Zakon o naučnoistraživačkoj djelatnosti
"Službeni list CG", br. 80/2010, 40/2011 - drugi zakon, 57/2014 i 82/2020.
I. OSNOVNE ODREDBE
Predmet
Član 1
Ovim zakonom uređuju se organizacija, uslovi i način finansiranja naučnoistraživačke djelatnosti i druga pitanja od značaja za obavljanje ove djelatnosti.
Naučnoistraživačka djelatnost
Član 2
Pod naučnoistraživačkom djelatnošću smatra se stvaralačka aktivnost na naučnim otkrićima, primjena i korišćenje rezultata nauke, osposobljavanje istraživača za naučnoistraživački rad i usavršavanje istraživača.
Dostupnost istraživanja
Član 3
Naučnoistraživačka djelatnost je djelatnost od javnog interesa.
Obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti je slobodno i dostupno svim domaćim i stranim fizičkim i pravnim licima.
Načela
Član 4
Naučnoistraživačka djelatnost zasniva se na načelima:
1) širenja i produbljivanja naučnih saznanja;
2) razvoja nauke radi povećanja efikasnosti, očuvanja i razvoja opšteg fonda znanja;
3) povećanja efikasnosti naučnoistraživačke djelatnosti i povezivanja organizacija u oblasti nauke, obrazovanja i privrede;
4) uključivanja u Evropski istraživački prostor i Okvirne programe Evropske unije za naučnoistraživačku djelatnost i druge međunarodne programe;
5) uključivanja u regionalne programe saradnje u oblasti naučnoistraživačke djelatnosti;
6) slobode i autonomije naučnog stvaralaštva koji treba da bude moralno i intelektualno nezavisan od svakog političkog autoriteta i ekonomske moći i koji se obavlja uz poštovanje etičkih standarda, načela naučne istine i kritičnosti;
7) etike i odgovornosti lica koja se bave naučnoistraživačkim radom za posljedice njihovog rada;
8) obrazovanja vrhunskih stručnjaka za istraživanje i razvoj;
9) održivog razvoja i zaštiti i unapređenju životne sredine;
10) zaštite ličnosti i dostojanstva lica koja se bave naučnoistraživačkim radom;
11) međunarodnih mjerila kvaliteta;
12) povezivanja lica koja se bave naučnoistraživačkim radom na državnom i međunarodnom nivou.
Vrste istraživanja
Član 5
Naučnoistraživačka djelatnost obuhvata: osnovna (fundamentalna), primijenjena i razvojna istraživanja.
Naučnoistraživačka djelatnost omogućava osposobljavanje istraživača za bavljenje naučnoistraživačkim radom (u daljem tekstu: istraživač).
Osnovna istraživanja čine teorijski ili eksperimentalni rad koji se obavlja prvenstveno radi sticanja novih znanja ili otkrivanja novih oblasti istraživanja, sa dugoročnim ciljevima primjene.
Primijenjena istraživanja čini stvaralački rad koji se obavlja radi primjene rezultata osnovnih istraživanja u pojedinim područjima oblasti nauka.
Razvojna istraživanja čini stvaralački rad zasnovan na rezultatima primijenjenih istraživanja preduzet u cilju razvoja novih tehnologija, proizvodnje novih ili poboljšanja postojećih materijala, proizvoda i uređaja, odnosno uvođenja novih ili poboljšanja postojećih postupaka, sistema i usluga.
Rezultati naučnih otkrića moraju da sadrže elemente izvornosti i originalnosti, a vrednuju se objavljivanjem u naučnim publikacijama ili provjerom u primjeni.
Osposobljavanje istraživača je sticanje novih znanja putem studijskih programa postdiplomskih i doktorskih studija i drugih oblika naučnog usavršavanja.
Oblasti istraživanja
Član 6
Naučnoistraživačka djelatnost realizuje se u oblastima: prirodno-matematičkih, tehničko-tehnoloških, medicinskih, poljoprivrednih, društvenih i humanističkih nauka, kao i interdisciplinarnih istraživanja.
Ostvarivanje naučnoistraživačke djelatnosti
Član 7
Naučnoistraživačku djelatnost ostvaruju: Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, naučnoistraživačke ustanove, ustanove visokog obrazovanja i druga pravna i fizička lica, u skladu sa zakonom.
Djelatnost Crnogorske akademije nauka i umjetnosti uređuje se posebnim zakonom.
Nadzor
Član 8
Nadzor nad sprovođenjem ovog zakona vrši organ državne uprave nadležan za poslove nauke (u daljem tekstu: Ministarstvo).
Upotreba rodno osjetljivog jezika
Član 8a
Izrazi koji se, u ovom zakonu, koriste za fizička lica u muškom rodu podrazumijevaju iste izraze u ženskom rodu.
II. RAZVOJ I UNAPREĐENjE NAUČNOISTRAŽIVAČKE DJELATNOSTI
Strategija naučnoistraživačke djelatnosti
Član 9
Radi utvrđivanja prioriteta i podsticanja i praćenja naučnoistraživačke djelatnosti donosi se Strategija naučnoistraživačke djelatnosti (u daljem tekstu: Strategija).
Strategijom se utvrđuje, naročito:
1) prioriteti u naučnoistraživačkoj djelatnosti;
2) plan podsticanja mladih istraživača sa naučnim stepenom doktora i magistra nauka u prioritetnim razvojnim oblastima;
3) okvirni obim sredstava za finansiranje programa od opšteg interesa;
4) plan izdvajanja godišnjeg obima finansijskih sredstava za naučnoistraživačku djelatnost;
5) potrebna naučnoistraživačka infrastruktura;
6) sistem naučnog informisanja.
Strategija se donosi za period od pet godina.
Strategiju donosi Vlada Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada), na predlog Savjeta za naučnoistraživačku djelatnost.
Programi od opšteg interesa
Član 10
Prioriteti u naučnoistraživačkoj djelatnosti realizuju se preko programa od opšteg interesa.
Programi od opšteg interesa su programi:
1) kojima se doprinosi razvoju i jačanju nacionalne ekonomije i čijom se realizacijom doprinosi ukupnom povećanju standarda građana i izgradnji društva zasnovanog na znanju;
2) kojima se naučnoistraživačke ustanove i istraživači uključuju u evropski istraživački prostor i međunarodne programe u nauci;
3) stimulisanja istraživanja kojima se podstiče usavršavanje i mobilnost crnogorskih istraživača sa ciljem omogućavanja njihovog rada u istraživačkim centrima i institutima, kao i korišćenje vrhunskih tehnologija i savremenih laboratorija u zemlji i svijetu;
4) regionalne saradnje i infrastrukturnog povezivanja u istraživanjima;
5) nacionalnih i međunarodnih naučnoistraživačkih projekata, osnovnih, primijenjenih i razvojnih istraživanja;
6) centara izvrsnosti;
7) unaprjeđivanja infrastrukture i nabavke opreme neophodne za ostvarivanje istraživanja;
8) kojima se podstiče naučna produktivnost i unapređuje kvalitet naučno istraživačkog rada i promoviše nauka i istraživanja i njihova uloga u razvoju društva;
9) kojima se stimuliše izdavačka djelatnost i organizovanje naučnih kongresa;
10) uključivanja naučne dijaspore u naučnoistraživačku djelatnost u Crnoj Gori;
11) uključivanja međunarodno priznatih naučnika iz svijeta u naučno istraživačke programe i projekte u Crnoj Gori;
12) kojima se omogućava dostupnost rezultatima naučnog rada u zemlji i svijetu;
13) od nacionalnog značaja koji imaju interdisciplinarni karakter;
14) drugi programi od značaja za realizaciju naučnoistraživačke djelatnosti.
Uslove za odobravanje i način korišćenja sredstava iz državnog budžeta, opredijeljenih preko Ministarstva za programe iz stava 2 ovog člana, propisuje Ministarstvo.
Rukovođenje programima i projektima
Član 11
Naučnoistraživački rad se ostvaruje preko naučnoistraživačkog programa i projekta.
Naučnoistraživačkim programom i projektom rukovodi rukovodilac naučnoistraživačkog programa i projekta.
Uslove koje moraju da ispunjavaju rukovodilac naučnoistraživačkog programa i projekta, kao i istraživači angažovani u istraživačkom timu i visinu sredstava potrebnih za realizaciju naučnoistraživačkog programa i projekta iz člana 10 ovog zakona propisuje Ministarstvo.
Ocjena programa i projekata
Član 12
Ocjenu naučnoistraživačkih programa od opšteg interesa, drugih programa i projekata koji se finansiraju iz državnog budžeta vrše eksperti iz oblasti nauka na koju se odnosi program, odnosno projekat, koje imenuje Ministarstvo.
Kriterijume za imenovanje eksperta, kao i postupak ocjene naučno istraživačkih programa i projekata iz stava 1 ovog člana od strane eksperta propisuje Ministarstvo.
Raspisivanje konkursa
Član 13
Za finansiranje naučnoistraživačke djelatnosti za programe iz člana 10 ovog zakona Ministarstvo raspisuje konkurs.
Međusobna prava i obaveze između Ministarstva i korisnika sredstava uređuju se ugovorom.
Baze podataka
Član 14
Za oblast naučnoistraživačke djelatnosti Ministarstvo uređuje i vodi baze podataka.
Ustanove, pravna i fizička lica koja obavljaju naučnoistraživačku djelatnost i organi državne uprave dužni su da, na zahtjev Ministarstva, dostavljaju potrebne podatke radi vođenja baze podataka.
Ministarstvo obrađuje dostavljene podatke isključivo za potrebe naučnoistraživačke djelatnosti, vršenja nadzora i obezbjeđivanja i kontrole sredstava, praćenja i analiziranja stanja u naučnoistraživačkoj djelatnosti i u statističke svrhe.
Savjet za naučnoistraživačku djelatnost
Član 15
Poslove unapređivanja naučnoistraživačke djelatnosti vrši Savjet za naučnoistraživačku djelatnost (u daljem tekstu: Savjet).
Nadležnost Savjeta
Član 16
Savjet analizira stanje i dostignuća u naučnoistraživačkoj djelatnosti, daje stručne predloge i u tom cilju ima posebna ovlašćenja da:
1) priprema i predlaže Strategiju;
2) predlaže prioritete iz Strategije i programe od opšteg interesa za tekuću godinu;
3) daje mišljenje na mjerila za izbor u istraživačka i naučna zvanja;
4) daje mišljenje o zakonima i drugim propisima iz oblasti naučno istraživačke djelatnosti i iz drugih oblasti, a koji obezbjeđuju opšte uslove za podsticaj naučnoistraživačke djelatnosti i korišćenje njenih rezultata;
5) daje mišljenje u postupku utvrđivanja obima sredstava za finansiranje prioriteta iz Strategije;
6) predlaže Ministarstvu donošenje odluke o dodjeli statusa centra izvrsnosti;
7) prati ostvarivanje Strategije;
8) imenuje komisije za realizaciju i praćenje aktivnosti definisanih Strategijom, kao i kontrolu kvaliteta naučnoistraživačkog rada;
9) sarađuje sa Savjetom za visoko obrazovanje;
10) vrši i druge poslove propisane ovim zakonom i aktom o osnivanju Savjeta.
Sastav Savjeta
Član 17
Savjet ima devet članova, koje imenuje Vlada, na predlog ministra nadležnog za poslove nauke, na period od četiri godine.
Jedan član Savjeta imenuje se iz reda predstavnika Ministarstva, a osam članova iz reda istaknutih stručnjaka koji daju doprinos u razvoju i primjeni naučnoistraživačke djelatnosti iz Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, naučnoistraživačkih ustanova, ustanova visokog obrazovanja i privrede, uz poštovanje načela ravnomjerne zastupljenosti oblasti nauka.
Univerziteta Crne Gore o predloženom sastavu Savjeta.
Aktom o obrazovanju Savjeta utvrđuje se bliži sastav, način izbora i razrješenja članova Savjeta i druga pitanja od značaja za rad Savjeta.
Rad Savjeta
Član 18
Rad Savjeta je javan.
Savjet je dužan da svoje zaključke, preporuke i mišljenja učini dostupnim javnosti.
Sredstva za rad Savjeta obezbjeđuju se iz sredstava Ministarstva.
III. PODSTICANjE KVALITETA NAUČNOISTRAŽIVAČKOG RADA
Podsticanje kvaliteta
Član 19
Ministarstvo podstiče kvalitet naučnoistraživačkog rada:
1) dodjelom nagrada istraživačima za naučna dostignuća;
2) realizacijom programa od opšteg interesa kojima se podstiče naučna produktivnost u objavljivanju naučnih radova u referentnim naučnim časopisima i drugim vidovima;
3) dodjelom statusa centra izvrsnosti naučnoistraživačkoj ustanovi ili grupi istraživača u ustanovi.
Nagrade za naučna dostignuća
Član 20
Ministarstvo može dodjeljivati nagrade za naučna dostignuća, i to:
- najuspješnijem naučniku;
- najuspješnijem mladom naučniku do 30 godina života;
- rukovodiocu naučnoistraživačkog programa ili projekta i istraživačkom timu koji su realizovali najuspješniji projekat finansiran iz sredstava Ministarstva; i
- pronalazaču - inovatoru ili grupi pronalazača - inovatora za najuspješniji pronalazak zaštićen patentom ili za najuspješniju inovaciju.
Nagrade iz stava 1 ovog člana dodjeljuju se godišnje, za dostignuća ostvarena u godini dodjele nagrade.
Uslove i bliže kriterijume za dodjelu nagrada iz stava 1 ovog člana, kao i iznose nagrada propisuje Ministarstvo.
Centri izvrsnosti
Definicija centra izvrsnosti
Član 21
Naučnoistraživačka ustanova ili grupa istraživača u ustanovi koja je po svojoj originalnosti, značenju i aktuelnosti postignutih rezultata u naučnoistraživačkoj djelatnosti, u vremenskom periodu od pet godina ostvarila vrhunske i međunarodno priznate rezultate u svojoj naučnoj oblasti istraživanja, može dobiti status centra izvrsnosti.
Centar izvrsnosti treba da ima:
- program kojim se unapređuju naučna istraživanja na nacionalnom nivou, doprinosi jačanju nacionalne ekonomije i konkurentnosti na evropskom tržištu;
- ostvarenu povezanost između znanja, istraživanja i inovacija, odnosno između istraživanja i privrede;
- fokusirane istraživačke programe koji uključuju interdisciplinarne teme, rezultate iz primijenjenih, razvojnih i osnovnih istraživanja;
- obezbijeđen prostor i infrastrukturu za realizaciju istraživanja;
- kapacitet da obezbijedi radnu atmosferu koja doprinosi stvaranju novih naučnih rezultata;
- aktuelne, originalne i međunarodno priznate rezultate istraživanja;
- programe za privlačenje finansiranja kroz evropske i druge međunarodne fondove kojima obezbjeđuje održivost i dalji rad;
- obezbijeđene uslove za primjenu rezultata naučnih istraživanja u praksi;
- program kojim se podstiče stvaranje nove generacije naučno-tehnoloških talenata; i
- sposobnost za ostvarivanje dinamičnog partnerskog odnosa sa organima državne uprave i lokalnom samoupravom.
Prijava za dodjelu statusa
Član 22
Naučnoistraživačka ustanova ili grupa istraživača u ustanovi podnosi Ministarstvu prijavu za dodjelu statusa centra izvrsnosti, koja sadrži razrađen program i projekat, kojim obrazlaže i dokazuje ispunjenost uslova iz člana 21 ovog zakona, a koji će se realizovati na vrijeme od najduže tri godine.
Odluka o dodjeli statusa
Član 23
Odluku o dodjeli statusa centra izvrsnosti Ministarstvo donosi na predlog Savjeta.
Predlog o dodjeli statusa centra izvrsnosti Savjet utvrđuje na osnovu ocjene komisije eksperata koja mora uključiti i međunarodnu ocjenu.
Komisiju iz stava 2 ovog člana obrazuje Ministarstvo.
Status centra izvrsnosti se dodjeljuje za period od tri godine.
Rukovodilac centra
Član 24
Centar izvrsnosti ima rukovodioca koji organizuje rad i istraživanje i odgovara za ispunjavanje godišnjih programa i projekata koji se realizuju u centru.
Finansiranje programa i projekata centra
Član 25
Centar izvrsnosti realizuje programe i projekte iz sredstava:
- Ministarstva;
- drugog organa državne uprave;
- sopstvenih sredstava ustanove;
- međunarodnih istraživačkih fondova;
- privrede;
- drugih izvora.
Za realizaciju programa i projekata centra izvrsnosti iz stava 1 alineja 1 ovog člana zaključuje se ugovor između centra izvrsnosti i Ministarstva.
Ugovorom iz stava 2 ovog člana utvrđuju se međusobna prava i obaveze Ministarstva i centra izvrsnosti, poseban stimulans za uspješnost realizacije programa i projekta, kao i iznos sredstava neophodnih za realizaciju osnovnih aktivnosti za rad centra.
Monitoring i nezavisna evaluacija
Član 26
Ministarstvo vrši kontinuirani monitoring i periodičnu nezavisnu evaluaciju centra izvrsnosti najmanje jednom godišnje u cilju obezbjeđivanja najvišeg kvaliteta rezultata i najefikasnijeg korišćenja resursa.
Nezavisnom evaluacijom ocjenjuje se da li centar izvrsnosti ispunjava svoje ciljeve iz člana 21 ovog zakona, kao i da li ostvaruje efektivnost, održivost, efikasnost i relevantnost u odnosu na prioritete naučnoistraživačke djelatnosti utvrđene u Strategiji.
Rezultati nezavisne evaluacije objavljuju se javno.
Odluka o produženju ili oduzimanju statusa
Član 27
Nakon isteka perioda od tri godine, Ministarstvo donosi odluku o produženju statusa centra izvrsnosti za period od tri godine.
Status centra izvrsnosti može se oduzeti prije isteka perioda od tri godine, u slučaju negativne periodične evaluacije centra izvrsnosti izvršene na osnovu člana 26 st. 1 i 2 ovog zakona.
IV. NAUČNOISTRAŽIVAČKE USTANOVE
1. Zajedničke odredbe
Naučnoistraživačke ustanove
Član 28
Naučnoistraživačku djelatnost obavlja naučnoistraživačka ustanova (u daljem tekstu: ustanova).
Ustanova se osniva kao javna ili privatna i ima svojstvo pravnog lica, koje stiče upisom u Centralni registar privrednih subjekata.
Izuzetno od stava 1 ovog člana, organizacione jedinice univerziteta, samostalne ustanove visokog obrazovanja i organizacione jedinice pravnog lica mogu da obavljaju naučno-istraživačku djelatnost.
Uslovi za osnivanje
Član 29
Ustanova se može osnovati, ako ima:
1) program naučnoistraživačke djelatnosti i razvoja ustanove;
2) obezbijeđen odgovarajući naučnoistraživački kadar za obavljanje djelatnosti;
3) naučnoistraživačku opremu i prostor za obavljanje djelatnosti;
4) obezbijeđena sredstva za osnivanje i rad;
5) obezbijeđene higijensko - tehničke uslove, u skladu sa posebnim zakonom;
6) naučnu i informacionu dokumentaciju.
Bliže uslove iz stava 1 tač. 2, 3 i 4 ovog člana propisuje Ministarstvo.
Licenciranje
Član 30
Osnivač ustanove je dužan da, prije početka rada, podnese Ministarstvu zahtjev za izdavanje licence za rad (u daljem tekstu: licenca).
Uz zahtjev za izdavanje licence osnivač podnosi akt o osnivanju i dokaze o ispunjenosti uslova iz člana 29 ovog zakona.
Izdavanje licence
Član 31
U postupku izdavanja licence Ministarstvo provjerava da li ustanova ispunjava uslove propisane ovim zakonom za obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti, o čemu donosi odgovarajuće rješenje u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuje upravni postupak.
Licenca se izdaje na period od pet godina i obnavlja se po postupku za izdavanje licence u skladu sa ovim zakonom.
Izmjena ili dopuna licence
Član 32
Osnivač ustanove dužan je da, u slučaju izmjene ili dopune djelatnosti za koju ima licencu, podnese Ministarstvu zahtjev za izdavanje izmjene ili dopune licence.
Dostavljanje dokaza
Član 33
Uz zahtjev iz člana 32 ovog zakona osnivač, pored dokaza o ispunjenosti uslova iz člana 29 ovog zakona, dostavlja i dokaze o izmjeni, odnosno dopuni djelatnosti.
Oduzimanje licence
Član 34
Ministarstvo će oduzeti licencu po službenoj dužnosti, na predlog nadležnog inspektora ili drugog zainteresovanog lica kada utvrdi da ustanova:
- ne obavlja djelatnost za koju je osnovana i
- ne ispunjava uslove iz člana 29 ovog zakona.
Rješenje o oduzimanju licence, pored podataka propisanih zakonom, sadrži i razlog zbog kojeg se licenca oduzima.
Bliže uslove, način i postupak izdavanja, obnavljanja i oduzimanja licence propisuje Ministarstvo.
Provjera ispunjenosti uslova
Član 35
Ministarstvo vrši provjeru ispunjenosti uslova ustanova koje imaju licencu najmanje jednom u tri godine.
Početak rada ustanove
Član 36
Ustanova može početi sa radom nakon dobijanja licence.
Rješenje o licenci iz stava 1 ovog člana objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore".
Registar
Član 37
Ministarstvo vodi registar centara izvrsnosti, licenciranih ustanova i organizacionih jedinica iz člana 28 stav 3 ovog zakona.
Sadržaj registra, način upisa i brisanje iz registra propisuje Ministarstvo.
Statut ustanove
Član 38
Ustanova ima statut.
Statut ustanove sadrži naročito: naziv i sjedište; djelatnost; organe; zastupanje i predstavljanje; postupak izbora u naučna i istraživačka zvanja; način ostvarivanja prava i obaveza zaposlenih; način ostvarivanja javnosti rada; finansijsku kontrolu i druga pitanja od značaja za rad ustanove.
Stručni organ
Član 39
Stručni organ ustanove je naučno vijeće (u daljem tekstu: Vijeće).
Ustanova koja ima u radnom odnosu najmanje pet zaposlenih sa naučnim zvanjem obrazuje Vijeće.
Vijeće:
1) usvaja program naučnoistraživačke i razvojne djelatnosti;
2) analizira, ocjenjuje i usvaja izvještaje o realizaciji programa i projekata;
3) donosi mjerila za izbor u istraživačka i naučna zvanja, po prethodno pribavljenom mišljenju Savjeta;
4) vrši izbor u istraživačka i naučna zvanja;
5) predlaže upravnom odboru ustanove nabavku opreme neophodne za realizaciju programa i projekata istraživanja;
6) obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom i statutom ustanove.
Način rada i odlučivanja Vijeća i druga pitanja od značaja za njegov rad bliže se uređuju statutom ustanove.
Vijeće se može organizovati i u organizacionoj jedinici pravnog lica koja obavlja naučnoistraživačku djelatnost, ako u toj organizacionoj jedinici u radnom odnosu ima najmanje pet zaposlenih sa naučnim zvanjem.
2. Javne ustanove
Osnivanje javne ustanove
Član 40
Odluku o osnivanju, odnosno ukidanju javne ustanove donosi Vlada, odnosno nadležni organ lokalne samouprave.
U slučaju statusnih promjena ili ukidanja javne ustanove pribavlja se mišljenje organa upravljanja te ustanove.
Organ upravljanja
Član 41
Organ upravljanja javne ustanove je upravni odbor.
Upravni odbor javne ustanove ima pet članova i čine ga: tri predstavnika osnivača, koje određuje Vlada, odnosno nadležni organ lokalne samouprave i dva predstavnika zaposlenih u ustanovi.
Način izbora i razrješenja, trajanje mandata, kao i način rada i odlučivanja upravnog odbora uređuje se statutom javne ustanove.
Saglasnost na statut
Član 42
Saglasnost na statut i akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta javne ustanove daje Ministarstvo, odnosno nadležni organ lokalne samouprave.
Nadležnost upravnog odbora
Član 43
Upravni odbor javne ustanove:
1) utvrđuje poslovnu politiku;
2) donosi godišnji finansijski plan;
3) usvaja periodični i godišnji račun;
4) bira i razrješava direktora ustanove;
5) donosi statut, akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta i druge akte;
6) donosi odluku o raspolaganju sredstvima do iznosa utvrđenog statutom ustanove;
7) analizira rad organa rukovođenja;
8) obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom i statutom ustanove.
Javnost rada
Član 44
Upravni odbor javne ustanove dužan je da godišnji izvještaj o radu dostavi osnivaču do kraja prvog kvartala tekuće za prethodnu godinu.
Direktor
Član 45
Organ rukovođenja javne ustanove je direktor.
Direktor je odgovoran za efikasan i kvalitetan rad javne ustanove, kao i za rukovođenje u okviru poslovne politike utvrđene od strane upravnog odbora.
Direktor se bira na period od četiri godine, na osnovu javnog konkursa i podnesenog programa razvoja ustanove.
Nadležnost, bliži uslovi za izbor i razrješenje direktora i druga pitanja od značaja za rad uređuju se statutom javne ustanove.
3. Privatne ustanove
Osnivanje
Član 46
Privatnu ustanovu može da osnuje domaće i strano pravno ili fizičko lice.
Autonomija
Član 47
Organ upravljanja, rukovođenja i stručni organ privatne ustanove, njihova nadležnost, broj, sastav, način izbora i razrješenja, trajanje mandata, kao i način rada i odlučivanja uređuje se statutom privatne ustanove.
4. Ustanove visokog obrazovanja
Član 48
Stručni organ, organ upravljanja i organ rukovođenja ustanove visokog obrazovanja, njihova nadležnost, broj, sastav, način izbora i razrješenja, trajanje mandata, kao i način rada i odlučivanja uređuje se Zakonom o visokom obrazovanju i statutom ustanove.
V. ISTRAŽIVAČKA I NAUČNA ZVANjA
Obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti
Član 49
Naučnoistraživačku djelatnost obavljaju lica sa istraživačkim zvanjem i lica sa naučnim zvanjem, u skladu sa ovim zakonom, kao i lica izabrana u akademska i saradnička zvanja na ustanovi visokog obrazovanja.
Naučnoistraživačku djelatnost može obavljati i lice koje ima visoku školsku spremu, magistraturu i doktorat nauka a koje nije birano u istraživačko ili naučno zvanje, u smislu ovog zakona, a ima reference po osnovu objavljenih naučnih radova koje mu omogućavaju obavljanje naučnoistraživačke djelatnosti.
Istraživačka zvanja
Član 50
Istraživačka zvanja su istraživač i viši istraživač.
U zvanje istraživača može biti izabrano lice koje ima najmanje visoku školsku spremu i radi na istraživačkim poslovima.
U zvanje viši istraživač može biti izabrano lice koje ima akademski naziv magistra nauka i objavljene naučne radove.
Bliže uslove, vrijeme na koje se bira, način i postupak izbora u istraživačka zvanja uređuju se statutom ustanove.
Naučna zvanja
Član 51
Naučna zvanja su: naučni saradnik, viši naučni saradnik i naučni savjetnik.
U naučno zvanje iz stava 1 ovog člana može biti izabrano lice koje ima doktorat nauka.
Izbor u naučno zvanje vrši se na period od pet godina, izuzev za naučnog savjetnika, koji se bira na neodređeno vrijeme.
Izbor u više naučno zvanje vrši se nakon isteka vremena izbora u niže zvanje.
Način i postupak izbora u naučna zvanja, kao i druga pitanja u vezi sa izborom uređuju se statutom ustanove.
Izbor
Član 52
Izbor u naučno zvanje lica koje nije zaposleno u ustanovi, odnosno u ustanovi koja nema stručni organ vrši se u ustanovi koja ima status univerziteta u Crnoj Gori.
Izbor u istraživačko zvanje lica koje nije zaposleno u ustanovi, odnosno u ustanovi koja nema stručni organ vrši se u ustanovi u Crnoj Gori koja ima stručni organ iz oblasti nauka za koju se vrši izbor lica u istraživačko zvanje.
Postupak za izbor, odnosno reizbor u naučno zvanje, odnosno istraživačko zvanje iz st. 1 i 2 ovog člana pokreće se na zahtjev ustanove ili lica koje ispunjava uslove propisane ovim zakonom.
Shodna primjena
Član 53
Na izbor u naučna zvanja na univerzitetu i ustanovama visokog obrazovanja shodno se primjenjuju odredbe Zakona o visokom obrazovanju.
Uporedivost zvanja
Član 54
Naučna zvanja uporediva su sa akademskim zvanjima, i to:
- zvanje naučni saradnik - akademsko zvanje docenta;
- zvanje viši naučni saradnik - akademsko zvanje vanredni profesor;
- zvanje naučni savjetnik - akademsko zvanje redovni profesor.
VI. FINANSIRANjE
Transparentnost finansiranja
Član 55
Finansiranje naučnoistraživačke djelatnosti obavlja se na način koji obezbjeđuje efikasnost i transparentnost upotrebe sredstava.
Sredstva za realizaciju programa od opšteg interesa obezbjeđuju se iz: državnog budžeta, sredstava ustanove i drugih korisnika rezultata istraživanja.
Sticanje sredstava
Član 56
Ustanova može sticati sredstva iz:
1) državnog budžeta;
2) intelektualnih usluga;
3) od prihoda ostvarenih prodajom proizvoda i usluga;
4) donacija, sponzorstava, legata i zavještanja;
5) projekata i ugovora sa domaćim i stranim istraživačkim ustanovama i od konsultantskih aktivnosti;
6) sredstava privrednih društava, ustanova i udruženja;
7) sredstava inostranih fondova;
8) drugih izvora.
Država poreskim olakšicama i drugim mjerama podstiče pravna i fizička lica da ulažu sredstva za ostvarivanje naučnoistraživačke djelatnosti utvrđene ovim zakonom.
Privatna ustanova i druga pravna i fizička lica mogu sticati sredstva iz državnog budžeta, pod uslovom da realizuju naučnoistraživački program od opšteg interesa.
Prioriteti za sufinansiranje
Član 57
Vlada može utvrditi prioritet u sufinansiranju projekata iz međunarodnih programa saradnje, kao i programa od opšteg interesa.
Sticanje profita
Član 58
Ustanova može obavljanjem naučnoistraživačke djelatnosti sticati profit u korist ustanove, u skladu sa zakonom.
Korišćenje sredstava
Član 59
Sredstva iz člana 56 stav 1 tačka 1 ovog zakona ustanova koristi za:
1) finansiranje programa od opšteg interesa i neophodne opreme za njihovu realizaciju, u skladu sa Strategijom;
2) osposobljavanje i usavršavanje lica sa istraživačkim i naučnim zvanjem;
3) međunarodnu naučnu saradnju i mobilnost lica koja se bave naučnoistraživačkim radom;
4) naučne publikacije i komunikacije;
5) za druge namjene određene ovim zakonom.
Poreske olakšice
Član 60
Oprema koja služi za naučnoistraživačku djelatnost, koja se dobija kao donacija iz inostranstva ili se kupuje u inostranstvu može se osloboditi plaćanja carine i poreza na dodatnu vrijednost, na osnovu mišljenja Ministarstva.
VII. KAZNENE ODREDBE
Kazne za prekršaje
Član 61
Novčanom kaznom od 1.000 eura do 16.000 eura kazniće se za prekršaj pravno lice - ustanova, ako:
1) vrši izbor u istraživačka i naučna zvanja na osnovu mjerila na koja Savjet nije dao mišljenje (član 16 tačka 3);
2) počne sa radom bez licence za rad (član 36);
3) profit ne stiče u korist ustanove (član 58).
Za prekršaj iz stava 1 ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 30 eura do 1.000 eura.
VIII. PRELAZNE I ZAVRŠNE ODREDBE
Osnivanje Savjeta
Član 62
Savjet iz člana 17 ovog zakona obrazovaće se u roku od 90 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do obrazovanja Savjeta iz stava 1 ovog člana, funkciju Savjeta obavljaće dosadašnji Savjet.
Danom konstituisanja Savjeta u skladu sa ovim zakonom prestaje mandat članova Savjeta imenovanih u skladu sa Odlukom o osnivanju Savjeta za naučnoistraživačku djelatnost ("Službeni list RCG", br. 56/06, 25/07 i 38/08).
Rok za obrazovanje Savjeta
Član 62a
Savjet iz člana 17 ovog zakona, obrazovaće se u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do obrazovanja Savjeta iz stava 1 ovog člana, funkciju Savjeta obavljaće dosadašnji Savjet.
Danom konstituisanja Savjeta u skladu sa ovim zakonom, prestaje mandat članova Savjeta imenovanih u skladu sa Odlukom o osnivanju Savjeta za naučnoistraživačku djelatnost ("Službeni list CG", broj 16/13).
Član 62b
Savjet iz člana 17 ovog zakona, obrazovaće se u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do obrazovanja Savjeta iz stava 1 ovog člana, funkciju Savjeta obavljaće dosadašnji Savjet.
Danom konstituisanja Savjeta u skladu sa ovim zakonom, prestaje mandat članova Savjeta imenovanih u skladu sa Odlukom o obrazovanju Savjeta za naučnoistraživačku djelatnost ("Službeni list CG", br. 41/15, 20/17, 48/17 i 19/18).
Rok za donošenje podzakonskih akata
Član 63
Propisi za sprovođenje ovog zakona donijeće se u roku od godinu dana od dana stupanju na snagu ovog zakona.
Do donošenja propisa iz stava 1 ovog člana primjenjivaće se propisi koji su važili do stupanja na snagu ovog zakona, ako nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom.
Donošenje podzakonskog akta
Član 63a
Propis iz člana 34 stav 3 ovog zakona donijeće se u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Započeti postupci
Član 63b
Zahtjevi za izdavanje licenci za koje nijesu donijeta konačna rješenja, okončaće se po ovom zakonu.
Relicenciranje
Član 63c
Ustanove koje na dan stupanja na snagu ovog zakona imaju licencu, dužne su da Ministarstvu dostave zahtjev za relicenciranje u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Usklađivanje centara uspješnosti
Član 63d
Centri uspješnosti dužni su da usklade svoju organizaciju, rad i akta, u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Do donošenja akata iz stava 1 ovog člana, primjenjivaće se postojeća akta centara uspješnosti, ako nijesu u suprotnosti sa ovim zakonom.
Član 63e
Akt iz člana 20 stav 3 ovog zakona uskladiće se sa ovim zakonom u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Prestanak važenja
Član 64
Danom stupanja na snagu ovog zakona prestaje da važi Zakon o naučnoistraživačkoj djelatnosti ("Službeni list RCG", br. 71/05) i Uredba o stručnom, odnosno naučnom usavršavanju u inostranstvu ("Službeni list RCG", br. 16/94 i 23/97).
Stupanje na snagu
Član 65
Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Službenom listu Crne Gore".