uređuje prevoz opasnih materija;
10) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
11) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
12) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
13) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica odgovornog za bezbjednost za prevoz nuklearnih materijala;
14) spisak zaposlenih lica;
15) dokaz o stručnoj osposobljenosti za sigurnost i bezbjednost vozača i pratioca;
16) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona za lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja, vozača i pratioca;
17) izvještaj o ljekarskom pregledu lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja, vozača i pratioca.
Licencu o prevozu nuklearnog materijala izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Nosilac licence iz stava 4 ovog člana dužan je da ispunjava uslove u pogledu nuklearne sigurnosti i bezbjednosti, u skladu sa ovim zakonom.
Obrazac zahtjeva za licencu za prevoz nuklearnih materijala propisuje Ministarstvo.
Licenca o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja
Član 64
Djelatnost i/ili aktivnost sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik ako ima licencu o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) opis lokacije i prostora obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti;
4) spisak zaposlenih izloženih lica;
5) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
6) dokaz o stručnoj osposobljenosti za zaposlena izložena lica;
7) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
8) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
9) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona za lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja i zaposlena lica;
10) izvještaj o ljekarskom pregledu za izložena lica u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
11) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
12) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
13) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
14) plan upravljanja radioaktivnim otpadom iz člana 20 ovog zakona, gdje je primjenjivo;
15) uputstvo za rad na radnom mjestu, uključujući uputstvo za sigurno sprovođenje rada i ulazak na radno mjesto lica koja nijesu zaposlena lica, ako je primjenjivo.
Licencu o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja izdaje organ uprave rješenjem na period do pet godina.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Obrazac zahtjeva za licencu o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja propisuje Ministarstvo.
Licenca o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja
Član 65
Djelatnost i/ili aktivnost koja se vrši u redovnim okolnostima, na radnim mjestima sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja sa kojih se mogu ispustiti značajne količine radioaktivnih materijala može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik ako ima licencu o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti sa navođenjem broja izdate licence;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) plan o ispuštanjima radioaktivnog materijala sa procjenom sadržaja radionuklida koji se ispuštaju s tog radnog mjesta;
4) dokaz o izvršenim mjerenjima monitoringa radioaktivnosti prije prvog ispuštanja (nulto stanje);
5) program operativnog monitoringa radioaktivnosti iz člana 27 ovog zakona;
6) izvještaj o izvršenim mjerenjima i analizi uticaja ispuštenih radionuklida na zdravlje i životnu sredinu (generic screening assessment), uključujući i analizu slučajeva kada se ispušteni radioaktivni materijal namjerava ponovo upotrijebiti ili reciklirati, koji izrađuje stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
7) dokaz o načinu vođenja evidencije o izvršenim mjerenjima i analizama iz tačke 5 ovog stava;
8) opis načina sprečavanja neopravdane akumulacije radioaktivnih materijala koje se ispuštaju sa radnog mjesta koji izrađuje stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona;
9) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine, ako je primjenjivo;
10) radne procedure za bezbjednost;
11) akt o određivanju lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona;
12) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
13) dokaz o ugovoru sa investitorima ili proizvođačima građevinskog materijala koji će koristiti taj ispušteni radioaktivni materijal.
Licencu o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja izdaje organ uprave rješenjem na period do pet godina.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Nosilac licence iz stava 4 ovog člana dužan je da prije prvog ispuštanja obezbijedi prostor na kojem će se vršiti privremeno deponovanje ispuštenih količina radioaktivnih materijala i preduzme mjere sigurnosti i bezbjednosti u skladu sa ovim zakonom, do izvršenja izvoza tog materijala, njegovog sigurnog i bezbjednog skladištenja ili korišćenja u druge namjene.
Nosilac licence iz stava 4 ovog člana dužan je da vodi evidenciju o obavljenim ispustima i mjerenjima i da o tome obavijesti organ uprave, u rokovima koje odredi organ uprave.
Obrazac zahtjeva za licencu o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja propisuje Ministarstvo.
Licenca o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu
Član 66
Djelatnost i/ili aktivnost na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu, na kojima važe uslovi za zaposlena lica iz člana 139 stav 4 ovog zakona može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik ako ima licencu o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu.
Licenca iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 2 ovog člana podnosi se sljedeća dokumentacija:
1) opis djelatnosti (namjena) i/ili aktivnosti;
2) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
3) opis radnih mjesta na kojima se djelatnost i/ili aktivnost obavlja;
4) spisak zaposlenih izloženih lica;
5) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
6) dokaz o radnom iskustvu za zaposlena lica;
7) dokaz o stručnoj osposobljenosti za zaposlena izložena lica;
8) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
9) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
10) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
11) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona za lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja i zaposlena lica;
12) izvještaj o ljekarskom pregledu za profesionalno izložena lica u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
13) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
14) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
15) uputstvo za rad na radnom mjestu, uključujući uputstvo za sigurno sprovođenje rada i ulazak na radno mjesto lica koja nijesu zaposlena lica, ako je primjenjivo.
Licencu o obavljanju djelatnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu izdaje organ uprave rješenjem na period od pet godina.
Rješenje iz stava 4 ovog člana ističe se na vidno mjesto.
Obrazac zahtjeva za licencu o obavljanju djelatnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu propisuje Ministarstvo.
Vrste aktivnosti za koje se pribavljaju odobrenja
Član 67
Aktivnosti za koje se pribavljaju odobrenja su:
1) iznajmljivanje izvora;
2) uvoz izvora jonizujućih zračenja;
3) izvoz izvora jonizujućih zračenja;
4) uvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2;
5) izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2;
6) uvoz i izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 za privremeno korišćenje;
7) tranzit radioaktivnih izvora;
8) prevoz radioaktivnih izvora;
9) spremanje radioaktivnih izvora;
10) uvoz nuklearnih materijala;
11) izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala;
12) prevoz nuklearnih materijala;
13) skladištenje iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala i/ili radioaktivnog materijala;
14) odlaganje radioaktivnog otpada.
Nabavka izvora jonizujućih zračenja i nuklearnog materijala
Član 68
Nabavka izvora jonizujućeg zračenja može se vršiti uvozom ili iznajmljivanjem od nosioca rješenja o registraciji ili licence za posjedovanje ili korišćenje izvora jonizujućih zračenja iz čl. 45, 46, 48 i 49 ovog zakona.
Nosilac licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja iz člana 50 ovog zakona ne smije da snabdijeva privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnika izvorom jonizujućeg zračenja ako ta lica nijesu registrovana ili nemaju licencu o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja iz čl. 45 i 48 ovog zakona.
Nabavka nuklearnog materijala može se vršiti samo uvozom od stranog pravnog lica koje ima odgovarajuće ovlašćenje, koje je izdao nadležni organ države stranog pravnog lica.
Odobrenje za iznajmljivanje izvora
Član 69
Nosilac rješenja o registraciji ili licence za posjedovanje ili korišćenje izvora jonizujućih zračenja iz čl. 45, 46, 48 i 49 ovog zakona mogu da vrše iznajmljivanje izvora jonizujućih zračenja na korišćenje nosiocu rješenja o registraciji ili licence za posjedovanje izvora jonizujućih zračenja.
Iznajmljivanje iz stava 1 ovog člana vrši se na osnovu odobrenja organa uprave i zaključenog ugovora o iznajmljivanju izvora jonizujućih zračenja.
Odobrenje iz stava 2 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva.
Uz zahtjev iz stava 3 ovog člana podnosi se ovjerena kopija ugovora o iznajmljivanju izvora jonizujućih zračenja.
Organ uprave izdaje odobrenje za iznajmljivanje izvora jonizujućih zračenja rješenjem na period do četiri godine nosiocu rješenja o registraciji ili licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja koji su dužni da se registruju ili pribave licencu o korišćenju u skladu sa ovim zakonom.
Nosilac licence o skladištenju ili odlaganju mogu iznajmiti na korišćenje iskorišćeni radioaktivni izvor jonizujućeg zračenja nosiocu rješenja o registraciji ili licence za posjedovanje izvora jonizujućih zračenja, samo uz saglasnost Ministarstva.
Odgovornost za sigurnost i bezbjednost izvora jonizujućeg zračenja snosi vlasnik izvora odnosno nosilac rješenja o registraciji ili licence o posjedovanju ili korišćenju izvora koje je iznajmilo izvor.
Izuzetno od stava 7 ovog člana nosilac rješenja o registraciji ili licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja odgovoran je za sigurnost i bezbjednost izvora jonizujućih zračenja, u toku korišćenja izvora.
Obrazac zahtjeva iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za uvoz izvora jonizujućih zračenja
Član 70
Nosilac licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja iz člana 50 ovog zakona, dužan je da za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se uvozi pojedinačno pribavi odobrenje za uvoz izvora jonizujućih zračenja.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže kopija rješenja o registraciji ili licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja krajnjeg korisnika.
Organ uprave izdaje odobrenje za uvoz izvora jonizujućih zračenja rješenjem, na period do 30 dana.
Izuzetno od stava 3 ovog člana, odobrenje za uvoz otvorenih izvora jonizujućih zračenja može se izdati na period od najviše do 90 dana uz mogućnost višekratnog uvoza.
Nakon izvršenog uvoza uvoznik je dužan da organu uprave dostavi zapisnik o izvršenom uvozu u roku od tri dana od dana izvršenog uvoza.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za izvoz izvora jonizujućih zračenja
Član 71
Nosilac licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja iz člana 50 ovog zakona dužan je da za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se izvozi pojedinačno pribavi odobrenje za izvoz izvora jonizujućih zračenja.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže kopija odgovarajućeg ovlašćenja pravnog lica kome se izvozi izvor jonizujućeg zračenja.
Ako se vrši izvoz radioaktivnih izvora radi recikliranja i ponovne upotrebe, pored dokumentacije iz stava 2 ovog člana, uz zahtjev se prilaže:
- kopija ugovora između ovlašćenog lica za koje se vrši izvoz izvora i ovlašćenog lica koje vrši recikliranje radi ponovne upotrebe;
- kopija odgovarajućeg ovlašćenja za vršenje recikliranja radi ponovne upotrebe izdatu od nadležne institucije države uvoznice.
Organ uprave izdaje odobrenje za izvoz izvora jonizujućih zračenja rješenjem, na period do jedne godine, uz mogućnost višekratnog izvoza.
U slučaju izvoza iskorišćenih radioaktivnih izvora ili radioaktivnog materijala, nosilac licence o skladištenju ili odlaganju iz člana 58 ovog zakona, pored uslova iz stava 3 ovog člana, dužan je da, prije početka izvoza, pribavi saglasnost Ministarstva, koju dostavlja nosiocu licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja iz člana 50 ovog zakona.
Ovlašćeno lice za koje se vrši izvoz radioaktivnih izvora ili radioaktivnog materijala radi recikliranja dužno je da nakon završetka recikliranja obavijesti organ uprave i podnese zahtjev za dobijanje odobrenja za uvoz recikliranog radioaktivnog izvora ili radioaktivnog materijala u skladu sa članom 70 ovog zakona.
Organ uprave može osloboditi podnosioca zahtjeva iz stava 1 ovog člana od obaveze pribavljanja odobrenja za izvoz radioaktivnog materijala koji se izvozi radi recikliranja i ponovne upotrebe, ukoliko ispunjava propisane kriterijume otpuštanja.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana i kriterijume otpuštanja propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za uvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2
Član 72
Nosilac licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja iz člana 50 ovog zakona, dužan je da za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se uvozi pojedinačno pribavi odobrenje za uvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže dokumentacija koju podnosilac zahtjeva pribavlja od krajnjih primalaca radioaktivnog izvora, odnosno nosioca licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja iz člana 48 ovog zakona, u slučaju prvog uvoza, ili nosioca licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja iz člana 49 ovog zakona.
Dokumentacija iz stava 2 ovog člana obuhvata:
- kopiju licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja, ukoliko se radi o prvom uvozu;
- kopiju licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja;
- dokaz o sigurnom upravljanju izvorima kada postanu iskorišćeni radioaktivni izvori (kopije ugovora o skladištenju, odlaganju, vraćanju proizvođaču ili izvozu).
Organ uprave izdaje odobrenje za uvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 rješenjem, na period do jedne godine.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2
Član 73
Nosilac licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja iz člana 50 ovog zakona dužan je da za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se izvozi pojedinačno pribavi odobrenje za izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže dokumentacija koju pribavlja od nosioca licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja iz člana 49 ovog zakona ili nosioca licence o skladištenju ili odlaganju iz člana 58 ovog zakona.
Nosilac licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja iz člana 49 ovog zakona dužan je da od ovlašćenog lica koji je krajnji primalac radioaktivnog izvora kategorije 1 i/ili 2 podnosiocu zahtjeva iz stava 1 ovog člana obezbijedi:
- kopiju odgovarajućeg ovlašćenja za posjedovanje i/ili korišćenje radioaktivnog izvora kategorije 1 i/ili 2 izdatu od nadležnog organa države uvoznice;
- dokaz o sigurnom upravljanju izvorima kada postanu iskorišćeni radioaktivni izvori (kopije ugovora o skladištenju, odlaganju, vraćanju proizvođaču ili izvozu);
- obrazloženje o opravdanosti potrebe korišćenja radioaktivnog izvora u izuzetnim okolnostima, ako je primjenjivo.
U slučaju izvoza radioaktivnog izvora kategorije 1 uz zahtjev iz stava 2 ovog člana dostavlja se i kopija saglasnosti države uvoznice o uvozu radioaktivnog izvora na njenu teritoriju.
Ako se vrši izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2, radi recikliranja i ponovne upotrebe pored dokumentacije iz stava 3 ovog člana uz zahtjev se prilaže:
- kopija ugovora između ovlašćenog lica za koje se vrši izvoz izvora i ovlašćenog lica koje vrši recikliranje radi ponovne upotrebe;
- kopija odgovarajućeg ovlašćenja za vršenje recikliranja radi ponovne upotrebe izdatu od nadležne institucije države uvoznice.
Organ uprave izdaje odobrenje za izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 rješenjem, na period do jedne godine.
Organ uprave dužan je da u pisanoj formi, u roku ne kraćem od sedam dana, prije izvoza, za svaku pošiljku koja se izvozi, obavijesti nadležni organ države uvoznice o:
1) približnom datumu izvoza;
2) nazivu i adresi izvoznika;
3) nazivu i adresi primaoca;
4) opisu izvora (naziv radionuklida i aktivnost);
5) nivou ukupne aktivnosti u slučaju izvoza više izvora;
6) broju radioaktivnih izvora i njihovom identifikacionom broju.
Nosilac licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja iz člana 49 ovog zakona ili nosilac licence o skladištenju ili odlaganju iz člana 58 ovog zakona dužan je da nakon završetka recikliranja izvora obavijesti organ uprave i podnese zahtjev za uvoz recikliranog izvora u skladu sa članom 72 ovog zakona.
Nosilac licence o skladištenju ili odlaganju iz člana 58 ovog zakona može vršiti izvoz iskorišćenog radioaktivnog izvora kategorije 1 i/ili 2 radi recikliranja i ponovne upotrebe samo preko nosioca licence iz člana 50 ovog zakona, uz prethodno pribavljenu saglasnost Ministarstva.
Organ uprave može osloboditi podnosioca zahtjeva iz stava 1 ovog člana za izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 koji se izvoze radi recikliranja i ponovne upotrebe ukoliko ispuni kriterijume otpuštanja u skladu sa propisom iz člana 71 stav 8 ovog zakona.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za uvoz i/ili izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 za privremeno korišćenje
Član 74
Nosilac licence iz člana 50 ovog zakona dužan je da od organa uprave pribavi odobrenje za uvoz i/ili izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 za privremeno korišćenje, ako se zbog hitnosti ne može izvršiti uvoz i/ili izvoz u skladu sa čl. 72 i 73 ovog zakona.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se u slučajevima:
- hitne zdravstvene i medicinske potrebe prijavljene od države uvoznice i države izvoznice;
- radiološke opasnosti ili nastanka bezbjednosnog događaja;
- preuzimanja odgovornosti za korišćenje radioaktivnog izvora izvan matične države iz kojeg potiče izvor i njegovog vraćanja u tu državu;
- primjene jonizujućih zračenja koji ne postoje u Crnoj Gori.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže:
- informacija o opravdanosti potrebe korišćenja radioaktivnog izvora kategorije 1 i/ili 2 u izuzetnim okolnostima;
- kopija licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja krajnjeg korisnika iz člana 48 ovog zakona u slučaju prvog uvoza/izvoza;
- kopija licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja krajnjeg korisnika iz člana 49 ovog zakona;
- kopija odgovarajućeg ovlašćenja izdatog od nadležnog organa države izvoznice radioaktivnog izvora kategorije 1 i/ili 2 za potrebe uvoza.
Pored dokumentacije iz stava 3 ovog člana, organ uprave može zahtijevati od podnosioca zahtjeva da priloži i dodatnu dokumentaciju ukoliko je potrebno radi osiguranja mjera sigurnosti i bezbjednosti radioaktivnih izvora.
Organ uprave izdaje odobrenje iz stava 1 ovog člana rješenjem, na period do jedne godine, uz mogućnost višekratnog uvoza i/ili izvoza.
Obrazac zahtjeva iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za tranzit radioaktivnih izvora
Član 75
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik može da vrši tranzit radioaktivnih izvora, na osnovu odobrenja za tranzit radioaktivnih izvora organa uprave.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže:
- dokaz kojim pošiljalac potvrđuje da će preuzeti nazad pošiljku u slučaju da tranzit nije obavljen;
- kopija odgovarajućeg ovlašćenja izvoznika izdatog od nadležnog organa države izvoznice;
- kopija odgovarajućeg ovlašćenja prevoznika od države u kojoj je registrovan.
Organ uprave izdaje odobrenje za tranzit radioaktivnih izvora rješenjem na period do šest mjeseci.
Odobrenje iz stava 3 ovog člana izdaje se za svaki pojedinačni tranzit.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Izvoz i tranzit roba dvostruke namjene povezanih sa jonizujućim zračenjem
Član 76
Izvoz i tranzit roba dvostruke namjene povezanih sa jonizujućim zračenjem vrši se u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje kontrola izvoza i tranzita robe dvostruke namjene.
Organ državne uprave nadležan za spoljnu trgovinu dužan je da obavijesti Ministarstvo o izdatom odobrenju za izvoz robe iz stava 1 ovog člana.
Organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove dužan je da o izdatom odobrenju za tranzit robe iz stava 1 ovog člana kopnenim i vodenim putem, a nadležni organ za poslove civilnog vazduhoplovstva za tranzit robe vazdušnim putem, obavijeste Ministarstvo.
Odobrenje za prevoz radioaktivnih izvora
Član 77
Nosilac licence iz člana 51 ovog zakona koji vrši prevoz radioaktivnih izvora dužan je da od organa uprave pribavi odobrenje za prevoz radioaktivnih izvora, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje prevoz opasnih materija.
Ako su uvoznik i prevoznik ili izvoznik i prevoznik jedno pravno lice, organ uprave može izdati jedno odobrenje za uvoz i prevoz ili izvoz i prevoz radioaktivnih izvora.
Prevoznik je dužan da organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja dostavi zapisnik o izvršenom prevozu, u roku od tri dana od dana izvršenog prevoza.
Odobrenje za spremanje radioaktivnih izvora
Član 78
Nosilac rješenja o registraciji ili licence iz čl. 45, 46, 48 i 49 ovog zakona koje vrši spremanje radioaktivnih izvora (privremeno skladištenje) koji se više ne koriste, dužno je da od organa uprave pribavi odobrenje za spremanje radioaktivnih izvora.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže kopija rješenja o registraciji, odnosno licence za posjedovanje i/ili korišćenje izvora jonizujućih zračenja.
Organ uprave izdaje odobrenje za spremanje radioaktivnih izvora rješenjem na period do jedne godine.
Radioaktivni izvori koji se više ne koriste spremaju se u skladu sa propisom iz člana 57 stav 13 ovog zakona, ukoliko se odmah ne vrate proizvođaču.
Nosilac odobrenja za spremanje radioaktivnih izvora, dužan je da u roku od sedam dana od dana izvršenog spremanja izvora, o tome obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Nosilac odobrenja za spremanje radioaktivnih izvora snosi troškove spremanja izvora.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za uvoz nuklearnih materijala
Član 79
Uvoz nuklearnih materijala može da vrši nosilac licence iz člana 61 ovog zakona, u slučaju prvog uvoza, ili nosilac licence iz člana 62 ovog zakona.
Nosioci licence iz stava 1 ovog člana, koji vrše uvoz nuklearnih materijala pojedinačno u Crnu Goru, dužni su da od organa uprave pribave odobrenje za uvoz nuklearnih materijala.
Odobrenje iz stava 2 ovog člana izdaje se na osnovu obavještenja o namjeravanom uvozu nuklearnih materijala.
Uz obavještenje iz stava 3 ovog člana prilaže se sljedeća dokumentacija:
1) kopija licence o posjedovanju nuklearnih materijala u slučaju prvog uvoza ili licence o korišćenju nuklearnih materijala;
2) izjava uvoznika o preuzimanju odgovornosti za upravljanje, evidenciju i kontrolu nuklearnih materijala;
3) izjava uvoznika kojom se garantuje tajnost informacija uvoza radi sprečavanja zloupotrebe;
4) plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala iz člana 165 ovog zakona;
5) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
6) podaci o prevozniku ukoliko prevoznik nije nosilac licence iz stava 1 ovog člana;
7) podaci o graničnim prelazima na kojima se može vršiti uvoz nuklearnih materijala pribavljeni od organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Na osnovu podnesene dokumentacije organ uprave izdaje nadležnom tijelu države izvoznika izjavu kojom garantuje da je Crna Gora preuzela odgovornost za upravljanje, evidenciju, kontrolu nuklearnih materijala i sigurno i bezbjedno upravljanje nuklearnim materijalima, koji proizlaze iz potvrđenih međunarodnih ugovora/sporazuma.
Izjava iz stava 5 ovog člana dostavlja se najkasnije u roku od 30 dana od dana dostavljanja obavještenja iz stava 3 ovog člana.
Nosilac licence iz stava 1 ovog člana prije izdavanja odobrenja za uvoz nuklearnih materijala dužan je da na poseban podračun Budžeta (nuklearni račun) uplati finansijska sredstva u slučaju za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom izvoza, tranzita ili uvoza, u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu.
Dokaz o uplati sredstava iz stava 7 ovog člana dostavlja se organu uprave.
Organ uprave izdaje odobrenje za uvoz nuklearnih materijala rješenjem na period do šest mjeseci.
Nosilac odobrenja za uvoz nuklearnih materijala, dužan je da u roku od 24 časa nakon realizacije uvoza, obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o tačnom datumu prijema nuklearnog materijala.
Sredstva uplaćena na poseban podračun Budžeta u skladu sa stavom 7 ovog člana vraćaju se nakon uspješno izvršenog uvoza licu koje je izvršilo uplatu.
Obrazac obavještenja iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala
Član 80
Nosilac licence iz čl. 61 i 62 ovog zakona koji vrši izvoz nuklearnih materijala i/ili privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik ovlašćeno od nadležnog organa države izvoznice koji vrše tranzit nuklearnih materijala dužni su da od organa uprave pribave odobrenje za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala, za svaki pojedinačni izvoz i/ili tranzit.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu obavještenja o namjeravanom izvozu i/ili tranzitu nuklearnih materijala.
Uz obavještenje iz stava 2 ovog člana prilaže se sljedeća dokumentacija:
1) kopija licence o korišćenju nuklearnih materijala u slučaju izvoza;
2) kopija odgovarajućeg ovlašćenja nadležne institucije države za privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnika koje vrši tranzit;
3) izjava izdata pošiljaocu od nadležne institucije države primaoca kojom se garantuje i preuzima odgovornost za upravljanje, evidenciju i kontrolu nuklearnih materijala, u skladu sa potvrđenim međunarodnim ugovorima/sporazumima;
4) izjava kojom se garantuje tajnost informacija izvoza ili tranzita radi sprečavanja zloupotrebe;
5) plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala iz člana 165 ovog zakona;
6) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
7) podaci o prevozniku ukoliko prevoznik nije lice iz st. 1 i 2 ovog člana;
8) podaci o graničnim prelazima na kojima se može vršiti izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala pribavljeni od organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Obavještenje iz stava 2 ovog člana dostavlja se u roku od 30 dana prije pripreme materijala za izvoz, odnosno 60 dana prije pripreme materijala za tranzit.
Lica iz stava 1 ovog člana prije izdavanja odobrenja za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala dužna su da na poseban podračun Budžeta (nuklearni račun) uplate finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom izvoza ili tranzita u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu.
Dokaz o uplati sredstava iz stava 5 ovog člana dostavlja se organu uprave.
Organ uprave izdaje odobrenje za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala rješenjem na period do šest mjeseci.
Nosilac odobrenja za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala dužan je da nakon realizacije izvoza ili tranzita:
- u roku od 24 časa obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o datumu izvoza ili tranzita sa područja Crne Gore;
- u roku od tri dana dostavi organu uprave pisanu potvrdu koju pribavlja od krajnjeg korisnika zemlje primaoca da je primio nuklearni materijal u najavljenim količinama prema specifikaciji.
Sredstva uplaćena na poseban podračun Budžeta u skladu sa stavom 5 ovog člana vraćaju se nakon uspješno izvršenog uvoza licu koje je izvršilo uplatu.
Obrazac obavještenja iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za prevoz nuklearnih materijala
Član 81
Nosilac licence iz člana 63 ovog zakona koji vrši prevoz nuklearnih materijala dužno je da od organa uprave pribavi odobrenje za prevoz nuklearnih materijala.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva uz koji se prilaže sljedeća dokumentacija:
1) potvrda o ispravnosti ambalaže od proizvođača;
2) uputstvo za siguran prevoz u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje prevoz opasnih materija;
3) plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala iz člana 165 ovog zakona;
4) radne procedure za bezbjednost tokom prevoza nuklearnih materijala;
5) spisak zaštitne opreme;
6) dokaz o obaveznom osiguranju u saobraćaju za vozila koja prevoze opasne materije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje obavezno osiguranje vozila u saobraćaju.
U cilju zaštite života i zdravlja ljudi, imovine i životne sredine organ uprave može od podnosioca zahtjeva tražiti i dodatne informacije vezane za prevoz nuklearnih materijala.
Nosilac licence iz stava 1 ovog člana, prije izdavanja odobrenja za prevoz nuklearnih materijala dužno je da na poseban podračun Budžeta (nuklearni račun) uplati finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom prevoza, u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu.
Organ uprave izdaje odobrenje za prevoz nuklearnih materijala uz prethodno pribavljenu saglasnost koju izdaje organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove.
Odobrenje iz stava 5 ovog člana izdaje se rješenjem na period do jedne godine.
Nosiocu odobrenja za prevoz nuklearnih materijala može se izdati odobrenje za višekratni prevoz nuklearnih materijala u drumskom saobraćaju sa rokom važenja do 90 dana.
Ako su uvoznik i prevoznik ili izvoznik i prevoznik jedno pravno lice, organ uprave može izdati jedno odobrenje za uvoz i prevoz ili izvoz i prevoz nuklearnih materijala.
Prevoznik je dužan da organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja dostavi zapisnik o izvršenom prevozu, u roku od tri dana od dana izvršenog prevoza.
Nosilac odobrenja za prevoz nuklearnih materijala prima ili predaje nuklearne materijale samo na osnovu potpisane potvrde o prijemu ili predaji nuklearnih materijala.
Na potvrdi iz stava 10 ovog člana navodi se: datum prijema ili predaje nuklearnih materijala; naziv lica koja predaju i primaju nuklearne materijale, prevezene količine, kategorije, kao i oblik i sastav nuklearnih materijala.
Opis o prevezenim nuklearnim materijalima može se zamijeniti odgovarajućim dokumentom za identifikaciju pošiljke ako to zahtijevaju razlozi fizičke zaštite, pod uslovom da sadrži sve podatke iz evidencije koju vodi nosilac odobrenja o prevozu nuklearnih materijala.
Podaci iz evidencije iz stava 12 ovog člana čuvaju se najmanje pet godina.
Nosilac odobrenja za prevoz nuklearnih materijala dužan je da:
- vodi pisanu i elektronsku evidenciju obavljenih prevoza nuklearnih materijala;
- u roku do 24 časa nakon obavljenog prevoza na teritoriji Crne Gore obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o obavljenom prevozu.
Sredstva uplaćena na poseban podračun Budžeta u skladu sa stavom 4 ovog člana vraćaju se nakon uspješno izvršenog uvoza licu koje je izvršilo uplatu.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Obaveze učesnika u isporuci nuklearnih materijala
Član 82
Ugovorne strane i ostali učesnici koji realizuju pojedine radnje ili aktivnosti iz ugovora o isporuci nuklearnih materijala dužni su da vode evidenciju u vezi sa poslovima koje su sami obavili ili su obavljeni u njihovo ime.
Evidenciju iz stava 1 ovog člana ugovorne strane dužne su da čuvaju najmanje pet godina nakon isteka ugovora.
Evidencija iz stava 1 sadrži: imena ugovornih strana i ostalih učesnika, datum zaključivanja ugovora, količinu, kategoriju, oblik, sastav, porijeklo i odredište nuklearnih materijala.
Odobrenje za skladištenje iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala i/ili radioaktivnih materijala
Član 83
Nosioci rješenja o registraciji i licenci iz čl. 45, 46, 48, 49, 61 i 62 ovog zakona koji vrše skladištenje iskorišćenih radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala i/ili radioaktivnih materijala dužni su da od organa uprave pribave odobrenje za skladištenje iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih i/ili radioaktivnih materijala.
Pored nosioca rješenja o registraciji i licenci iz stava 1 ovog člana, privredno društvo, preduzetnik ili drugo pravno lice koje posjeduje zatečene iskorišćene radioaktivne izvore, nuklearne i/ili radioaktivne materijale i ukoliko, u slučaju zatečenih iskorišćenih radioaktivnih izvora nije u mogućnosti da ih vrati proizvođaču, dužan je da od organa uprave pribavi odobrenje za skladištenje iz stava 1 ovog člana.
Odobrenje iz st. 1 i 2 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva uz koji se prilaže:
- kopija rješenja o registraciji i/ili licenci za posjedovanje i/ili korišćenje izvora jonizujućih zračenja i/ili nuklearnih materijala;
- kopija ugovora o skladištenju iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih i/ili radioaktivnih materijala zaključen sa nosiocem licence iz člana 58 ovog zakona.
Organ uprave izdaje odobrenje iz st. 1 i 2 ovog člana, rješenjem na period do šest mjeseci.
Ako nosioci rješenja o registraciji i licenci iz stava 1 ovog člana ne posjeduju spremište za spremanje iskorišćenih radioaktivnih izvora koji se ne mogu vratiti proizvođaču, nuklearnih i/ili radioaktivnih materijala, dužni su da u roku od sedam dana od dana prestanka korišćenja podnesu zahtjev iz stava 3 ovog člana.
Ako nosioci rješenja o registraciji i licenci iz stava 1 ovog člana posjeduju spremište za spremanje iskorišćenih radioaktivnih izvora koji se ne mogu vratiti proizvođaču, nuklearnih i/ili radioaktivnih materijala, dužni su da u roku od godinu dana od dana prestanka korišćenja podnesu zahtjev iz stava 3 ovog člana.
Nosioci odobrenja iz stava 4 ovog člana dužni su da u roku od sedam dana od dana skladištenja iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala, radioaktivnih materijala, zatečenih iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala i/ili radioaktivnih materijala obavijeste organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o obavljenom skladištenju i dostave dokaz o primopredaji tih izvora i materijala.
Nosioci odobrenja iz stava 4 ovog člana dužni su da u roku od sedam dana od dana izvršenog skladištenja obavijeste Ministarstvo o uskladištenim nuklearnim materijalima u skladu sa zakonom kojim se uređuje tajnost podataka.
Nosioci odobrenja iz stava 4 ovog člana snose troškove skladištenja i odlaganja.
Radioaktivni izvori, radioaktivni i/ili nuklearni materijali, zatečeni radioaktivni izvori, radioaktivni i/ili nuklearni materijali koji se ne koriste i nalaze u spremištu skladište se u skladište radioaktivnog otpada u skladu sa propisom iz člana 57 stav 13 ovog zakona.
Obrazac zahtjeva iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za odlaganje radioaktivnog otpada
Član 84
Nosilac licence iz člana 58 ovog zakona dužan je da od organa uprave pribavi odobrenje za odlaganje radioaktivnog otpada.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva uz koji se prilaže:
- kopija licence o skladištenju ili licence o odlaganju radioaktivnog otpada;
- kopija ugovora o odlaganju radioaktivnog otpada sa nosiocem licence za odlaganje radioaktivnog otpada.
Organ uprave izdaje odobrenje za odlaganje radioaktivnog otpada rješenjem na period do jedne godine.
Nosilac odobrenja iz stava 3 ovog člana dužan je da u roku od sedam dana od izvršenog odlaganja obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o obavljenom odlaganju i dostavi dokaz o primopredaji radioaktivnog otpada.
Ako je nosilac licence za skladištenje ujedno i nosilac licence za odlaganje radioaktivnog otpada nije potrebno pribavljati odobrenje za odlaganje radioaktivnog otpada.
Obrazac zahtjeva iz stava 2 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Oduzimanje, izmjena i ispravka rješenja o registraciji, licence i odobrenja (ovlašćenja)
Član 85
Organ uprave će oduzeti rješenje o registraciji, licencu ili odobrenje ako:
- inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja privremeno zabrani vršenje djelatnosti i/ili aktivnosti nosiocu rješenja o registraciji, licence ili odobrenja;
- nosilac rješenja o registraciji, licence ili odobrenja ne otkloni nedostatke i nepravilnosti u radu, u roku za koji je izrečena privremena mjera zabrane vršenja djelatnosti i/ili aktivnosti iz alineje 1 ovog stava;
- nosilac rješenja o registraciji, licence ili odobrenja prestane da postoji po sili zakona;
- nosilac rješenja o registraciji, licence ili odobrenja postane trajno nesposoban za obavljanje poslova.
Organ uprave je dužan da po službenoj dužnosti pokrene postupak oduzimanja rješenja o registraciji, licencu ili odobrenje ako sazna da su se stekli uslovi iz stava 1 ovog člana.
Oduzimanje rješenja o registraciji, licence ili odobrenja, u slučaju iz stava 1 alineja 1 ovog člana, vrši se na period do isteka roka za koji je izrečena mjera privremene zabrane vršenja djelatnosti i/ili aktivnosti.
Oduzimanje rješenja o registraciji, licence ili odobrenja, u slučaju iz stava 1 al. 2, 3 i 4 ovog člana vrši se trajno.
Donošenjem izvršnog rješenja kojim se trajno oduzima rješenje o registraciji, licenca ili odobrenje prestaju sva prava po osnovu izdatog rješenja o registraciji, licence ili odobrenja.
Nakon donošenja rješenja o trajnom oduzimanju rješenja o registraciji, licence ili odobrenja može se podnijeti zahtjev za izdavanje novog rješenja o registraciji, licence ili odobrenja.
Organ uprave je dužan da na internet stranici objavi rješenje o oduzimanju rješenja o registraciji, licence ili odobrenja u roku od tri dana od dana donošenja rješenja.
Protiv rješenja iz st. 3 i 4 ovog člana može se podnijeti žalba Ministarstvu.
Organ uprave može izmijeniti ili ispraviti rješenje o registraciji, licencu ili odobrenje u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravni postupak.
Obaveze nosioca rješenja o registraciji, licenci i odobrenja (ovlašćenja)
Član 86
Nosioci rješenja o registraciji, licenci i odobrenja dužni su da:
1) bez odlaganja obavijeste organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o gubitku, krađi, curenju zračenja, prosipanju otvorenih radioaktivnih izvora neovlašćenom korišćenju otvorenih i/ili zatvorenih radioaktivnih izvora i neovlašćenom ispuštanju otvorenih radioaktivnih izvora;
2) vode evidenciju o otvorenim i zatvorenim radioaktivnim izvorima i podatke iz evidencije dostavljaju organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja, na njihov zahtjev;
3) obavijeste organ uprave, inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja i organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove o svakom namjeravanom prevozu visokoaktivnih zatvorenih radioaktivnih izvora i o prevozu drugih zatvorenih radioaktivnih izvora, prema potrebi.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci i odobrenja za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti sa visokoaktivnim radioaktivnim zatvorenim izvorima dužni su da:
1) redovno vrše test curenja, u skladu sa međunarodnim standardom, u cilju provjere i održavanja integriteta svakog izvora;
2) redovno vrše provjeru radioaktivnog izvora i uređaja koji sadrži radioaktivni izvor na mjestu korišćenja i/ili skladištenja;
3) izrade protokole i procedure za svaki fiksni i mobilni radioaktivni izvor radi sprečavanja neovlašćenog pristupa, gubitka, krađe izvora ili njegovog oštećenja u požaru;
4) obavijeste organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja, bez odlaganja o svakom događaju ili incidentu koji prouzrokuje nenamjerno izlaganje zaposlenih lica ili stanovnika;
5) vrše provjeru stanja radioaktivnog izvora poslije bilo kojeg događaja ili incidenta, preduzme mjere i o tome obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja, bez odlaganja;
6) obezbijede da visokoaktivni zatvoreni radioaktivni izvor i njegov kontejner prate fotografije i pisane informacije i da su obilježeni i označeni na propisan način.
Nosioci iz stava 1 ovog člana dužni su da vode evidenciju o uređajima koji proizvode jonizujuća zračenja i podatke iz evidencije dostavljaju organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja, na njihov zahtjev.
Način vođenja evidencije otvorenih i zatvorenih radioaktivnih izvora, uređaja koji proizvode jonizujuća zračenja, način vršenja testa curenja i način dostavljanja podataka iz evidencije propisuje Ministarstvo.
VII. UPRAVLjANjE ZATEČENIM RADIOAKTIVNIM MATERIJALOM, RADIOAKTIVNIM OTPADOM I ISTROŠENIM GORIVOM
Uslovi za objekte
Član 87
Objekti u kojima se koriste zatvoreni radioaktivni izvori kategorije 1, 2 i/ili 3 i/ili otvoreni radioaktivni izvori kategorija 4 i/ili 5 treba da budu izgrađeni na način kojim se obezbjeđuje sigurna i bezbjedna primjena jonizujućih zračenja.
Za sprovođenje mjera iz stava 1 ovog člana izrađuje se sljedeća dokumentacija:
1) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
2) početni plan dekomisije iz člana 24 ovog zakona;
3) program operativnog monitoringa radioaktivnosti prije početka rada (nulto stanje) iz člana 27 ovog zakona;
4) program QA/QC za obezbjeđivanje kvalitetnog upravljanja objektom iz člana 21 ovog zakona;
5) plan upravljanja radioaktivnim otpadom u skladu sa članom 20 ovog zakona, ako je primjenjivo;
6) mišljenje o sigurnosti objekta sačinjenog na osnovu dokumentacije iz tač. 1 do 5 ovog stava, izdatog od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
7) plan fizičke zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
8) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Objekti u kojima se skladište iskorišćeni radioaktivni izvori, radioaktivni materijal, radioaktivni otpad i nuklearni materijal i objekti u kojima se odlaže radioaktivni otpad i/ili nuklearni materijali treba da budu izgrađeni na način da ispunjavaju mjere kojima se obezbjeđuje sigurnost i bezbjednost skladišta ili odlagališta radioaktivnog otpada.
Objekti iz stava 3 ovog člana treba da imaju:
1) sigurnosni izvještaj iz člana 23 ovog zakona;
2) početni plan dekomisije iz člana 24 ovog zakona, samo za skladište;
3) program operativnog monitoringa radioaktivnosti prije početka rada (nulto stanje) iz člana 27 ovog zakona;
4) program QA/QC iz člana 21 ovog zakona;
5) plan upravljanja radioaktivnim otpadom iz člana 20 ovog zakona;
6) mišljenje o sigurnosti objekta sačinjenog na osnovu dokumentacije iz tač. 1 do 5 ovog stava, izdatog od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
7) saglasnost na plan zaštite objekta u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Za objekte iz st. 1 i 3 ovog člana izbor lokacija vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje planiranje prostora i izgradnja objekata.
Prilikom izbora lokacije, planiranja i izgradnje objekata iz st. 1 i 3 ovog člana organ uprave, zavisno od vrste objekta, izdaje saglasnost o ispunjavanju uslova u pogledu radijacione sigurnosti i bezbjednosti organu državne uprave nadležnom za poslove planiranja prostora i izgradnje objekata odnosno jedinicama lokalne samouprave.
Sredstva za izgradnju skladišta ili odlagališta obezbjeđuju se iz Budžeta.
Upravljanje radioaktivnim otpadom
Član 88
Radioaktivnim otpadom upravlja se od njegovog nastanka do odlaganja u skladu sa ovim zakonom.
Pod upravljanjem radioaktivnim otpadom ne smatra se:
- upravljanje ostacima iz ekstrakcije minerala koji sadrže prirodne radionuklide;
- odobrena ispuštanja; i
- povraćaj iskorišćenih zatvorenih radioaktivnih izvora dobavljaču ili proizvođaču.
Dekomisija lokacija sa zatečenim radioaktivnim materijalom
Član 89
Dekomisiju lokacije u državnom vlasništvu sa zatečenim radioaktivnim materijalom ili lokacije u privatnom vlasništvu sa zatečenim radioaktivnim materijalom čiji je posljednji vlasnik bila država može se finansirati iz Budžeta.
Dekomisija iz stava 1 ovog člana obuhvata:
- uklanjanje radioaktivnog materijala;
- prevoz i skladištenje radioaktivnog materijala;
- remedijaciju područja koje je kontaminirano;
- uklanjanje radioaktivnog materijala nastalog u procesu remedijacije i njegovo zbrinjavanje;
- zatvaranje lokacije;
- početna mjerenja, mjerenja u toku rada i nakon završetka svih radova.
Vlasnici lokacija iz stava 1 ovog člana dužni su da podnesu zahtjev za subvenciju i prilože potrebnu dokumentaciju Vladi preko Ministarstva, na propisanom zahtjevu.
Uvid u dostavljenu dokumentaciju i na osnovu obilaska lokacije stručna komisija koju na predlog Ministarstva obrazuje Vlada utvrđuje ispunjenost uslova za pružanje subvencije odnosno finansijskih sredstava.
Stručna komisija iz stava 4 ovog člana obrazuje se iz reda zaposlenih u Ministarstvu, organu uprave, Centru za ekotoksikološka ispitivanja, Univerzitetu Crne Gore, Inženjerskoj komori i drugih institucija.
Troškovi rada komisije obezbjeđuju se iz Budžeta.
Rješenjem o obrazovanju stručne komisije iz stava 4 ovog člana određuje se sastav, način rada i iznos troškova za rad komisije.
Na osnovu mišljenja stručne komisije Vlada donosi rješenje o subvenciji, nakon čega je vlasnik lokacija iz stava 1 ovog člana dužan da započne radove na dekomisiji, u roku od godinu dana od dana donošenja rješenja.
Nakon sprovođenja aktivnosti dekomisije iz stava 2 ovog člana i sprovedenih kontrolnih mjerenja radioaktivnosti koji dokazuju uspješnost izvedenih radova vlasnik lokacije iz stava 1 ovog člana dostavlja Ministarstvu Informaciju o izvedenim radovima.
Obrazac zahtjeva, potrebnu dokumentaciju, način sprovođenja i kontrole subvencije propisuje Vlada uz prethodnu saglasnost Ministarstva i organa državne uprave nadležnog za poslove finansija.
VIII. PREKOGRANIČNE POŠILjKE RADIOAKTIVNOG OTPADA I/ILI ISTROŠENOG GORIVA
Izuzeća od primjene
Član 90
Prekograničnim pošiljkama radioaktivnog otpada i/ili istrošenog goriva ne smatraju se:
- pošiljke iskorišćenih radioaktivnih izvora koje se šalju dobavljaču ili proizvođaču radioaktivnih izvora ili u ovlašćeno postrojenje druge države;
- pošiljke radioaktivnog materijala koji je prerađen za dalju upotrebu;
- prekogranične pošiljke radioaktivnog otpada koje sadrže samo prirodni radioaktivni materijal koji ne nastaje iz djelatnosti sa izvorima jonizujućih zračenja;
- pošiljke čije količine i koncentracije ne prelaze nivoe izuzeća utvrđenih propisom iz člana 57 stav 14 ovog zakona.
Zabrana izvoza radioaktivnog otpada
Član 91
Zabranjen je izvoz radioaktivnog otpada:
- čije je odredište južnije od 60° južne geografske širine;
- u državu potpisnicu Sporazuma o partnerstvu između članica afričkih, karipskih i pacifičkih grupa država i Evropske unije i njenih država članica (Sporazum AKP-EU iz Cotonoua), a koja nije država članica Evropske unije; ili
- u drugu državu koja na osnovu mišljenja organa uprave nema administrativnih i tehničkih mogućnosti i regulatornu strukturu za sigurno upravljanje radioaktivnim otpadom ili istrošenim gorivom, u skladu sa Zajedničkom konvencijom o sigurnosti upravljanja istrošenim gorivom i sigurnosti upravljanja radioaktivnim otpadom, pri čemu se uzimaju u obzir sve relevantne informacije iz drugih država članica, o čemu organ uprave u saradnji sa inspektorom za zaštitu od jonizujućih zračenja sačinjava zabilješku i obavještava Evropsku komisiju i Savjetodavni odbor.
Zabrana iz stava 1 alineja 2 ovog člana ne odnosi se na pošiljke radioaktivnog otpada na preradu i ponovnu preradu ili odlaganje iz člana 92 ovog zakona.
Mišljenje iz stava 1 alineja 3 ovog člana organ uprave daje na osnovu kriterijuma Evropske komisije za izvoz radioaktivnog otpada i istrošenog goriva u druge zemlje.
Slanje radioaktivnog otpada na preradu ili ponovnu preradu ili odlaganje
Član 92
Nosilac licence iz člana 58 ovog zakona dužan je da radioaktivni otpad koji se šalje na preradu ili ponovnu preradu u državu članicu Evropske unije ili državu koja nije država članica Evropske unije, prihvati nazad i preduzme sve neophodne mjere sigurnosti i bezbjednosti.
Nosilac licence iz stava 1 ovog člana krajnje je odgovoran za sigurno i odgovorno skladištenje otpada, uključujući i otpad koji nastaje kao nusproizvod prerade ili ponovne prerade.
Radioaktivni otpad nastao u Crnoj Gori može se odlagati u državi članici Evropske unije ili u državi koja nije država članica Evropske unije, na osnovu zaključenog sporazuma o korišćenju odlagališta radioaktivnog otpada te države.
Organ uprave, prije slanja radioaktivnog otpada u državu koja nije članica Evropske unije obavještava Evropsku komisiju o sadržaju sporazuma iz stava 3 ovog člana.
Sporazum iz stava 3 ovog člana može se potpisati samo ako je država sa kojom je zaključen sporazum:
- potpisala sporazum sa Evropskom unijom koji obuhvata odlaganje radioaktivnog otpada ili je strana ugovornica Zajedničke konvencije o sigurnosti upravljanja istrošenim gorivom i sigurnosti upravljanja radioaktivnim otpadom;
- donijela program upravljanja radioaktivnim otpadom, uključujući odlaganje koji za cilj ima visok nivo sigurnosti; i ako je za postrojenje za odlaganje radioaktivnog otpada izdata licenca.
Povraćaj neodobrenih pošiljki i neprijavljenog radioaktivnog otpada
Član 93
Nosilac licence iz člana 58 ovog zakona dužan je da radioaktivni otpad vrati u Crnu Goru ako:
- pošiljka nije odobrena u skladu sa ovim zakonom, ili
- radioaktivno kontaminirani otpad ili materijal koji sadrži radioaktivni izvor nije prijavio kao radioaktivni otpad.
Odobrenje za pošiljku radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva
Član 94
Izvoz ili tranzit radioaktivnog otpada ili tranzit istrošenog goriva može da vrši privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje je organu uprave podnijelo zahtjev za izdavanje odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada ili zahtjev za izdavanje odobrenja za pošiljku istrošenog goriva.
Podnosioci zahtjeva iz stava 1 ovog člana dužni su da, prije izdavanja odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona, na poseban račun Budžeta (nuklearni račun) uplate finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom izvoza ili tranzita u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu i o tome dostavi dokaz organu uprave.
Zahtjev iz stava 1 ovog člana može se podnijeti za više pošiljki, pod uslovom da:
- radioaktivni otpad ili istrošeno gorivo na koje se zahtjev odnosi ima ista fizička, hemijska i radioaktivna svojstva;
- šalje isti pošiljalac istom primaocu sa odgovarajućim ovlašćenjima izdatim od istih nadležnih institucija;
- se tranzit preko drugih država mora sprovesti preko istog ulaznog i/ili izlaznog graničnog prelaza Evropske unije i preko istog graničnog prelaza druge države ili država, osim ako nadležne institucije iz alineje 2 ovog stava se ne dogovore drugačije.
Obrazac zahtjeva iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Slanje zahtjeva nadležnim institucijama država učesnica u pošiljci
Član 95
Zahtjev iz člana 94 ovog zakona organ uprave dostavlja na saglasnost nadležnoj instituciji države odredišta i nadležnim institucijama država preko kojih se vrši tranzit.
Organ uprave sa nadležnim institucijama iz stava 1 ovog člana dogovara način slanja i zaštite informacija u cilju sprečavanja njihove zloupotrebe, u skladu sa posebnim propisima.
Potvrda o prijemu zahtjeva i zahtjeva za dodatnim informacijama
Član 96
Organ uprave provjerava da li je nadležna institucija države odredišta ili države tranzita, provjerila da li je zahtjev iz člana 94 stav 1 ovog zakona popunjen na propisan način, u roku od 20 dana od dana od dana prijema zahtjeva.
Ako su zahtjevi iz stava 1 ovog člana propisno ispunjeni organ uprave pribavlja od nadležne institucije države odredišta potvrdu o prijemu zahtjeva i obavještenje da je ostalim nadležnim institucijama zemalja koje učestvuju u pošiljci poslata kopija o prijemu zahtjeva, najkasnije deset dana od dana isteka roka iz stava 1 ovog člana.
Ako je po mišljenju nadležnih institucija država koje učestvuju u pošiljci potrebno dopuniti zahtjev iz stava 1 ovog člana, nadležne institucije o tome obavještavaju organ uprave slanjem zahtjeva za dodatnim informacijama koji se podnosi prije isteka roka iz stava 1 ovog člana, o čemu organ uprave obavještava podnosioca zahtjeva.
U slučaju iz stava 3 ovog člana, podnosilac zahtjeva bez odlaganja, organu uprave dostavlja dodatne informacije na zahtjevu iz stava 1 ovog člana.
Organ uprave dostavlja dodatne informacije iz stava 4 ovog člana nadležnim institucijama zemalja koje učestvuju u pošiljci na dopunjenom zahtjevu iz stava 1 ovog člana koji se podnosi prije isteka roka iz stava 1 ovog člana.
Nakon dostavljanja traženih dodatnih informacija organ uprave pribavlja od nadležne institucije države odredišta potvrdu o prijemu tih informacija i šalje kopiju potvrde ostalim nadležnim institucijama država koje učestvuju u pošiljci, u roku do deset dana od dana isteka roka iz stava 1 ovog člana.
Rok za izdavanje potvrda, obavještenja i slanja dodatnih informacija može biti kraći na osnovu dogovora organa uprave, nadležne institucije država odredišta i država tranzita.
Obrazac potvrde o prijemu zahtjeva za izdavanje odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada, potvrde o prijemu zahtjeva za izdavanje odobrenja za pošiljku istrošenog goriva i zahtjeva za dodatnim informacijama propisuje Ministarstvo.
Saglasnost ili odbijanje zahtjeva za pošiljku radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva
Član 97
Organ uprave pribavlja potvrdu o saglasnosti na zahtjev za pošiljku radioaktivnog otpada i/ili istrošenog goriva ili za dopunjenim dodatnim informacijama ili potvrdu o odbijanju zahtjeva za pošiljku radioaktivnog i/ili istrošenog goriva od nadležnih institucija država koje učestvuju u pošiljci, najkasnije dva mjeseca od dana izdavanja potvrde o prijemu zahtjeva iz čl. 95 i 96 ovog zakona.
Na zahtjev nadležnih institucija država odredišta ili bilo koje države preko koje se vrši tranzit, organ uprave može odobriti produženje roka za izjašnjenje na dostavljene zahtjeve, ali ne duže od mjesec dana od dana isteka roka iz stava 1 ovog člana.
Ako od nadležnih institucija država odredišta i/ili država tranzita nije primljen odgovor u roku iz st. 1 i 2 ovog člana, smatra se da su te države dale saglasnost za pošiljku.
Ako nadležne institucije država odbiju da izdaju potvrdu o saglasnosti na zahtjev za pošiljku, organ uprave pribavlja obrazloženje u kojem se naročito navode razlozi odbijanja koji se zasnivaju na:
- propisima država koje učestvuju u pošiljci, propisima Evropske unije ili međunarodnim propisima koji se primjenjuju za prevoz radioaktivnog materijala, u slučaju da država članica Evropske unije vrši tranzit;
- propisima država koje učestvuju u pošiljci i međunarodnim propisima koje se primjenjuje za prevoz radioaktivnog materijala, u slučaju da druga država vrši tranzit;
- propisima koji se primjenjuju za upravljanje radioaktivnim otpadom ili istrošenim gorivom ili propisima država, propisima Evropske unije ili međunarodnim propisima koji se primjenjuje za prevoz radioaktivnog materijala, u slučaju da je država članica Evropske unije država odredišta;
- propisima koji se primjenjuju za upravljanje radioaktivnim otpadom ili istrošenim gorivom ili propisima država ili međunarodnim propisima koji se primjenjuju za prevoz radioaktivnog materijala, u slučaju da je država odredišta druga država.
Uslovi dati u dodatnim informacijama koje zahtijevaju nadležne institucije država tranzita ili odredišta ne smiju biti strožiji od uslova koji su utvrđeni za slične pošiljke unutar tih država.
Nadležna institucija države koja je izdala potvrdu o saglasnosti na zahtjev za pošiljku radioaktivnog otpada i/ili istrošenog goriva u tranzitu ne smije odbiti izdavanje potvrde o saglasnosti za povraćaj pošiljke:
- nakon prerade ili ponovne prerade materijala koji može biti radioaktivni otpad ili drugi nusproizvod koji je ekvivalentan prvobitnom materijalu, koji je bio poslat na preradu ili ponovnu preradu;
- ako se povraćaj pošiljke vrši pod istim uslovima i sa istim specifikacijama, u skladu sa članom 101 ovog zakona.
Ako je podnosilac zahtjeva za učešće u pošiljci oštećena strana zbog neopravdanog kašnjenja i/ili nedostatka saradnje sa nadležnim institucijama druge države članice Evropske unije, organ uprave o tome obavještava Evropsku komisiju.
Obrazac potvrde o izdavanju saglasnosti ili odbijanu davanja saglasnosti za pošiljku radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za pošiljku radioaktivnog otpada
Član 98
Odobrenje za pošiljku radioaktivnog otpada organ uprave izdaje podnosiocu zahtjeva iz člana 94 stav 1 ovog zakona, ukoliko su za tu pošiljku izdate saglasnosti.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana izdaje se na period do tri godine.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana ne umanjuje odgovornost svih fizičkih ili pravnih lica koja učestvuju u pošiljci.
Nakon izdavanja odobrenja iz stava 1 ovog člana, nosilac odobrenja dužan je da organu uprave dostavi opis pošiljke radioaktivnog otpada i popis paketa.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana i opis pošiljke radioaktivnog otpada i popis paketa iz stava 4 ovog člana organ uprave dostavlja nadležnim institucijama država porijekla, država članica Evropske unije ili drugih država kroz koje se vrši tranzit.
Ako nadležne institucije država učesnica u pošiljci izdaju potvrdu o odbijanju zahtjeva za pošiljku radioaktivnog otpada organ uprave odbija izdavanje odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada.
Odluku o odbijanju izdavanja odobrenja iz stava 6 ovog člana, organ uprave dostavlja nadležnim institucijama država porijekla, država članica Evropske unije ili drugih država kroz koje se vrši tranzit.
Obrazac odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada, o odbijanju odobrenja pošiljke, obrazac opisa pošiljke radioaktivnog otpada i popisa paketa propisuje Ministarstvo.
Odobrenje za pošiljku istrošenog goriva
Član 99
Odobrenje za pošiljku istrošenog goriva organ uprave izdaje podnosiocu zahtjeva iz člana 94 stav 1 ovog zakona, ukoliko su za tu pošiljku izdate sve potrebne potvrde.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana, izdaje se na period do tri godine.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana ne umanjuje odgovornost svih fizičkih ili pravnih lica koja učestvuju u pošiljci.
Nakon izdavanja odobrenja iz stava 1 ovog člana, nosilac odobrenja dužan je da organu uprave dostavi opis pošiljke istrošenog goriva i popis paketa.
Odobrenje iz stava 1 ovog člana i opis pošiljke istrošenog goriva i popis paketa iz stava 4 ovog člana, organ uprave dostavlja nadležnim institucijama država porijekla, država članica Evropske unije ili drugih država kroz koje se vrši tranzit.
Ako nadležne institucije država učesnica u pošiljci izdaju potvrdu o odbijanju zahtjeva za pošiljku istrošenog goriva organ uprave odbija izdavanje odobrenja za tranzit pošiljke istrošenog goriva.
Odluku o odbijanju izdavanja odobrenja iz stava 6 ovog člana, organ uprave dostavlja nadležnim institucijama država porijekla, država članica Evropske unije ili drugih država kroz koje se vrši tranzit.
Obrazac odobrenja za pošiljku istrošenog goriva, o odbijanju odobrenja pošiljke i obrazac opisa pošiljke istrošenog goriva i popisa paketa propisuje Ministarstvo.
Potvrda o prijemu radioaktivnog otpada i/ili istrošenog goriva
Član 100
Nosilac odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona, dužni su da organu uprave dostave potvrdu o prijemu radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva, u roku od 15 dana od dana prijema.
Uz potvrdu iz stava 1 ovog člana nosioci odobrenja dužni su da organu uprave dostave izjavu primaoca radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva u kojoj se navodi da su radioaktivni otpad ili istrošeno gorivo stigli na svoje odredište i naziv zadnjeg graničnog prelaza ulaska pošiljke.
Ako je zemlja odredišta država članica Evropske unije navodi se zadnji granični prelaz u Evropskoj uniji kroz koji je prošao radioaktivni otpad ili istrošeno gorivo.
Organ uprave za svaku pošiljku pribavlja kopiju potvrde o prijemu radioaktivnog otpada ili kopiju potvrde o prijemu istrošenog goriva od nadležne institucije zemlje odredišta.
Pored potvrda iz stava 4 ovog člana organ uprave pribavlja i obavještenje da je država odredišta informisala o prijemu radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva nadležne institucije država članica Evropske unije ili drugih država kroz koje se vrši tranzit, samo ako je država odredišta država članica Evropske unije.
Po prijemu potvrda iz stava 4 i obavještenja iz stava 5 ovog člana, organ uprave dostavlja kopiju potvrda i obavještenja nosiocu odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona.
Obrazac potvrde o prijemu radioaktivnog otpada i obrazac potvrde o prijemu istrošenog goriva propisuje Ministarstvo.
Neuspjela pošiljka
Član 101
Nadležne institucije država koje učestvuju u pošiljci mogu zabraniti isporuku pošiljke, ako nijesu ispunjeni uslovi za pošiljku u skladu sa ovim zakonom ili zakonima država koje učestvuju u pošiljci.
U slučaju iz stava 1 ovog člana, organ uprave bez odlaganja o tome pribavlja pisano obavještenje od nadležnih institucija država učesnica u pošiljci i obavještava nosioca odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona.
Kada pošiljka ne može biti realizovana do kraja ili ako nijesu ispunjeni uslovi za pošiljku u skladu sa ovim zakonom, inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja, na predlog organa uprave, zabranjuje otpremu ili dopremu pošiljke i obezbjeđuje da radioaktivni otpad ili istrošeno gorivo preuzme nosilac odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona, ukoliko nije moguće postići dogovor.
U slučaju kada pošiljka ne može biti realizovana, inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja, na predlog organa uprave, nalaže nosiocu odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona preduzimanje korektivnih sigurnosnih mjera.
U slučaju iz stava 3 ovog člana organ uprave, bez odlaganja, obavještava nadležnu instituciju države porijekla, odredišta i tranzita.
Nosilac odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona snosi troškove koji nastaju u slučaju kada pošiljku nije moguće ili nije dozvoljeno realizovati do kraja.
Način dostave zahtjeva i izvještavanje
Član 102
Zahtjevi za pošiljke, odobrenja i ostali dokumenti i informacije koji se odnose na pošiljke radioaktivnog otpada i/ili istrošenog goriva prilažu se na jeziku koji je prihvatljiv nadležnim institucijama država učesnica pošiljke.
Na zahtjev nadležnih institucija država odredišta ili tranzita pošiljki radioaktivnog otpada i/ili istrošenog goriva, nosioci odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona dužni su da prilože ovjeren prevod dokumenata iz stava 1 ovog člana, na odgovarajućem jeziku.
Izvještaj o pošiljkama radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva sačinjava Ministarstvo svake treće godine i dostavlja Evropskoj komisiji.
IX. USLOVI ZA OVLAŠĆENA PRAVNA LICA I STRUČNjAKE ZA ZAŠTITU OD JONIZUJUĆIH ZRAČENjA I MEDICINSKU FIZIKU
Uslovi za obavljanje poslova kontrole lične doze (služba za dozimetriju)
Član 103
Utvrđivanje unutrašnje ili spoljašnje doze zračenja za izložena lica za koja se vrši pojedinačni monitoring (kontrola lične doze) vrši privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koji ima dozvolu o obavljanju poslova kontrole lične doze (u daljem tekstu: ovlašćeno lice).
Utvrđivanje unutrašnje ili spoljašnje doze zračenja obuhvata kalibraciju, očitavanje mjernih rezultata, provjeravanje pojedinačnih mjernih uređaja, mjerenje radioaktivnosti u ljudskom tijelu ili u biološkim uzorcima i procijenjivanje doze izloženih lica.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se ovlašćenom licu ako je akreditovano za obavljanje poslova utvrđivanja unutrašnje ili spoljašnje doze zračenja i ispunjava uslove u pogledu kadra, opreme i prostora.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže sljedeća dokumentacija:
1) sertifikat o akreditaciji prema standardu MEST EN ISO/IEC 17025;
2) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona;
3) dokaz o stručnoj osposobljenosti lica iz tačke 1 ovog stava;
4) izvještaj o ljekarskom pregledu za profesionalno izložena lica i lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
5) dokaz o ispunjavanju uslova za zaposlene, opremu i prostor;
6) dokaz o stručnoj osposobljenosti profesionalno izloženih lica;
7) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
8) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
9) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
10) plan pripremljenosti i postupanje u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
11) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
12) kopija ugovora o održavanju opreme koji je zaključen sa odgovarajućim ovlašćenim stručnim licem, ako je primjenjivo.
Organ uprave izdaje dozvolu o obavljanju poslova kontrole lične doze na period od četiri godine rješenjem.
Dozvola iz stava 5 ovog člana objavljuje se na internet stranici organa uprave.
Dozvolu iz stava 5 ovog člana nosilac je dužan da postavi na vidno mjesto u prostoriji.
Obrazac zahtjeva za izdavanje dozvole o obavljanju poslova kontrole lične doze i bliže uslove za zaposlene, opremu i prostor propisuje Ministarstvo.
Stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja
Član 104
Poslove zaštite od jonizujućih zračenja vrši privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima dozvolu za obavljanje stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja (u daljem tekstu: stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja).
Poslovi iz stava 1 ovog člana odnose se na kontrolu radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti, zaštitu od jonizujućih zračenja i zaštite na radu pri primjeni jonizujućih zračenja.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se privrednom društvu, drugom pravnom licu ili preduzetniku za zaštitu od jonizujućih zračenja ako ima odgovarajući broj zaposlenih lica koja su stručno osposobljena za obavljanje stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja, odgovarajuću opremu i prostor i odgovarajući sertifikat o akreditaciji za pojedine stručne poslove.
Dozvola iz stava 1 ovog člana, zavisno od vrste stručnog posla, izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže sljedeća dokumentacija:
1) sertifikat o akreditaciji, za pojedine stručne poslove, gdje je potrebno;
2) akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 110 ovog zakona, gdje je primjenjivo;
3) dokaz o stručnoj osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja;
4) izvještaj o ljekarskom pregledu za profesionalno izložena lica i lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa čl. 132 i 133 ovog zakona;
5) dokaz o ispunjavanju uslova za zaposlene, opremu i prostor;
6) dokaz o stručnoj osposobljenosti zaposlenih izloženih lica iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja;
7) program zaštite od jonizujućih zračenja iz člana 22 ovog zakona;
8) akt o procjeni rizika iz člana 111 ovog zakona;
9) akcioni program iz člana 112 ovog zakona;
10) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona, ako je primjenjivo;
11) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
12) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu i dokaz o njenoj ispravnosti;
13) kopija ugovora o održavanju opreme sa odgovarajućim ovlašćenim stručnim licem, ako je primjenjivo;
14) kopija ugovora sa dobavljačem o vraćanju radioaktivnih izvora proizvođaču nakon prestanka korišćenja, osim kalibracionih radioaktivnih izvora, ako je primjenjivo;
15) kopija polise osiguranja za zbrinjavanje radioaktivnih izvora kategorije, ako je primjenjivo.
Dozvolu o obavljanju stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja izdaje organ uprave na period od četiri godine, rješenjem.
Dozvola iz stava 5 ovog člana objavljuje se na internet stranici organa uprave.
Dozvolu iz stava 5 ovog člana nosilac je dužan da postavi na vidno mjesto.
Stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja dužan je da se savjetuje sa stručnjakom za medicinsku fiziku, prema potrebi.
Obrazac zahtjeva za izdavanje dozvole za obavljanje stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja, bliži opis stručnih poslova zaštite od jonizujućih zračenja i bliže uslove za zaposlene, opremu i prostor i odgovarajućem sertifikatu o akreditaciji iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Strano ovlašćeno pravno lice
Član 105
Poslove iz čl. 103 i 104 ovog zakona vrši strano privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik, na osnovu dozvole za obavljanje poslova kontrole lične doze ili obavljanja stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže sljedeća dokumentacija:
1) dokaz o upisu u odgovarajući registar privrednih subjekata;
2) kopija odgovarajućeg ovlašćenja za obavljanje poslova za koje se izdaje dozvola izdatog od nadležne institucije države porijekla;
3) kopija odgovarajućeg sertifikata o akreditaciji izdatog od nadležne institucije države porijekla;
4) spisak opreme i dokaz o njenoj ispravnosti;
5) kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze, prema potrebi;
6) plan pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) iz člana 33 ovog zakona;
7) spisak sredstava i opreme lične zaštite na radu, prema potrebi.
Dozvolu iz stava 1 ovog člana izdaje organ uprave, na period do jedne godine, rješenjem.
Nosilac dozvole o obavljanju poslova stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz stava 1 ovog člana dužan je da se prema potrebi savjetuje sa stručnjakom za medicinsku fiziku.
Dozvola iz stava 3 ovog člana objavljuje se na internet stranici organa uprave.
Stručnjak za medicinsku fiziku
Član 106
Poslove stručnjaka za medicinsku fiziku u oblasti radiologije, nuklearne medicine ili radioterapije, može da vrši fizičko lice koje ima dozvolu za obavljanje poslova stručnjaka za medicinsku fiziku.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se fizičkom licu koje posjeduje znanje iz medicinske fizike, koje je stručno osposobljeno i ima odgovarajući nivo kvalifikacije obrazovanja i radno iskustvo.
Poslovi stručnjaka iz stava 1 ovog člana odnose se na obavljanje poslova i pružanje specijalističkih savjeta iz: oblasti fizike ili tehnologija koje koriste jonizujuće zračenje i koje se upotrebljavaju u medicini, optimizaciju, mjerenje i procjene izloženosti pacijenata i drugih pojedinaca podrvrgnutih medicinskom izlaganju, izrađivanje, planiranje i upotrebu radioloških procedura i opreme, osiguranje i kontrolu kvaliteta QA/QC radioloških procedura i posebnu zaštitu tokom trudnoće.
Poslovi iz oblasti radiologije ili radioterapije ili nuklearne medicine su:
1) optimizacija zaštite od jonizujućih zračenja pacijenata i drugih pojedinaca podvrgnutih medicinskom izlaganju, uključujući primjenu i upotrebu dijagnostičkih referentnih nivoa, gdje je primjenjivo;
2) definisanje i sprovođene osiguranja kvaliteta medicinske radiološke opreme;
3) testiranje prihvatljivosti medicinske radiološke opreme;
4) pripreme tehničkih specifikacija medicinske radiološke opreme i dizajna instalacija (projektne osnove instalacija);
5) nadziranje medicinskih radioloških instalacija;
6) analiza događaja koji su doveli, ili mogu dovesti do, akcidentnog ili nenamjernog medicinskog izlaganja;
7) odabir opreme neophodne za vršenje mjerenja u cilju zaštite od jonizujujućih zračenja;
8) interno obučavanje medicinskih i drugih zaposlenih lica o relevantnim aspektima zaštite od jonizujućih zračenja;
9) učestvovanje u medicinskim radiološkim djelatnostima srazmjerno radiološkom riziku koji ta djelatnost uzrokuje, a naročito u:
- radioterapijskim djelatnostima koje nijesu standardizovane terapijske djelatnosti nuklearne medicine;
- standardizovanim terapijskim djelatnostima nuklearne medicine, kao i u radiodijagnostičkim i interventnim radiološkim djelatnostima koje uključuju visoke doze.
Stručnjak za medicinsku fiziku dužan je da se savjetuje sa stručnjakom za zaštitu od jonizujućih zračenja, prema potrebi.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva, uz koji se prilaže sljedeća dokumentacija:
- ugovor o radu;
- dokaz o završenom odgovarajućem nivou kvalifikacija obrazovanja iz oblasti medicinske fizike;
- dokaz o radnom iskustvu;
- dokaz o stručnoj osposobljenosti;
- kopija ugovora sa ovlašćenim pravnim licem za obavljanje poslova kontrole lične doze iz člana 103 ovog zakona.
Dozvolu o obavljanju poslova stručnjaka za medicinsku fiziku izdaje organ uprave, na period od pet godina, rješenjem.
Dozvola iz stava 7 ovog člana objavljuje se na internet stranici organa uprave.
Bliže uslove u pogledu nivoa nacionalnog okvira kvalifikacije obrazovanja, radnog iskustva, kao i obrazac zahtjeva za izdavanje dozvole o obavljanju poslova stručnjaka za medicinsku fiziku propisuje Ministarstvo.
Utvrđivanje ispunjenosti uslova za izdavanje dozvole
Član 107
Utvrđivanje ispunjenosti uslova za izdavanje dozvole iz čl. 103, 104, 105 i 106 ovog zakona vrši Stručna komisija (u daljem tekstu: komisija), koju obrazuje organ uprave.
Komisiju čine stručnjaci iz odgovarajućih oblasti za koje se izdaje dozvola.
Komisija se sastoji od pet članova, od kojih su tri člana predstavnici organa uprave, i to dva fizičara i jedan pravnik sa najmanje VII1 nivoom nacionalnog okvira kvalifikacija.
Članovi komisije treba da imaju najmanje sedam godina iskustva u oblasti zaštite od jonizujućih zračenja i primjene izvora jonizujućih zračenja.
Najmanje jedan od članova Komisije je stručnjak, u Crnoj Gori ili u državi iz koje dolazi i bira se shodno oblastima za koje se vrši priznavanje statusa stručnjaka.
Rješenjem o obrazovanju komisije određuje se sastav, način rada i iznos troškova za rad komisije.
Troškove rada komisije snosi podnosilac zahtjeva za izdavanje dozvole iz čl. 103 do 106 ovog zakona.
Za podnosioca zahtjeva iz člana 106 ovog zakona troškove obezbjeđuje nosilac rješenja o registraciji ili licenci kod koga je to lice zaposleno.
Komisija sačinjava mišljenje o ispunjenosti uslova za izdavanje dozvole iz čl. 103, 104, 105 i 106 ovog zakona, u roku od 30 dana od dana prijema zahtjeva i potrebne dokumentacije.
Mišljenje iz stava 9 ovog člana dostavlja se organu uprave, koji donosi rješenje o izdavanja dozvole ili odbijanju zahtjeva za izdavanje dozvole, u roku od sedam dana od dana prijema mišljenja.
Protiv rješenja iz stava 10 ovog člana može se podnijeti žalba Ministarstvu.
Oduzimanje, izmjena i ispravka dozvole
Član 108
Dozvolu iz čl. 103 do 106 ovog zakona organ uprave će oduzeti na način i pod uslovima propisanim u članu 85 ovog zakona.
Organ uprave može izmijeniti ili ispraviti dozvolu u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravni postupak.
Produžavanje dozvole o obavljanju poslova stručnjaka za medicinsku fiziku
Član 109
Dozvola iz člana 106 ovog zakona može se produžiti na osnovu zahtjeva koji se podnosi tri mjeseca prije isteka roka na koji je izdata dozvola.
Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana pored dokaza iz člana 106 ovog zakona podnosi se i dokaz o periodičnoj provjeri stručne osposobljenosti.
Organ uprave produžava dozvolu rješenjem na osnovu mišljenja u skladu sa članom 107 ovog zakona.
Protiv rješenja iz stava 3 ovog člana može se podnijeti žalba Ministarstvu.
Lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja
Član 110
Podnosioci zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužni su da odrede lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja može biti zaposleno kod nosioca rješenja o registraciji, licenci i dozvola ili angažovano na osnovu ugovora o poslovno-tehičkoj saradnji.
Ako se lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja ne može obezbijediti u skladu sa stavom 2 ovog člana, nosioca rješenja o registraciji, licenci i dozvola kao lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja mogu angažovati stručnjaka iz člana 104 ovog zakona.
Lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja, u zavisnosti od prirode djelatnosti i aktivnosti, naročito obavlja sljedeće poslove:
1) obezbjeđuje primjenu jonizujućih zračenja u skladu sa propisima i procedurama;
2) prati sprovođenje programa monitoringa radnog mjesta;
3) vodi odgovarajuće evidencije svih izvora jonizujućih zračenja;
4) vrši periodične procjene stanja relevantnih sigurnosnih sistema i sistema za upozorenje;
5) prati sprovođenje individualnih programa kontrola lične doze;
6) prati sprovođenje ljekarskih pregleda;
7) pruža informacije novim zaposlenim licima o odgovarajućim pravilima, postupcima i procedurama;
8) priprema radne planove;
9) daje uputstva i smjernice za primjenu radnih planova;
10) priprema izvještaje za poslodavca o primjeni jonizujućih zračenja;
11) učestvuje u donošenju i sprovođenju mjera prevencije, pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji izlaganja;
12) organizuje preduzimanje zaštitnih mjera u situacijama vanredne izloženosti sa aspekta zaštite na radu;
13) pruža informacije i sprovodi interne obuke profesionalno izloženih lica;
14) savjetuje se sa stručnjakom za zaštitu od jonizujućih zračenja;
15) predlaže nabavku sredstava i opreme lične zaštite na radu;
16) prisustvuje inspekcijskom nadzoru.
Ako nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvoli ne primjenjuje propisane mjere zaštite od jonizujućih zračenja i mjere remedijacije u skladu sa ovim zakonom lice odgovorno za zaštitu od jonizujućih zračenja dužno je da odmah obavijesti inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Ako nosioci rješenja o registraciji, licenci i dozvola u obavljanju djelatnosti angažuju vanjske radnike dužni su da pribave akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja od poslodavaca vanjskih radnika, koji se dostavlja organu uprave u roku od deset dana od dana angažovanja vanjskih radnika.
X. MINIMALNI SIGURNOSNI USLOVI
Procjena rizika
Član 111
Podnosioci zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužni su da izrade procjenu rizika izloženosti profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost (u daljem tekstu: procjena rizika).
Procjena rizika obuhvata: procjenu, mjerenja i/ili izračunavanja nivoa izlaganja jonizujućem zračenju u cilju uklanjanja ili smanjenja rizika izloženosti i radi sigurnosti i zdravlja profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost.
Procjena rizika za izloženost jonizujućem zračenju ne sprovodi se na mjestima na kojima je dozvoljen pristup javnosti, ako ispunjavaju uslove u pogledu propisanih granica izlaganja za jonizujuća zračenja.
Procjenu rizika izrađuje stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa međunarodnim standardima, a u situacijama izlaganja koje nijesu obuhvaćene navedenim međunarodnim standardima, procjena rizika se izrađuje u skladu sa nacionalnim ili međunarodnim naučno utvrđenim smjernicama i metodologijama.
Podaci iz procjene rizika su javni i čuvaju se u pisanom i elektronskom obliku.
Revizija procjene rizika vrši se ako je došlo do značajnih promjena podataka iz procjene rizika ili ako rezultati ljekarskog pregleda profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost to zahtijevaju.
Bliži sadržaj procjene rizika propisuje Ministarstvo.
Mjere za uklanjanje i smanjivanje rizika
Član 112
Ako se na osnovu procjene rizika utvrdi da su vrijednosti nivoa izlaganja jonizujućem zračenju iznad dozvoljenih, podnosilac zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji, licenci i dozvola, odnosno nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je da izradi akcioni program o sprovođenju mjera zaštite (u daljem tekstu: akcioni program).
Akcioni program sadrži: tehničke i/ili organizacione mjere za sprečavanje izloženosti jonizujućem zračenju iznad dozvoljenih graničnih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju.
Ako dođe do prekoračenja graničnih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju, pored mjera iz akcionog programa, nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je odmah da sprovede dodatne mjere, radi smanjenja izloženosti ispod dozvoljenih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju, utvrdi razloge prekoračenja dozvoljenih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju i poboljša zaštitne i preventivne mjere, kako bi se spriječilo ponovno prekoračenje tih vrijednosti.
Nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je prilagođavati mjere zaštite i mjere remedijacije zahtjevima profesionalno izloženih lica koja su posebno ugrožena.
Ako se na osnovu procjene rizika utvrdi da na pojedinim radnim mjestima profesionalno izložena lica, lica odgovorna za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovorna za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost mogu biti izložena jonizujućem zračenju iznad dozvoljenih granica, radna mjesta i pristup radnim mjestima, gdje je to tehnički izvodljivo, označavaju se u skladu sa ovim zakonom.
Radna mjesta iz stava 5 ovog člana treba da ispune minimalne sigurnosne i zdravstvene uslove za siguran rad zaposlenih.
Nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je da profesionalno izložena lica, lica odgovorna za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja, lica koja povremeno obavljaju poslove (vanjski radnici) i lica odgovorna za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost a koja su izložena rizicima izlaganja jonizujućem zračenju na radu, obavijesti o rezultatima Procjene rizika i osposobi u pogledu mjera zaštite sa procjenom rizika.
Nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je da obezbijedi savjetovanje profesionalno izloženim licima, licu odgovornom za zaštitu od jonizujućih zračenja i licu odgovornom za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost iz člana 160 ovog zakona i da im omogući da učestvuju u raspravama o svim pitanjima koja se odnose na sigurnost i zdravlje na radnom mjestu.
Bliži sadržaj akcionog programa, način označavanja radnih mjesta i pristup radnim mjestima, minimalne sigurnosne i zdravstvene uslove za radna mjesta, način obavještavanja, internog osposobljavanja, savjetovanja i učestvovanja u raspravama profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za zaštitu od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost propisuje Ministarstvo.
Sredstva i oprema lične zaštite na radu i informacije o opremi za rad
Član 113
Prilikom obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti u oblasti jonizujućih zračenja moraju se koristiti sredstva i oprema lične zaštite na radu i sprovoditi mjere zaštite.
Podnosilac zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji, licenci i dozvola odnosno nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je da prilikom nabavke opreme za rad koja sadrži radioaktivne izvore ili generator zračenja pribavi adekvatne informacije o potencijalnim radiološkim opasnostima od opreme i njenoj pravilnoj upotrebi, testiranju i održavanju, kao i dokaze kojima se potvrđuje da dizajn opreme omogućava ograničavanje izlaganja na što je moguće niži nivo.
Podnosilac zahtjeva iz stava 2 ovog člana, odnosno nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola dužan je da licima iz člana 114 st. 1, 2 i 4 ovog zakona i ako je primjenjivo stranim vanjskim radnicima obezbijedi potrebna sredstva i opremu lične zaštite na radu.
Potrebna sredstva i opremu lične zaštite na radu i uslove koje treba da ispunjavaju sredstva i oprema propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za ekonomiju.
XI. USLOVI ZA STRUČNO OSPOSOBLjAVANjE I INFORMISANjE O ZAŠTITI OD JONIZUJUĆIH ZRAČENjA
Uslovi za stručno osposobljavanje
Član 114
Profesionalno izložena lica, lica odgovorna za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovorna za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost treba da imaju završen odgovarajući nivo nacionalnog okvira kvalifikacija, da budu stručno osposobljena za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i da periodično obnavljaju stručnu osposobljenost.
Zaposlena lica koja imaju pristup primjeni jonizujućih zračenja, treba da budu stručno osposobljena za zaštitu od jonizujućih zračenja i da periodično obnavljaju stručnu osposobljenost.
Troškove stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti za lica iz st. 1 i 2 ovog člana snosi nosilac rješenja o registraciji, licenci i dozvola.
Poslodavac čija zaposlena lica učestvuju u vanrednim situacijama, otkrivanju nedozvoljenog prometa radioaktivnih i nuklearnih materijala, upravljaju otpadom na deponijama i dvorištima otpadnog metala ili rade na važnim tranzitnim čvorištima dužan je da obezbijedi njihovu stručnu osposobljenost za rad na tim poslovima i da periodično obnavljaju stručnu osposobljenost iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja.
Lica zaposlena u ovlašćenoj zdravstvenoj ustanovi treba da imaju završen odgovarajući nivo nacionalnog okvira kvalifikacija, da budu stručno osposobljena za procjenu osposobljenosti lica za rad u zoni jonizujućih zračenja i da periodično obnavljaju stručnu osposobljenost koju obezbjeđuje njihov poslodavac.
Poslodavac vanjskih radnika dužan je da obezbijedi njihovo stručno osposobljavanje i periodičnu provjeru stručne osposobljenosti prema vrsti djelatnosti i /ili aktivnosti koju obavljaju.
Ako vanjski radnici iz stava 6 ovog člana nijesu državljani Crne Gore, poslodavac koji ih angažuje dužan je da organu uprave dostavi dokaz o stručnoj osposobljenosti vanjskih radnika u državi iz koje dolaze.
Zaposleni u Ministarstvu, organu državne uprave nadležnom za unutrašnje poslove, organu uprave i inspektori za zaštitu od jonizujućih zračenja koji obavljaju poslove zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti treba da se kontinuirano osposobljavaju.
Troškove sprovođenja stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti stručnjaka za medicinsku fiziku snosi njegov poslodavac, a troškovi za zaposlene iz stava 8 ovog člana obezbjeđuju se iz Budžeta.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci i dozvola i poslodavci iz st. 2, 4, 5, 6 i 7 ovog člana dužni su da pružaju informacije zaposlenim licima iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, kao i poslodavci koji sprovode medicinske ili biomedicinske istraživačke projekte sa medicinskim izlaganjem dužni su da informišu ta lica o zaštiti od jonizujućih zračenja.
Način informisanja lica iz stava 10 ovog člana propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Obavljanje poslova stručnog osposobljavanja
Član 115
Stručno osposobljavanje lica iz člana 114 ovog zakona može da vrši privredno društvo ili drugo pravno lice koje ima dozvolu za stručno osposobljavanje.
Stručno osposobljavanje lica iz člana 114 ovog zakona vrši se prilikom zapošljavanja, premještaja ili promjene posla, uvođenja nove radne opreme ili promjene opreme i uvođenja novih tehnologija.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se privrednom društvu ili drugom pravnom licu koji ispunjava uslove u pogledu kadra, opreme i prostora.
Dozvola iz stava 1 ovog člana izdaje se na osnovu podnijetog zahtjeva uz koji se prilaže potrebna dokumentacija.
Podnosilac zahtjeva iz stava 1 ovog člana, dužan je da izradi nastavni plan stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti i protokol (praktikum) za izvođenje praktičnog dijela obuke na osnovu programa stručnog osposobljavanja i periodična provjera stručne osposobljenosti iz člana 116 ovog zakona.
Dozvolu iz stava 1 ovog člana izdaje organ uprave rješenjem na period od četiri godine.
Nosilac dozvole iz stava 1 ovog člana vodi evidenciju lica koja su stručno osposobljena i o periodičnim provjerama stručne osposobljenosti.
Nosilac dozvole iz stava 1 ovog člana je dužan da za poslove stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenost angažuje stručnjaka iz člana 104 ovog zakona.
Podaci iz evidencije iz stava 7 ovog člana dostavljaju se organu uprave, u pisanom i elektronskom obliku jednom godišnje.
Obrazac zahtjeva za izdavanje dozvole za obavljanje poslova stručnog osposobljavanja, potrebnu dokumentaciju i uslove u pogledu kadra, opreme i prostora propisuje Ministarstvo.
Program stručnog osposobljavanja i periodična provjera stručne osposobljenosti
Član 116
Stručna osposobljenost i periodična provjera stručne osposobljenosti iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti lica iz člana 114 st. 1, 2, 4, 5 i 6 ovog zakona sprovodi se na osnovu programa stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti.
Način stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti, program stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti lica, propisuje Ministarstvo, uz pribavljeno mišljenje organa državne uprave nadležnog za poslove obrazovanja i organa državne uprave nadležnog za poslove zdravlja.
Oduzimanje, izmjena i ispravka dozvole za stručno osposobljavanje
Član 117
Dozvolu za obavljanje poslova stručnog osposobljavanja organ uprave će oduzeti na način i pod uslovima propisanim u članu 85 ovog zakona.
Organ uprave može izmijeniti ili ispraviti dozvolu u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravni postupak.
XII. ZAŠTITA OD JONIZUJUĆIH ZRAČENjA
Granice izlaganja
Član 118
Profesionalno izložena lica, lica na školovanju i naučno-istraživačkom radu i stanovništvo u planiranim situacijama izlaganja ne smiju biti izloženi jonizujućem zračenju iznad propisanih granica izlaganja.
Granice izlaganja iz stava 1 ovog člana ne primjenjuju se na medicinsko izlaganje.
Granice izlaganja propisane za stanovništvo primjenjuju se i na nerođeno dijete.
Za procjenu efektivne i ekvivalentne doze, odnosno procjenu izloženosti, koriste se odgovarajuće standardne vrijednosti u skladu sa standardima Međunarodne agencije za atomsku energiju i publikacijama Međunarodne komisije za zaštitu od jonizujućeg zračenja.
Radi obezbjeđenja primjene principa opravdanosti primjene, optimizacije zaštite od jonizujućih zračenja i ograničenja izlaganja iz člana 4 ovog zakona, nosioci rješenja o registraciji, licenci i dozvola, kao i poslodavci vanjskih radnika dužni su da sprovode mjere radiološke sigurnosti.
U svrhu optimizacije zaštite od jonizujućih zračenja primjenjuju se preporučena dozna ograničenja u planiranoj situaciji izlaganja, za profesionalno izlaganje, izlaganje stanovništva, medicinsko izlaganje i namjerno izlaganje jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe.
Referentni nivoi za postojeće situacije izlaganja i vanredne situacije izlaganja uspostavljaju se zavisno od uslova radiološke zaštite i društvenih, socijalnih i ekonomskih uslova.
Obavljanje poslova u planiranoj situaciji izlaganja u kojoj očekivana izloženost izloženog lica može premašiti granice izlaganja vrši se na osnovu posebno odobrenog izlaganja.
Granice izlaganja za pojedina lica, određene organe ili tkiva čovječjeg tijela, profesionalno izložena lica, lica koje se školuju ili obučavaju za rad u području izloženosti, preporučeno dozno ograničenje, referentne nivoe za postojeće situacije izlaganja i vanredne situacije izlaganja, posebno odobrena izlaganja i način procjene izloženosti profesionalno izloženih lica jonizujućem zračenju, propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Preporučeno dozno ograničenje
Član 119
Nosilac rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužan je da za profesionalno izložena lica i vanjske radnike u dogovoru sa poslodavcem vanjskih radnika, uspostavi preporučeno dozno ograničenje, koje je predložio i koje je odobreno u postupku izdavanja rješenja o registraciji, licence ili dozvole.
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da djelatnost i/ili aktivnost sa primjenom jonizujućih zračenja obavljaju na način da izlaganje profesionalno izloženih lica i izloženih vanjskih radnika bude ispod preporučenog doznog ograničenja.
Preporučeno dozno ograničenje za izlaganje stanovništva od određenog izvora jonizujućeg zračenja koji se koristi u planiranim situacijama izlaganja je obavezno, osim u slučajevima kada se mogu izuzeti opravdane djelatnosti i/ili aktivnosti koje koriste medicinsku radiološku opremu pri namjernom izlaganju jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe (nemedicinsko izlaganje).
Preporučeno dozno ograničenje za medicinsko izlaganje primjenom izvora jonizujućih zračenja uspostavlja se radi zaštite izloženih lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima koji su dio biomedicinskih istraživanja, kao i njegovatelja i/ili pomagača koji ne očekuju direktnu medicinsku korist.
Način izrade preporučenih doznih ograničenja za pojedinog stanovnika, lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima koji su dio biomedicinskih istraživanja i njegovatelja i/ili pomagača propisuje Ministarstvo.
Granice izlaganja za lica na školovanju i naučno-istraživačkom radu
Član 120
Za lica koja imaju 18 ili više godina života i koja tokom školovanja rade sa izvorima jonizujućih zračenja, granice izlaganja su iste kao i granice izlaganja za profesionalno izložena lica kategorije A ili B.
Za lica koji imaju više od 16 a manje od 18 godina života i koja tokom školovanja rade sa izvorima jonizujućih zračenja, granice izlaganja su iste kao i granice izlaganja za profesionalno izložena lica kategorije B.
Izuzetno od st. 1 i 2 ovog člana za ostala lica na školovanju granice izlaganja su iste kao granice izlaganja za stanovništvo.
Zaštita izloženih lica tokom trudnoće i dojenja
Član 121
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole i poslodavac vanjskih radnika dužni su da upozore profesionalno izloženu radnicu, vanjsku izloženu radnicu i osobu koja se školuje ili obučava za rad sa izvorima jonizujućih zračenja, na obavezu ranog obavještavanja o trudnoći, zbog rizika izlaganja ploda jonizujućem zračenju i u slučaju namjere dojenja zbog rizika izlaganja dojenčeta jonizujućem zračenju usljed unošenja radionuklida ili radioaktivne kontaminacije tijela.
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole i poslodavac vanjskih radnika, dužni su da nakon obavještenja o trudnoći obezbijede uslove rada da ekvivalentna doza za plod bude toliko niska koliko je to razumno moguće postići sa minimalnom vjerovatnoćom da ekvivalentna doza za plod do kraja trudnoće dostigne najviše 1 mSv.
Mjere za ograničavanje izlaganja profesionalno izloženih lica
Član 122
Radi ograničavanja izlaganja profesionalno izloženih lica jonizujućem zračenju, nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole preduzimaju sljedeće mjere:
1) prethodnu procjenu stepena izloženosti radi utvrđivanja prirode i veličine radiološkog rizika;
2) optimizaciju zaštite od jonizujućih zračenja u svim radnim uslovima, uključujući profesionalna izlaganja u djelatnostima i/ili aktivnostima sa medicinskim izlaganjem;
3) klasifikaciju profesionalno izloženih lica u kategorije profesionalne izloženosti;
4) klasifikaciju radnih mjesta u zone, na osnovu procjene godišnjih doza i očekivane učestalosti i vjerovatnoće povećanog izlaganja;
5) primjenu odgovarajućih kontrolnih mjera i dozimetrijskih mjerenja polja u radnoj sredini;
6) sprovođenje zdravstvenog praćenja;
7) zapošljavanje lica sa odgovarajućim nivoom nacionalnog okvira kvalifikacije;
8) obezbjeđivanje stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti.
Mjere iz stava 1 ovog člana sprovode se i za angažovane: vanjske radnike, radnike u vanrednim situacijama, radnike koji učestvuju u remedijaciji kontaminiranog zemljišta, objekata, radnike izložene radonu na radnom mjestu, lica na školovanju i obučavanju, preduzetnike i volontere.
Klasifikacija radnih mjesta u zone
Član 123
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da izvrše klasifikaciju radnih mjesta u zone, u kojima se sprovode djelatnosti i/ili aktivnosti sa primjenom jonizujućih zračenja, na osnovu procjene očekivanih godišnjih efektivnih doza, vjerovatnoće i veličine potencijalnih izlaganja.
Zone iz stava 1 ovog člana određuju se kao kontrolisane i nadgledane zone.
Lica iz stava 1 ovog člana dužni su da, u zavisnosti od zone, kontinuirano vrše kontrolu radnih uslova u zonama.
Kontrolisana zona
Član 124
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da označe kontrolisanu zonu, na radnom mjestu gdje se primjenjuju jonizujuća zračenja i da izrade radna uputstva u skladu sa radiološkim rizikom od izvora i aktivnostima koje se vrše u toj zoni, informišu izložena lica u vezi sa radiološkim rizikom, interno osposobe izložena lica u zoni i na radnim mjestima, obezbijede odgovarajuću opremu za mjerenje kontaminacije kože gdje je primjenjivo, odjeće zaposlenih lica, predmeta ili materijala koji se iznose iz kontrolisane zone, kao i opremu i sredstva lične zaštite na radu.
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužna su da pored uslova iz stava 1 ovog člana obezbijede prostor za dekontaminaciju lica i odgovarajuće spremište za kontaminirane predmete i opremu, gdje je primjenjivo.
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da organu uprave dostave:
- skicu označene kontrolisane zone;
- skicu izmijenjene označene kontrolisane zone;
- dokaz o ukidanju kontrolisane zone.
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da u kontrolisanoj zoni obezbijede radiološki nadzor radnog mjesta u skladu sa članom 126 ovog zakona i da zatraže stručni savjet od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave.
Način označavanja kontrolisane zone, kontrolisanja ulaska, sadržaj radnih uputstava, način internog osposobljavanja, opis prostora za dekontaminaciju lica i odgovarajućeg spremišta za kontaminirane predmete i opremu za mjerenje kontaminacije kože, odjeće zaposlenih lica, predmeta ili materijala koji se iznose iz kontrolisane zone, propisuje Ministarstvo.
Nadgledana zona
Član 125
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da na radnom mjestu označe nadgledanu zonu gdje se primjenjuju jonizujuća zračenja.
Ako se nadgledana zona nalazi u okviru kontrolisane zone, ta zona se ne označava.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da izrade radna uputstva u skladu sa radiološkim rizikom od izvora i aktivnostima koje se vrše u toj zoni, informišu izložena lica u vezi sa radiološkim rizikom, interno osposobe izložena lica u odnosu na označenu zonu i radna mjesta i obezbijede odgovarajuću opremu i sredstva lične zaštite na radu.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da organu uprave dostave:
- skicu označene nadgledane zone;
- skicu izmijenjene označene nadgledane zone;
- dokaz o ukidanju nadgledane zone.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da u nadgledanoj zoni obezbijede radiološki nadzor radnog mjesta u skladu sa članom 126 ovog zakona i da zatraže stručni savjet od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave.
Način označavanja nadgledane zone, sadržaj radnih uputstava i sadržaj internog osposobljavanja propisuje Ministarstvo.
Radiološki nadzor radnog mjesta
Član 126
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da uspostave radiološki nadzor radnih mjesta u kontrolisanoj zoni i nadgledanoj zoni gdje je primjenjivo.
Radiološki nadzor radnog mjesta sadrži:
- mjerenje spoljašnjih jačina doza, koje pokazuju prirodu i kvalitet zračenja;
- mjerenje koncentracije aktivnosti u vazduhu i površinsku gustinu aktivnosti radionuklida, gdje je to primjenjivo, uz navođenje njihove prirode i fizičkohemijskog stanja.
O rezultatima mjerenja iz stava 2 ovog člana vodi se evidencija i može se koristiti za procjenu ličnih doza izloženih lica.
Klasifikacija i individualni monitoring izloženih lica
Član 127
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da izvrše klasifikaciju izloženih lica radi monitoringa i praćenja izlaganja tih lica.
Izložena lica klasifikuju se prema uslovima rada i nivoima izlaganja jonizujućim zračenjima u kategorije A i B.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da:
1) obezbijede radiološki nadzor radnog mjesta, odnosno kontrolu radne sredine, zavisno od obima i načina obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti;
2) obezbijede individualni monitoring: prvi put za sva izložena lica radi njihove kategorizacije; kontinuirano za lica koja su klasifikovana u kategoriju A izloženih lica; kontinuirano za lica koja su klasifikovana u kategoriju B izloženih lica na osnovu mišljenja organa uprave;
3) redovno preispituju klasifikaciju izloženih lica na osnovu radiološkog nadzora radnog mjesta iz člana 126 ovog zakona i promjena uočenih tokom tih radioloških nadzora koje mogu dovesti do promjene izloženosti izloženog lica i zdravstvenog praćenja, pri čemu se u obzir uzimaju i potencijalna izlaganja;
4) vode evidenciju izloženih lica;
5) odrede granice individualnog monitoringa izloženih lica u skladu sa propisom iz člana 118 stav 9 ovog zakona i mjere u slučaju prekoračenja tih granica;
6) obezbijede lične dozimetre izloženim licima i njihovo očitavanje i monitoring, u slučaju izloženosti spoljašnjem zračenju;
7) obezbijede isti nivo zaštite od jonizujućih zračenja lica na školovanju kao za profesionalno izložena lica;
8) obezbijede izloženim licima uvid u rezultate njihovog individualnog monitoringa.
Ako za pojedina mjerenja individualnog monitoringa izloženost lica nije moguće sprovesti, individualni monitoring tog lica utvrđuje se na osnovu: procjene rezultata iz pojedinačnih mjerenja monitoringa drugih izloženih lica; rezultata radiološkog nadzora radnog mjesta ili rezultata izračunavanja koje odobri organ uprave.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da u situacijama slučajnog izlaganja obezbijede procjenu doza relevantnih za slučajno izlaganje i njihovu raspodjelu u tijelu.
Način individualnog monitoringa izloženih lica, radne sredine, rezultata mjerenja, način korišćenja i rukovanja ličnim dozimetrima propisuje Ministarstvo.
Evidencija o individualnom monitoringu izloženih lica
Član 128
Evidencija o individualnom monitoringu izloženih lica o izmjerenim ili procijenjenim izlaganjima vodi se u bazi podataka u elektronskoj formi, posebno za svaku vrstu izlaganja i to: normalno izlaganje, slučajno izlaganje, izlaganje vanjskih radnika, posebno odobreno izlaganje, profesionalno izlaganje u vanrednim situacijama, izlaganje radonu na radnim mjestima u planiranim situacijama izlaganja.
Za slučajno izlaganje, posebno odobreno izlaganje i profesionalno izlaganje u vanrednim situacijama, u evidenciju iz stava 1 ovog člana, unose se podaci o okolnostima pod kojima je došlo do tih izlaganja i mjerama koje su preduzete i podaci iz člana 126 stav 3 ovog zakona.
Podaci iz evidencije dostavljaju se organu uprave radi unošenja u bazu podataka o individualnom monitoringu izloženih lica.
Način vođenja, čuvanja i dostavljanja podataka iz evidencije propisuje Ministarstvo.
Pristup rezultatima o individualnom monitoringu izloženih lica
Član 129
Pristup rezultatima o individualnom monitoringu izloženih lica o izmjerenim ili procijenjenim izlaganjima iz evidencije iz člana 128 ovog zakona, pored organa uprave i nosioca rješenja o registraciji, licence ili dozvole, imaju i ovlašćene zdravstvene ustanove, izložena lica, poslodavac vanjskih radnika, kao i vanjski radnici.
Ako dođe do slučajnog izlaganja nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole dužni su da izloženom licu i organu uprave odmah dostave rezultate individualnog monitoringa i procjenu doze za izložena lica.
Nosioci rješenja o registraciji, licence ili dozvole, poslodavac vanjskih radnika, organ uprave i ovlašćene zdravstvene ustanove, dužni su da razmjenjuju informacije o individualnom monitoringu izloženih lica o prethodno primljenim dozama izloženih lica, kako bi se vršili ljekarski pregledi prije zaposlenja, kategorizacija izloženih lica i kontrolisalo dalje izlaganje tih lica.
Sadržaj baze podataka individualnog monitoringa izloženih lica, način pristupa rezultatima o individualnom monitoringu izloženih lica i način razmjene informacija propisuje Ministarstvo.
Zaštita vanjskih radnika
Član 130
Zaštita vanjskih radnika vrši se na način kao i za profesionalno izložena lica.
Zaštitu vanjskih radnika od izlaganja jonizujućem zračenju dužni su da obezbijede:
- poslodavci vanjskih radnika;
- vanjski radnici ako su sebi poslodavci;
- nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvola, ako imaju kontrolisanu ili nadgledanu zonu u kojoj rad obavlja vanjski radnik, osim ako poslodavac vanjskog radnika ili sami vanjski radnik nije nosilac rješenja o registraciji, licenci ili dozvole.
Nosilac rješenja o registraciji, licenci ili dozvole, dužan je da zaključi ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji sa poslodavcem vanjskih radnika o uspostavljanju operativne zaštite od jonizujućih zračenja angažovanih vanjskih radnika.
Nosioci iz stava 2 alineja 3 ovog člana dužni su da poslodavcu vanjskih radnika obezbijede pristup informacijama o mogućim izlaganjima njihovih zaposlenih lica.
Ako informacije za zaštitu vanjskog radnika od jonizujućih zračenja nijesu dostupne nosiocima iz stava 2 alineja 3 ovog člana, poslodavac vanjskih radnika je dužan da obezbijedi te informacije.
Način pružanja informacija za zaštitu vanjskog radnika od jonizujućih zračenja uređuju se ugovorom iz stava 3 ovog člana.
Uslovi zaštite vanjskih radnika
Član 131
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole koji imaju kontrolisanu zonu u kojoj rad obavlja vanjski radnik kategorije A dužni su da:
1) izvrše provjeru ispravnosti klasifikacije vanjskih radnika kategorije A;
2) obezbijede da je nivo zaštite vanjskih radnika od jonizujućih zračenja u kontrolisanoj zoni isti kao za profesionalno izložena lica;
3) izvrše provjeru zdravstvene sposobnosti vanjskih radnika za rad u kontrolisanoj zoni, prije početka rada u toj zoni;
4) obezbijede individualni monitoring vanjskih radnika u kontrolisanoj zoni;
5) vode evidenciju o primljenim dozama vanjskog radnika i dostave podatke licu odgovornom za obezbjeđenje zaštite od zračenja radnika iz člana 130 stav 2 ovog zakona, koje je dužno da ih upiše u dokumentu o individualnom monitoringu vanjskog radnika;
6) upoznaju i interno osposobe vanjske radnike o specifičnim radnim uslovima i radiološkim rizicima u kontrolisanoj zoni u skladu sa čl. 122 i 124 ovog zakona.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole koji imaju nadgledanu zonu u kojoj rad obavlja vanjski radnik, dužni su da:
1) obezbijede individualni monitoring vanjskih radnika u nadgledanoj zoni;
2) obezbijede da je nivo zaštite vanjskih radnika od zračenja pri obavljanju posla u nadgledanoj zoni isti kao za profesionalno izložena lica;
3) upoznaju i interno osposobe vanjske radnike o specifičnim radnim uslovima i radiološkim rizicima u nadgledanoj zoni u skladu sa čl. 122 i 125 ovog zakona.
Pored zaštite od izlaganja jonizujućem zračenju vanjskih radnika iz st. 1 i 2 ovog člana, lica iz člana 130 stav 2 ovog zakona dužna su da:
1) ažuriraju informacije sadržane u pojedinačnim dokumentima o individualnom monitoringu, ako su dostavljene vanjskom radniku;
2) odrede preporučena dozna ograničenja za vanjske radnike za određeni period, u saradnji sa nosiocem rješenja o registraciji, licenci ili dozvole koji ima kontrolisanu zonu u kojoj rad obavlja vanjski radnik;
3) kontinuirano prate ukupne doze koje primaju vanjski radnici i vrše upoređivanje sa propisanim dozama i preporučenim doznim ograničenjima utvrđenim za profesionalno izložena lica;
4) obezbijede zdravstveno praćenje vanjskih radnika.
Vanjski radnici koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti u kontrolisanoj ili nadgledanoj zoni moraju da imaju pojedinačni dokument o individualnom monitoringu izloženosti jonizujućem zračenju i da ga čuvaju od oštećenja, gubljenja ili krađe.
Vanjski radnici dužni su da prijave eventualno smanjenje nivoa zaštite od jonizujućih zračenja, o čemu lica iz člana 130 stav 2 al. 1 i 3 ovog zakona obavještavaju organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Izgled, sadržinu, način evidentiranja i ažuriranja pojedinačnog dokumenata individualnog monitoringa propisuje Ministarstvo.
Zdravstveno praćenje profesionalno izloženih lica
Član 132
Profesionalno izložena lica podliježu zdravstvenom praćenju radi prevencije i pravovremenog otkrivanja štetnih uticaja jonizujućih zračenja na zdravlje.
Zdravstveno praćenje profesionalno izloženih lica obavljaju ovlašćene zdravstvene ustanove koje ispunjavaju uslove u skladu sa propisom kojim se uređuje zdravstvena zaštita.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole i poslodavci vanjskih radnika dužni su da obezbijede provjeru zdravstvene sposobnosti profesionalno izloženih lica, da zaključe ugovor sa ovlašćenom zdravstvenom ustanovom o provjeri zdravstvene sposobnosti profesionalno izloženih lica i kopiju dostave organu uprave, u roku od pet radnih dana od dana zaključivanja ugovora.
Izložena lica koja nijesu u radnom odnosu, dužna su da obezbijede provjeru zdravstvene sposobnosti i nosiocu rješenja o registraciji, licenci ili dozvole dostave uvjerenje o zdravstvenoj sposobnosti.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole, poslodavci vanjskih radnika i lica iz stava 4 ovog člana dužni su da ovlašćenim zdravstvenim ustanovama obezbijede pristup informacijama koje su potrebne za utvrđivanje njihove zdravstvene sposobnosti, kao i podatke o radiološkom nadzoru i rezultatima pojedinačnog individualnog monitoringa.
Zdravstvena sposobnost za rad u zonama izloženosti utvrđuje se ljekarskim pregledima za lica:
- prije početka rada u području izloženosti;
- prije klasifikovanja lica u kategoriju A radi utvrđivanja zdravstvene sposobnosti lica za rad u kontrolisanoj zoni;
- kategorije A, najmanje jednom godišnje, kako bi se utvrdilo jesu li ta lica sposobna za dalji rad u kontrolisanoj zoni;
- kategorije A, odmah nakon prestanka njihovog radnog odnosa.
Ljekarski pregledi profesionalno izloženih lica kategorije A, mogu se izmijeniti i vršiti češće, onoliko puta koliko ih ovlašćena zdravstvena ustanova smatra nužnim, u zavisnosti od vrste rada i zdravstvenog stanja tih lica.
Ako nakon završetka rada u zonama izloženosti i dalje postoje rizici od posljedica izloženosti, ovlašćena zdravstvena ustanova može da kontroliše zdravstveno stanje bivših profesionalno izloženih lica, onoliko koliko se smatra potrebnim radi očuvanja zdravlja tih lica.
Zdravstvena klasifikacija i zabrana zapošljavanja profesionalno izloženih lica
Član 133
Ovlašćena zdravstvena ustanova dužna je da na osnovu ljekarskog pregleda profesionalno izloženih lica kategorije A, izvrši zdravstvenu klasifikaciju radne sposobnosti tih lica:
- sposoban;
- sposoban pod određenim uslovima;
- nesposoban.
Ljekarske preglede radi utvrđivanja radne sposobnosti zaposlenih lica izloženih jonizujućem zračenju obavlja doktor medicine specijalista medicine rada, po potrebi, i doktori medicine drugih specijalnosti u skladu sa procjenom doktora medicine specijaliste medicine rada.
Na osnovu obavljenog ljekarskog pregleda, rezultata laboratorijskih analiza, mišljenja doktora medicine drugih specijalnosti, ako su bila potrebna, kao i rezultata drugih medicinskih i dijagnostičkih procedura i pratećih podataka, doktor medicine specijalista medicine rada, dužan je da sačini izvještaj o izvršenom ljekarskom pregledu zaposlenog lica za rad u zonama izloženosti.
Medicinska dokumentacija iz stava 3 ovog člana sastavni je dio zdravstvenog kartona zaposlenog lica.
Izvještaj o izvršenom ljekarskom pregledu zaposlenog lica, koji sadrži nalaz i mišljenje o radnoj sposobnosti dostavlja se zaposlenom licu i njegovom poslodavcu.
Ako ovlašćena zdravstvena ustanova ljekarskim pregledom utvrdi da je profesionalno izloženo lice kategorije A nesposobno za određeno radno mjesto i da ne može biti zaposleno niti klasifikovano na bilo koji rok na određenom radnom mjestu, izdaje tom licu izvještaj o zabrani zapošljavanja ili klasifikacije.
Na izvještaj iz st. 5 i 6 ovog člana zaposleni, odnosno poslodavac ima pravo na prigovor u roku od tri dana, od dana prijema ovog izvještaja.
O prigovoru iz stava 7 ovog člana odlučuje komisija sačinjena od tri doktora medicine specijalista medicine rada, koju obrazuje direktor ovlašćene zdravstvene ustanove.
Troškove za rad komisije iz stava 8 ovog člana snosi podnosilac prigovora.
Posebno zdravstveno praćenje i čuvanje podataka
Član 134
Ako je prekoračena propisana granica izlaganja za profesionalno izložena lica ili se stanje zdravlja profesionalno izloženog lica promijenilo, pored ljekarskog pregleda iz člana 132 ovog zakona, obavlja se posebno zdravstveno praćenje radi zaštite profesionalno izloženih lica.
Posebno zdravstveno praćenje iz stava 1 ovog člana obuhvata:
- dodatne ljekarske preglede;
- mjere dekontaminacije, ako je potrebno;
- hitni sanacijski tretman, ako je potrebno; ili
- druge radnje prema procjeni ovlašćene zdravstvene ustanove.
Na osnovu obavljenog posebnog zdravstvenog praćenja, rezultata laboratorijskih analiza, mišljenja doktora medicine drugih specijalnosti, ako su bila potrebna, kao i rezultata drugih medicinskih i dijagnostičkih procedura i pratećih podataka, doktor medicine specijalista medicine rada, dužan je da sačini izvještaj o izvršenom posebnom zdravstvenom praćenju zaposlenog lica za rad u zonama izloženosti.
Medicinska dokumentacija iz stava 3 ovog člana sastavni je dio zdravstvenog kartona zaposlenog lica.
Izvještaj o izvršenom zdravstvenom praćenju zaposlenog lica, koji sadrži nalaz i mišljenje o radnoj sposobnosti dostavlja se zaposlenom licu i njegovom poslodavcu.
Izvještaj iz stava 5 ovog člana sadrži uslove o daljem izlaganju tih lica.
Na izvještaj iz stava 5 ovog člana zaposleni, odnosno poslodavac ima pravo na prigovor u roku od tri dana, od dana prijema ovog izvještaja.
O prigovoru iz stava 7 ovog člana odlučuje komisija sačinjena od tri doktora medicine specijalista medicine rada, koju obrazuje direktor ovlašćene zdravstvene ustanove.
Troškove za rad komisije iz stava 8 ovog člana snosi podnosilac prigovora.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci i dozvola, poslodavac vanjskih radnika i ovlašćene zdravstvene ustanove, dužni su da vode i redovno ažuriraju evidenciju o zdravstvenom praćenju izloženih lica.
Zdravstvene uslove koje moraju ispunjavati lica iz člana 132 ovog zakona, učestalost i sadržaj ljekarskih pregleda, sadržaj i način vođenja i ažuriranja evidencije o zdravstvenom praćenju i posebnom zdravstvenom praćenju profesionalno izloženih lica, propisuje organ državne uprave nadležan za poslove zdravlja, uz saglasnost Ministarstva.
Posebno odobreno izlaganje
Član 135
Za obavljanje poslova u planiranoj situaciji izlaganja u kojoj očekivana izloženost profesionalno izloženog lica može premašiti granice izlaganja, nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole, dužni su da organu uprave podnesu zahtjev za posebno odobreno izlaganje koji sadrži: predlog maksimalnih granica izlaganja za tu situaciju, opravdanost za posebno odobreno izlaganje i procedure optimizacije zaštite od zračenja za to izlaganje.
Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana prilaže se sljedeća dokumentacija:
- mišljenje o procjeni stepena izloženosti izdato od stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
- mišljenje ovlašćene zdravstvene ustanove koja vrši zdravstveno praćenje nad profesionalno izloženim licima;
- dokaz da su profesionalno izložena lica za koje se traži posebno odobreno izlaganje klasifikovana kao profesionalno izložena lica kategorije A;
- pisana saglasnost profesionalno izloženog lica kategorije A za posebno odobreno izlaganje.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole dužni su da prije podnošenja zahtjeva za posebno odobreno izlaganje informišu profesionalno izložena lica kategorije A o svim rizicima i mjerama opreza koje se preduzimaju tokom posebno odobrenog izlaganja.
Organ uprave izdaje saglasnost za posebno odobreno izlaganje za profesionalno izložena izložena lica, rješenjem.
Izlaganje iz stava 4 ovog člana može da se vrši pod uslovom da je to izlaganje vremenski ograničeno i lokalizovano i da su maksimalne granice odobrenog izlaganja u granicama propisanih.
Profesionalno izlaganje u vanrednim situacijama
Član 136
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole ne smiju da izložena lica u vanrednim situacijama izlažu preko propisane granice izlaganja.
Ako dođe do prekoračenja propisanih granica izlaganja iz stava 1 ovog člana, nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole dužni su da, radi optimizacije zaštite od zračenja izloženih lica, uspostave sljedeće referentne nivoe izražene u efektivnim dozama:
- do 100 mSv godišnje ili
- više od 100 a manje od 500 mSv godišnje, u slučaju spašavanja ljudskih života, sprečavanja ozbiljnih zdravstvenih problema uzrokovanih jonizujućim zračenjem ili sprečavanja razvoja vanredne situacije izlaganja koja bi mogla imati velike društvene, socijalne i ekonomske posljedice.
U slučaju da postoji mogućnost prekoračenja referentnih nivoa iz stava 2 alineja 1 ovog člana nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole dužni su da prethodno pribave pisanu saglasnost lica za učešće u vanrednim situacijama izlaganja i da tim licima obezbijede prethodno pružanje informacija o rizicima po zdravlje u toku učestvovanja u akcijama postupanja u vanrednoj situaciji i o zaštitnim mjerama.
Za lica koja učestvuju u vanrednim situacijama izlaganja obezbjeđuje se:
1) individualni monitoring izloženih lica i procjena izloženosti tih lica;
2) zdravstveno praćenje za lica u skladu sa čl. 132 i 134 ovog zakona;
3) sredstva i oprema lične zaštite na radu.
Nosioci rješenja o registraciji, licenci ili dozvole, pravna i fizička lica koja učestvuju u vanrednim situacijama izlaganja, dužna su da vode ažurno evidenciju o izloženim licima, individualnom monitoringu tih lica i podatke dostavljaju organu uprave, na njegov zahtjev.
XIII. POSTOJEĆE I PLANIRANE SITUACIJE IZLAGANjA PRIRODNIM IZVORIMA ZRAČENjA
Izlaganja na radnom mjestu sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja
Član 137
Radna mjesta sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja, su:
- radna mjesta u vazduhoplovima i svemirskim letjelicama;
- radna mjesta na kojima se radi sa materijalima sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida ili njihovim nus proizvodima;
- radna mjesta i/ili prostori na kojima se vrši privremeno deponovanje ispuštenog radioaktivnog materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koji ima radna mjesta iz stava 1 ovog člana dužan je da:
- sprovede mjerenja za određivanje ličnih doza zaposlenih lica i da vodi evidenciju o rezultatima mjerenja i ličnim dozama zaposlenih;
- podnese prijavu organu uprave za radna mjesta u skladu sa čl. 41 i 42 ovog zakona i dostavi rezultate mjerenja o pojedinačnim dozama zaposlenih.
Ako mjerenja iz stava 2 alineja 1 ovog člana pokažu da je lična efektivna doza zaposlenih lica veća od 1 mSv i manja ili jednaka 6 mSv na godišnjem nivou, privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik, dužan je da:
- obezbijedi i sprovede optimizaciju zaštite od zračenja zaposlenih lica;
- obezbijedi zaštitu trudnica i dojilja u skladu sa članom 121 ovog zakona;
- informiše zaposlene o potencijalno povećanoj izloženosti prirodnom izvoru zračenja; rezultatima mjerenja na radnom mjestu, pojedinačnim efektivnim dozama utvrđenim mjerenjima i povezanim rizicima po zdravlje nakon izlaganja i mjerama koje treba preduzeti kako bi se smanjila izloženost zračenju.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje ima radna mjesta iz stava 1 alineja 2 ovog člana, u cilju obezbjeđenja uslova za sigurno i bezbjedno privremeno deponovanje materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida, dužno je da organu uprave podnese zahtjev za izdavanje odobrenja za privremeno deponovanje sa potrebnom dokumentacijom.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje namjerava da koristi deponovani ispušteni radioaktivni materijal sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida, dužan je da organu uprave podnese zahtjev za izdavanje odobrenja o korišćenju deponovanog materijala sa potrebnom dokumentacijom.
Ako se mjerenjima iz stava 2 alineja 1 ovog člana, utvrdi da je lična efektivna doza zaposlenih lica veća od 6 mSv godišnje djelatnosti i/ili aktivnosti koje se vrše na tim radnim mjestima smatraju se djelatnostima i/ili aktivnostima sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja (planirana situacija izlaganja), za koje se izdaje licenca o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja iz člana 64 ovog zakona.
Sredstva za sprovođenje mjerenja iz stava 2 ovog člana obezbjeđuje privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik.
Sadržaj zahtjeva, potrebnu dokumentaciju, uslove za sigurno i bezbjedno privremeno deponovanje i korišćenje materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida propisuje Ministarstvo.
Izlaganje radonu na radnim mjestima
Član 138
Radna mjesta gdje postoji mogućnost povećanog izlaganja radonu su:
- podzemno radno mjesto (rudnici);
- radno mjesto na kojem se crpi, skuplja ili na drugi način obrađuje voda iz podzemnog izvora, naročito crpne stanice, banje, postrojenja za punjenje vode, postrojenja za preradu vode ili vodeni tornjevi;
- radna mjesta koja se nalaze na prizemlju i ispod nivoa tla u radonski prioritetnim područjima;
- radna mjesta u radnim prostorima sa javnim pristupom u prizemlju i ispod nivoa tla (škole, vrtići, zdravstvene ustanove, zatvori, socijalne ustanove, institucije, muzeji, galerije, pećine i ostalo).
Na radnim mjestima u zatvorenim postojećim radnim prostorima nacionalni referentni nivo koncentracije aktivnosti radona u vazduhu ne može biti veći od 300 Bq/m3, osim u specifičnim opravdanim okolnostima.
Na radnim mjestima u zatvorenim novim radnim prostorima nacionalni referentni nivo koncentracije aktivnosti radona u vazduhu ne može biti veći od 150 Bq/m3, osim u specifičnim opravdanim okolnostima.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koje obavlja djelatnosti preko radnih mjesta iz stava 1 ovog člana, dužno je da izvrši mjerenja koncentracije aktivnosti radona, radi procjene nivoa izlaganja zaposlenih lica jonizujućem zračenju, o svom trošku.
Način uspostavljanja radonski prioritetnih područja, kriterijumi za utvrđivanje radnih mjesta iz stava 1 ovog člana na kojima će se vršiti mjerenja radona, način vršenja i učestalost mjerenja propisuje Ministarstvo.
Radno mjesto sa potencijalno povećanom izloženošću radonu
Član 139
Ako je godišnja efektivna doza koju primi zaposleno lice na radnim mjestima iz člana 138 stav 1 ovog zakona veća od 1 mSv i manja ili jednaka 6 mSv, privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik dužno je da:
- izlaganje radonu drži pod kontrolom;
- zaposlena lica informiše o rizicima po zdravlje;
- obezbijedi izradu procjene radiološkog rizika na osnovu proračuna efektivne doze koju zaposlena lica prime na tom radnom mjestu;
- sprovede mjere zaštite od radona poštujući princip optimizacije;
- sprovede mjere remedijacije.
Mjere zaštite za smanjenje koncentracije aktivnosti radona iz stava 1 alineja 4 ovog člana su:
- poboljšanje ventilacije prostora;
- ponovno mjerenje koncentracije radona;
- procjena rizika nakon pet godina ili u slučaju građevinskih rekonstrukcija radnog prostora; ili
- skraćenje radnog vremena koje zaposleni provodi na tim radnim mjestima.
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik dužno je da radna mjesta i rezultate mjerenja na tim radnim mjestima prijavi organu uprave.
Ako je godišnja efektivna doza koju primi zaposleno lice na radnim mjestima iz člana 138 stav 1 ovog zakona veća od 6 mSv, to radno mjesto se smatra radnim mjestom sa povećanom izloženošću radonu (planirana situacija izlaganja) i privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik dužno je da organu uprave prijavi ta radna mjesta i podnese zahtjev za izdavanje licence u skladu sa članom 66 ovog zakona.
Izlaganje radonu u boravišnim prostorima
Član 140
U zatvorenim postojećim boravišnim prostorima, nacionalni referentni nivo koncentracije aktivnosti radona u vazduhu je 300 Bq/m3.
U zatvorenim novim boravišnim prostorima, nacionalni referentni nivo koncentracije aktivnosti radona u vazduhu je 150 Bq/m3.
Mjerenja koncentracije aktivnosti radona vrše lokalne samouprave za boravišne prostore na svojim teritorijama.
Mjerenja iz stava 3 ovog člana vrše se na osnovu lokalnih akcionih planova zaštite od radona lokalnih samouprava.
Saglasnost na lokalne akcione planove iz stava 4 ovog člana, na osnovu mišljenja organa uprave, izdaje Ministarstvo.
Sredstva za izradu i sprovođenje lokalnih akcionih planova iz stava 4 ovog člana obezbjeđuju se iz budžeta lokalnih samouprava.
Način izrade i sadržaj lokalnih akcionih planova zaštite od radona propisuje Ministarstvo.
Sprečavanje prodora radona u zatvoreni novi boravišni prostor, radni prostor i javni prostor
Član 141
Prije početka korišćenja novog objekta za boravak, novog objekta sa javnim prostorom i novog objekta sa radnim prostorom investitor je dužan da izvrši kontrolna mjerenja koncentracije aktivnosti radona i sprovede mjere smanjenja koncentracije radona ako nijesu ispunjeni propisani tehnički zahtjevi u pogledu prisustva radona unutar objekta.
Mjerenja koncentracije aktivnosti radona vrše se u prostorijama objekta iz stava 1 ovog člana koje se nalaze na prizemlju i ispod nivoa tla.
Troškove sprovođenja mjerenja i mogućih mjera smanjenja koncentracije radona snosi investitor.
Ako mjerenja iz stava 1 ovog člana pokažu da je koncentracija aktivnosti radona i nakon sprovedenih mjera smanjenja koncentracije radona veća od 150 Bq/m3 u javnim objektima i radnim prostorima, investitor je dužan da buduće vlasnike tih objekata, prije prodaje i početka njihovog korišćenja, obavijesti radi planiranja upotrebe tih objekata u skladu sa čl. 66, 138 i 139 ovog zakona.
Ako mjerenja iz stava 1 ovog člana u boravišnim prostorima pokažu da je koncentracija aktivnosti radona i nakon sprovedenih preventivnih i mogućih mjera smanjenja koncentracije radona i dalje veća od 150 Bq/m3 investitor je dužan da buduće vlasnike boravišnih prostora, prije prodaje prostora i početka njihovog korišćenja, blagovremeno obavijesti o koncentraciji radona.
Ako budući vlasnici prostora iz stava 5 ovog člana žele da izdaju ili prodaju boravišni prostor, dužni su da buduće zakupce i/ili vlasnike tih prostora informišu o koncentraciji aktivnosti radona u tom prostoru.
Mjere smanjenja koncentracije radona u postojećim boravišnim prostorima, radnim prostorima i javnim prostorima
Član 142
Urgentni akcioni nivo koncentracije aktivnosti radona za koji se mjere smanjenja koncentracije radona u postojećim boravišnim prostorima sprovode u što kraćem vremenskom roku je 1000 Bq/m3.
Vlasnici postojećih boravišnih prostora iz stava 1 ovog člana u kojima je koncentracija aktivnosti radona veća ili jednaka urgentnom akcionom nivou, mogu da preduzmu mjere smanjenja koncentracije radona u tim prostorima, čije sprovođenje se finansira iz Budžeta.
Vlasnici postojećih boravišnih prostora u kojima je koncentracija aktivnosti radona veća od nacionalnog referentnog nivoa iz člana 140 stav 1 ovog zakona, a manja od urgentnog akcionog nivoa iz stava 1 ovog člana, mogu da preduzmu mjere smanjenja koncentracije radona u tim prostorima, čije sprovođenje se sufinansira iz Budžeta.
Finansiranje ili sufinansiranje sprovođenja mjera smanjenja koncentracije radona u tim prostorima određuje se na osnovu kriterijuma na osnovu kojih se utvrđuje iznos ili visina finansiranja za vlasnike postojećih boravišnih prostora iz stava 2 ovog člana i iznos ili visina sufinansiranja za vlasnike postojećih boravišnih prostora iz stava 3 ovog člana.
Vlasnici postojećih objekata iz st. 2 i 3 ovog člana dužni su da Ministarstvu podnesu zahtjev za obezbjeđivanje finansijskih sredstava za smanjenje koncentracije radona u boravišnim prostorima i prilože potrebnu dokumentaciju.
Utvrđivanje ispunjenosti uslova za finansiranje ili sufinansiranje mjera za smanjenje koncentracije radona u boravišnim prostorima vrši stručna komisija, koju obrazuje Ministarstvo.
Stručna komisija obrazuje se iz reda zaposlenih u Ministarstvu, organa državne uprave nadležnog za poslove finansija, organa uprave, pravnog lica koje vrši mjerenja koncentracije aktivnosti radona, Univerziteta Crne Gore, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti i Inženjerske komore i drugih institucija.
Troškovi rada stručne komisije obezbjeđuju se iz Budžeta.
Rješenjem o obrazovanju stručne komisije iz stava 6 ovog člana određuje se sastav, način rada i iznos troškova za rad komisije.
Na osnovu izvještaja stručne komisije, Vlada donosi odluku o finansiranju ili sufinansiranju vlasnika postojećih boravišnih prostora iz st. 2 i 3 ovog člana, nakon čega su dužni da započnu radove na smanjenju koncentracije radona, u roku od godinu dana od dana donošenja odluke.
Nakon završetka radova i sprovedenih kontrolnih mjerenja koncentracije aktivnosti radona koji dokazuju da je izvedenim radovima smanjena koncentracija aktivnosti radona na utvrđeni nacionalni referentni nivo u postojećem boravišnom prostoru, vlasnici postojećih boravišnih prostora su dužni da dostave Ministarstvu informaciju o izvedenim radovima, čime ostvaruju pravo na isplatu finansijskih sredstva i/ili obezbjeđenje dijela finansijskih sredstava.
Vlasnici postojećih radnih prostora i javnih prostora snose troškove za smanjenje koncentracije aktivnosti radona u tim prostorima.
Obrazac zahtjeva iz stava 5 ovog člana, potrebnu dokumentaciju, kriterijume za određivanje načina finansiranja i sufinansiranja, način sprovođenja i kontrole finansijskih sredstava propisuje Vlada, uz prethodnu saglasnost Ministarstva i organa državne uprave nadležnog za poslove finansija.
Radionuklidi u vodi za piće
Član 143
Voda za piće ne smije se koristiti ni stavljati na tržište, ako:
- koncentracija aktivnosti radona prelazi najveću dopuštenu vrijednost; ili
- sadržaj prirodnih radionuklida prelazi referentni nivo a nijesu preduzete mjere za smanjenje izloženosti prirodnim radionuklidima, na nivo koji je onoliko nizak koliko je to objektivno moguće postići, uzimajući u obzir ekonomske i društvene faktore.
Privredna društva i preduzetnici koja proizvode vodu za piće i vrše tretman vode dužni su da:
1) obezbijede mjerenje radionuklida u vodi i ocjenu rezultata mjerenja;
2) vode evidenciju o rezultatima mjerenja sadržaja prirodnih radionuklida u vodi i drugih radionuklida i podatke iz evidencije dostave organu uprave;
3) preduzmu mjere kojima se smanjuje koncentracija aktivnosti radona, ukoliko je prekoračena najveća dopuštena koncentracija aktivnosti radona;
4) preduzmu mjere kojima se smanjuje izloženost prirodnim radionuklidima na nivo koji je onoliko nizak koliko je to objektivno moguće postići, uzimajući u obzir ekonomske i društvene faktore;
5) informišu javnost o rezultatima mjerenja, efektivnoj dozi od radionuklida u vodi i sa njima povezanim rizicima, kao i o mjerama koje se sprovode da bi se nivo izloženosti prirodnim radionuklidima smanjio;
6) obezbijede da izvještaj o ispravnosti vode za piće u pogledu radionuklida prati vodu za piće, prilikom izvoza i stavljanja na tržište.
Uvoznik i distributer mogu uvoziti i stavljati na tržište vodu za piće, samo ako je prati izvještaj o ispravnosti vode u pogledu radionuklida koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti u vodi za piće iz države izvoznice ili izvještaj stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane - inspektoru za hranu, na graničnom prelazu, prilikom uvoza.
Tranzit vode za piće može da se vrši samo ako ga prati izvještaj o ispravnosti vode u pogledu radionuklida koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti u vodi za piće iz države izvoznice ili izvještaj stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane, inspektoru za hranu.
Izvoz vode za piće može da se vrši samo ako je prati izvještaj o ispravnosti vode u pogledu radionuklida koji je izdao stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane, inspektoru za hranu.
Organ uprave objavljuje listu stranih laboratorija za mjerenje radioaktivnosti u vodi za piće, koje su ovlašćene od strane nadležnih institucija iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti te države koje izdaju izvještaj o ispravnosti vode u pogledu radionuklida, koji se priznaje prilikom uvoza i tranzita vode za piće.
Lista iz stava 6 ovog člana dostavlja se organu uprave nadležnom za carinske poslove.
Kontrola građevinskog materijala
Član 144
Referentni nivo spoljašnjeg izlaganja gama zračenja koje emituje građevinski materijal u zatvorenom prostoru, uključujući i spoljašnje izlaganje na otvorenom prostoru, iznosi 1 mSv godišnje.
Proizvođač i/ili uvoznik građevinskog materijala dužan je da, nakon proizvodnje, a prije njegove distribucije i prilikom uvoza:
- obezbijedi mjerenje koncentracije radionuklida u građevinskom materijalu;
- obezbijedi izvještaj o rezultatima mjerenja sa indeksom koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali sa ocjenom rezultata mjerenja i drugim podacima koji se odnose na radioaktivnost građevinskog materijala;
- informacije o mjerenjima i izvještaju i ocjeni iz al. 1 i 2 ovog stava dostavi organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Zabranjeno je stavljanje na tržište proizvedenog građevinskog materijala, uvoz i carinjenje građevinskog materijala, koji ne prati izvještaj o izvršenim mjerenjima iz stava 2 alineja 2 ovog člana.
U slučaju iz stava 3 ovog člana, građevinski materijal za koji je zabranjeno carinjenje privremeno se smješta na odredište koje odredi inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja, na osnovu saglasnosti organa uprave.
Građevinski materijal može se stavljati na tržište, uvoziti i cariniti ukoliko izvještaj o rezultatima mjerenja indeksa koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali pokaže da je indeks koncentracije aktivnosti:
- manji od 1 za grube materijale kao što su beton i cigla, ili
- manji od 6 za površinske materijale kao što su pločice.
Privremeno se zabranjuje stavljanje na tržište, uvoz i carinjenje građevinskog materijala, ukoliko Izvještaj o rezultatima mjerenja indeksa koncentracije aktivnosti pokaže da je indeks koncentracije aktivnosti:
- veći ili jednak 1 za grube materijale, kao što su beton i cigla, ili
- veći ili jednak 6 za površinske materijale, kao što su pločice.
U slučaju iz stava 6 ovog člana proizvođač i/ili uvoznik građevinskog materijala dužan je da stručnjaku za zaštitu od jonizujućih zračenja pruži informacije o namjeni korišćenja građevinskog materijala u cilju procjene efektivne doze.
Građevinski materijal može se stavljati na tržište, uvoziti i cariniti ako je procijenjena efektivna doza manja ili jednaka referentnom nivou od 1 mSv, uz prethodno obavještavanje organa uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Uz obavještenje iz stava 8 ovog člana dostavlja se i kopija izvještaja o rezultatima mjerenja iz stava 2 alineja 2 ovog člana.
Građevinski materijal stavlja se na tržište i uvozi ako je procijenjena efektivna doza veća od 1 mSv, na osnovu odobrenja organa uprave, pod uslovom da građevinski materijal prati izvještaj o rezultatima mjerenja iz stava 2 alineja 2 ovog člana i da se koristi isključivo na način koji odobri organ uprave.
Ako uvoznik građevinskog materijala uvozi materijal uz koji je dostavljen izvještaj o rezultatima mjerenja indeksa koncentracije aktivnosti, izdat od ovlašćene laboratorije zemlje porijekla, nije dužan da obezbijedi izvještaj iz stava 2 alineja 2 ovog člana.
Tranzit građevinskog materijala može se dozvoliti samo ako ga prati izvještaj o rezultatima mjerenja sa indeksom koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali sa ocjenom rezultata mjerenja i drugim podacima koji se odnose na radioaktivnost građevinskog materijala koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti iz države izvoznice ili stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Izvoz građevinskog materijala može se dozvoliti samo ako ga prati izvještaj o rezultatima mjerenja sa indeksom koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali sa ocjenom rezultata mjerenja i drugim podacima koji se odnose na radioaktivnost građevinskog materijala, koji je izdao stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Organ uprave objavljuje listu stranih laboratorija ovlašćenih od strane nadležnih institucija iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti te države koje izdaju izvještaj o rezultatima mjerenja iz stava 2 alineja 2 ovog člana, koji se priznaje prilikom uvoza i tranzita građevinskog materijala.
Lista iz stava 14 ovog člana dostavlja se organu uprave nadležnom za carinske poslove.
Izvještaj o mjerenjima i procjeni efektivne doze obezbjeđuje uvoznik, lice koje vrši tranzit, izvoznik odnosno proizvođač građevinskog materijala.
Vrste građevinskog materijala za koje se vrši ispitivanje u pogledu gama zračenja, način proračuna indeksa koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali, način proračuna efektivnih doza od građevinskog materijala i sadržaj informacije o namjeni korišćenja građevinskog materijala propisuje Ministarstvo.
XIV. ZAŠTITA PACIJENATA TOKOM IZLAGANjA JONIZUJUĆEM ZRAČENjU (MEDICINSKA IZLAGANjA)
Opravdanost medicinskog izlaganja
Član 145
Ukupne dijagnostičke ili terapijske koristi koje proizvodi medicinsko izlaganje, uključujući direktne koristi za zdravlje pojedinca i za društvo, u odnosu na pojedinačne štete koje to izlaganje može prouzrokovati, upoređivanjem dokazuju veću korist medicinskog izlaganja odnosno njegovu opravdanost.
Ukupne koristi koje proizvodi medicinsko izlaganje uticajem na njegovatelja i pomagača, uzimajući u obzir direktne koristi za zdravlje pacijenta i moguće koristi za njegovatelja i/ili pomagača, veće su od štete koju to izlaganje može prouzrokovati.
Pri izlaganju iz stava 1 ovog člana uzimaju se u obzir efikasnost, koristi i rizici dostupnih alternativnih tehnika koje imaju isti cilj, ali kod kojih nema izlaganja jonizujućem zračenju ili ga ima manje.
Svako pojedinačno medicinsko izlaganje mora se opravdati unaprijed, uzimajući u obzir posebne ciljeve izlaganja i karakteristike uključenog izloženog pojedinca.
Ako neka vrsta djelatnosti i/ili aktivnosti koja uključuje medicinsko izlaganje nije opravdana, posebno pojedinačno izlaganje može se opravdati u posebnim okolnostima, za procjenu od slučaja do slučaja, o čemu se vodi pisana dokumentacija.
Prilikom odobravanja medicinskog izlaganja ovlašćeni doktor i odgovorni doktor:
- pribavljaju podatke o prethodno obavljenim dijagnostičkim procedurama ili medicinsku evidenciju koja je relevantna za planirano izlaganje i razmatraju ih radi izbjegavanja nepotrebnog izlaganja; i
- koriste informacije i smjernice o medicinskom snimanju uzimajući u obzir doze zračenja u skladu sa propisom iz člana 147 stav 6 ovog zakona.
Ovlašćeni doktor iz stava 6 ovog člana upućuje pojedinca odgovornom doktoru, na medicinske radiološke procedure, u skladu sa propisima kojima se uređuju zdravstvena zaštita i prava pacijenata.
Odgovorni doktor iz stava 6 ovog člana učestvuje u procesu optimizacije i opravdanosti i preuzima kliničku odgovornost za pojedinačno medicinsko izlaganje, pri čemu je dužan da izbjegava nepotrebno ponavljanje dijagnostičkih procedura, u skladu sa propisima kojima se uređuju zdravstvena zaštita i prava pacijenata.
Pored odgovornog doktora u procesu optimizacije učestvuju stručnjak za medicinsku fiziku iz člana 106 ovog zakona, a po potrebi i ostala lica koja sprovode primjenu praktičnih aspekata medicinskih radioloških procedura.
Ovlašćeni doktor ili odgovorni doktor dužan je da, prilikom odobravanja medicinskog izlaganja pacijenata koji dobrovoljno prihvate učešće u medicinskom ili biomedicinskom istraživanju odnosno eksperimentalnoj medicinskoj praksi i za koje se očekuje da će imati dijagnostičke ili terapijske koristi od te prakse, razmotri nivoe doza prije nego što dođe do izlaganja.
Za potrebe medicinskog ili biomedicinskog istraživanja, medicinsko izlaganje razmatra i etička komisija u skladu sa propisom kojim se uređuje zdravstvena zaštita.
Medicinske radiološke procedure koje treba da se sprovedu u sklopu ciljanog preventivnog pregleda (skrining) posebno se odobravaju u skladu sa propisom kojim se uređuju zdravstvena zaštita i prava pacijenata.
Medicinska radiološka procedura na pojedincu bez simptoma, koja se vrši radi ranog otkrivanja bolesti, dio je skrininga, koji se sprovodi prema odgovarajućim programima, ili zahtijeva posebno dokumentovano opravdanje za tog pojedinca od strane odgovornog doktora, uz konsultacije sa ovlašćenim doktorom, u skladu sa propisom kojim se uređuje zdravstvena zaštita.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licence za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje ili odgovorni doktori mogu, po potrebi, da delegiraju praktične aspekte medicinskih radioloških procedura jednom ili više pojedinaca koji imaju pravo da postupaju u tom pogledu u priznatoj oblasti specijalizacije, u pisanoj formi, pri čemu se nosilac rješenja o registraciji i/ili licence ne oslobađa od odgovornosti odnosno odgovorni doktor od kliničke odgovornosti za proceduru.
Optimizacija i odgovornost u medicinskom izlaganju
Član 146
Za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti u medicini nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci dužni su da obezbijede učešće stručnjaka za medicinsku fiziku iz člana 106 ovog zakona, u toku redovnog rada i prilikom procesa planiranja i uvođenja nove vrste uređaja ili tehnika radi učešća u izradi prostorne dokumentacije i tehničke specifikacije.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci iz stava 1 ovog člana u svrhu optimizacije medicinskog izlaganja, uzimajući u obzir ekonomske i društvene faktore, dužni su da:
1) obezbijede adekvatan odabir opreme koju prate informacije o:
- potencijalnim radiološkim opasnostima od upotrebe;
- testiranju i održavanju, uz opis da dizajn opreme omogućava ograničavanje izlaganja na što je moguće niži nivo; i
- procjeni rizika za pacijente i o dostupnim elementima kliničke evaluacije.
2) izrade odgovarajuće informacije o sprovedenim dijagnostičkim ili terapijskim procedurama;
3) razmotre praktične aspekte medicinskih radioloških procedura;
4) izrade uputstva za izlaganje njegovatelja i pomagača; i
5) obezbijede kvalitet, procjenu i evaluaciju doza za pacijente i verifikaciju aktivnosti radiofarmaceutika koji su dati pacijentu.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci iz stava 1 ovog člana dužni su da prije izlaganja informišu pacijenta ili njegovog predstavnika o koristima i rizicima od doze zračenja tokom medicinskog izlaganja.
Nakon terapijske ili dijagnostičke primjene radionuklida nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci iz stava 1 ovog člana otpuštaju pacijente na kućnu njegu samo ako:
- ispunjavaju uslove za otpuštanje nakon terapijske ili dijagnostičke primjene radionuklida;
- su informisani o mogućim rizicima;
- su dobili pisana uputstva o načinu ponašanja, da bi se što je moguće više ograničile doze koje primaju osobe koje mogu doći u kontakt sa pacijentom.
Način propisivanja i odobravanja medicinsko radioloških procedura, preporučeni dijagnostički referentni nivoi, uslove za otpuštanje pacijenta nakon terapijske ili dijagnostičke primjene radionuklida, način informisanja o mogućim rizicima i izradi uputstava o načinu ponašanja propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Optimizacija medicinskog izlaganja u dijagnostici
Član 147
Primljene doze pojedinca usljed medicinskog izlaganja u svrhu radiodijagnostike, interventne radiologije, nuklearne medicine, planiranja, usmjeravanja i verifikacije treba da budu optimizovane odnosno da budu što je moguće niže, ali ne na štetu obezbjeđenja potrebnih medicinskih informacija, uzimajući u obzir ekonomske i društvene faktore.
U cilju procjene optimizacije doza iz stava 1 ovog člana organ državne uprave nadležan za poslove zdravlja uspostavlja nacionalne dijagnostičke referentne nivoe.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licence za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje dužni su da: izvrše procjenu stepena izloženosti pacijenata za svaku medicinsku djelatnost iz stava 1 ovog člana i da upoređuju doze izloženosti pacijenata sa nacionalnim dijagnostičkim referentnim nivoima.
U slučaju prekoračenja dijagnostičkih referentnih nivoa nosioci rješenja o registraciji i/ili licence iz stava 3 ovog člana dužni su da ispitaju i evidentiraju rezultate ispitivanja i bez odlaganja preduzmu mjere za optimizaciju zaštite od zračenja.
Do uspostavljanja nacionalnih dijagnostičkih referentnih nivoa koriste se preporučeni dijagnostički referentni nivoi u skladu sa posebnim propisom iz člana 146 stav 5 ovog zakona.
Način uspostavljanja nacionalnih dijagnostičkih referentnih nivoa i smjernice za procjenu stepena izloženosti pacijenata propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja, uz prethodnu saglasnost Ministarstva.
Optimizacija medicinskog izlaganja u terapiji i biomedicinskom istraživanju
Član 148
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licence za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje dužni su da prilikom medicinskog izlaganja pacijenata u radioterapijske svrhe, primjenjuju princip optimizacije, na način da izlaganje ciljanih volumena pojedinačno planiraju i izvršavaju provjere doza koji primaju ciljani volumeni.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licence iz stava 1 ovog člana dužni su da prilikom medicinskog izlaganja pacijenata u radioterapijske svrhe, primjenjuju princip optimizacije, na način da tkiva koja nijesu ciljani volumeni ozrače dozom onoliko niskom koliko je to razumno moguće postići, a da se ne dovede u pitanje svrha radioterapijskog tretmana.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licence iz stava 1 ovog člana dužni su da prilikom učešća pacijenata u medicinskim ili biomedicinskim ispitivanjima ili istraživanjima, koje uključuje medicinsko izlaganje na dobrovoljnoj osnovi, prethodno informišu pacijenta o rizicima izlaganja, u skladu sa propisima kojima se uređuju prava pacijenata, oblast ljekova i medicinskih sredstava.
Obaveze u medicinskim izlaganjima
Član 149
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licence koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje dužni su da:
1) medicinsku radiološku opremu čuvaju pod strogim nadzorom radi zaštite od jonizujućih zračenja;
2) izrade i sprovode pojedinačne protokole za medicinsku radiološku opremu za relevantne kategorije pacijenata;
3) vode i redovno ažuriraju evidenciju o medicinskoj radiološkoj opremi za svako medicinsko radiološko postrojenje, o svakoj popravci i promjeni i o tome obavještavaju organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja;
4) izvrše test prihvatljivosti medicinske radiološke opreme prije prve upotrebe, u redovnim intervalima, kao i poslije svakog postupka održavanja opreme koji može uticati na njen rad;
5) izrade i sprovedu odgovarajuće programe osiguranja i kontrole kvaliteta u skladu sa članom 21 ovog zakona;
6) izvrše procjenu doza ili verifikaciju aktivnosti radiofarmaceutika koji su dati pacijentu;
7) izrade izvještaj o medicinskoj radiološkoj proceduri;
8) obezbijede kliničku eksternu kontrolu (audit) najmanje jednom u pet godina, o čemu podnose izvještaj organu uprave.
Radi kompleksnosti medicinsko-radioloških procedura koje se sprovode i sa njima povezanim rizicima, nosioci rješenja o registraciji i/ili licence iz stava 1 ovog člana dužni su da obezbijede redovni nadzor programa osiguranja i kontrole kvaliteta, koje sprovodi stručnjak za medicinsku fiziku iz člana 106 ovog zakona.
Kliničku eksternu kontrolu iz stava 1 tačka 8 ovog člana organizuje organ državne uprave nadležan za poslove zdravlja.
Troškove sprovođenja kliničke revizije snosi nosilac rješenja o registraciji i/ili licence iz stava 1 ovog člana.
Način organizovanja, postupak sprovođenja i sadržaj kliničke eksterne kontrole, kao i način izvještavanja propisuje ministarstvo nadležno za poslove zdravlja uz saglasnost Ministarstva.
Uslove za izvođenje medicinskih radioloških postupaka, uslove koje ispunjava medicinska radiološka oprema, vrste testova kontrole opreme, učestalost vršenja testova koje izvode stručnjaci za medicinsku fiziku ili stručnjaci za zaštitu od zračenja, kriterijume prihvatljivosti opreme, sadržaj programa osiguranja i kontrole kvaliteta za medicinska izlaganja koje koriste krajnji korisnici i uslove koje treba ispuniti radi procjene pacijentnih doza propisuje Ministarstvo uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove zdravlja.
Posebna medicinska izlaganja
Član 150
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju posebno medicinsko izlaganje, dužni su da te djelatnosti i/ili aktivnosti sprovode sa posebnom medicinskom radiološkom opremom, praktičnim tehnikama i pomoćnom opremom, vodeći računa o evaluaciji izlaganja pacijenata i izboru procedura koje koriste pri medicinskom izlaganju.
Posebno medicinsko izlaganje iz stava 1 ovog člana odnosi se na izlaganje:
- djece;
- visokim dozama koje primaju pacijenti tokom radioterapije, interventne radiologije, nuklearne medicine i kompjuterske tomografije;
- tokom ciljanog preventivnog pregleda, odnosno skrininga.
Evidencija doza koje primaju pacijenti i lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima
Član 151
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje dužni su da vode evidenciju o dozama medicinskog izlaganja pacijenata u radiodijagnostici i interventnoj radiologiji i lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima koji su dio biomedicinskih istraživanja i da podatke iz evidencije dostavljaju organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja, na njihov zahtjev.
Evidencija o dozama iz stava 1 ovog člana vodi se u zavisnosti od godina starosti i rodu izloženih lica i dostupna je licima na koje se evidencija odnosi, ovlašćenom doktoru i odgovornom doktoru na njihov zahtjev.
Organ uprave vrši procjenu doze radiološke opterećenosti stanovništva odnosno pacijenata i lica iz stava 1 ovog člana koja je posljedica medicinskog izlaganja na osnovu podataka iz evidencije iz stava 2 ovog člana.
Pravno lice nadležno za zdravstveno osiguranje je dužno da za medicinska izlaganja pacijenata i lica iz stava 1 ovog člana vodi evidenciju o sprovedenim zdravstvenim uslugama van teritorije Crne Gore sa primjenom jonizujućih zračenja i dozama kojima su bili izloženi na osnovu dostupne medicinske dokumentacije.
Podaci iz evidencije iz stava 4 ovog člana dostavljaju se organu uprave.
Vrste dijagnostičkih medicinskih procedura za koje se vodi evidencija doza medicinskog izlaganja pacijenata i lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima koji su dio biomedicinskih istraživanja, način vođenja evidencije, rokove dostavljanja i čuvanja podataka iz evidencije, obim, strukturu i način pružanja informacija o zdravstvenim uslugama propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
Posebna zaštita pacijenata tokom trudnoće i dojenja
Član 152
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje dužni su da obezbijede posebne mjere zaštite od zračenja u slučajevima kada: je pacijentkinja trudna, postoji vjerovatnoća da je trudna ili doji, a ima zakazanu medicinsko radiološku proceduru koja uključuje primjenu radiofarmaceutika.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci iz stava 1 ovog člana dužni su da na javnim mjestima, čekaonicama za pacijentkinje, kabinama i drugim prikladnim mjestima, postave pisana uputstva i da koriste druga sredstva za komunikaciju, kako bi se pacijentkinje koje treba da se podvrgnu medicinsko radiološkoj proceduri informisale da treba da obavijeste odgovornog doktora ili tehničara o svom stanju.
Ovlašćeni doktor i odgovorni doktor zaposleni kod lica iz stava 1 ovog člana dužni su da, prije upućivanja i izvođenja bilo kakvih medicinsko-radioloških procedura koja bi mogle dovesti do značajne doze za plod kod pacijentkinja, utvrde status trudnoće i/ili dojenja, kako bi se te informacije mogle razmotriti tokom odobravanja opravdanosti izvođenja medicinskog izlaganja, u cilju optimizacije, zaštite i sigurnosti pacijentkinje i ploda.
Ako se trudnoća ne može isključiti, ovlašćeni doktor i odgovorni doktor su dužni da posvete posebnu pažnju opravdanosti i optimizaciji procedure, pri čemu u obzir naročito uzimaju: vrstu medicinsko radiološke procedure, posebno ako su organi u regiji abdomena i karlice izloženi direktnom snopu; urgentnost pregleda; kao i rizik za buduću majku i za plod.
U slučaju pacijentkinje koja doji, zavisno od medicinske radiološke procedure koja se sprovodi u nuklearnoj mediicini, ovlašćeni doktor i odgovorni doktor su dužni da posvete posebnu pažnju opravdanosti, naročito hitnosti i optimizaciji, uzimajući u obzir kako pacijentkinju tako i dijete koje se doji.
Slučajna i nenamjerna medicinska izlaganja
Član 153
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje dužni su da:
1) preduzmu mjere u cilju minimiziranja vjerovatnoće i obima slučajnog ili nenamjernog izlaganja pojedinaca koja su podvrgnuta medicinskom izlaganju;
2) izrade i sprovedu program osiguranja kvaliteta, koji u slučaju radioterapije, uključuje i analizu rizika slučajnog ili nenamjernog medicinskog izlaganja;
3) za sva slučajna i nenamjerna medicinska izlaganja vode evidenciju, ispituju i analiziraju događaje u kojima je došlo ili je moglo doći do slučajnog ili nenamjernog medicinskog izlaganja, srazmjerno radiološkom riziku od obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti;
4) informišu ovlašćenog doktora, odgovornog doktora i pacijenta odnosno njegovog predstavnika, o klinički značajnim nenamjernim ili slučajnim izlaganjima i rezultatima analize;
5) prijavi nastanak važnih događaja slučajnog ili nenamjernog medicinskog izlaganja, organu uprave, inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja i organu državne uprave nadležnom za poslove zdravlja, bez odlaganja;
6) da dostave organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja rezultate istrage sa opisom preduzetih korektivnih mjera, radi izbjegavanja takvih budućih događaja;
7) uspostave mehanizme za blagovremeno dostavljanje informacija koje su relevantne za zaštitu od jonizujućih zračenja pri medicinskom izlaganju, dobijenih na osnovu stečenih saznanja o slučajnim i nenamjernim medicinskim izlaganjima koja su se dogodila.
Vrste slučajnog ili nenamjernog medicinskog izlaganja koje se prijavljuju, sadržaj istrage i rok dostavljanja rezultata istrage, način vođenja evidencije, način pružanja i dostavljanja informacija o rezultatima istrage propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za poslove zdravlja.
XV. IZLAGANjA STANOVNIŠTVA
Procjena doza za stanovništvo
Član 154
Nosioci rješenja o registraciji, licence i dozvole koji u obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti primjenjuju jonizujuća zračenja, dužni su da izvrše procjenu doza za reprezentativnog pojedinca iz stanovništva, angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja i po potrebi da uspostave mjere zaštite, upotrebom adekvatne opreme i procedura.
Procjena doza iz stava 1 ovog člana vrši se:
- sprovođenjem posebnih istraživanja i korišćenjem dostupne dokumentacije radi identifikacije reprezentativnog pojedinca iz stanovništva, uzimajući u obzir putanje prenosa radioaktivnosti;
- određivanjem učestalosti monitoringa (praćenja) mjerenja relevantnih parametara;
- uzimanjem u obzir spoljašnje zračenje;
- uzimanjem u obzir procjenu unosa radionuklida navođenjem njihove karakteristike.
Nosioci rješenja o registraciji, licence i dozvole dužni su da vode evidenciju o mjerenjima spoljašnjeg izlaganja i kontaminacije, procjeni unosa radionuklida i procjeni doza koje je primio reprezentativni pojedinac iz stanovništva.
Rezultati o procjeni doza za reprezentativnog pojedinca iz stanovništva sa predlogom mjera zaštite od jonizujućih zračenja dostavljaju se organu uprave, na odobravanje.
Listu djelatnosti i/ili aktivnosti iz stava 1 ovog člana, za koja se vrše istraživanja radi identifikacije reprezentativnog pojedinca iz stanovništva i način vođenja evidencije iz stava 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Izlaganje jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe
Član 155
Izlaganje jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe sprovodi se korišćenjem medicinske i nemedicinske radiološke opreme.
Djelatnosti i/ili aktivnosti iz stava 1 ovog člana prijavljuju se u skladu sa članom 42 ovog zakona.
Djelatnosti i/ili aktivnosti izlaganja jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe mogu biti izuzete od ispunjavanja uslova iz člana 119 stav 3 i uslova u pogledu granica izlaganja za pojedinog stanovnika u skladu sa propisom iz člana 118 stav 9 ovog zakona.
O izuzećima iz stava 3 ovog člana odlučuje organ uprave na osnovu kriterijuma iz člana 43 stav 5 ovog zakona.
Djelatnosti i/ili aktivnosti izlaganja jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe, korišćenjem medicinske radiološke opreme, mogu se obavljati ako:
- se primjenjuju odgovarajuće tehnike, a naročito tehnike koje uključuju nisku dozu izloženosti lica;
- sprovode u skladu sa naučnim saznanjima i priznatim medicinskim praksama, uzimajući u obzir posebne okolnosti i objektivne mogućnosti;
- su uzete u obzir karakteristike i stanje zdravlja izloženog lica;
- su ispunjeni uslovi u pogledu medicinskog izlaganja u skladu sa ovim zakonom.
Djelatnosti i/ili aktivnosti izlaganja jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe mogu se obavljati na osnovu rješenja o registraciji iz čl. 45 i 46 ovog zakona.
Djelatnosti i/ili aktivnosti iz stava 5 al. 1, 2 i 3 ovog člana mogu se obavljati samo na osnovu rješenja o registraciji iz člana 45 ovog zakona.
Nosioci rješenja o registraciji iz stava 7 ovog člana dužni su da obezbijede da su preporučena dozna ograničenja znatno niža od propisanih granica izlaganja za pojedinog stanovnika.
Nosioci rješenja o registraciji iz st. 6 i 7 ovog člana dužni su da pojedince koji se izlažu jonizujućem zračenju obavijeste o riziku izloženosti i prije izlaganja obezbijede njegovu saglasnost u pisanoj formi.
Izuzetno od stava 9 ovog člana za izlaganje pojedinca jonizujućem zračenju u specifičnim situacijama ne zahtijeva se pisana saglasnost, ako je izlaganje neophodno sprovesti iz hitnih ili bezbjednosnih razloga, u skladu sa posebnim propisima.
Spisak djelatnosti i/ili aktivnosti u kojima se primjenjuje jonizujuće zračenje u nemedicinske svrhe upotrebom medicinske i nemedicinske radiološke opreme propisuje Ministarstvo.
XVI. SIGURNOST I BEZBJEDNOST RADIOAKTIVNIH IZVORA I NUKLEARNOG MATERIJALA
Sigurnosna i bezbjednosna kultura
Član 156
Nosioci rješenja o registraciji, licence i odobrenja za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima i/ili nuklearnim materijalima dužni su da kontinuirano sprovode mjere za poboljšanje sigurnosne i bezbjednosne kulture, odnosno pravila ponašanja prilikom primjene jonizujućih zračenja i da:
1) izrade procedure koje se odnose na sigurnost i bezbjednost;
2) utvrde i otklone probleme koji mogu da utiču na sigurnost i bezbjednost;
3) utvrde odgovornost svakog zaposlenog u zavisnosti od radnog mjesta;
4) obezbijede stručnu osposobljenost i provjeru stručne osposobljenosti zaposlenih lica;
5) odrede lica ovlašćena za donošenje odluka u odnosu na sigurnost i bezbjednost;
6) obezbijede da komunikacija između zaposlenih i lica odgovornih za sigurnost i bezbjednost bude uspostavljena na način kojim se obezbjeđuje razmjena informacija o sigurnosti i bezbjednosti na različitim nivoima odgovornosti.
Nuklearni materijal može se koristiti samo u miroljubive svrhe u skladu sa ovim zakonom i potvrđenim međunarodnim ugovorima.
Sigurnost radioaktivnih izvora i nuklearnog materijala prilikom prevoza
Član 157
Radioaktivni izvori i/ili nuklearni materijal mogu se prevoziti u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim je uređen prevoz opasnih materija.
Prevoz nuklearnih materijala vazdušnim, željezničkim i pomorskim saobraćajem vrši se na način utvrđen za radioaktivne izvore u skladu sa zakonom kojim je uređen prevoz opasnih materija, po prethodno pribavljenom mišljenju organa uprave.
Za vrijeme prevoza paketi, pakovanja i kontejneri sa radioaktivnim izvorima ili nuklearnim materijalom moraju biti na odgovarajućoj udaljenosti od učesnika u prevozu, u zavisnosti od prevoznog sredstva, uzimajući u obzir princip optimizacije izlaganja jonizujućem zračenju.
Paket u koji je upakovan radioaktivni izvor ili nuklearni materijal ne smije da sadrži druge predmete, osim predmeta koji su neophodni za korišćenje radioaktivnih izvora ili nuklearnih materijala koji se prevoze, radi sprečavanja uticaja predmeta na sigurnost paketa.
Pošiljke radioaktivnih izvora i/ili nuklearnog materijala moraju biti odvojene od drugih pošiljki opasnih materija na propisan način.
Radioaktivni izvor prilikom prevoza mora biti označen UN brojem, koji se određuje u zavisnosti od vrijednosti radionuklida koji se nalazi u paketu, fisionih i nefisionih svojstava radionuklida, tipa, prirode i oblika sadržaja paketa.
Nuklearni materijal prilikom prevoza mora biti označen UN brojem, koji se određuje u zavisnosti od vrste i kategorije nuklearnog materijala koji se nalazi u paketu, tipa, prirode i oblika sadržaja paketa.
Način vršenja prevoza radioaktivnih izvora i nuklearnih materijala i mjere koje se preduzimaju za siguran prevoz, način pakovanja, razvrstavanja i označavanja radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala, paketa i pakovanja, osnovne vrijednosti radionuklida, propisuje Ministarstvo u saradnji sa ministarstvom nadležnim za unutrašnje poslove.
Obaveze prevoznika i pošiljaoca za siguran prevoz
Član 158
Za siguran prevoz radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala primarno je odgovoran pošiljalac, odnosno uvoznik radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala.
Pošiljalac je dužan da radioaktivne izvore i/ili nuklearni materijal pripremi za prevoz i priloži popunjene i ovjerene dokumente za prevoz, u skladu sa ovim zakonom.
Pošiljalac je dužan da pripremi uputstvo o optimizaciji i ograničenjima doza vozača i pratioca, zahtjevima za odvajanje tereta za vrijeme prevoza i skladištenja u tranzitu i da ga dostavi prevozniku na crnogorskom jeziku.
Organizacija bezbjednosti
Član 159
Nosioci rješenja o registraciji, licence i odobrenja koji u obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti primjenjuju radioaktivne izvore kategorije 1 do 5 i nuklearnim materijalima ili imaju licencu o skladištenju ili licencu o odlaganju, dužni su da uspostave sistem mjera tehničke i fizičke zaštite.
Mjere tehničke i fizičke zaštite iz stava 1 ovog člana, sprovode se u cilju sprečavanja neovlašćenog pristupa, premještanja ili vršenja drugih radnji sa namjerom zloupotrebe nuklearnog materijala, radioaktivnih izvora i objekata u kojima se nalaze.
Lica iz stava 1 ovog člana, radi sprovođenja mjera bezbjednosti, dužni su da:
1) izvrše kategorizaciju radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala;
2) obavijeste organ uprave nadležan za poslove policije, u slučaju prijetnje radi: detekcije, zadržavanja i postupanja u slučaju neovlašćene djelatnosti i/ili aktivnosti sa nuklearnim materijalom, radioaktivnim izvorima i objektima sa procjenom opasnosti;
3) vode evidenciju o bezbjednosnim događajima;
4) sačine izvještaje o bezbjednosnim događajima koje dostavljaju organu uprave i organu uprave nadležnom za poslove policije, u roku od 24 časa od dostavljanja obavještenja iz tačke 2 ovog stava;
5) obavijeste organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o promjenama koje mogu uticati na bezbjednost;
6) čuvaju i razmjenjuju informacije na način utvrđen zakonom.
Lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost
Član 160
Privredno društvo, drugo pravno lice i preduzetnik dužni su, da prilikom podnošenja zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji, licenci i dozvoli odrede lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost koje potpisuje izjavu o povjerljivosti i čuvanju podataka.
Lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost ne smije biti pravosnažno osuđivano za krivično djelo koje se goni po službenoj dužnosti.
Lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost može biti zaposleno kod nosioca rješenja o registraciji, licence i dozvole ili angažovano na osnovu ugovora o poslovno-tehničkoj saradnji.
Ako se lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost ne može obezbijediti u skladu sa stavom 3 ovog člana, nosioci rješenja o registraciji, licenci i dozvola, kao lice odgovorno za sprovođenje mjera radijacione i nuklearne bezbjednosti mogu angažovati stručnjaka iz člana 104 ovog zakona ako je stručno osposobljen i za poslove bezbjednosti.
Ako nosilac rješenja o registraciji, licence i dozvole ne primjenjuje propisane mjere radijacione i nuklearne bezbjednosti u skladu sa ovim zakonom, lice odgovorno za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost dužno je da odmah obavijesti inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Poslovi lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost
Član 161
Poslovi lica odgovornog za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost su:
1) obezbjeđivanje sprovođenja bezbjednosnih mjera pri primjeni jonizujućih zračenja u skladu sa propisima i procedurama;
2) izrada radnih procedura koje se odnose na bezbjednost radioaktivnih i nuklearnih materijala;
3) učestvovanje u izradi plana bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala i plana zaštite u skladu sa zakonom kojim je uređena zaštita lica i imovine;
4) vođenje evidencije o bezbjednosnim događajima;
5) učestvovanje u izradi izvještaja o bezbjednosnim događajima;
6) periodične procjene bezbjednosnog stanja;
7) sprovođenje pojačanih bezbjednosnih mjera u slučaju sumnje da postoji prijetnja po bezbjednost;
8) obezbjeđivanje održavanja bezbjednosnih sistema i sistema za upozorenje;
9) pružanje informacija o radijacionoj i/ili nuklearnoj bezbjednosti zaposlenim;
10) pripremanje izvještaja za poslodavca;
11) preduzimanje bezbjednosnih mjera u vanrednoj situaciji izlaganja;
12) predlaganje vrste sredstava i opreme za sprovođenje mjera bezbjednosti;
13) prisustvovanje inspekcijskom nadzoru;
14) periodične kontrole pristupa radioaktivnim izvorima;
15) predlaganje alternativnih načina komunikacije, prenosa i obrade podataka i informacija između lokacija bezbjednosnog sistema, kada je potrebno;
16) provjera primjene bezbjednosnih zahtjeva za radioaktivne izvore i/ili nuklearne materijale.
Način upravljanja radioaktivnim izvorima kategorija 1, 2 i/ili 3
Član 162
Za radioaktivne izvore kategorija 1, 2 i/ili 3 u poglede bezbjednosti uspostavljaju se bezbjednosni nivoi, ciljevi i mjere koje će se sprovoditi.
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima kategorije 1, 2 i/ili 3, pored uslova iz člana 159 ovog zakona, dužni su da:
1) uspostave i vrše kontrolu pristupa radioaktivnim izvorima;
2) obezbijede bezbjednosnu provjeru lica prije zaposlenja i zaposlenih lica svake pete godine u skladu sa posebnim propisom;
3) zaštite povjerljive informacije od neovlašćenog objavljivanja i o njima vode evidenciju, u skladu sa posebnim propisom;
4) izrade, sprovode i redovno ažuriraju plan zaštite u skladu sa propisom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
5) sprovode posebne bezbjednosne mjere u slučaju sumnje da postoji opasnost po bezbjednost;
6) uspostave stalnu komunikaciju zaposlenih i obezbijede elektronski prenos i obradu relevantnih podataka ili uspostave alternativne načine komunikacije, prenosa i obrade podataka između lokacija bezbjednosnog sistema;
7) primijene posebne bezbjednosne uslove za mobilne uređaje koji sadrže radioaktivne izvore kategorije 1, 2 ili 3.
Radioaktivni izvori iz stava 1 ovog člana koriste se, skladište, servisiraju, isporučuju ili zamjenjuju unutar uspostavljenih bezbjednosnih zona u zavisnosti od bezbjednosnih nivoa.
Bezbjednosne nivoe i njihove ciljeve, mjere za postizanje bezbjednosnih ciljeva i vrstu bezbjednosnih zona propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Način uspostavljanja i vršenja kontrole pristupa radioaktivnim izvorima, lista povjerljivih informacija i podataka, opis posebnih bezbjednosnih mjera i zahtjeva za mobilne uređaje koji sadrže radioaktivne izvore kategorije 1, 2 ili 3, propisuje Ministarstvo.
Nadzor, detekcija i procjena
Član 163
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima kategorije 1, 2 ili 3 dužni su da uspostave i održavaju neprekidni nadzor i sprovode mjere za detekciju svih neovlašćenih ulazaka u bezbjednosnu zonu.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da obezbijede:
- sredstva za održavanje neprekidnog nadzora i detekcije u slučaju gubitka primarnog izvora napajanja opreme ili alarm i sredstva za postupanje u slučaju gubitka mogućnosti neprekidnog nadzora i detekcije neovlašćenog ulaska;
- mehanička, elektronska ili hemijska sredstva za detekciju neovlašćenog premještanja radioaktivnih izvora iz bezbjednosne zone.
Nadzor i detekcija iz stava 1 ovog člana sprovode se pomoću:
- sistema za detekciju upada koji je povezan sa centralnim objektom za nadzor unutar objekta i izvan objekta;
- elektronskog sistema za alarmiranje;
- sistema za videonadzor; ili
- sistema neposrednog vizuelnog nadzora unutar i izvan bezbjednosne zone.
Lica iz stava 1 ovog člana dužna su da u najkraćem mogućem roku izvrše procjenu svakog neovlašćenog ulaska ili pokušaja neovlašćenog ulaska u bezbjednosnu zonu.
Nosioci licenci iz čl. 57, 58 i 59 ovog zakona dužni su da uspostave i održavaju sisteme video nadzora nad objektom na njegovoj lokaciji i lokacije sa koje se vrši dodatni nadzor u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje zaštita lica i imovine.
Način vršenja nadzora, detekcije i procjene neovlašćenih ulazaka u bezbjednosnu zonu propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Način upravljanja radioaktivnim izvorima kategorija 4 i/ili 5
Član 164
Nosioci rješenja o registraciji i/ili licenci koji obavljaju djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima kategorije 4 i/ili 5, u cilju osiguranja bezbjednosti radioaktivnih izvora, dužni su da, pored radnih procedura za bezbjednost, obezbijede:
- povjerljivost podataka;
- zaštitu izvora od neovlašćenog pristupa;
- skladištenje izvora u kontejner na bezbjednoj lokaciji;
- kontinuiranu provjeru da li se radioaktivni izvori nalaze na svojoj lokaciji.
Plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala
Član 165
Podnosioci zahtjeva za dobijanje licence i odobrenja iz čl. 51, 63, 77, 79, 80 i 81 ovog zakona dužni su da izrade plan bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala o svom trošku, angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Ocjenu plana iz stava 1 ovog člana, vrši organ uprave prilikom izdavanja licenci i odobrenja, uz prethodno pribavljeno mišljenje organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Plan iz stava 1 ovog člana se, po potrebi ažurira.
Ako se ocjenom iz stava 2 ovog člana utvrdi da plan bezbjednosti ne sadrži podatke iz propisa iz stava 5 ovog člana i da podaci ne odgovaraju činjeničnom stanju, organ uprave može podnosiocu zahtjeva odrediti rok za doradu plana bezbjednosti.
Sadržaj plana iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa državne uprave nadležnog za unutrašnje poslove.
Bezbjednost radioaktivnih izvora prilikom prevoza
Član 166
Bezbjednost radioaktivnih izvora kategorija 1, 2, 3, 4 ili 5 prilikom prevoza postiže se:
1) primjenom bezbjednosnih mjera od strane svih učesnika u prevozu prema odgovornosti i stepenu opasnosti;
2) primjenom procedura za sprovođenje mjera u slučaju da paket sa radioaktivnim izvorom nije dostavljen u planiranom vremenu;
3) primjenom radnih procedura za bezbjednost za radioaktivne izvore kategorija 4 i/ili 5;
4) ostvarivanjem najkraćeg mogućeg vremena prevoza;
5) ograničavanjem broja prekida i vremena trajanja prekida tokom prevoza;
6) pružanjem zaštite tokom prevoza ili tranzita i omogućavanjem spremanja radioaktivnog izvora na tranzitnom mjestu adekvatnog za kategoriju radioaktivnog izvora;
7) sprovođenjem plana bezbjednosti za uvoz, izvoz, tranzit i/ili prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala;
8) sprovođenjem mjera radi sprečavanja krađe i sabotaže radioaktivnih izvora detekcijom, zadržavanjem i postupanjem;
9) preduzimanjem mjera za lociranje paketa, odnosno njegovo vraćanje u prvobitno stanje, ukoliko je paket izgubljen, ukraden ili oštećen, radi ublažavanja mogućih radioloških posljedica ugrožavanja zdravlja ljudi i životne sredine;
10) prevozom u propisanim paketima koje prati dokaz o kvalitetu ovlašćene institucije u državi proizvođača paketa;
11) prevozom u otvorenim prevoznim sredstvima kada su paketi teži od 2.000 kg pod uslovom da su brave i pečati provjereni prije početka prevoza;
12) identifikacijom učesnika u prevozu dokumentima sa fotografijom;
13) obezbjeđivanjem uređaja za praćenje vozila koja prevoze radioaktivne izvore kategorija 1 ili 2, za vrijeme trajanja prevoza;
14) obezbjeđivanjem uređaja, opreme ili druge metode za detekciju, zadržavanje i postupanje u slučaju pokušaja krađe, sabotaže ili drugog vida zloupotrebe prema prevoznim sredstvima ili teretu u drumskom, željezničkom prevozu i prevozu radioaktivnih izvora u unutrašnjim vodama, koji moraju biti u funkciji za vrijeme trajanja prevoza;
15) uspostavljanjem stalnog praćenja drumskog prevoza odnosno drugih odgovarajućih sredstva praćenja, od strane prevoznika;
16) uspostavljanjem bezbjednosnih nivoa za prevoz radioaktivnih izvora zavisno od kategorije radioaktivnog izvora i vrste paketa;
17) obezbjeđenjem stručne osposobljenosti i periodične provjere stručne osposobljenosti lica koja učestvuju u prevozu (vozač i pratilac).
Prilikom spremanja radioaktivnih izvora na tranzitnom mjestu u zavisnosti od kategorije radioaktivnog izvora primjenjuju se bezbjednosne mjere koje se primjenjuju prilikom korišćenja i skladištenja tih radioaktivnih izvora.
Vrste bezbjednosnih nivoa za prevoz radioaktivnih izvora zavisno od kategorije radioaktivnog izvora i vrste paketa, uslovi za bezbjednosne nivoe i način praćenja pošiljke i vozila, propisuje Ministarstvo.
Obaveze učesnika u prevozu radioaktivnih izvora u pogledu bezbjednosti
Član 167
Prevoznik radioaktivnih izvora dužan je da prije početka prevoza izvrši bezbjednosnu provjeru prevoznog sredstva.
Bezbjednosna provjera iz stava 1 ovog člana obuhvata vizuelnu provjeru prevoznog sredstva i utvrđivanje postojanja dodatnih predmeta na prevoznom sredstvu koji bi mogli uticati na odvijanje prevoza.
Prije početka prevoza pošiljalac, prevoznik i primalac radioaktivnog izvora dužni su provjeriti pouzdanost i povjerljivost lica koja učestvuju u prevozu.
Prevoznik radioaktivnog izvora dužan je da sprovodi mjere bezbjednosti za vrijeme obavljanja prevoza.
Pošiljalac radioaktivnog izvora dužan je da unaprijed obavijesti primaoca o svakoj planiranoj isporuci, načinu prevoza i planiranom vremenu isporuke.
Primalac radioaktivnog izvora dužan je da potvrdi pošiljaocu, prije početka prevoza, da je spreman da primi pošiljku u očekivanom vremenu i obavijesti pošiljaoca o prijemu, odnosno o neizvršenju prijema.
Pošiljalac i primalac radioaktivnih izvora dužni su da odrede datum i vrijeme početka potrage za pošiljkom koja nije stigla do primaoca, a koje ne može biti duže od šest sati od procijenjenog vremena prispijeća.
Pošiljalac, prevoznik i primalac radioaktivnih izvora dužni su da unaprijed obavijeste organ uprave i organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove o prevozu radioaktivnih izvora i da sarađuju u pogledu razmjene bezbjednosnih informacija.
Prevoznik radioaktivnog izvora je dužan da licima u prevoznom sredstvu koja prevoze radioaktivne izvore kategorija 1 i/ili 2 obezbijedi stalnu komunikaciju sa licima koja su odgovorna za sprovođenje plana bezbjednosti za prevoz zatvorenih i otvorenih radioaktivnih izvora kategorija 1 i/ili 2.
U slučaju bezbjednosnog događaja, nastalog tokom prevoza, koji ima prekogranični uticaj, Ministarstvo, u saradnji sa organom uprave i organom državne uprave nadležnim za unutrašnje poslove, obavještava Međunarodnu agenciju za atomsku energiju i Evropsku komisiju, u skladu sa potvrđenim međunarodnim konvencijama i sporazumima.
Učesnici u prevozu dužni su da informacije iz plana bezbjednosti za prevoz radioaktivnih i/ili nuklearnih materijala iz člana 165 ovog zakona čuvaju kao povjerljive informacije, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tajnost podataka.
Mjere bezbjednosti prilikom prevoza radioaktivnih izvora propisuje Ministarstvo.
Bezbjednost nuklearnog materijala
Član 168
Za bezbjednost prilikom korišćenja, skladištenja i prevoza nuklearnog materijala kategorija I, II i III primjenjuju se potvrđeni međunarodni ugovori o fizičkoj zaštiti nuklearnog materijala i nuklearnih postrojenja, bezbjednosne mjere za fizičku zaštitu nuklearnih materijala i nuklearnih postrojenja Međunarodne agencije za atomsku energiju.
Nosioci rješenja o registraciji i licenci prilikom korišćenja i skladištenja ostalih nuklearnih materijala dužni su da sprovode bezbjednosne mjere koje obuhvataju:
1) vođenje evidencije o nuklearnim materijalima i sa njima povezanim bezbjednosnim događajima i zaštitu podataka u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje tajnost podataka;
2) zapošljavanje pouzdanih i povjerljivih lica za vođenje odgovarajuće evidencije;
3) obezbjeđenje zaštite nuklearnog materijala od neovlašćenog pristupa, premještanja, sabotaže ili drugih radnji zloupotrebe;
4) skladištenje nuklearnog materijala na bezbjednoj lokaciji;
5) kontinuiranu provjeru da li se nuklearni materijal nalazi na svojoj lokaciji;
6) pripremu plana zaštite u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita lica i imovine;
7) pružanje pomoći nadležnim organima u sprovođenju hitnih mjera lociranja i zbrinjavanja izgubljenog ili ukradenog nuklearnog materijala.
Za prevoz nuklearnih materijala iz stava 2 ovog člana, pošiljalac je dužan da obezbijedi minimalni nivo bezbjednosti i to da:
- angažuje prevoznika koji ima licencu i odobrenje u skladu sa ovim zakonom;
- obaveže primaoca da obavijesti pošiljaoca o datumu i vremenu prijema pošiljke.
Pošiljalac i primalac nuklearnog materijala dužni su da odrede datum i vrijeme početka potrage pošiljke koja nije stigla do primaoca, a koje ne može biti duže od šest sati od procijenjenog vremena prispijeća.
Međunarodna saradnja i pomoć za nuklearnu bezbjednost
Član 169
U slučajevima krađe ili nezakonitog uzimanja nuklearnih i drugih radioaktivnih materijala Ministarstvo preduzima, bez odlaganja, neophodne mjere radi obavještavanja drugih država i međunarodnih agencija koje mogu imati štetne posljedice i utvrđivanja odgovarajućih oblika saradnje i pomoći prilikom povraćaja i zaštite tog materijala.
Ministarstvo obavještava Međunarodnu agenciju za atomsku energiju i Evropsku komisiju o slučajevima krađe ili drugog oblika nezakonitog uzimanja nuklearnih i drugih radioaktivnih materijala, opreme i tehnologije, u skladu sa potvrđenim međunarodnim ugovorima.
Otkrivanje i sprečavanje nedozvoljenog prometa radioaktivnih izvora i nuklearnog materijala
Član 170
Radi otkrivanja i sprečavanja nedozvoljenog uvoza, izvoza i tranzita radioaktivnih izvora i nuklearnog materijala preko granice Crne Gore, na graničnim prelazima postavljaju se monitori jonizujućeg zračenja.
Kontrola roba iz čl. 144 i 174 ovog zakona na graničnim prelazima vrši se mobilnim i stacionarnim detektorskim sistemima.
Način korišćenja monitora jonizujućeg zračenja, način vršenja kontrole roba iz stava 2 ovog člana nakon postavljanja monitora jonizujućeg zračenja, propisuje Ministarstvo u saradnji sa organom državne uprave nadležnim za unutrašnje poslove.
Kontrola radioaktivnosti roba pri uvozu, izvozu i tranzitu
Član 171
Hrana, hrana za životinje, ljekovi, duvan i duvanski proizvodi, kozmetički proizvodi, igračke, nakit, sredstva za pranje i čišćenje (deterdžent, industrijski deterdžent), sredstva za ishranu bilja (mineralna đubriva), rude i sirovine, proizvodi u opštoj upotrebi koji dolaze u dodir sa ljudskom kožom i sluznicom, ostali proizvodi u opštoj upotrebi i druge robe ne smiju se uvoziti, izvoziti ili vršiti njihov tranzit u komercijalne svrhe ako sadrže radionuklide iznad propisanih granica.
Uvoz, izvoz i tranzit roba iz stava 1 ovog člana, koja ne sadrži radionuklide iznad propisanih granica, može se vršiti samo na određenim graničnim prelazim i mjestima carinjenja u skladu sa ovim zakonom i posebnim zakonima.
Uvoz ili tranzit roba iz stava 1 ovog člana može se dozvoliti samo ako je prati izvještaj o ispravnosti u pogledu dozvoljenog sadržaja radionuklida koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti iz države izvoznice ili stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i nadležnoj inspekciji u skladu sa ovim i posebnim zakonima.
Izvoz roba iz stava 1 ovog člana može se dozvoliti samo ako je prati izvještaj o ispravnosti u pogledu dozvoljenog sadržaja radionuklida koji izdaje stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i nadležnoj inspekciji u skladu sa ovim i posebnim zakonima.
Organ uprave objavljuje listu stranih laboratorija za mjerenje radioaktivnosti u robama iz stava 1 ovog člana.
Dozvoljene granice sadržaja radionuklida, spisak graničnih prelaza i mjesta carinjenja, bliži opis roba, metode i način vršenja kontrole radioaktivnosti za robe iz stava 1 ovog člana propisuje Ministarstvo, u saradnji sa organom uprave nadležnim za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove.
Radioaktivni izvor bez vlasnika i nuklearni materijal bez vlasnika
Član 172
Operateri postrojenja u kojima se prikuplja, prerađuje ili topi otpadni metal, dužni su da preduzmu mjere za otkrivanje radioaktivnog izvora bez vlasnika i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika i da obezbijede da zaposleni u tim postrojenjima, koji mogu doći u kontakt sa tim radioaktivnim i i/ili nuklearnim materijalom:
1) da budu obaviješteni uticajima jonizujućih zračenja na njihovo zdravlje;
2) informišu kako da vizuelno prepoznaju radioaktivni i/ili nuklearni materijal bez vlasnika;
3) informišu o mjerama zaštite koje treba preduzeti u slučaju otkrivanja ili sumnje na otkrivanje radioaktivnog i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika;
4) omoguće stručno osposobljavanje i periodičnu provjeru stručne osposobljenosti u skladu sa ovim zakonom;
5) angažuju stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja iz člana 104 ovog zakona, po potrebi u opravdanim situacijama.
Operateri postrojenja iz stava 1 ovog člana dužni su da obavijeste organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja, bez odlaganja, u slučaju da je došlo do topljenja ili drugih metalurških aktivnosti sa radioaktivnom izvorom i/ili nuklearnim materijalom bez vlasnika.
Način prepoznavanja radioaktivnog izvora i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika i radnje koje se preduzimaju u slučaju otkrivanja i mogućih vanrednih situacija izlaganja koje mogu nastati propisuje Ministarstvo.
Otkrivanje radioaktivnih izvora i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika
Član 173
Ako su radioaktivni izvor i/ili nuklearni materijal bez vlasnika pronađeni u postrojenju iz člana 172 ovog zakona, operater postrojenja je dužan da:
1) zaštiti od jonizujućih zračenja fizička lica za koje postoji mogućnost da mogu doći u dodir sa radioaktivnim izvorom i/ili nuklearnim materijalom bez vlasnika;
2) spriječi neovlašćeni pristup fizičkih lica radioaktivnom izvoru i/ili nuklearnom materijalu bez vlasnika;
3) obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja, bez odlaganja;
4) preduzme mjere za sigurno i bezbjedno skladištenje radioaktivnog izvora i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika u skladu sa ovim zakonom;
5) preduzima radnje u skladu sa članom 172 ovog zakona.
Ako se u roku od 60 dana od dana otkrivanja radioaktivnog izvora i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika u postrojenju ne otkrije njegov vlasnik, operater postrojenja snosi troškove za njegov prevoz, sigurno i bezbjedno skladištenje, uključujući troškove u slučaju vanredne situacije izlaganja po potrebi i odlaganje.
Ako se otkrije vlasnik izgubljenog radioaktivnog izvora i/ili nuklearnog materijala vlasnik je dužan da operateru postrojenja nadoknadi sve nastale troškove iz stava 2 ovog člana.
Ako je radioaktivni izvor i/ili nuklearni materijal bez vlasnika otkriven izvan postrojenja iz stava 1 ovog člana, organizuje se hitni prevoz radioaktivnog izvora u skladište radioaktivnog otpada.
Troškovi prevoza i skladištenja iz stava 4 ovog člana obezbjeđuju se iz Budžeta.
Ako je na lokaciji na kojoj je otrkiven radioaktivni izvor i/ili nuklearni materijal bez vlasnika došlo do kontaminacije ljudi i/ili životne sredine, troškovi preduzimanja korektivnih mjera obezbjeđuju se iz Budžeta.
Ako se u roku od 60 dana od dana otkrivanja radioaktivnog izvora i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika ne otkrije njegov vlasnik, pored troškova iz st. 5 i 6 ovog člana sredstva za odlaganje obezbjeđuju se iz Budžeta, ukoliko organ uprave radioaktivni izvor i/ili nuklearni materijal proglasi za radioaktivni otpad.
Ako se u roku od 60 dana od dana otkrivanja radioaktivnog izvora i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika otkrije njegov vlasnik,vlasnik je dužan da preuzme radioaktivni izvor i/ili nuklearni materijal ukoliko želi da ga koristi i nadoknadi nastale troškove, a ako ne namjerava da koristi materijal dužan je da nadoknadi troškove prevoza, skladištenja, preduzimanja korektivnih mjera i troškove za odlaganje.
Kontrola kontaminacije metala
Član 174
Metalni proizvod, metalne sirovine i metalni otpad ne smiju se uvoziti, izvoziti ili vršiti njihov tranzit u komercijalne svrhe ako su radioaktivno kontaminirani.
Uvoz, izvoz i tranzit metalnih proizvoda, metalnih sirovina i metalnog otpada u kojima se nije otkrilo prisustvo radioaktivne kontaminacije, može se vršiti samo na određenim graničnim prelazima i mjestima carinjenja.
Tranzit i/ili uvoz metalnih proizvoda, metalnih sirovina i metalnog otpada treba da prati odgovarajući izvještaj na radioaktivnost koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti iz države izvoznice ili stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Izvoz roba iz stava 1 ovog člana, treba da prati izvještaj na radioaktivnost izdat od stručnjaka iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Prerada i obrada otpada od metala može da se vrši samo ako sadrži radionuklide u propisanim granicama.
Operateri iz člana 172 stav 1 ovog zakona dužni su da obezbijede periodična mjerenja radi kontrole radioaktivnosti otpadnog metala.
Izvještaj o kontroli metalnih proizvoda, metalnih sirovina i metalnog otpada na radioaktivnost obezbjeđuju uvoznici, izvoznici i operateri iz člana 172 ovog zakona.
Metode, način kontrole metalnih proizvoda, sirovina i otpada na radioaktivnost i spisak graničnih prelaza propisuje Ministarstvo, uz saglasnost organa uprave nadležnog za poslove carine.
Saradnja u primjeni zaštitnih mjera
Član 175
Organi državne uprave, organi uprave i nosioci licenci i odobrenja koji koriste, skladište ili odlažu nuklearne materijale dužni su da sarađuju sa Međunarodnom agencijom za atomsku energiju i Evropskom komisijom na primjeni zaštitnih mjera na način da:
- odmah obezbijede neophodne informacije u skladu sa potvrđenim sporazumom o zaštitnim mjerama i pripadajućim protokolima između Crne Gore i Međunarodne agencije za atomsku energiju i Crne Gore i Evropske komisije;
- obezbijede pristup lokacijama u skladu sa sporazumom iz alineje 1 ovog stava;
- pružaju podršku inspektorima Evropske komisije i Međunarodne agencije za atomsku energiju u vršenju njihovih dužnosti i kontrola.
Izvještaj o sprovođenju sporazuma iz stava 1 ovog člana Ministarstvo dostavlja Međunarodnoj agenciji za atomsku energiju.
Nosioci licenci i odobrenja koji koriste, skladište ili odlažu nuklearne materijale dužni su da izvještaj o sprovođenju sporazuma iz stava 1 ovog člana dostave Evropskoj komisiji.
Sadržaj i način dostavljanja izvještaja iz st. 2 i 3 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Obaveze nosilaca licenci i odobrenja u primjeni zaštitnih mjera
Član 176
Nosioci licenci i odobrenja koji koriste, skladište ili odlažu nuklearne materijale dužni su da:
1) uspostave zone materijalnog bilansa sa izabranim tačkama mjerenja za utvrđivanje protoka i zaliha nuklearnih materijala po prethodno pribavljenom mišljenju Ministarstva, gdje je primjenjivo;
2) vode i dostavljaju Ministarstvu knjigovodstvenu i operativnu evidenciju koja obuhvata nuklearne materijale prema količini, kategoriji, obliku, sastavu i lokaciji za svaku zonu materijalnog bilansa (inventarska i pogonska) koja se čuva najmanje pet godina;
3) dostavljaju Ministarstvu izvještaj o materijalnom bilansu svake zone;
4) dostavljaju Ministarstvu izvještaj o osnovnim tehničkim svojstvima postrojenja i o opisu lokacije postrojenja;
5) izrade i dostave početni fizički inventar Ministarstvu;
6) obavijeste Ministarstvo o promjeni podataka o početnom fizičkom inventaru i tehničkim svojstvima postrojenja;
7) obavijeste Ministarstvo, organ uprave nadležan za poslove policije i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja kad nastupi neuobičajeni događaj ili gubitak ili kašnjenja tokom isporuka nuklearnog materijala, ili ako je došlo do promjena u prostoru u kojem se čuva nuklearni materijal ili materijalna zona bilansa i dostave izvještaj o tim okolnostima, bez odlaganja;
8) obezbijede mjesto i instalaciju za postavljanje opreme za kontrolu nuklearnih materijala;
9) izrade procedure o načinu uzorkovanja za potrebe inspekcije.
Nosioci licenci i odobrenja koji koriste, skladište ili odlažu nuklearne materijale dužni su da podatke iz stava 1 tač. 2, 3, 4, 5, 6 i 7 dostave Evropskoj komisiji.
Sadržaj i način određivanja zona materijalnog bilansa, način vođenja i dostavljanja knjigovodstvene i operativne evidencije, način dostavljanja i sadržaj izvještaja iz stava 1 tač. 3, 4 i 7 ovog člana, sadržaj i način dostavljanja početnog fizičkog inventara propisuje Ministarstvo.
Javnost podataka
Član 177
Podaci o sprovođenju mjera zaštite od jonizujućih zračenja, monitoringu radioaktivnosti, izloženosti stanovništva, vrstama djelatnosti ili aktivnosti u kojima se koriste izvori jonizujućih zračenja, su javni, osim podataka koji su određeni kao tajni, u skladu sa zakonom kojim je uređena tajnost podataka.
Organ uprave dužan je da blagovremeno obavještava javnost i zainteresovanu javnost o pitanjima iz oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti, a naročito o postupcima koji se odnose na sve faze životnog vijeka skladišta i odlagališta radioaktivnog otpada.
Ministarstvo i organ uprave dužni su da blagovremeno pružaju informacije koje se odnose na jonizujuće zračenje lokalnim samoupravama, drugim organima i organizacijama i stanovništvu u neposrednoj blizini skladišta ili odlagališta radioaktivnog otpada.
Ministarstvo u koordinaciji sa nadležnim organima obavještava javnost o svakoj protivzakonitoj upotrebi izvora jonizujućih zračenja i postupanjima koja mogu dovesti do vanrednog događaja.
XVII. NADZOR
Nadzor nad sprovođenjem zakona
Član 178
Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona i propisa donijetih na osnovu ovog zakona vrši Ministarstvo.
Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem ovog zakona vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove, preko inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor.
U vršenju inspekcijskog nadzora iz stava 2 ovog člana inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja naročito dužan je da:
- izrađuje plan rada inspekcije, uzimajući u obzir veličinu i prirodu rizika koji može nastati obavljanjem djelatnosti i/ili aktivnosti i opštu procjenu stanja zaštite od jonizujućih zračenja;
- informiše poslodavca vanjskih radnika o izvršenom inspekcijskom pregledu ukoliko je pregled obuhvatio spoljne radnike;
- nalaže mjere u cilju otklanjanja nedostataka uočenih tokom inspekcijskog pregleda i mjere radi sprečavanja njihovog ponavljanja;
- po potrebi predlaže organu uprave oduzimanje rješenja o registraciji, licenci, odobrenja ili dozvola kada rezultati inspekcijskog pregleda pokažu da situacija izlaganja nije u skladu sa odredbama ovog zakona;
- izrađuje interne procedure o sprovođenju inspekcijskog nadzora u oblasti zaštite od jonizujućih zračenja, radijacione i nuklearne sigurnosti i bezbjednosti;
- obavještava javnost o činjeničnom stanju i nepravilnostima utvrđenim u postupku inspekcijskog nadzora kada je u pitanju zaštita života i zdravlja ljudi ili teže narušavanje javnog interesa, kao i o planu rada inspekcije u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor;
- blagovremeno informiše zaniteresovanu javnost, uključujući proizvođače i dobavljače izvora jonizujućih zračenja i, po potrebi preko Ministarstva, međunarodne organizacije, o zaštiti od jonizujućih zračenja i radijacionoj i nuklearnoj sigurnosti i bezbjednosti, na osnovu stečenih iskustava i izvršenih inspekcijskih pregleda, kao i na osnovu izvještaja o prijavljenim incidentima i akcidentima.
U slučaju ispitivanja sprovođenja planova pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) inspekcijski nadzor koordinisano vrši organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove preko inspekcije za zaštitu i spašavanje i organ državne uprave nadležan za inspekcijske poslove preko inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem prevoza nuklearnih materijala u drumskom saobraćaju vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove, preko inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje inspekcijski nadzor, u saradnji sa inspekcijom drumskog saobraćaja.
Inspekcijski nadzor građevinskog materijala, ruda i sirovina, metalnih proizvoda, metalnih sirovina, metalnog otpada i sredstava za pranje i čišćenje (industrijski deterdžent), koji se odnosi na kontrolu sadržaja radionuklida, vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove, preko inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja.
Inspekcijski nadzor hrane, hrane za životinje, materijala koji mogu doći u dodir sa hranom i hranom za životinje, vode za piće, ljekova za upotrebu u veterini, sredstava za ishranu bilja (mineralna đubriva), koji se odnosi na kontrolu sadržaja radionuklida, vrši organ uprave nadležan za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, preko inspektora za hranu, veterinarskih i fitosanitarnih inspektora.
Inspekcijski nadzor ljekova za humanu upotrebu, duvana i duvanskih proizvoda, kozmetičkih proizvoda, vode za piće koja nije u nadležnosti inspekcije za hranu, igračaka osim igračaka na električni pogon bez daljinskog upravljača i igračaka sa daljinskim upravljačem, sredstava za pranje i čišćenje (deterdžent), nakita, proizvoda u opštoj upotrebi koji dolaze u dodir sa ljudskom kožom i sluznicom, koji se odnosi na kontrolu sadržaja radionuklida, vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove preko zdravstveno - sanitarnog inspektora.
Inspekcijski nadzor igračaka na električni pogon bez daljinskog upravljača, igračaka sa daljinskim upravljačem i ostalih proizvoda u opštoj upotrebi koji nijesu u nadležnosti drugih inspekcija, koji se odnosi na kontrolu sadržaja radionuklida, vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove preko tržišne inspekcije i inspekcije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost.
Ovlašćenja inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja
Član 179
U vršenju inspekcijskog nadzora iz člana 178 ovog zakona inspektor za zaštitu od jonizujućih zračenja je obavezan da:
1) naredi izradu i donošenje plana upravljanja radioaktivnim otpadom u skladu sa ovim zakonom;
2) naredi izradu plana dekomisije, u skladu sa ovim zakonom;
3) naredi sprovođenje operativnog monitoringa radioaktivnosti na osnovu programa operativnog monitoringa radioaktivnosti;
4) naredi dostavljanje izvještaja o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti;
5) naredi izradu programa vanrednog monitoringa radioaktivnosti, u slučaju vanredne situacije;
6) naredi dostavljanje izvještaja o sprovedenom vanrednom monitoringu radioaktivnosti;
7) naredi podnošenje izvještaja o rezultatima izvršenih korektivnih mjera;
8) naredi redovno vršenje testiranja otvorenih i zatvorenih radioaktivnih izvora , u skladu sa ovim zakonom;
9) naredi redovno vršenje provjere izvora i uređaja koji sadrže izvore na mjestu korišćenja i/ili skladištenja;
10) naredi izradu protokola i procedura za svaki fiksni i mobilni izvor u skladu sa ovim zakonom;
11) naredi provjeru stanja izvora poslije bilo kojeg događaja ili incidenta i preduzimanje mjera u skladu sa ovim zakonom;
12) naredi da se obezbijedi da visokoaktivni zatvoreni radioaktivni izvor i pripadajući kontejner prate fotografije i pisane informacije, kao i da ispuni uslove u pogledu obilježavanja i označavanja;
13) naredi podnošenje zahtjeva za prijavljivljivanje aktivnosti i/ili djelatnosti koje mogu dovesti do izlaganja jonizujućem zračenju;
14) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti koje mogu dovesti do izlaganja jonizujućem zračenju, a nije prijavljena organu uprave;
15) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji za posjedovanje izvora jonizujućih zračenja;
16) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja izvora jonizujućih zračenja, ako se vrši bez rješenja o registraciji organa uprave ili protivno uslovima datim u rješenju o registraciji;
17) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje rješenja o registraciji za korišćenje izvora jonizujućih zračenja;
18) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja izvora jonizujućih zračenja, ako se vrši bez rješenja o registraciji organa uprave ili protivno uslovima datim u rješenju o registraciji;
19) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence za posjedovanje izvora jonizujućih zračenja;
20) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja izvora jonizujućih zračenja, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
21) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence za korišćenje izvora jonizujućih zračenja;
22) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja izvora jonizujućih zračenja, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
23) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja;
24) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o prevozu radioaktivnih izvora;
25) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti prevoza radioaktivnih izvora, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
26) naredi podnošenje zahtjeva stranom pravnom licu za izdavanje licence za privremeno korišćenje izvora jonizujućeg zračenja u izuzetnim okolnostima na teritoriji Crne Gore;
27) zabrani stranom pravnom licu obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti privremenog korišćenja izvora jonizujućeg zračenja u izuzetnim okolnostima na teritoriji Crne Gore, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
28) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu;
29) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti ispuštanja značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
30) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence za namjerno dodavanje radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode;
31) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti namjernog dodavanja radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
32) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence za uvoz potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance;
33) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o ispunjavanju mjera sigurnosti i bezbjednosti pri izgradnji objekta u kojem se koriste zatvoreni radioaktivni izvori kategorije 1, 2 i 3 i/ili otvoreni radioaktivni izvori kategorije 4 i 5;
34) zabrani izgradnju objekata u kojem se koriste zatvoreni radioaktivni izvori kategorije 1, 2 i 3 i/ili otvoreni radioaktivni izvora kategorije 4 i 5, ako se vrše bez licence o ispunjavanju mjera sigurnosti i bezbjednosti ili protivno uslovima datim u licenci;
35) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o trajnom prestanku korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili, godinu dana prije odluke o trajnom prestanku obavljanja djelatnosti ili u slučaju nesolventnosti;
36) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o ispunjavanju mjera sigurnosti i bezbjednosti pri izgradnji skladišta ili odlagališta radioaktivnog otpada;
37) zabrani izgradnju skladišta ili odlagališta radioaktivnog otpada, ako se vrši bez licence o ispunjavanju mjera sigurnosti i bezbjednosti pri izgradnji skladišta ili odlagališta radioaktivnog otpada ili protivno uslovima datim u licenci;
38) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o probnom radu skladištenja ili odlaganja;
39) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti probnog rada skladištenja ili odlaganja ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
40) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o skladištenju ili odlaganju;
41) zabrani skladištenje ili odlaganje, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
42) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o trajnom prestanku skladištenja ili odlaganja radioaktivnog otpada;
43) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o dekomisiji;
44) naredi podnošenje izvještaja organu uprave o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti za vrijeme trajanja aktivnosti dekomisije;
45) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o posjedovanju nuklearnih materijala;
46) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja nuklearnih materijala, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
47) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o korišćenju nuklearnih materijala;
48) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja nuklearnih materijala, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
49) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o prevozu nuklearnih materijala;
50) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti prevoza nuklearnih materijala, ako se vrši bez licence ili protivno uslovima datim u licenci;
51) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja;
52) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
53) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja;
54) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja gdje se ispuštaju značajne količine radioaktivnih materijala, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
55) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje licence o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu;
56) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu, ako se vrši bez licence organa uprave ili protivno uslovima datim u licenci;
57) oduzme licencu o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja ako snabdijeva privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnika izvorom jonizujućeg zračenja koji nema rješenje o registraciji ili licencu za posjedovanje izvora jonizujućih zračenja;
58) naredi postavljanje licence, rješenja o registraciji ili dozvole na vidno mjesto u prostoriji gdje se izvori jonizujućeg zračenja i/ili nuklearnog materijala koriste, odnosno postavljanje iste na dostupno mjesto;
59) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za iznajmljivanje izvora jonizujućih zračenja;
60) zabrani iznajmljivanje izvora jonizujućih zračenja, ako se vrši bez odobrenja organa uprave ili protivno uslovima datim u odobrenju;
61) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za uvoz izvora jonizujućih zračenja;
62) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za izvoz izvora jonizujućih zračenja;
63) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za uvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2, za svaki izvor pojedinačno;
64) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2, za svaki izvor pojedinačno;
65) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za uvoz i/ili izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 u izuzetnim okolnostima;
66) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za tranzit radioaktivnih izvora;
67) naredi pribavljanje odobrenje za prevoz radioaktivnih izvora;
68) zabrani vršenje prevoza radioaktivnih izvora nosiocu licence o prevozu radioaktivnih izvora ako se vrši bez odobrenja za prevoz radioaktivnih izvora ili protivno uslovima datim u odobrenju;
69) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za spremanje radioaktivnih izvora (privremeno skladištenje);
70) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja i/ili korišćenja izvora jonizujućih zračenja, ako se vrši bez odobrenja za spremanje radioaktivnih izvora (privremeno skladištenje) ili protivno uslovima datim u odobrenju;
71) naredi dostavljanje obavještenja o namjeravanom uvozu nuklearnog materijala;
72) naredi dostavljanje obavještenja o namjeravanom izvozu i/ili tranzitu nuklearnog materijala;
73) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za prevoz nuklearnih materijala;
74) zabrani prevoz nuklearnog materijala nosiocu licence o prevozu nuklearnih materijala, ako se vrši bez odobrenja za prevoz nuklearnih materijala ili protivno uslovima datim u odobrenju;
75) naredi podnošenje zahtjeva za odobrenje za skladištenje radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala;
76) zabrani skladištenje radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala, ako se vrši bez odobrenja za skladištenje radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala ili protivno uslovima datim u odobrenju;
77) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za odlaganje radioaktivnog otpada;
78) zabrani odlaganje radioaktivnog otpada, ako se vrši bez odobrenja za odlaganje radioaktivnog otpada ili protivno uslovima datim u odobrenju;
79) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada ili zahtjeva za izdavanje odobrenja za pošiljku istrošenog goriva;
80) naredi nosiocima odobrenja za izvoz ili tranzit radioaktivnog otpada i nosiocima odobrenja za tranzit istrošenog goriva da organu uprave dostave potvrdu o prijemu radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva, izjave primaoca radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva u kojoj se navodi da su radioaktivni otpad ili istrošeno gorivo stigli na svoje odredište i naziv zadnjeg graničnog prelaza ulaska radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva;
81) zabrani pošiljku radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva, na predlog organa uprave, kada pošiljka ne može biti realizovana do kraja ili ako nijesu ispunjeni uslovi za pošiljku u skladu sa ovim zakonom, a nije moguće postići dogovor;
82) naredi preduzimanje korektivnih sigurnosnih mjera, na predlog organa uprave, u slučaju kada pošiljka ne može biti realizovana;
83) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje dozvole o obavljanju poslova kontrole lične doze;
84) zabrani vršenje poslova utvrđivanja unutrašnje ili spoljašnje doze zračenja za izložena lica koja podliježu pojedinačnom monitoringu, ako se vrše bez dozvole organa uprave ili protivno uslovima datim u dozvoli;
85) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje dozvole o obavljanju poslova stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja;
86) zabrani vršenje poslova stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, ako se vrše bez dozvole organa uprave ili protivno uslovima datim u dozvoli;
87) zabrani vršenje poslova utvrđivanja unutrašnje ili spoljašnje doze zračenja za izložena lica koja podliježu pojedinačnom monitoringu ili poslova stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja u Crnoj Gori, ako se vrše bez dozvole organa uprave ili protivno uslovima datim u dozvoli;
88) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje dozvole o obavljanju poslova stručnjaka za medicinsku fiziku;
89) zabrani vršenje poslova stručnjaka za medicinsku fiziku u oblasti radiologije, nuklearne medicine ili radioterapije, ako se vrše bez dozvole organa uprave ili protivno uslovima datim u dozvoli;
90) naredi određivanje lica odgovornog za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja;
91) naredi vršenje stručnog osposobljavanja lica odgovornog za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućeg zračenja i periodičnu provjeru stručne osposobljenosti, u skladu sa ovim zakonom;
92) naredi izradu procjene rizika izloženosti profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost;
93) naredi vršenje revizije Procjene rizika ako je došlo do značajnih promjena podataka iz Procjene rizika ili ako rezultati ljekarskog pregleda profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost to zahtijevaju;
94) naredi izradu i sprovođenje Akcionog programa o sprovođenju mjera zaštite, ukoliko se na osnovu Procjene rizika utvrdi da su vrijednosti nivoa izlaganja jonizujućem zračenju iznad dozvoljenih;
95) naredi utvrđivanje razloga prekoračenja dozvoljenih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju i poboljšanje zaštitnih i preventivnih mjera;
96) naredi obezbjeđenje potrebnih sredstava i opreme lične zaštite na radu, koja ispunjava uslove u skladu sa ovim zakonom;
97) naredi vršenje stručnog osposobljavanja i periodičnu provjeru stručne osposobljenosti za lica u skladu sa ovim zakonom;
98) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje dozvole o obavljanju poslova stručnog osposobljavanja;
99) zabrani vršenje poslova stručnog osposobljavanja, ako se vrše bez dozvole organa uprave ili protivno uslovima datim u dozvoli;
100) naredi sprovođenje mjera radijacione sigurnosti, u skladu sa ovim zakonom;
101) naredi uspostavljanje preporučenog doznog ograničenja za profesionalno izložena lica i za izložene vanjske radnike;
102) naredi obezbjeđenje uslova rada i zaštitu izloženih trudnica i dojilja, u skladu sa ovim zakonom;
103) naredi sprovođenje mjera za ograničavanje izlaganja profesionalno izloženih lica jonizujućem zračenju, u skladu sa ovim zakonom;
104) naredi klasifikaciju radnih mjesta u različite zone, u kojima se sprovode djelatnosti i/ili aktivnosti sa primjenom jonizujućih zračenja i kontinuirano vršenje kontrole radnih uslova u tim zonama, u skladu sa ovim zakonom;
105) naredi označavanje kontrolisane zone, na radnom mjestu gdje se primjenjuju jonizujuća zračenja, u skladu sa ovim zakonom;
106) naredi izradu radnih uputstava u skladu sa radiološkim rizikom od izvora i aktivnostima koje se vrše u kontrolisanoj zoni, informisanje izloženih lica u vezi sa radiološkim rizikom, interno osposobljavanje izloženih lica u vezi sa označenom zonom i radnim mjestima, obezbjeđenje odgovarajuće opreme za mjerenje kontaminacije kože, odjeće zaposlenih lica, predmeta ili materijala koji se iznose iz kontrolisane zone, kao i opremu i sredstva lične zaštite na radu, u skladu sa ovim zakonom;
107) naredi uspostavljanje radiološkog nadzora radnog mjesta u kontrolisanoj zoni u skladu sa ovim zakonom;
108) naredi označavanje nadgledane zone, na radnom mjestu gdje se primjenjuju jonizujuća zračenja, u skladu sa ovim zakonom;
109) naredi izradu radnih uputstava u skladu sa radiološkim rizikom od izvora i aktivnostima koje se vrše u nadgledanoj zoni, informisanje izloženih lica u vezi sa radiološkim rizikom, interno osposobljavanje izloženih lica u vezi sa označenom zonom i radnim mjestima, kao i obezbjeđenje opreme i sredstava lične zaštite na radu, u skladu sa ovim zakonom;
110) naredi uspostavljanje radiološkog nadzora radnog mjesta u nadgledanoj zoni u skladu sa ovim zakonom;
111) naredi vršenje klasifikacije izloženih lica radi monitoringa i nadzora izlaganja tih lica, u skladu sa ovim zakonom;
112) naredi preduzimanje odgovarajućih mjera u cilju zaštite vanjskih radnika od izlaganja jonizujućem zračenju, u skladu sa ovim zakonom;
113) naredi vršenje provjere zdravstvene sposobnosti profesionalno izloženih lica;
114) naredi podnošenje zahtjeva za izdavanje odobrenja za posebno odobreno izlaganje;
115) zabrani obavljanje poslova u planiranoj situaciji izlaganja u kojoj očekivana izloženost izloženog lica može premašiti granice izlaganja, ako se vrše bez odobrenja organa uprave ili protivno uslovima datim u odobrenju;
116) naredi primjenu granica izlaganja za izložena lica u vanrednim situacijama izlaganja;
117) naredi sprovođenje mjerenja za određivanje ličnih doza zaposlenih lica na radnim mjestima sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja i vođenje evidencije o rezultatima mjerenja;
118) naredi podnošenje zahtjeva za odobrenje za privremeno deponovanje materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida;
119) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja koja uključuju materijal sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida, ako se vrše bez odobrenja organa uprave ili protivno uslovima datim u odobrenju;
120) naredi podnošenje zahtjeva za odobrenje o korišćenju deponovanog ispuštenog radioaktivnog materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida;
121) zabrani obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja deponovanog ispuštenog radioaktivnog materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida, ako se vrše bez odobrenja organa uprave ili protivno uslovima datim u odobrenju;
122) naredi vršenje mjerenja koncentracije aktivnosti radona radi procjene nivoa izlaganja zaposlenih lica jonizujućem zračenju;
123) naredi sprovođenje mjera zaštite od radona, u skladu sa ovim zakonom;
124) naredi sprovođenje uslova i mjera u pogledu zaštite od radona pravnom ili fizičkom licu koje namjerava da pristupi projektovanju i izgradnji novog objekta za stanovanje, sa javnim pristupom i sa radnim mjestima, gdje na bilo koji način radon može da prodre u objekat ili namjerava da rekonstruiše ili izvrši sanaciju postojećeg objekta;
125) naredi investitoru vršenje kontrolnih mjerenja koncentracije aktivnosti radona, prije početka korišćenja objekta i sprovođenje mjera smanjenja koncentracije radona, ako nijesu ispunjeni uslovi u pogledu tehničkih zahtjeva objekata u skladu sa ovim zakonom;
126) naredi proizvođaču i/ili uvozniku građevinskog materijala, da nakon proizvodnje a prije distribucije i prilikom uvoza, obezbijedi mjerenje koncentracije radionuklida u građevinskom materijalu;
127) zabrani distribuciju, uvoz, carinjenje građevinskog materijala, do dobijanja izvještaja o mjerenjima koncentracije radionuklida u građevinskom materijalu;
128) privremeno zabrani distribuciju, uvoz i carinjenje građevinskog materijala, u skladu sa ovim zakonom;
129) zabrani uvoz, izvoz i tranzit građevinskog materijala ako se ne vrši uz propisanu dokumentaciju u skladu sa ovim zakonom;
130) naredi mjere optimizacije medicinskog izlaganja, u skladu sa ovim zakonom;
131) naredi vođenje evidencije o dozama medicinskog izlaganja pacijenata i lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima;
132) naredi posebne mjere zaštite od zračenja pacijentkinja u toku trudnoće i dojenja;
133) naredi mjere, kod primjene jonizujućih zračenja i sa njima povezanih rizika, u cilju obezbjeđenja procjene doza za reprezentativnog pojedinca iz stanovništva;
134) naredi mjere, kod namjernog izlaganja jonizujućem zračenju u nemedicinske svrhe, u cilju obezbjeđenja da su preporučena dozna ograničenja znatno niža od granica izlaganja za pojedinog stanovnika;
135) naredi mjere koje se odnose na prevoz radioaktivnih izvora i nuklearnih materijala u skladu sa ovim zakonom i propisom kojim se uređuje prevoz opasnih materija;
136) naredi uspostavljanje i održavanje neprekidnog nadzora i sprovođenje mjera za detekciju svih neovlašćenih ulazaka u bezbjednosnu zonu;
137) naredi operateru postrojenja u kojima se prikuplja, prerađuje ili topi otpadni metal, preduzimanje mjera za zaposlene koji mogu doći u kontakt sa radioaktivnim izvorom bez vlasnika i/ili nuklearnim materijalom bez vlasnika, u skladu sa ovim zakonom;
138) naredi operateru postrojenja u kojima je otkriven radioaktivni izvor bez vlasnika i/ili nuklearni materijal bez vlasnika preduzimanje mjera za njihovo sigurno i bezbjedno skladištenje i drugih mjera zaštite, u skladu sa ovim zakonom;
139) naredi nosiocu licence za prevoz radioaktivnih izvora hitan prevoz radioaktivnog izvora u skladište radioaktivnog otpada, ako je radioaktivni izvor bez vlasnika i/ili nuklearni materijal bez vlasnika otkriven izvan postrojenja;
140) naredi operateru postrojenja za preradu metala i operaterima reciklažnih dvorišta vršenje mjerenja radi kontrole radioaktivnosti metala;
141) naredi operateru postrojenja u kojima se prikuplja, prerađuje ili topi otpadni metal, vršenje periodičnih mjerenja radi kontrole radioaktivnosti otpadnog metala;
142) naredi nosiocu ovlašćenja koji koristi, skladišti ili odlaže nuklearne materijale, sprovođenje zaštitnih mjera u skladu sa ovim zakonom;
143) zabrani uvoz i tranzit metalnih proizvoda, metalnih sirovina i metalnog otpada, ruda i sirovina i industrijskih deterdženata ako ne posjeduju odgovarajući izvještaj na radioaktivnost od ovlašćenog pravnog lica države izvoznice ili stručnjaka iz člana 104 ovog zakona;
144) zabrani izvoz metalnih proizvoda, metalnih sirovina, metalnog otpada, ruda i sirovina i industrijskih deterdženata, ako ne posjeduju izvještaj na radioaktivnost od stručnjaka iz člana 104 ovog zakona;
145) naredi organizovanje i sprovođenje planiranih mjera i postupaka reagovanja na vanrednu situaciju koja se dogodila na području obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti, radi smanjivanja i/ili otklanjanja posljedica, u skladu sa planovima pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan);
146) naredi izradu početne procjene okolnosti i posljedica vanredne situacije, da predlože mjere zaštite i po potrebi mjere remedijacije i pruže pomoć u njihovom sprovođenju, u slučaju vanredne situacije;
147) naredi sprovođenje korektivnih mjera u slučaju vanredne situacije;
148) zabrani rad u objektu u kojem je došlo do vanredne situacije, ukoliko se ne može nastaviti sa normalnim radom;
149) naredi nadoknadu štetu trećim licima koja je nastala kao posljedica vanredne situacije, u skladu sa ovim zakonom;
150) naredi podnošenje izvještaja o rezultatima izvršenih korektivnih mjera;
151) privremeno zabrani vršenje djelatnosti i/ili aktivnosti i drugih radnji.
Ovlašćenja inspektora za hranu, veterinarskih i fitosanitarnih inspektora
Član 180
U vršenju inspekcijskog nadzora iz člana 178 stav 7 ovog zakona inspektor za hranu, veterinarski ili fitosanitarni inspektor je obavezan da:
- provjerava sadržaj radionuklida u hrani, hrani za životinje, materijalima koji mogu doći u dodir sa hranom i hranom za životinje, vodi za piće, ljekovima za upotrebu u veterini, sredstvima za ishranu bilja (mineralna đubriva);
- zabrani stavljanje na tržište, uvoz, izvoz i tranzit hrane, hrane za životinje materijala koji mogu doći u dodir sa hranom i hranom za životinje, vode za piće, ljekova za upotrebu u veterini, sredstava za ishranu bilja (mineralna đubriva), ukoliko sadrže radionuklide iznad propisanih granica;
- naredi proizvođaču vode za piće da obezbijedi mjerenje radionuklida u vodi i ocjenu rezultata mjerenja;
- naredi proizvođaču vode za piće preduzimanje mjera kojima se smanjuje koncentracija aktivnosti radona, ukoliko je prekoračena najveća dopuštena koncentracija aktivnosti radona i preduzimanje mjere kojima se smanjuje izloženost prirodnim radionuklidima u skladu sa ovim zakonom.
Ovlašćenja zdravstveno-sanitarnog inspektora
Član 181
U vršenju inspekcijskog nadzora iz člana 178 stav 8 ovog zakona zdravstveno-sanitarni inspektor je, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje nadzor na tržištu, obavezan da:
- provjerava sadržaj radionuklida u ljekovima za humanu upotrebu, duvanu i duvanskim proizvodima, vodi za piće koja nije u nadležnosti inspekcije za hranu, kozmetičkim proizvodima, igračkama osim u igračkama na električni pogon bez daljinskog upravljača i igračkama sa daljinskim upravljačem, sredstvima za pranje i čišćenje (deterdžent), nakitu, proizvodima u opštoj upotrebi koji dolaze u dodir sa ljudskom kožom i sluznicom;
- zabrani stavljanje na tržište, uvoz, izvoz i tranzit ljekova za humanu upotrebu, duvana i duvanskih proizvoda, kozmetičkih proizvoda, igračaka osim igračaka na električni pogon bez daljinskog upravljača i igračaka sa daljinskim upravljačem, sredstava za pranje i čišćenje (deterdžent), nakita, proizvoda u opštoj upotrebi koji dolaze u dodir sa ljudskom kožom i sluznicom, ukoliko sadrže radionuklide iznad propisanih granica;
- naredi privrednim društvima i preduzetnicima koji vrše tretman i proizvodnju vode za piće a koja nije u nadležnost inspekcije za hranu mjerenje radionuklida u vodi za piće i ocjenu rezultata mjerenja ukoliko nijesu pokriveni programom monitoringa radioaktivnosti iz člana 25 ovog zakona;
- naredi privrednim društvima i preduzetnicima koji vrše tretman i proizvodnju vode za piće a koja nije u nadležnosti inspekcije za hranu, preduzimanje mjera kojima se smanjuje koncentracija aktivnosti radona, ukoliko je prekoračena najveća dopuštena koncentracija aktivnosti radona i preduzimanje mjere kojima se smanjuje izloženost prirodnim radionuklidima u skladu sa ovim zakonom;
- zabrani korišćenje vode za piće ukoliko sadrže radionuklide iznad propisanih granica a koja nije u nadležnosti inspekcije za hranu.
Ovlašćenja tržišnog inspektora
Član 182
U vršenju inspekcijskog nadzora iz člana 178 stav 9 ovog zakona tržišni inspektor je, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje nadzor na tržištu, obavezan da:
- provjerava sadržaj radionuklida u igračkama na električni pogon bez daljinskog upravljača i ostalih proizvoda u opštoj upotrebi koji nijesu u nadležnosti drugih inspekcija;
- zabrani stavljanje na tržište, uvoz, izvoz i tranzit igračaka na električni pogon bez daljinskog upravljača i ostalih proizvoda u opštoj upotrebi koji nijesu u nadležnosti drugih inspekcija, ukoliko sadrže radionuklide iznad propisanih granica.
Ovlašćenja inspektora za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost
Član 183
U vršenju inspekcijskog nadzora iz člana 178 stav 9 ovog zakona inspektor za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost je, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje nadzor na tržištu, obavezan da:
- provjerava sadržaj radionuklida u igračkama sa daljinskim upravljačem;
- zabrani stavljanje na tržište, uvoz, izvoz i tranzit igračaka sa daljinskim upravljačem, ukoliko sadrže radionuklide iznad propisanih granica.
Ovlašćenja carinskog organa
Član 184
U vršenju poslova carinski organ je obavezan da kontroliše da li se:
- uvoz i/ili izvoz izvora jonizujućih zračenja i/ili nuklearnog materijala, vrši uz licencu i odobrenje organa uprave;
- uvoz i/ili izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2, vrši uz licencu za uvoz i izvoz izvora jonizujućih zračenja i odobrenje organa uprave;
- uvoz i/ili izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 za privremeno korišćenje, vrši uz licencu za uvoz i izvoz izvora jonizujućih zračenja i odobrenje organa uprave;
- uvoz potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance, vrši uz licencu organa uprave;
- tranzit radioaktivnih izvora vrši uz odobrenje organa uprave i ovlašćenje zemlje izvoznice;
- tranzit nuklearnog materijala vrši odobrenje organa uprave i ovlašćenje zemlje izvoznice;
- izvoz ili tranzit radioaktivnog otpada ili tranzit istrošenog goriva, vrši uz odobrenje organa uprave;
- uvoz, izvoz i tranzit građevinskog materijala vrši uz propisanu dokumentaciju;
- uvoz, izvoz i tranzit metalnih proizvoda, metalnih sirovina i metalnog otpada vrši uz propisanu dokumentaciju;
- uvoz, izvoz i tranzit roba iz člana 171 stav 1 ovog zakona vrši uz propisanu dokumentaciju.
XVIII. KAZNENE ODREDBE
Član 185
Novčanom kaznom u iznosu od 2.000 eura do 40.000 eura kazniće se za prekršaj pravno lice, ako:
1) bez odlaganja ne obavijesti organ uprave, inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja i organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove o nastanku vanredne situacije, koja se dogodila na području obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti i ne organizuje i ne sprovede planirane mjere i postupke reagovanja na vanrednu situaciju, radi smanjivanja i/ili otklanjanja posljedica, u skladu sa planovima pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) (član 33 stav 3);
2) u slučaju vanredne situacije iz člana 33 stav 3 ovog zakona, ne izradi početnu procjenu stanja i posljedica vanredne situacije, sa mjerama zaštite, po potrebi i mjerama remedijacije i ne pruži pomoć u njihovom sprovođenju (član 33 stav 4);
3) bez odlaganja ne preduzme korektivne mjere nakon vanredne situacije na kontaminiranom području, bilo da je u objektu ili van njega, u skladu sa planom pripremljenosti i postupanja u vanrednoj situaciji (preduzetni plan) radi vraćanja područja u prvobitno stanje (član 37 stav 2 alineja 1);
4) bez odlaganja ne zaustavi rad u objektu u kojem je došlo do vanredne situacije, a koji ne može nastaviti sa normalnim radom (član 37 stav 2 alineja 2);
5) bez odlaganja ne nadoknadi štetu trećim licima koja je nastala kao posljedica vanredne situacije, ukoliko se korektivnim mjerama nije saniralo kontaminirano područje (član 37 stav 2 alineja 3);
6) u roku od pet radnih dana ne podnese organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja izvještaj o rezultatima izvršenih korektivnih mjera (član 37 stav 2 alineja 4);
7) ne podnese organu uprave u pisanoj ili elektronskoj formi prijavu i informaciju o opravdanosti obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti iz člana 41 stav 1 ovog zakona (član 42 st. 1, 2 i 3);
8) ne podnese organu uprave zahtjev za registraciju o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja prije nego nabavi uređaj koji proizvodi jonizujuće zračenje kategorije 3 iz člana 44 stav 1 tačka 1 ovog zakona (član 45 stav 1);
9) ne podnese organu uprave zahtjev za registraciju o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja prije nego nabavi zatvorene radioaktivne izvore kategorije 4 i/ili 5 iz člana 44 stav 1 tačka 3 (član 45 stav 1);
10) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja izvora jonizujućih zračenja iz člana 44 stav 1 tač. 2 i/ili 4 ovog zakona, a organu uprave ne podnese zahtjev za registraciju o korišćenju izvora jonizujućih zračenja (član 46 stav 1);
11) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti posjedovanja izvora jonizujućih zračenja koji proizvode jonizujuće zračenje kategorija 1 i/ili 2 i/ili posjedovanja zatvorenih radioaktivnih izvora kategorija 1, 2 i/ili 3 i/ili posjedovanja otvorenih radioaktivnih izvora kategorija 4 i/ili 5, bez licence o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja (član 48 stav 1);
12) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti korišćenja uređaja koji proizvode jonizujuće zračenje kategorija 1 i/ili 2 i/ili korišćenje zatvorenih radioaktivnih izvora kategorije 1, 2 i/ili 3 i/ili korišćenje otvorenih radioaktivnih izvora kategorije 4 i/ili 5, bez licence o korišćenju izvora jonizujućih zračenja (član 49 stav 1);
13) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti uvoza i/ili izvoza izvora jonizujućih zračenja bez licence o uvozu i/ili izvozu izvora jonizujućih zračenja (član 50 stav 1);
14) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti prevoza radioaktivnih izvora bez licence o prevozu radioaktivnih izvora (član 51 stav 1);
15) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti privremenog korišćenja izvora jonizujućeg zračenja bez licence o privremenom korišćenju izvora jonizujućih zračenja u izuzetnim okolnostima (član 52 stav 1);
16) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti pri kojima se ispuštaju značajne količine radioaktivnih efluenata u životnu sredinu bez licence o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih efluenata u životnu sredinu (član 53 stav 1);
17) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti namjernog dodavanja radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske bez licence o namjernom dodavanju radioaktivnih supstanci tokom proizvodnje i izrade potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode (član 54 stav 1);
18) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti uvoza potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance, bez licence o uvozu potrošačkih ili drugih proizvoda uključujući i medicinske proizvode u koje su namjerno dodate radioaktivne supstance (član 55 stav 1);
19) ne pribavi licencu o trajnom prestanku korišćenja izvora jonizujućih zračenja i objekta u kojem su se izvori koristili, godinu dana prije odluke o trajnom prestanku obavljanja djelatnosti ili u slučaju insolventnosti (član 56 stav 1);
20) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti probnog skladištenja ili odlaganja bez licence o probnom radu skladištenja ili bez licence o probnom radu odlaganja (član 57 stav 4);
21) ne vodi evidenciju o uskladištenim iskorišćenim radioaktivnim izvorima, radioaktivnom materijalu, nuklearnim materijalima i radioaktivnom otpadu i odloženom radioaktivnom otpadu za vrijeme probnog rada i podatke iz te evidencije ne dostavi organu uprave u rokovima i na način koji odredi organ uprave (član 57 stav 11);
22) ne pribavi licencu o skladištenju ili licencu o odlaganju dva mjeseca prije isteka licence o probnom skladištenju ili licence o probnom odlaganju (član 58 stav 1);
23) ne vodi evidenciju o uskladištenim iskorišćenim radioaktivnim izvorima, radioaktivnom materijalu, nuklearnim materijalima i radioaktivnom otpadu i odloženom radioaktivnom otpadu i podatke iz te evidencije ne dostavi organu uprave u rokovima i na način koji odredi organ uprave (član 58 stav 8);
24) jednom godišnje ne vrši program operativnog monitoringa radioaktivnosti iz člana 27 ovog zakona i ne dostavi organu uprave izvještaj o sprovedenom programu operativnog monitoringa radioaktivnosti (član 58 stav 9);
25) ne pribavi licencu o trajnom prestanku skladištenja ili licencu o trajnom prestanku odlaganja radioaktivnog otpada, godinu dana prije odluke o trajnom prestanku skladištenja ili odlaganja radioaktivnog otpada odnosno rada skladišta ili odlagališta (član 59 stav 1);
26) nakon trajnog prestanka odlaganja radioaktivnog otpada ne dostavi organu uprave izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti (član 59 stav 8);
27) godinu dana prije isteka roka važenja licence za skladištenje, ne pribavi licencu o dekomisiji (član 60 stav 1);
28) za vrijeme trajanja aktivnosti dekomisije organu uprave ne dostavi izvještaj o sprovedenom operativnom monitoringu radioaktivnosti u rokovima koje je organ uprave odredio (član 60 stav 6);
29) obavlja djelatnost i/ili aktivnost posjedovanja nuklearnih materijala bez licence o posjedovanju nuklearnih materijala (član 61 stav 1);
30) obavlja djelatnost i/ili aktivnost korišćenja nuklearnih materijala bez licence o korišćenju nuklearnih materijala (član 62 stav 1);
31) ne dostavi organu uprave kopiju polise osiguranja za zbrinjavanje nuklearnog materijala ili drugi instrument finansijskog obezbjeđenja, u roku od pet radnih dana od dana kada postane insolventno ili prestane sa obavljanjem djelatnosti i/ili aktivnosti (član 62 stav 7);
32) obavlja djelatnost i/ili aktivnost prevoza nuklearnih materijala drumskim saobraćajem bez licence o prevozu nuklearnih materijala (član 63 stav 1);
33) obavlja djelatnost i/ili aktivnost sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja bez licence o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja (član 64 stav 1);
34) obavlja djelatnost i/ili aktivnost koja se vrši u redovnim okolnostima, na radnim mjestima sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja sa kojih se mogu ispustiti značajne količine radioaktivnih materijala, bez licence o ispuštanju značajnih količina radioaktivnih materijala sa određenih radnih mjesta sa povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja (član 65 stav 1);
35) prije prvog ispuštanja ne obezbijedi prostor na kojem će se vršiti privremeno deponovanje ispuštenih količina radioaktivnih materijala i ne preduzme mjere sigurnosti i bezbjednosti u skladu sa ovim zakonom, do izvršenja izvoza tog materijala, njegovog sigurnog i bezbjednog skladištenja ili korišćenja u druge namjene (član 65 stav 6);
36) ne vodi evidenciju o obavljenim ispustima i mjerenjima i o tome ne obavijesti organ uprave, u rokovima koje je isti organ odredio (član 65 stav 7);
37) obavlja djelatnost i/ili aktivnost na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu, na kojima važe uslovi za zaposlena lica iz člana 139 stav 4 ovog zakona, bez licence o obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti na radnim mjestima sa povećanom izloženošću radonu (član 66 stav 1);
38) snabdijeva izvorom jonizujućeg zračenja, privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnika koje nije registrovano ili nema licencu o posjedovanju izvora jonizujućih zračenja iz čl. 45 i 48 ovog zakona (član 68 stav 2);
39) vrši iznajmljivanje izvora jonizujućih zračenja na korišćenje nosiocu rješenja o registraciji ili licence za posjedovanje izvora jonizujućih zračenja, bez odobrenja organa uprave i bez zaključenog ugovora o iznajmljivanju izvora jonizujućih zračenja (član 69 st.1 i 2);
40) za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se uvozi pojedinačno, prethodno nije pribavio odobrenje za uvoz izvora jonizujućih zračenja (član 70 stav 1);
41) nakon izvršenog uvoza organu uprave ne dostavi zapisnik o izvršenom uvozu u roku od tri dana od dana izvršenog uvoza (član 70 stav 5);
42) za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se izvozi pojedinačno, prethodno nije pribavio odobrenje za izvoz izvora jonizujućih zračenja (član 71 stav 1);
43) za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se uvozi pojedinačno, prethodno nije pribavio odobrenje za uvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 (član 72 stav 1);
44) za svaki izvor jonizujućih zračenja koji se izvozi pojedinačno, prethodno nije pribavio odobrenje za izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 (član 73 stav 1);
45) nakon završetka recikliranja izvora ne obavijesti o tome organ uprave i ne podnese zahtjev za uvoz recikliranog izvora u skladu sa članom 72 ovog zakona (član 73 stav 8);
46) od organa uprave ne pribavi odobrenje za uvoz i/ili izvoz radioaktivnih izvora kategorije 1 i/ili 2 za privremeno korišćenje, jer se zbog hitnosti ne može izvršiti uvoz i/ili izvoz u skladu sa čl. 72 i 73 ovog zakona (član 74 stav 1);
47) vrši tranzit radioaktivnih izvora, bez odobrenja za tranzit radioaktivnih izvora koje izdaje organ uprave (član 75 stav 1);
48) vrši prevoz radioaktivnih izvora, a od organa uprave prethodno nije pribavio odobrenje za prevoz radioaktivnih izvora, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje prevoz opasnih materija (član 77 stav 1);
49) organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja ne dostavi zapisnik o izvršenom prevozu, u roku od tri dana od dana izvršenog prevoza (član 77 stav 3);
50) vrši spremanje radioaktivnih izvora (privremeno skladištenje) koji se više ne koriste, a od organa uprave prethodno nije pribavio odobrenje za spremanje radioaktivnih izvora (član 78 stav 1);
51) ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o spremanju radioaktivnih izvora, u roku od sedam dana od dana izvršenog spremanja izvora (član 78 stav 5);
52) vrši uvoz nuklearnih materijala pojedinačno u Crnu Goru, a od organa uprave ne pribavi odobrenje za uvoz nuklearnih materijala (član 79 stav 2);
53) prije izdavanja odobrenja za uvoz nuklearnih materijala, na poseban podračun Budžeta (nuklearni račun), ne uplati finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom izvoza, tranzita ili uvoza, u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu (član 79 stav 7);
54) u roku od 24 časa od realizacije uvoza ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o tačnom datumu prijema nuklearnog materijala (član 79 stav 10);
55) vrši izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala a od organa uprave prethodno nije pribavio odobrenje za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala, za svaki pojedinačni izvoz i/ili tranzit (član 80 stav 1);
56) prije izdavanja odobrenja za izvoz i/ili tranzit nuklearnih materijala, na poseban podračun Budžeta (nuklearni račun), ne uplati finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom izvoza ili tranzita u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu (član 80 stav 5);
57) u roku od 24 časa od realizacije izvoza ili tranzita nuklearnih materijala ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o datumu izvoza ili tranzita sa područja Crne Gore (član 80 stav 8 alineja 1);
58) u roku od tri dana od realizacije izvoza ili tranzita nuklearnih materijala ne dostavi organu uprave pisanu potvrdu koju pribavlja od krajnjeg korisnika zemlje primaoca da je primio nuklearni materijal u najavljenim količinama prema specifikaciji (član 80 stav 8 alineja 2);
59) vrši prevoz nuklearnih materijala, a od organa uprave prethodno nije pribavio odobrenje za prevoz nuklearnih materijala (član 81 stav 1);
60) prije izdavanja odobrenja za prevoz nuklearnih materijala, na poseban podračun Budžeta (nuklearni račun), ne uplati finansijska sredstva u slučaju pokrića eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom prevoza, u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu (član 81 stav 4);
61) organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja ne dostavi zapisnik o izvršenom prevozu, u roku od tri dana od dana izvršenog prevoza (član 81 stav 9);
62) ne vodi pisanu i elektronsku evidenciju obavljenih prevoza nuklearnih materijala (član 81 stav 14 alineja 1);
63) u roku od 24 časa od obavljenog prevoza na teritoriji Crne Gore ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o obavljenom prevozu (član 81 stav 14 alineja 2);
64) vrši skladištenje iskorišćenih radioaktivnih izvora i/ili nuklearnih materijala i/ili radioaktivnih materijala, a od organa uprave prethodno nije pribavio odobrenje za skladištenje iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih i/ili radioaktivnih materijala (član 83 stav 1);
65) posjeduje zatečene iskorišćene radioaktivne izvore, i/ili nuklearne i/ili radioaktivne materijale, i/ili zatečene iskorišćene radioaktivne izvore koje nije u mogućnosti da vrati proizvođaču, a od organa uprave prethodno nije pribavio odobrenje iz člana 83 stav 1 ovog zakona (član 83 stav 2);
66) u roku od sedam dana od dana skladištenja iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala, radioaktivnih materijala, zatečenih iskorišćenih radioaktivnih izvora, nuklearnih materijala i/ili radioaktivnih materijala ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o obavljenom skladištenju i u istom roku ne dostavi dokaz o primopredaji tih izvora i materijala (član 83 stav 7);
67) od organa uprave ne pribavi odobrenje za odlaganje radioaktivnog otpada (član 84 stav 1);
68) u roku od sedam dana od izvršenog odlaganja radioaktivnog otpada ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o obavljenom odlaganju i ne dostavi dokaz o primopredaji radioaktivnog otpada (član 84 stav 4);
69) bez odlaganja ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja o gubitku, krađi, curenju zračenja, prosipanju otvorenih radioaktivnih izvora zračenja, neovlašćenom korišćenju otvorenih i/ili zatvorenih radioaktivnih izvora i neovlašćenom ispuštanju otvorenih radioaktivnih izvora (član 86 stav 1 tačka 1);
70) ne vodi evidenciju o otvorenim i zatvorenim radioaktivnim izvorima i podatke iz evidencije ne dostavi organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja, na njihov zahtjev (član 86 stav 1 tačka 2);
71) ne obavijesti organ uprave, inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja i organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove o svakom namjeravanom prevozu visokoaktivnih zatvorenih radioaktivnih izvora i o prevozu drugih zatvorenih radioaktivnih izvora, prema potrebi (član 86 stav 1 tačka 3);
72) ne obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti sa visokoaktivnim radioaktivnim zatvorenim izvorima u skladu sa članom 86 stav 2 ovog zakona;
73) ne vodi evidenciju o uređajima koji proizvode jonizujuća zračenja i podatke iz evidencije ne dostavi organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja, na njihov zahtjev (član 86 stav 3);
74) vrši izvoz ili tranzit radioaktivnog otpada ili tranzit istrošenog goriva, a organu uprave nije podnijelo zahtjev za izdavanje odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada ili zahtjev za izdavanje odobrenja za pošiljku istrošenog goriva (član 94 stav 1);
75) prije izdavanja odobrenja iz čl. 98 i 99 ovog zakona, na poseban račun Budžeta (nuklearni račun) ne uplati finansijska sredstva za pokriće eventualne nuklearne štete koja može nastati tokom izvoza ili tranzita u skladu sa zakonom kojim se uređuje odgovornost za nuklearnu štetu i o tome ne dostavi dokaz organu uprave (član 94 stav 2);
76) ne dostavi organu uprave opis pošiljke radioaktivnog otpada i popis paketa, nakon izdavanja odobrenja za pošiljku radioaktivnog otpada (član 98 stav 4);
77) nakon izdavanja odobrenja za pošiljku istrošenog goriva, ne dostavi organu uprave opis pošiljke istrošenog goriva i popis paketa (član 99 stav 4);
78) ne dostavi organu uprave potvrdu o prijemu radioaktivnog otpada ili istrošenog goriva, u roku od 15 dana od dana prijema (član 100 stav 1);
79) vrši poslove utvrđivanja unutrašnje ili spoljašnje doze zračenja za izložena lica za koja se vrši pojedinačni monitoring (kontrola lične doze) bez dozvole o obavljanju poslova kontrole lične doze (član 103 stav 1);
80) vrši poslove zaštite od jonizujućih zračenja bez dozvole za obavljanje stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja (član 104 stav 1);
81) vrši poslove iz čl. 103 i 104 ovog zakona, bez dozvole o obavljanju poslova kontrole lične doze ili dozvole za obavljanje stručnih poslova za zaštitu od jonizujućih zračenja (član 105 stav 1);
82) vrši poslove stručnjaka za medicinsku fiziku u oblasti radiologije, nuklearne medicine ili radioterapije bez dozvole za obavljanje poslova stručnjaka za medicinsku fiziku (član 106 stav 1);
83) angažuje vanjske radnike, a ne pribavi akt o određivanju lica odgovornog za zaštitu od jonizujućih zračenja od poslodavaca vanjskih radnika i ne dostavi ga organu uprave u roku od deset dana od dana angažovanja vanjskih radnika (član 110 stav 6);
84) ne izradi procjenu rizika izloženosti profesionalno izloženih lica, lica odgovornih za sprovođenje mjera zaštite od jonizujućih zračenja i lica odgovornih za radijacionu i/ili nuklearnu bezbjednost (član 111 stav 1);
85) ne izradi akcioni program o sprovođenju mjera zaštite, a na osnovu procjene rizika se utvrdi da su vrijednosti nivoa izlaganja jonizujućem zračenju iznad dozvoljenih (član 112 stav 1);
86) dođe do prekoračenja graničnih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju, pored mjera iz akcionog programa, a ne sprovede dodatne mjere, radi smanjenja izloženosti ispod dozvoljenih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju, ne utvrdi razloge prekoračenja dozvoljenih vrijednosti izloženosti jonizujućem zračenju i ne poboljša zaštitne i preventivne mjere, kako bi se spriječilo ponovno prekoračenje tih vrijednosti (član 112 stav 3);
87) se na radnom mjestu ne koriste sredstva i oprema lične zaštite na radu i ne sprovode mjere zaštite, pri obavljanju djelatnosti i/ili aktivnosti u oblasti jonizujućih zračenja (član 113 stav 1);
88) licima iz člana 114 st. 1, 2 i 4 ovog zakona, ako je primjenjivo i stranim vanjskim radnicima, ne obezbijedi potrebna sredstva i opremu lične zaštite na radu (član 113 stav 3);
89) vanjskim radnicima ne obezbijedi stručno osposobljavanje i periodičnu provjeru stručne osposobljenosti prema vrsti djelatnosti i /ili aktivnosti koju obavljaju (član 114 stav 6);
90) vrši stručno osposobljavanje lica iz člana 114 ovog zakona bez dozvole za stručno osposobljavanje (član 115 stav 1);
91) ne izradi nastavni plan stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti i protokol (praktikum) za izvođenje praktičnog dijela obuke na osnovu programa stručnog osposobljavanja i periodične provjere stručne osposobljenosti iz člana 116 ovog zakona (član 115 stav 5);
92) za profesionalno izložena lica i vanjske radnike u dogovoru sa poslodavcem vanjskih radnika, ne uspostavi preporučeno dozno ograničenje, koje je predložio i koje je odobreno u postupku izdavanja rješenja o registraciji, licence ili dozvole (član 119 stav 1);
93) nakon obavještenja o trudnoći ne obezbijedi uslove rada da ekvivalentna doza za plod bude toliko niska koliko je to razumno moguće postići sa minimalnom vjerovatnoćom da ekvivalentna doza za plod do kraja trudnoće dostigne najviše 1 mSv (član 121 stav 2);
94) ne izvrši klasifikaciju radnih mjesta u zone, u kojima se sprovode djelatnosti i/ili aktivnosti sa primjenom jonizujućih zračenja, na osnovu procjene očekivanih godišnjih efektivnih doza, vjerovatnoće i veličine potencijalnih izlaganja (član 123 stav 1);
95) ne označi kontrolisanu zonu, na radnom mjestu gdje se primjenjuju jonizujuća zračenja i ne izradi radna uputstva u skladu sa radiološkim rizikom od izvora i aktivnostima koje se vrše u toj zoni, ne informiše izložena lica u vezi sa radiološkim rizikom, interno ne osposobi izložena lica u zoni i na radnim mjestima, ne obezbijedi odgovarajuću opremu za mjerenje kontaminacije kože gdje je primjenjivo, odjeće zaposlenih lica, predmeta ili materijala koji se iznose iz kontrolisane zone, kao i opremu i sredstva lične zaštite na radu (član 124 stav 1);
96) ne obezbijedi prostor za dekontaminaciju lica i odgovarajuće spremište za kontaminirane predmete i opremu, gdje je primjenjivo (član 124 stav 2);
97) ne dostave organu uprave skicu označene kontrolisane zone, skicu izmijenjene označene kontrolisane zone i dokaz o ukidanju kontrolisane zone (član 124 stav 3);
98) na radnom mjestu ne označi nadgledanu zonu gdje se primjenjuju jonizujuća zračenja (član 125 stav 1);
99) ne izradi radna uputstva u skladu sa radiološkim rizikom od izvora i aktivnostima koje se vrše u nadgledanoj zoni,ne informišu izložena lica u vezi sa radiološkim rizikom, interno ne osposobe izložena lica u odnosu na označenu zonu i radna mjesta i ne obezbijede odgovarajuću opremu i sredstva lične zaštite na radu (član 125 stav 3);
100) ne dostavi organu uprave skicu označene nadgledane zone, skicu izmijenjene označene nadgledane zone i dokaz o ukidanju nadgledane zone (član 125 stav 4);
101) ne uspostavi radiološki nadzor radnih mjesta u kontrolisanoj zoni i nadgledanoj zoni gdje je primjenjivo (član 126 stav 1);
102) ne izvrši klasifikaciju izloženih lica radi monitoringa i praćenja izlaganja tih lica (član 127 stav 1);
103) ne ispuni uslove iz člana 127 stav 3 ovog zakona;
104) dođe do slučajnog izlaganja, a izloženom licu i organu uprave odmah ne dostavi rezultate individualnog monitoringa i procjenu doze za izložena lica (član 129 stav 2);
105) ne obezbijedi zaštitu vanjskih radnika od izlaganja jonizujućem zračenju (član 130 stav 2);
106) ima kontrolisanu zonu u kojoj rad obavlja vanjski radnik kategorije A, a ne ispuni uslove iz člana 131 stav 1 ovog zakona;
107) ima nadgledanu zonu u kojoj rad obavlja vanjski radnik, a ne ispuni uslove iz člana 131 stav 2 ovog zakona;
108) ne obezbijedi provjeru zdravstvene sposobnosti profesionalno izloženih lica, ne zaključi ugovor sa ovlašćenom zdravstvenom ustanovom o provjeri zdravstvene sposobnosti profesionalno izloženih lica i kopiju ne dostavi organu uprave, u roku od pet radnih dana od dana zaključivanja ugovora (član 132 stav 3);
109) obavlja poslove u planiranoj situaciji izlaganja u kojoj očekivana izloženost profesionalno izloženog lica može premašiti granice izlaganja, a organu uprave nije podnio zahtjev za posebno odobreno izlaganje koji sadrži: predlog maksimalnih granica izlaganja za tu situaciju, opravdanost za posebno odobreno izlaganje i procedure optimizacije zaštite od zračenja za to izlaganje (član 135 stav 1);
110) izložena lica u vanrednim situacijama izlažu preko propisane granice izlaganja (član 136 stav 1);
111) dođe do prekoračenja propisanih granica izlaganja, a radi optimizacije zaštite od zračenja izloženih lica, ne uspostavi referentne nivoe izražene u efektivnim dozama u skladu sa članom 136 stav 2 ovog zakona;
112) u slučaju postojanja mogućnosti prekoračenja referentnih nivoa iz člana 136 stav 2 alineja 1 ovog zakona, prethodno ne pribavi pisanu saglasnost lica za učešće u vanrednim situacijama izlaganja i tim licima ne obezbijedi prethodno pružanje informacija o rizicima po zdravlje u toku učestvovanja u akcijama postupanja u vanrednoj situaciji i o zaštitnim mjerama (člana 136 stav 3);
113) ima radna mjesta sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja, a ne sprovede mjerenja za određivanje ličnih doza zaposlenih lica i ne vodi evidenciju o rezultatima mjerenja i ličnim dozama zaposlenih (član 137 stav 2 alineja 1);
114) ima radna mjesta sa potencijalno povećanom izloženošću prirodnom izvoru zračenja, a ne podnese prijavu organu uprave za radna mjesta u skladu sa čl. 41 i 42 ovog zakona i ne dostavi rezultate mjerenja o pojedinačnim dozama zaposlenih (član 137 stav 2 alineja 2);
115) ne obezbijedi i ne sprovede optimizaciju zaštite od zračenja zaposlenih lica, a mjerenja za određivanje ličnih doza zaposlenih lica pokažu da je lična efektivna doza zaposlenih lica veća od 1 mSv i manja ili jednaka 6 mSv na godišnjem nivou (član 137 stav 3 alineja 1);
116) ne obezbijedi zaštitu trudnica i dojilja u skladu sa članom 121 ovog zakona, a mjerenja za određivanje ličnih doza zaposlenih lica pokažu da je lična efektivna doza zaposlenih lica veća od 1 mSv i manja ili jednaka 6 mSv na godišnjem nivou (član 137 stav 3 alineja 2);
117) su mjerenja za određivanje ličnih doza zaposlenih lica pokazala da je lična efektivna doza zaposlenih lica veća od 1 mSv i manja ili jednaka 6 mSv na godišnjem nivou, a ne informiše zaposlene o potencijalno povećanoj izloženosti prirodnom izvoru zračenja, rezultatima mjerenja na radnom mjestu, pojedinačnim efektivnim dozama utvrđenim mjerenjima i povezanim rizicima po zdravlje nakon izlaganja, kao i o mjerama koje treba preduzeti kako bi se smanjila izloženost zračenju (član 137 stav 3 alineja 3);
118) ima radna mjesta na kojima se radi sa materijalima sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida ili njihovim nus proizvodima, u cilju obezbjeđenja uslova za sigurno i bezbjedno privremeno deponovanje materijala sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida, a organu uprave prethodno nije podnio zahtjev za izdavanje odobrenja za privremeno deponovanje sa potrebnom dokumentacijom (član 137 stav 4);
119) koristi deponovani ispušteni radioaktivni materijal sa povećanim sadržajem prirodnih radionuklida, a organu uprave prethodno nije podnio zahtjev za izdavanje odobrenja o korišćenju deponovanog materijala sa potrebnom dokumentacijom (član 137 stav 5);
120) na radnim mjestima iz člana 138 stav 1 ovog zakona ne izvrši mjerenja koncentracije aktivnosti radona, radi procjene nivoa izlaganja zaposlenih lica jonizujućem zračenju o svom trošku (član 138 stav 4);
121) je godišnja efektivna doza koju primi zaposleno lice, na radnim mjestima gdje postoji mogućnost povećanog izlaganja radonu, veća od 1 mSv i manja ili jednaka 6 mSv, a ne sprovede mjere zaštite iz člana 139 stav 1 ovog zakona;
122) ne prijavi organu uprave radna mjesta sa povećanom izloženošću radonu (planirana situacija izlaganja) i ne podnese zahtjev za izdavanje licence u skladu sa članom 66 ovog zakona (član 139 stav 4);
123) u slučaju da nisu ispunjeni propisani tehnički zahtjevi u pogledu prisustva radona unutar objekta, prije početka korišćenja novog objekta za boravak, novog objekta sa javnim pristupom i novog objekta sa radnim prostorom ne izvrši kontrolna mjerenja koncentracije aktivnosti radona i ne sprovede mjere smanjenja koncentracije radona (član 141 stav 1);
124) ne koristi i stavlja na tržište vodu za piće u skladu sa članom 143 stav 1 ovog zakona;
125) ne vrši tretman i proizvodnju vode za piće u skladu sa članom 143 stav 2 ovog zakona;
126) uvozi i stavlja na tržište vodu za piće, bez izvještaja o ispravnosti vode u pogledu radionuklida koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti u vodi za piće iz države izvoznice ili bez izvještaja stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane - inspektoru za hranu, na graničnom prelazu, prilikom uvoza (član 143 stav 3);
127) vrši tranzit vode za piće bez izvještaja o ispravnosti vode u pogledu radionuklida koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti u vodi za piće iz države izvoznice ili bez izvještaja stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane, inspektoru za hranu (član 143 stav 4);
128) vrši izvoz vode za piće bez izvještaja o ispravnosti vode u pogledu radionuklida koji je izdao stručnjak za zaštitu od jonizujućih zračenja, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i organu uprave nadležnom za bezbjednost hrane, inspektoru za hranu (član 143 stav 5);
129) nakon proizvodnje, a prije distribucije ili prilikom uvoza građevinskog materijala, ne ispuni uslove iz člana 144 stav 2 ovog zakona;
130) bez odobrenja organa uprave, stavlja na tržište i uvozi građevinski materijal kada je procijenjena efektivna doza veća od 1 mSv (član 144 stav 10);
131) vrši tranzit građevinskog materijala bez izvještaja o rezultatima mjerenja sa indeksom koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali, bez ocjene rezultata mjerenja i drugih podataka koji se odnose na radioaktivnost građevinskog materijala, koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti iz države izvoznice ili stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja (član 144 stav 12);
132) vrši izvoz građevinskog materijala bez izvještaja o rezultatima mjerenja sa indeksom koncentracije aktivnosti za gama zračenje koje emituju građevinski materijali, bez ocjene rezultata mjerenja i drugih podataka, koji se odnose na radioaktivnost građevinskog materijala, koji je izdao stručnjak iz člana 104 ovog zakona, koji se dostavlja organu uprave nadležnom za carinske poslove i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja (član 144 stav 13);
133) ne obezbijedi učešće stručnjaka za medicinsku fiziku iz člana 106 ovog zakona za obavljanje djelatnosti i/ili aktivnosti u medicini, u toku redovnog rada i prilikom procesa planiranja i uvođenja nove vrste uređaja ili tehnika radi učešća u izradi prostorne dokumentacije i tehničke specifikacije (član 146 stav 1);
134) u svrhu optimizacije medicinskog izlaganja, ne obezbijedi uslove iz člana 146 stav 2;
135) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje a ne izvrši procjenu stepena izloženosti pacijenata za svaku medicinsku djelatnost iz člana 147 stav 1 ovog zakona i ne uporedi doze izloženosti pacijenata sa nacionalnim dijagnostičkim referentnim nivoima (član 147 stav 3);
136) u slučaju prekoračenja dijagnostičkih referentnih nivoa ne ispita i ne evidentira rezultate ispitivanja i bez odlaganja ne preduzme mjere za optimizaciju zaštite od zračenja (član 147 stav 4);
137) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje, a ne ispunjava uslove iz člana 149 stav 1 ovog zakona;
138) djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju posebno medicinsko izlaganje, ne sprovodi sa posebnom medicinskom radiološkom opremom, praktičnim tehnikama i pomoćnom opremom, vodeći računa o evaluaciji izlaganja pacijenata i izboru procedura koje koriste pri medicinskom izlaganju (član 150 stav 1);
139) ne vodi evidenciju o dozama medicinskog izlaganja pacijenata u radiodijagnostici i interventnoj radiologiji i lica koja dobrovoljno učestvuju u medicinskim izlaganjima koji su dio biomedicinskih istraživanja i ako podatke iz evidencije ne dostavi organu uprave i inspektoru za zaštitu od jonizujućih zračenja, na njihov zahtjev (član 151 stav 1);
140) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje, a ne obezbijedi posebne mjere zaštite od zračenja u slučajevima kada je pacijentkinja trudna, postoji vjerovatnoća da je trudna ili doji, a ima zakazanu medicinsko radiološku proceduru koja uključuje primjenu radiofarmaceutika (član 152 stav 1);
141) ne obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti koje uključuju medicinsko izlaganje u skladu sa članom 153 stav 1 ovog zakona;
142) ne izvrši procjenu doza za reprezentativnog pojedinca iz stanovništva, angažovanjem stručnjaka za zaštitu od jonizujućih zračenja i po potrebi ne uspostavi mjere zaštite, upotrebom adekvatne opreme i procedura (član 154 stav 1);
143) ne vodi evidenciju o mjerenjima spoljašnjeg izlaganja i kontaminacije, procjeni unosa radionuklida i procjeni doza koje je primio reprezentativni pojedinac iz stanovništva (član 154 stav 3);
144) ne obezbijedi da su preporučena dozna ograničenja znatno niža od propisanih granica izlaganja za pojedinog stanovnika (član 155 stav 8);
145) ne obavijesti pojedince koji se izlažu riziku izloženosti i prije izlaganja ne obezbijedi njegovu pisanu saglasnost (član 155 stav 9);
146) obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima i/ili nuklearnim materijalima, a kontinuirano ne sprovodi mjere za poboljšanje sigurnosne i bezbjednosne kulture, odnosno pravila ponašanja prilikom primjene jonizujućih zračenja i ne ispunjava uslove iz člana 156 stav 1 ovog zakona;
147) ne uspostavi sistem mjera tehničke i fizičke zaštite prilikom obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti u kojima primjenjuje radioaktivne izvore kategorije 1 do 5 i nuklearne materijale, ili ima licencu o skladištenju ili licencu o odlaganju (član 159 stav 1);
148) prilikom obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima kategorije 1, 2 i/ili 3, ne ispunjava uslove iz člana 159 i člana 162 stav 2 ovog zakona;
149) prilikom obavljanja djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima kategorije 1, 2 ili 3, ne uspostavi i ne održava neprekidni nadzor i ne sprovodi mjere za detekciju svih neovlašćenih ulazaka u bezbjednosnu zonu (član 163 stav 1);
150) ne obezbijedi povjerljivost podataka, zaštitu izvora od neovlašćenog pristupa, skladištenje izvora u kontejner na bezbjednoj lokaciji i ne obezbijedi kontinuiranu provjeru da li se radioaktivni izvori nalaze na svojoj lokaciji, a obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti sa radioaktivnim izvorima kategorije 4 i/ili 5 (član 164);
151) ne sprovodi mjere bezbjednosti za vrijeme obavljanja prevoza radioaktivnog izvora u skladu sa propisom iz člana 167 stav 12 ovog zakona (član 167 stav 4);
152) unaprijed ne obavijesti organ uprave i organ državne uprave nadležan za unutrašnje poslove o prevozu radioaktivnih izvora i ne sarađuje u pogledu razmjene bezbjednosnih informacija (član 167 stav 8);
153) prilikom korišćenja i skladištenja ostalih nuklearnih materijala ne sprovodi bezbjednosne mjere iz člana 168 stav 2 ovog zakona;
154) vrši uvoz ili tranzit robe iz člana 171 stav 1 ovog zakona, a ne prati je izvještaj o ispravnosti u pogledu dozvoljenog sadržaja radionuklida koji su izdale akreditovane i/ili ovlašćene laboratorije za mjerenje radioaktivnosti iz države izvoznice ili stručnjak iz člana 104 ovog zakona (član 171 stav 3);
155) vrši izvoz robe iz člana 171 stav 1 ovog zakona, a ne prati je izvještaj o ispravnosti u pogledu dozvoljenog sadržaja radionuklida koji izdaje stručnjak iz člana 104 ovog zakona (član 171 stav 4);
156) ne preduzme mjere za otkrivanje radioaktivnog izvora bez vlasnika i/ili nuklearnog materijala bez vlasnika i za zaposlene u postrojenjima u kojima se prikuplja, prerađuje ili topi otpadni metal, a koji mogu doći u kontakt sa tim radioaktivnim i/ili nuklearnim materijalom i ne obezbijedi mjere iz člana 172 stav 1 ovog zakona;
157) u slučaju kada je došlo do topljenja ili drugih metalurških aktivnosti sa radioaktivnim izvorom i/ili nuklearnim materijalom bez vlasnika, bez odlaganja, ne obavijesti organ uprave i inspektora za zaštitu od jonizujućih zračenja (član 172 stav 2);
158) je radioaktivni izvor i/ili nuklearni materijal bez vlasnika pronašlo u postrojenju iz člana 172 ovog zakona, a nije sprovelo mjere iz člana 173 stav 1 ovog zakona;
159) vrši uvoz, izvoz ili tranzit metalnih proizvoda, metalnih sirovina i metalnog otpada, u komercijalne svrhe, koji su radioaktivno kontaminirani (član 174 stav 1);
160) ne obezbijedi periodična mjerenja radi kontrole radioaktivnosti otpadnog metala u skladu sa propisom iz člana 174 stav 8 ovog zakona (član 174 stav 6);
161) ne obavlja djelatnost i/ili aktivnost korišćenja, skladištenja ili odlaganja nuklearnog materijala u skladu sa članom 176 stav 1 ovog zakona.
Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se i odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 500 eura do 4.000 eura.
Za prekršaj iz stava 1 tačka 82 ovog člana, kazniće se fizičko lice novčanom kaznom od 250 eura do 4.000 eura.
Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom od 1.000 eura do 12.000 eura.
XIX. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Podzakonski akti
Član 186
Podzakonski akti za sprovođenje ovog zakona donijeće se u roku od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana primjenjivaće se podzakonski akti donešeni na osnovu Zakona o zaštiti od jonizujućeg zračenja i radijacionoj sigurnosti ("Službeni list CG”, br. 56/09, 58/09, 40/11, 55/16 ) i Zakona o zaštiti od jonizujućih zračenja ("Službeni list SRJ", broj 46/96), ukoliko nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom.
Usklađivanje poslovanja
Član 187
Privredna društva, druga pravna lica ili preduzetnici koji su do stupanja na snagu ovog zakona obavljali radijacionu djelatnost, dužni su da svoje poslovanje usklade sa odredbama ovog zakona u roku od dvije godine od dana početka primjene ovog zakona.
Prijavljivanje djelatnosti i/ili aktivnosti
Član 188
Privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koji namjerava da obavlja djelatnosti i/ili aktivnosti uređene ovim zakonom dužni su da podnesu prijavu u skladu sa članom 42 stav 1 ovog zakona organu uprave u roku od tri mjeseca od dana početka primjene ovog zakona.
Rok za stručnu osposobljenost
Član 189
Nosioci rješenja o registraciji, licenci i dozvola i poslodavci iz člana 114 ovog zakona čija zaposlena lica posjeduju dokaze o stručnoj osposobljenosti koji su stečeni prije početka primjene ovog zakona, dužni su da pribave dokaz o stručnoj osposobljenosti za ta lica u skladu sa ovim zakonom, u roku od tri godine od dana početka primjene ovog zakona.
Prioritetna radonska područja
Član 190
Jedinice lokalne samouprave koje pripadaju prioritetnim radonskim područjima, dužne su da lokalne akcione planove iz člana 140 ovog zakona donesu u roku od dvije godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Jedinice lokalne samouprave koje ne pripadaju prioritetnim radonskim područjima, dužne su da lokalne akcione planove iz člana 140 ovog zakona donesu u roku od četiri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Nacionalni dijagnostički referentni nivoi
Član 191
Nacionalni dijagnostički referentni nivoi iz člana 147 stav 2 ovog zakona uspostaviće se najkasnije u roku od deset godina od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Započeti postupci
Član 192
Postupci koji su započeti do dana početka primjene ovog zakona, okončaće se po propisima koji su važili do dana početka primjene ovog zakona.
Početak primjene
Član 193
Odredbe člana 17 st. 7 i 10, člana 26 stav 4, člana 32 stav 8, člana 34 stav 6, člana 91 stav 1 alineja 3, člana 92 stav 4, člana 97 stav 7, člana 102 stav 3, člana 167 stav 10, člana 169 stav 2, člana 175 stav 3 i člana 176 stav 2 ovog zakona, primjenjivaće se od dana pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji.
Prestanak važenja
Član 194
Danom početka primjene ovog zakona prestaje da važi Zakon o zaštiti od jonizujućeg zračenja i radijacionoj sigurnosti ("Službeni list CG", br. 56/09, 58/09 i 55/16).
Stupanje na snagu
Član 195
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore", a primjenjivaće se od 1. jula 2027. godine.
Broj: 15-4/24-1/9
EPA 166 XXVIII
Podgorica, 17. maj 2024. godine
Skupština Crne Gore 28. saziva
Predsjednik,
Andrija Mandić, s.r.