Zakon o tržištu kapitala

Zakon o tržištu kapitala

Zakon je objavljen u "Službenom listu CG", br.​​ 1/2018​​ i​​ 69/2025.

I. OSNOVNE ODREDBE

Predmet

Član 1

Ovim zakonom uređuju se: uslovi za osnivanje i rad tržišta kapitala; vrste finansijskih instrumenata; emisija hartija od vrijednosti; organizacija i poslovanje investicionih društava; regulisano tržište kapitala; sekundarno trgovanje hartijama od vrijednosti; registracija finansijskih instrumenata, kliring, saldiranje i registracija transakcija finansijskih instrumenata; objavljivanje finansijskih i drugih podataka i izvještavanje emitenata i drugih učesnika na tržištu kapitala; zabrana zloupotreba na tržištu kapitala; i druga pitanja od značaja za rad tržišta kapitala.

Tržište kapitala

Član 2 

Regulisano tržište kapitala je multilateralni sistem kojim upravlja organizator tržišta, koji obezbjeđuje uslove za spajanje višestrukih interesa trećih lica za kupovinu i prodaju finansijskih instrumenata u okviru sistema i u skladu sa njegovim obavezujućim pravilima, na način koji dovodi do zaključenja ugovora u vezi sa finansijskim instrumentima koji su uključeni u trgovanje prema pravilima tog sistema, a koji posjeduje dozvolu za rad i koje posluje kontinuirano u skladu sa ovim zakonom.

Multilateralna trgovačka platforma (u daljem tekstu: MTP) je multilateralni sistem koji organizuje ili kojim upravlja organizator tržišta ili investiciono društvo, koji obezbjeđuje uslove za spajanje višestrukih interesa trećih lica za kupovinu i prodaju finansijskih instrumenata u okviru sistema i u skladu sa obavezujućim pravilima, na način koji dovodi do zaključenja ugovora u skladu sa ovim zakonom.

Organizovana trgovačka platforma (u daljem tekstu: OTP) je multilateralni sistem koji nije regulisano tržište ili MTP, u kojem višestruki interesi trećih strana za kupovinu i prodaju obveznica, strukturiranih finansijskih proizvoda, jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili derivata mogu biti u interakciji u okviru sistema, na način koji dovodi do zaključivanja ugovora u skladu sa ovim zakonom.

Vanberzansko tržište (u daljem tekstu: OTC) je sekundarno tržište za trgovanje finansijskim instrumentima, koje ne mora da ima organizatora tržišta i čiji sistem trgovanja podrazumijeva pregovaranje između prodavca i kupca finansijskih instrumenata u cilju zaključenja transakcije.

Organizator tržišta je lice ovlašćeno da upravlja poslovanjem regulisanog tržišta, a može biti i regulisano tržište.

Multilateralni sistem iz st. 1 do 3 ovog člana je svaki sistem ili platforma u okviru koje je omogućena interakcija višestrukih interesa trećih lica za kupovinu ili prodaju finansijskih instrumenata.

Finansijski instrumenti

Član 3 

Finansijski instrumenti, u smislu ovog zakona, su:

1) prenosive hartije od vrijednosti;

2) instrumenti tržišta novca;

3) investicione jedinice, u smislu zakona kojim se uređuje osnivanje i poslovanje investicionih fondova i društava za upravljanje investicionim fondovima;

4) derivati​​ koji obuhvataju:

a) opcije, fjučerse, svopove, kamatne forvarde i druge izvedene finansijske instrumente koji se odnose na hartije od vrijednosti, valute, kamatne stope ili kamatne prinose, jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte, kao i druge izvedene finansijske instrumente, finansijske indekse ili finansijske jedinice koje se mogu saldirati u gotovom novcu ili razmjenom;

b) opcije, fjučerse, svopove, kamatne forvarde i ostale izvedene finansijske instrumente koji se odnose na robu i koji se obavezno saldiraju u gotovom novcu ili mogu biti saldirani u gotovini na zahtjev jedne od ugovornih strana, iz razloga koji nijesu vezani za neizvršenje obaveza ili raskid ugovora;

c) opcije, fjučerse, svopove i druge izvedene finansijske ugovore koji se odnose na robu i mogu biti saldirani fizički, pod uslovom da se tom robom trguje na regulisanom tržištu i/ili MTP-u i/ili OTP-u, osim veleprodajnih energetskih proizvoda kojima se trguje na OTP-u koji moraju biti saldirani razmjenom;

d) opcije, fjučerse, svopove, forvarde i druge izvedene finansijske instrumente koji se odnose na robu i mogu biti saldirani fizički, na način koji nije predviđen u podtački c ove tačke, koji nijesu predviđeni za trgovanje i imaju karakteristike izvedenih finansijskih instrumenata;

e) izvedene finansijske instrumente za prenos kreditnog rizika;

f) finansijske ugovore o razlikama;

g) opcije, fjučerse, svopove, kamatne forvarde i druge izvedene finansijske instrumente koji se odnose na klimatske promjene, troškove prevoza, jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte ili stope inflacije ili drugu zvaničnu ekonomsku statistiku koja mora biti saldirana u gotovom novcu na zahtjev jedne od ugovornih strana iz razloga koji nijesu povezani sa neizvršenjem obaveza ili raskidom ugovora, kao i druge izvedene finansijske ugovore koji se odnose na imovinu, prava, obaveze, indekse i druge jedinice mjere koje imaju karakteristike drugih izvedenih finansijskih instrumenata, kojima se trguje na regulisanom tržištu, MTP-u ili OTP-u;​​ 

5) jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte.

Prenosive hartije od vrijednosti

Član 4

Prenosive hartije od vrijednosti su vrste hartija od vrijednosti koje su prenosive na tržištu kapitala, osim platnih instrumenata, kao što su:

1) akcije akcionarskog društva i druge hartije od vrijednosti koje predstavljaju udio u kapitalu ili članskim pravima u društvima ili drugim subjektima i potvrde o deponovanim akcijama;

2) obveznice i drugi oblici sekjuritizovanog duga, uključujući i potvrde o tim deponovanim hartijama od vrijednosti; i

3) druge hartije od vrijednosti koje daju pravo na sticanje ili prodaju prenosivih hartija od vrijednosti koje omogućavaju kupovinu ili prodaju ili isplatu u gotovom novcu, čiji iznos se utvrđuje upućivanjem na prenosive hartije od vrijednosti, valute, kamatne stope, prinose, robu, ili druge indekse ili jedinice.

Vlasničke hartije od vrijednosti su akcije i druge prenosive hartije od vrijednosti, ekvivalentne akcijama društva koje predstavljaju udio u kapitalu, kao i druge vrste prenosivih hartija od vrijednosti koje daju pravo njihovog sticanja na osnovu konverzije ili uživanja prava koja iz njih proizilaze, ako ih izdaje emitent osnovnih akcija ili lice koje pripada grupi tog emitenta.

Nevlasničke hartije od vrijednosti su sve hartije od vrijednosti koje nijesu vlasničke hartije od vrijednosti iz stava 2 ovog člana.

Dužničke hartije od vrijednosti

Član 5

Dužničke hartije od vrijednosti su obveznice i drugi oblici prenosivih sekjuritizovanih dugova, osim hartija od vrijednosti koje su ekvivalentne akcijama i hartijama od vrijednosti koje, ako se konvertuju ili se ostvare glasačka prava koja iz njih proizilaze, daju pravo na sticanje akcija ili hartija od vrijednosti istovjetnih akcijama.

Instrumenti tržišta novca

Član 6

Instrumenti tržišta novca su finansijski instrumenti kojima se uobičajeno trguje na tržištu novca kao što su kratkoročne državne obveznice, depozitne potvrde i komercijalni papiri, blagajnički zapisi, robne mjenice i sertifikati o depozitu, osim platnih instrumenata.

Jedinice u subjektima za zajednička ulaganja

Član 7

Jedinice u subjektima za zajednička ulaganja su hartije od vrijednosti koje su izdali subjekti za zajednička ulaganja na osnovu kojih vlasnik jedinice stiče pravo nad imovinom društva.

Derivati

Član 8 

Derivati su finansijski instrumenti koji daju pravo na sticanje ili prodaju tih finansijskih instrumenata ili na osnovu kojih se može obavljati plaćanje u novcu, a čiji iznos se utvrđuje na osnovu finansijskih instrumenata, valuta, kamatnih stopa ili prinosa.

Robni derivati su finansijski instrumenti koji daju pravo na sticanje ili prodaju finansijskih instrumenata ili na osnovu kojih se može obavljati plaćanje u novcu, čiji se iznos utvrđuje na osnovu robe ili drugih indeksa odnosno mjernih veličina.

Strukturirani depozit

Član 9

Strukturirani depozit je depozit koji u potpunosti dospijeva na naplatu po dospijeću, pod uslovima pod kojima se sve kamate ili premije isplaćuju ili podliježu riziku uzimajući u obzir:

1) indeks ili kombinaciju indeksa, isključujući depozite sa promjenljivom kamatnom stopom čiji je povrat neposredno povezan sa indeksom kamatne stope poput Euribora ili Libora;

2) finansijski instrument ili kombinaciju finansijskih instrumenata;

3) robu ili kombinaciju robe ili drugu materijalnu ili nematerijalnu imovinu; ili

4) devizni kurs ili kombinaciju deviznih kurseva.

Potvrde o deponovanim hartijama od vrijednosti

Član 10

Potvrde o deponovanim hartijama od vrijednosti su hartije od vrijednosti prenosive na tržištu kapitala inostranog emitenta, koje mogu biti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu i kojima se može trgovati nezavisno od hartija od vrijednosti.

Strukturirani finansijski proizvod

Član 11

Strukturirani finansijski proizvod je hartija od vrijednosti koja je izdata radi obezbjeđenja i prenosa kreditnog rizika povezanog sa finansijskom imovinom, a koja emitentu hartije od vrijednosti omogućava redovne isplate u zavisnosti od novčanog toka proizašlog iz osnovne imovine.

Veleprodajni energetski proizvodi

Član 12

Veleprodajni energetski proizvodi su ugovori i derivati bez obzira na mjesto, vrijeme i način trgovanja, i to:

1) ugovori o snabdijevanju električnom energijom ili prirodnim gasom;

2) derivati koji se odnose na električnu energiju ili prirodni gas;

3) ugovori koji se odnose na prenos električne energije ili transport prirodnog gasa; i

4) derivati koji se odnose na prenos električne energije ili transport prirodnog gasa.

Ugovori o snabdijevanju i distribuciji električne energije ili prirodnog gasa za potrebe krajnjih kupaca ne smatraju se veleprodajnim energetskim proizvodima iz stava 1 ovog člana, osim ugovora o snabdijevanju i distribuciji električne energije ili prirodnog gasa krajnjim kupcima sa kapacitetom potrošnje iznad 600 GWh godišnje.

Komisija za tržište kapitala sarađuje sa Evropskim nadzornim organom za hartije od vrijednosti i tržište kapitala i Agencijom za saradnju energetskih regulatora (ACER) u vezi sa transakcijama finansijskih instrumenata koji su povezani sa veleprodajnim energetskim proizvodima.

Poljoprivredni robni derivati

Član 13

Poljoprivredni robni derivati su ugovori o derivatima koji se odnose na poljoprivredne proizvode.

Ugovori o energetskim derivatima

Član 14

Ugovori o energetskim derivatima su opcije, fjučersi, svopovi i drugi ugovori o derivatima koji se odnose na ugalj ili naftu, kojima se trguje na OTP-u i moraju se fizički namiriti.

Emitent državnih hartija od vrijednosti

Član 15

Emitent državnih hartija od vrijednosti je subjekat koji izdaje dužničke finansijske instrumente i to:

1) Crna Gora i jedinica lokalne samouprave;

2) Centralna banka Crne Gore;

3) Evropska unija;

4) država članica;

5) subjekat posebne namjene organizovan od strane država članica Evropske unije;

6) u slučaju federalne države članice, član federacije;

7) međunarodna finansijska institucija koju su osnovale dvije ili više država članica, a koja ima za cilj finansiranje i pružanje finansijske pomoći članovima koji mogu imati ozbiljne finansijske poteškoće ili kroz njih prolaze; ili

8) Evropska investiciona banka.

Dematerijalizovane hartije od vrijednosti

Član 16

Emitent je pravno lice koje izdaje ili namjerava da izda hartije od vrijednosti.

Hartije od vrijednosti emituju se, prenose i vode u dematerijalizovanom obliku.

Registracija dematerijalizovanih hartija od vrijednosti

Član 17

Dematerijalizovane hartije od vrijednosti emitovane u skladu sa odredbama ovog zakona, registruju se u registru hartija od vrijednosti Centralnog klirinškog depozitarnog društva (u daljem tekstu: CKDD).

Dematerijalizovane hartije od vrijednosti registruju se kao elektronski zapisi na računu hartija od vrijednosti u registru hartija od vrijednosti, na osnovu kojih zakoniti imalac finansijskog instrumenta ima određena prava u odnosu na emitenta.

Prava i obaveze iz hartija od vrijednosti nastaju u trenutku registracije u registru hartija od vrijednosti.

Bitni elementi dematerijalizovanih hartija od vrijednosti

Član 18

Bitni elementi dematerijalizovanih hartija od vrijednosti koji se upisuju u registar hartija od vrijednosti su:

1) oznaka vrste hartije od vrijednosti;

2) identifikacioni podaci o emitentu (npr. naziv, sjedište, matični broj);

3) ukupan broj emitovanih i upisanih hartija od vrijednosti emitenta;

4) ukupan nominalni iznos emitovanih i upisanih hartija od vrijednosti, ako hartija od vrijednosti glasi na nominalni iznos;

5) datum upisa hartije od vrijednosti;

6) oznaka klase;

7) nominalni iznos na koji glasi ili naznaku da se radi o akciji bez nominalnog iznosa;

8) podatak o pravu glasa; i

9) ako akcija daje posebna prava, sadržaj tih posebnih prava.

Za dematerijalizovanu obveznicu ili drugu dematerijalizovanu hartiju od vrijednosti, na osnovu koje imalac ima pravo da od emitenta zahtijeva isplatu glavnice i eventualnih kamata (dematerijalizovane dužničke hartije od vrijednosti), pored elemenata iz stava 1 ovog člana, u registar hartija od vrijednosti naročito se upisuju:

1) nominalni iznos na koji glasi;

2) ako imalac ima pravo na isplatu kamata, podatke o kamatnoj stopi i podatke o načinu i periodima obračuna kamate;

3) podatke o dospijeću obaveza emitenta iz hartije od vrijednosti;

4) ako emitent ima pravo prijevremenog otkupa:

a) podatke o otkupnoj vrijednosti ili način određivanja otkupne vrijednosti;

b) podatke o načinu ostvarivanja tog prava; i

c) druge uslove za ostvarivanje tog prava;

5) datum nastanka prava na isplatu dijela glavnice ili kamate.

Za dematerijalizovanu hartiju od vrijednosti koja emitentu daje pravo zamjene za drugu hartiju od vrijednosti, pored elemenata iz stava 2 tač. 1 do 5 ovog člana, u registar hartija od vrijednosti, naročito se upisuju:

1) sadržaj prava iz hartije od vrijednosti koje se stiče zamjenom;

2) odnos u kojem se može izvršiti zamjena;

3) podatke o načinu ostvarivanja prava na zamjenu;

4) rok za ostvarivanje prava na zamjenu, ako je to pravo vezano za rok; i

5) drugi uslovi za ostvarivanje prava na zamjenu.

Za dematerijalizovanu hartiju od vrijednosti, koja nije obuhvaćena st. 2 i 3 ovog člana, u registar hartija od vrijednosti obavezno se upisuje tačan sadržaj prava koja daje.

Prenos prava iz finansijskih instrumenata

Član 19

Finansijski instrumenti i prava iz finansijskih instrumenata mogu se neograničeno prenositi u pravnom prometu, osim ako zakonom nije drugačije određeno.

Kontrola

Član 20

Kontrola, u smislu ovog zakona, je odnos između matičnog i zavisnog društva u kojem:

1) matično društvo ima:

a) više od polovine prava glasa akcionara ili članova u zavisnom društvu;

b) pravo da kao akcionar ili član zavisnog društva imenuje ili razriješi većinu članova upravnog ili nadzornog odbora zavisnog društva;

c) pravo da vrši odlučujući uticaj na zavisno društvo, čiji je akcionar ili član, saglasno ugovoru koji je zaključilo sa tim društvom ili saglasno statutu, u skladu sa zakonom;

2) matično društvo kao akcionar ili član zavisnog društva:

a) direktno imenuje više od polovine članova upravnog ili nadzornog odbora zavisnog društva, na osnovu prava glasa;

b) kontroliše više od polovine prava glasa akcionara ili članova u zavisnom društvu, na osnovu ugovora sa drugim akcionarima ili članovima tog društva;

3) matično društvo ima udio u zavisnom društvu i:

a) vrši odlučujući uticaj nad zavisnim društvom;

b) na jedinstvenoj osnovi upravlja matičnim i zavisnim društvom;

4) matično društvo može da upravlja ili određuje smjernice upravljanja i politiku zavisnog društva na drugi način.

U slučaju iz stava 1 tačka 1 podtač. a i b i tačka 2 ovog člana, pravo glasa i pravo imenovanja i razrješenja u drugom zavisnom društvu, kao i pravo drugog lica koje djeluje u svoje ime, a za račun matičnog društva ili drugog zavisnog društva dodaju se pravima matičnog društva, umanjenim za prava u vezi akcija koje:

1) se drže u ime lica koje nije matično društvo, niti njegovo zavisno društvo; ili

2) služe kao obezbjeđenje, pod uslovom da se ta prava koriste u skladu sa instrukcijama ili su u vezi sa odobravanjem kredita, u okviru uobičajenih poslovnih aktivnosti, pod uslovom da se prava glasa vrše u interesu lica koje pruža garanciju.

U slučaju iz stava 1 tačka 1 podtačka b i tačka 2 ovog člana, ukupna prava glasa akcionara ili članova zavisnog društva umanjuju se za prava glasa u vezi akcija koje drži isto društvo, zavisno društvo tog društva, ili lice koje djeluje u svoje ime, a za račun tih društava.

Povezana lica

Član 21

Povezana lica, u smislu ovog zakona, su lica povezana:

1) učešćem, odnosno neposrednim ili posrednim posjedovanjem najmanje 20% prava glasa ili kapitala društva;

2) kontrolom, koja postoji između matičnog i zavisnog društva iz člana 20 ovog zakona ili kontrolom fizičkog ili pravnog lica nad određenim društvom, uključujući i zavisno društvo zavisnog društva koje kontroliše isto matično društvo;

3) trajno sa istim licem putem kontrole;

4) kao članovi porodice; ili

5) kao srodnici koji su bili članovi zajedničkog domaćinstva najmanje godinu dana od datuma određene transakcije.

Članovima porodice iz stava 1 tačka 4 ovog člana, smatraju se:

1) supružnici, odnosno lica koja žive u vanbračnoj zajednici;

2) srodnici po krvi u pravoj liniji neograničeno;

3) srodnici po krvi do trećeg stepena srodstva u pobočnoj liniji, uključujući i srodnike po tazbini;

4) usvojilac i usvojenici i potomci usvojenika;

5) staralac i štićenici i potomci štićenika; i

6) druga lica koja žive u zajedničkom domaćinstvu najmanje posljednjih godinu dana.

Povezano društvo

Član 22

Povezano društvo je društvo:

1) u kojem fizičko ili pravno lice ima većinu prava glasa;

2) u kojem fizičko ili pravno lice kao akcionar ili član tog društva ima pravo da imenuje ili razriješi većinu članova organa upravljanja i rukovođenja;

3) u kojem je fizičko ili pravno lice akcionar ili član i ima većinu prava glasa akcionara ili prava glasa članova, u skladu sa ugovorom zaključenim sa drugim akcionarima ili članovima tog društva; ili

4) nad kojim fizičko ili pravno lice ima pravo odlučujućeg uticaja ili kontrole.

Upotreba rodno senzitivnog jezika

Član 22a

Izrazi koji se u ovom zakonu koriste za fizička lica u muškom rodu podrazumijevaju iste izraze u ženskom rodu

Značenje izraza

Član 23 

Pojedini izrazi upotrijebljeni u ovom zakonu imaju sljedeća značenja:

1)​​ javna ponuda hartija od vrijednosti​​ je obavještenje dato u bilo kojem obliku i putem bilo kojeg sredstva koje daje dovoljno podataka o uslovima ponude i o hartijama od vrijednosti iz ponude, na način da se investitoru omogući donošenje odluke o kupovini ili upisu tih hartija od vrijednosti, a javnom ponudom se smatra i plasman hartija od vrijednosti preko investicionih društava;

2)​​ kreditna institucija​​ je privredno društvo čija je djelatnost primanje depozita ili drugih povratnih sredstava od javnosti i odobravanje kredita za sopstveni račun;

3)​​ ovlašćena kreditna institucija​​ je banka ili druga kreditna institucija sa sjedištem u Crnoj Gori kojoj je Komisija za tržište kapitala izdala dozvolu za pružanje investicionih usluga i kojoj je Centralna banka odobrila obavljanje tih usluga;

4)​​ trgovanje za sopstveni račun​​ je trgovanje korišćenjem sopstvenog kapitala koje se završava zaključenjem transakcije za jedan ili više finansijskih instrumenata;

5)​​ market mejker​​ je fizičko ili pravno lice koje je stalno prisutno na finansijskom tržištu i trguje za sopstveni račun kupovinom i prodajom finansijskih instrumenata koristeći sopstveni kapital po cijenama koje utvrdi;

6)​​ pokrovitelj​​ je investiciono društvo koje vrši usluge pokroviteljstva koje se odnose na plasman finansijskih instrumenata;

7)​​ agent​​ je investiciono društvo koje pruža usluge koje se odnose na plasman finansijskih instrumenata bez obaveze otkupa;

8)​​ upravljanje portfeljem​​ je upravljanje portfeljem koji se odnosi na jedan ili više finansijskih instrumenata, na individualnoj i diskrecionoj osnovi, a u skladu sa ovlašćenjem, odnosno nalogom klijenta;

9)​​ klijent​​ je fizičko ili pravno lice kojem je investiciono društvo pružilo ili namjerava da pruži investicionu ili pomoćnu uslugu;

10)​​ subjekti za zajednička ulaganja​​ su otvoreni investicioni fondovi i društva za investiranje čiji:

a) je cilj zajedničko ulaganje sredstava prikupljenih od javnosti i koji posluju prema načelu disperzije rizika; i

b) se udjeli, na zahtjev vlasnika udjela, otkupljuju ili isplaćuju, neposredno ili posredno, iz imovine tih subjekata;

11)​​ udjeli u subjektima zajedničkog ulaganja​​ su hartije od vrijednosti koje izdaje subjekat zajedničkog ulaganja na osnovu kojeg vlasnik udjela stiče prava nad imovinom u tom subjektu;

12)​​ izvršenje naloga za račun klijenta​​ je postupanje sa ciljem ugovaranja kupovine ili prodaje jednog ili više finansijskih instrumenata za račun klijenta, uključujući zaključenje ugovora o prodaji finansijskih instrumenata koje emituje investiciono društvo ili kreditna institucija prilikom emitovanja tih finansijskih instrumenata;

13)​​ kvalifikovano učešće​​ je direktno ili indirektno učešće u investicionom društvu, organizatoru tržišta i akcionarskom društvu osnovanom za poslove registracije, kliringa​​ i saldiranja, koje predstavlja najmanje 10% učešća u kapitalu, pravu glasa ili koje omogućava ostvarivanje značajnog uticaja na upravljanje pravnim licem u kome se posjeduje učešće;

14)​​ akcionar​​ je pravno ili fizičko lice koje, direktno ili indirektno, drži akcije emitenta u svoje ime i za svoj račun ili u svoje ime, a za račun drugog fizičkog ili pravnog lica;

15)​​ filijala investicionog​​ društva je:

a) dio investicionog društva koje nema svojstvo pravnog lica i pruža investicione usluge i aktivnosti i pomoćne usluge za koje je investiciono društvo ovlašćeno, van sjedišta investicionog društva;

b) svako mjesto poslovanja osnovano u državi članici od strane investicionog društva sa sjedištem u drugoj državi članici;

16)​​ menadžer u emitentu​​ je lice koje je član organa upravljanja ili nadzornog organa emitenta ili drugo lice koje ima redovan pristup informacijama koje se odnose, direktno ili indirektno, na emitenta i ima ovlašćenje za donošenje odluka koje utiču na budući razvoj emitenta;

17)​​ distributivni kanal​​ je sredstvo putem kojeg se informacija javno objavljuje ili može postati javno dostupna, odnosno kojoj pristup ima veliki broj lica (npr. internet, sredstva javnog informisanja i slično);

18)​​ trajni medij​​ je sredstvo koje klijentu omogućava čuvanje upućenih podataka na način da ti podaci budu dostupni za buduću upotrebu tokom perioda primjerenog namjeni tih informacija i koji omogućava reprodukovanje sačuvanih informacija u nepromijenjenom obliku;

19)​​ vezani zastupnik​​ je fizičko ili pravno lice koje pod punom i bezuslovnom odgovornošću nastupa za račun jednog investicionog društva, pruža investicione i/ili pomoćne usluge klijentima ili potencijalnim klijentima, prima i prenosi naloge klijenata povezane sa finansijskim uslugama ili finansijskim instrumentima, prodaje finansijske instrumente ili pruža usluge savjetovanja klijentima ili potencijalnim klijentima u vezi sa finansijskim instrumentima ili uslugama tog investicionog društva;

20)​​ rastuće tržište malih i srednjih privrednih društava​​ je MTP koji je registrovan kao rastuće tržište malih i srednjih privrednih društava u skladu sa odredbama ovog zakona;

21)​​ mala i srednja privredna društva​​ su društva koja su na osnovu kotacije na kraju godine za prethodne tri kalendarske godine imala prosječnu tržišnu kapitalizaciju manju od 200.000.000 eura;

22)​​ limitirani nalog​​ je nalog za kupovinu ili prodaju određene količine finansijskog instrumenta po određenoj ili po povoljnijoj cijeni;

23)​​ mjesto trgovanja​​ je svako regulisano tržište, multilateralna ili organizovana trgovačka platforma;

24)​​ likvidno tržište​​ je tržište za finansijski instrument na kojem kontinuirano postoje kupci i prodavci, a koji se u zavisnosti od specifične tržišne strukture ili klase finansijskog instrumenta određuju prema sljedećim kriterijumima:

a) prosječnoj učestalosti i obimu transakcija pod tržišnim uslovima, uzimajući u obzir prirodu i rok trajanja proizvoda u okviru određene klase finansijskog instrumenta;

b) broju i vrsti učesnika na tržištu, uključujući odnos učesnika na tržištu i finansijskih instrumenata kojima se trguje za pojedini proizvod; i

c) prosječnom rasponu cijena;

25)​​ grupa​​ je matično društvo i sva njegova zavisna društva;

26)​​ organ upravljanja​​ je organ investicionog društva, organizatora tržišta ili društva za pružanje usluga dostavljanja podataka ovlašćen za utvrđivanje strategije, ciljeva i opšteg smjera poslovanja subjekta, nadgledanje i nadzor nad donošenjem odluka uprave, uključujući lica koja upravljaju poslovanjem subjekta;

27)​​ viši rukovodilac​​ je fizičko lice koje obavlja izvršne funkcije u investicionom društvu, organizatoru tržišta ili društvu za pružanje usluga dostavljanja podataka koja su odgovorna organu upravljanja za upravljanje subjektom na dnevnom nivou, uključujući sprovođenje politika koje se odnose na usluge i proizvode koje društvo prodaje klijentima;

28)​​ trgovanje za sopstveni račun​​ uparivanjem naloga​​ je transakcija koja se izvršava preko posrednika koji se tokom izvršenja transakcije ne izlaže tržišnom riziku, pri čemu se izvršenje transakcije za kupca i prodavca događa istovremeno, po cijeni po kojoj posrednik ne ostvaruje ni dobit ni gubitak, osim unaprijed dogovorene provizije ili naknade za transakciju;

29)​​ algoritamsko trgovanje​​ je trgovanje finansijskim instrumentima u kojem računski algoritam automatski određuje pojedinačne parametre naloga, npr. treba li postaviti početne uslove za nalog, trenutak izdavanja naloga, cijenu ili količinu u nalogu ili način upravljanja nalogom nakon njegovog izdavanja, uz ograničeno učešće ili bez učešća ljudskog faktora, osim sistema koji se koriste za usmjeravanje naloga na jedno ili više mjesta trgovanja ili za obradu naloga bez određivanja parametara trgovanja ili za potvrdu naloga ili obradu izvršenih transakcija nakon trgovanja;

30)​​ tehnika visokofrekventnog algoritamskog trgovanja​​ je tehnika koja:

a) ima infrastrukturu za skraćenje mrežne i druge vrste latentnosti, uključujući najmanje jednu od sljedećih mogućnosti za algoritamski unos naloga: kolokaciju, držanje datoteka na serveru u neposrednoj blizini ili direktni elektronski pristup velike brzine;

b) sistemski određuje početne uslove generisanja, usmjeravanja ili izvršenja naloga bez učešća ljudskog faktora za pojedinačne transakcije ili naloge; i

c) omogućava visoku dnevnu količinu poruka koje predstavljaju naloge, ponude i otkazivanja;

31)​​ neposredni elektronski pristup​​ je postupak ili sredstvo koji obezbjeđuje pravnom ili fizičkom licu da uz dozvolu koristi oznaku u sistemu za trgovanje člana ili klijenta mjesta trgovanja ili njegovog učesnika za prenošenje elektronskog naloga povezanog sa finansijskim instrumentom neposrednog mjesta trgovanja i obuhvata infrastrukture člana, učesnika ili klijenta ili drugog sistema povezivanja koji član, učesnik ili klijent obezbjeđuje za prenos naloga (neposredan pristup tržištu),​​ ako navedeno lice ne koristi tu infrastrukturu (sponzorisani pristup);

32)​​ sponzorisani elektronski pristup​​ je pristup člana, učesnika ili klijenta pravnog ili fizičkog lica mjestu trgovanja, koji ne koristi infrastrukturu člana, učesnika ili klijenta za prenos naloga;

33)​​ međusektorska prodaja​​ je ponuda investicionih usluga sa drugom uslugom ili proizvodom kao dio paketa ili kao uslov za jedan ugovor ili paket;

34)​​ fond kojim se trguje na berzi​​ je fond čijom se najmanje jednom jedinicom ili klasom akcija trguje tokom dana na najmanje jednom mjestu trgovanja i s najmanje jednim kreatorom tržišta koji preduzima mjere kako bi obezbijedio da se cijena njegovih jedinica ili akcija na mjestu trgovanja bitno ne razlikuje od njegove neto vrijednosti imovine i, po potrebi, od njegove indikativne neto vrijednosti imovine;

35)​​ ovlašćeni sistem objavljivanja​​ (u daljem tekstu: APA) je lice ovlašćeno za pružanje usluge objavljivanja izvještaja o trgovanju za račun investicionih društava;

36)​​ pružalac konsolidovanih podataka o trgovanju​​ (u daljem tekstu: CTP) je lice ovlašćeno za pružanje usluga prikupljanja izvještaja o trgovanju finansijskim instrumentima od regulisanog tržišta, MTP-a, OTP-a i APA-a i njihovo konsolidovanje u kontinuirane elektronske tokove podataka o cijeni i obimu u realnom vremenu po finansijskom instrumentu;

37)​​ ovlašćeni sistem izvještavanja​​ (u daljem tekstu: ARM) je lice ovlašćeno za pružanje usluga dostavljanja podataka o transakcijama nadzornom organu, za račun investicionih društava;

38)​​ pružalac usluga dostavljanja podataka​​ je APA, CTP ili ARM;

39)​​ država članica​​ je država članica Evropske unije i država potpisnica Ugovora o Evropskom ekonomskom prostoru;

40)​​ matična država​​ članica je:

a) za investiciona društva:

- država članica u kojoj je registrovano sjedište investicionog društva sa svojstvom pravnog lica;

- ako investiciono društvo u skladu sa propisima države u kojoj je registrovano nema registrovano sjedište, država članica u kojoj je sjedište njegove centralne uprave;

b) za regulisano tržište, država članica u kojoj je registrovano regulisano tržište ili, ako u skladu sa propisima države članice nema registrovano sjedište, država članica u kojoj se nalazi sjedište centralne uprave regulisanog tržišta;

c) za APA, CTP ili ARM:

- ako je APA, ARM ili CTP pravno lice, država članica u kojoj je registrovano njihovo sjedište;

- ako APA, ARM ili CTP prema propisima države u kojoj je osnovano nema registrovano sjedište, država članica u kojoj se nalazi sjedište njegove centralne uprave.

41)​​ država članica domaćin​​ je država članica u kojoj investiciono društvo ima filijalu ili pruža investicione usluge i/ili obavlja investicione aktivnosti, ili država članica u kojoj regulisano tržište pruža usluge odgovarajućeg mehanizma kojim se članovima sa udaljenim pristupom ili učesnicima sa sjedištem u toj državi članici olakšava pristup trgovanju u njegovom sistemu;

42)​​ društvo iz treće države​​ je kreditna institucija koja pruža investicione usluge ili obavlja investicione aktivnosti ili investiciono društvo čije sjedište nije u državi članici Evropske uniji;

43)​​ ESMA​​ je Evropski nadzorni organ za hartije od vrijednosti i tržište kapitala;

44)​​ roba​​ je svaka zamjenljiva roba koju je moguće dostaviti, uključujući metale i njihove rude i legure, poljoprivredne proizvode i energiju;

45)​​ program otkupa​​ je planirani otkup sopstvenih akcija;

46)​​ transakcija finansiranja hartija od vrijednosti​​ je pozajmljivanje akcija ili drugih finansijskih instrumenata drugoj ugovornoj strani ili od druge ugovorne strane, repo ugovor ili obrnuti repo ugovor ili druga transakcija koja uključuje kupovinu finansijskog instrumenta i njegovu ponovnu prodaju ili druga transakcija koja uključuje prodaju finansijskog instrumenta i njegovu ponovnu kupovinu;

47)​​ sekjuritizacija​​ je kreiranje finansijskog instrumenta kombinovanjem finansijskih sredstava;

48)​​ ponuđač​​ je pravno ili fizičko lice koje vrši javnu ponudu hartije od vrijednosti ili druge finansijske instrumente;

49)​​ matično društvo​​ je matično društvo u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo i primjena standarda finansijskog izvještavanja;

50)​​ zavisno društvo​​ je zavisno društvo u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo i primjena standarda finansijskog izvještavanja.

II. KOMISIJA ZA TRŽIŠTE KAPITALA

Status Komisije

Član 24

Javna ovlašćenja u oblasti tržišta kapitala vrši Komisija za tržište kapitala Crne Gore (u daljem tekstu: Komisija) kao samostalni i nezavisni regulatorni organ.

Komisija za svoj rad odgovara Skupštini Crne Gore (u daljem tekstu: Skupština).

Prava i dužnosti osnivača Komisije vrši Skupština.

Naziv i sjedište Komisije

Član 25

Komisija posluje pod nazivom: "Komisija za tržište kapitala Crne Gore".

Sjedište Komisije je u Podgorici.

Komisija se ne upisuje u Centralni registar privrednih subjekata (u daljem tekstu: CRPS).

Komisija ima pečat koji sadrži naziv: "Komisija za tržište kapitala Crne Gore, Podgorica" i grb Crne Gore.

Javna ovlašćenja Komisije

Član 26 

U obavljanju javnih ovlašćenja Komisija:

1) podstiče, organizuje i preduzima mjere za efikasno funkcionisanje finansijskih tržišta;

2) izdaje i oduzima dozvole, odobrenja, licence i saglasnosti za koje je ovlašćena u skladu sa zakonom;

3) obavlja nadzor nad poslovanjem subjekata nadzora i nalaže mjere za otklanjanje utvrđenih nepravilnosti;

4) vrši kontrolu i nalaže mjere radi sprječavanja zloupotreba na tržištima;

5) vodi knjige, evidencije i registre u skladu sa ovlašćenjima utvrđenim zakonom;

6) obavještava nadležne državne organe i organizacije o pitanjima iz oblasti tržišta kapitala u vezi postupaka koji se vode pred tim organima;

7) daje stručna mišljenja o sprovođenju zakona;​​ 

8) zahtijeva od emitenta čije su hartije od vrijednosti uključene na regulisano tržište u Crnoj Gori dostavljanje informacija, podataka, izjava, izjašnjenja i dokumentacije u vezi sa korporativnim upravljanjem i primjenom kodeksa korporativnog upravljanja koji je usvojila Komisija​​ i

9) vrši i druge poslove utvrđene zakonom.

Za izdavanje dozvola, odobrenja, licenci, saglasnosti i vršenje nadzora pravno odnosno fizičko lice dužno je da Komisiji plaća naknade, u skladu sa cjenovnikom Komisije.

Komisija može da pred nadležnim sudom pokrene postupak protiv fizičkog ili pravnog lica, radi zaštite interesa investitora koji ulažu u finansijske instrumente i drugih lica za koja utvrdi da im je povrijeđeno određeno pravo ili na pravu zasnovan interes, u vezi sa poslovima sa finansijskim instrumentima.

U postupku odlučivanja iz stava 1 tač. 2 i 4 ovog člana primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje upravni postupak, ako ovim zakonom nije drugačije propisano.

U postupku iz stava 1 ovog člana Komisija odlučuje u skraćenom postupku.

Protiv rješenja Komisije može se pokrenuti upravni spor.

Bliži sadržaj i način dostavljanja podataka iz stava 1 tačka 8 ovog člana propisuje Komisija.

Način obavljanja nadzora

Član 26a

Komisija vrši nadzor iz člana 26 stav 1 tačka 3 ovog zakona po službenoj dužnosti, i to:

1) neposrednim nadzorom, u prostorijama subjekta nadzora ili pravnog lica sa kojim je subjekt nadzora direktno ili indirektno, poslovno, upravljački ili kapitalski povezan, pregledom izvorne dokumentacije, provjerom i procjenom cjelokupnog poslovanja, sprovođenjem razgovora sa članovima organa upravljanja, nadzornih organa ili drugim relevantnim licima, u prostorijama Komisije ili u prostorijama subjekta nadzora;

2) posrednim nadzorom u prostorijama Komisije, na osnovu analize izvještaja koje subjekti nadzora dostavljaju Komisiji u skladu sa ovim zakonom, kao i pregledom, prikupljanjem i provjerom dokumentacije, obavještenja i podataka pribavljenih na zahtjev Komisije, kao i pregledom, prikupljanjem i provjerom objavljenih podataka i drugih podataka i saznanja iz drugih izvora, uzimanjem iskaza i/ili pisanih izjava od subjekta nadzora; i

3) davanjem preporuka i mišljenja subjektima nadzora radi poboljšanja i usklađivanja poslovanja i postupanja, kao i radi očuvanja finansijske stabilnosti i položaja i smanjenja rizika kojima su subjekti nadzora izloženi ili mogu biti izloženi u svom poslovanju.

Neposredni nadzor iz stava 1 tačka 1 ovog člana može biti redovni ili vanredni.

Komisija donosi plan sprovođenja neposrednog nadzora na osnovu procjene rizika, kao i drugih kriterijuma, najkasnije do 31. januara za tekuću godinu.

Ovlašćena lica Komisije za sprovođenje nadzora

Član 26b

Nadzor iz člana 26a ovog zakona obavljaju zaposleni u Komisiji koje ovlasti Komisija (u daljem tekstu: ovlašćena lica Komisije).

Izuzetno, za obavljanje određenih zadataka u vezi sa nadzorom poslovanja subjekata nadzora, Komisija može zatražiti stručno učešće revizora ili drugog stručnog lica, pri čemu se na ta lica shodno primjenjuju propisi kojima se uređuje poslovna tajna, a koji se primjenjuju na zaposlene u Komisiji.

Subjekt nadzora

Član 26c

Subjekti nadzora su: emitent, investiciono društvo, filijala investicionog društva iz treće države, ovlašćena kreditna institucija, društvo za upravljanje koje pruža investicione usluge i aktivnosti u skladu sa ovim zakonom, organizator tržišta, CKDD, vezani zastupnik, pružalac usluga dostave podataka, i druga lica u skladu sa ovim zakonom.

Subjekti nadzora mogu da budu i lica koja su povezana sa subjektom nadzora ili lica na koje je subjekt nadzora prenio svoje poslovne procese, a u svrhu postizanja ciljeva nadzora.

Obaveze subjekta nadzora

Član 26č

U sprovođenju nadzora iz člana 26a ovog zakona subjekt nadzora dužan je da obezbijedi:

1) pristup svim dokumentima i podacima;

2) pružanje informacija i dostavljanje podataka kada je uključen u transakcije sa finansijskim instrumentima;

3) informacije u vezi sa robnim derivatima, kada je učesnik na povezanim promptnim tržištima;

4) nesmetano vršenje neposredne kontrole u poslovnim prostorijama, uz mogućnost privremenog oduzimanja dokumentacije i podataka kada posumnja da su ti dokumenti ili podaci povezani sa predmetom nadzora;

5) pristup zapisima telefonskih razgovora, elektronske komunikacije ili drugim zapisima o trgovanju na tržištu kapitala koje su u skladu sa zakonom dužni da vode investiciona društva, ovlašćene kreditne institucije i finansijske institucije;

6) relevantnu dokumentaciju u vezi sa veličinom i namjenom pozicije ili izloženosti riziku nastalom putem robnih derivata, kao i druge imovine ili obaveza na tržištu kapitala; i

7) nesmetano vršenje drugih ovlašćenja Komisije u skladu sa ovim zakonom i drugim zakonima.

Obavještenje o neposrednom nadzoru

Član 26ć

Prije početka obavljanja neposrednog nadzora subjektu nadzora dostavlja se pisano obavještenje o nesporednom nadzoru koje naročito sadrži:

1) predmet nadzora;

2) podatke o ovlašćenim licima Komisije;

3) naznačenje lokacije na kojoj će se nadzor obaviti;

4) datum početka obavljanja nadzora; i

5) period poslovanja koji će biti predmet nadzora.

Obavještenje iz stava 1 ovog člana može da sadrži i podatke koje je subjekt nadzora dužan da pripremi za potrebe obavljanja neposrednog nadzora.

Komisija može tokom nadzora da dopuni obavještenje o neposrednom nadzoru.

Obavještenje o neposrednom nadzoru, odnosno dopuna obavještenja dostavlja se subjektu nadzora u roku koji ne može biti kraći od tri dana prije dana početka sprovođenja neposrednog nadzora.

Izuzetno od stava 4 ovog člana, ovlašćena lica Komisije mogu dostaviti obavještenje o neposrednom nadzoru najkasnije na dan početka sprovođenja nadzora, ako je potrebno hitno sprovođenje nadzora ili nije moguće na drugi način postići svrhu određenog nadzora.

Neposredni nadzor poslovanja

Član 26d

Subjekt nadzora je obavezan da ovlašćenim licima Komisije, nakon dostavljanja obavještenja o nadzoru omogući obavljanje neposrednog nadzora u sjedištu subjekta nadzora i na ostalim mjestima u kojima on ili drugo lice po njegovom ovlašćenju obavljaju djelatnost i poslove u vezi sa kojima Komisija obavlja nadzor.

Subjekt nadzora dužan je da ovlašćenim licima Komisije omogući kontrolu poslovnih knjiga, poslovne dokumentacije, administrativne ili poslovne evidencije i nadzor nad informacionim sistemom i tehnologijama koje omogućavaju rad informacionog sistema, i drugih podataka i evidencija, u obimu potrebnom za obavljanje nadzora.

Subjekt nadzora dužan je da ovlašćenim licima Komisije uruči odnosno dostavi svu traženu poslovnu dokumentaciju, kompjuterske zapise, kopije poslovnih knjiga, zapise o telefonskim razgovorima i snimke telefonskih razgovora, zapise sa telefaks uređaja, zapise o elektronskoj komunikaciji, druge evidencije o prometu podataka, administrativne ili poslovne evidencije, kao i drugu neophodnu dokumentaciju u papirnom obliku ili u obliku elektronskog zapisa na mediju i u obliku koji zahtijevaju ovlašćena lica Komisije.

Subjekt nadzora dužan je da ovlašćenim licima Komisije obezbijedi pristup sistemu za upravljanje bazama podataka kojima se koristi, radi sprovođenja nadzora.

Dokumentaciju, ispise, zapise i snimke iz stava 3 ovog člana, finansijske instrumente, novac ili predmete koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom ili prekršajnom postupku, ovlašćena lica Komisije mogu, uz izdavanje potvrde, privremeno oduzeti subjektu nadzora, ali samo do pokretanja tih postupaka, kada ih predaju organu nadležnom za vođenje postupka.

Ovlašćena i relevantna lica subjekta nadzora i ostala lica koje imaju saznanja od interesa za postupak nadzora dužna su da ovlašćenim licima Komisije na njihov zahtjev daju izjavu i sve podatke i informacije bitne za nadzor.

Uslovi za obavljanje neposrednog nadzora

Član 26dž

Subjekt nadzora dužan je da ovlašćenim licima Komisije obezbijedi odgovarajuće prostorije u kojima je moguće da se nesmetano i bez prisustva drugih lica obavlja nadzor poslovanja.

Na zahtjev ovlašćenih lica Komisije subjekt nadzora dužan je da osigura stručnu i tehničku pomoć, potrebna pojašnjenja i druge uslove potrebne za obavljanje nadzora.

Nadzor poslovanja iz st. 1 i 2 ovog člana obavljaju ovlašćena lica Komisije tokom radnog vremena subjekta nadzora.

Ako je zbog obima ili prirode posla potrebno, subjekt nadzora dužan je da omogući ovlašćenim licima Komisije obavljanje nadzora poslovanja i van radnog vremena.

Kontrola informacionog sistema

Član 26đ

Subjekt nadzora koji u svom poslovanju koristi informacioni sistem dužan je da ovlašćenim licima Komisije obezbijedi uslove za pregled informacionog sistema i mogućnost ispitivanja jesu li podaci obrađeni korišćenjem informacione tehnologije obrađeni na primjeren način.

Subjekt nadzora dužan je da ovlašćenim licima Komisije preda dokumentaciju iz koje je očigledan potpuni opis rada informacionog sistema.

Iz dokumentacije moraju biti uočljive komponente informacionog sistema. Dokumentacija mora da omogući ovlašćenim licima Komisije uvid u:

1) programska rješenja;

2) postupke obrade podataka korišćenjem informacione tehnologije;

3) kontrole koje obezbjeđuju pravilnu obradu podataka; i

4) kontrole koje obezbjeđuju čuvanje povjerljivosti, integriteta i raspoloživosti podataka.

Postupak neposrednog nadzora

Član 26e

Nakon obavljenog neposrednog nadzora ovlašćena lica Komisije, u roku od sedam radnih dana sačinjavaju zapisnik o obavljenom nadzoru koji se uručuje subjektu nadzora, sa detaljnim opisom utvrđenih činjenica, odnosno opisom radnji subjekta nadzora i odgovornih lica koje su dovele do nedostataka, nezakonitosti i nepravilnosti u poslovanju subjekta nadzora ako su oni utvrđeni u postupku nadzora.

Ovlašćeno lice subjekta nadzora je obavezno da bez odlaganja zapisnik o obavljenom nadzoru dostavi odboru direktora.

Na dostavljeni zapisnik subjekt nadzora ima pravo da izjavi prigovor u roku navedenom u zapisniku, a koji ne može biti duži od osam dana od dana dostavljanja zapisnika.

Izuzetno, u zapisniku se može odrediti rok koji je kraći od roka iz stava 3 ovog člana, kada je to potrebno u svrhu sprečavanja mogućih bitnih štetnih posljedica za subjekta nadzora, učesnika tržišta kapitala, treće lice i/ili stabilnost tržišta u cjelini.

Prigovor na zapisnik o neposrednom nadzoru dopušten je iz sljedećih razloga:

1) ako je zapisnik o obavljenom nadzoru sastavljen u nadzoru nad licem nad kojim Komisija nije nadležna da sprovodi nadzor; ili

2) ako je u zapisniku pogrešno ili nepotpuno utvrđeno činjenično stanje.

Prigovor iz stava 3 ovog člana obavezno sadrži:

1) navođenje zapisnika na koji se prigovor podnosi;

2) izjavu da se navodi iz zapisnika pobijaju u cijelosti ili u određenom dijelu;

3) razloge prigovora; i

4) druge podatke koje mora sadržati svaki podnesak, u skladu sa zakonom kojim se uređuje upravni postupak.

U prigovoru subjekt nadzora može da navede činjenice iz kojih proizilazi da nedostaci, nezakonitosti i nepravilnosti navedene u zapisniku ne postoje i da o tome dostavi dokaze, a ako se subjekt nadzora u izjavi poziva na isprave, dužan je da ih kao dokaz priloži uz prigovor.

Nakon isteka roka za prigovor subjekt nadzora nema pravo da navodi nove činjenice i iznosi nove dokaze.

Dostavljeni prigovor na zapisnik čini sastavni dio zapisnika.

Ako subjekt nadzora prigovorom osnovano ospori činjenično stanje iz zapisnika ovlašćena lica Komisije sačinjavaju dopunu zapisnika i dostavljaju je subjektu nadzora u roku od sedam radnih dana od dana izjavljenog prigovora.

Ako ovlašćena lica Komisije nađu da je prigovor neosnovan, dopuna zapisnika se ne sačinjava.

Ako subjekt nadzora ne dobije dopunu zapisnika u roku od sedam dana od dana izjavljenog prigovora, smatraće se da je njegov prigovor neosnovan u smislu stava 10 ovog člana.

Ako u postupku nadzora nijesu utvrđene nezakonitosti i/ili nepravilnosti za koje je potrebno izreći mjere ili su te utvrđene nezakonitosti i/ili nepravilnosti otklonjene do sačinjavanja zapisnika, ovlašćena lica Komisije će to unijeti u zapisnik.

Na osnovu zapisnika iz stava 13 ovog člana Komisija donosi rješenje kojim se utvrđuje da u postupku nadzora nijesu utvrđene nezakonitosti i/ili nepravilnosti, odnosno da su utvrđene nezakonitosti i/ili nepravilnosti otklonjene.

Ako su nezakonitosti i/ili nepravilnosti utvrđene zapisnikom otklonjene nakon sačinjavanja zapisnika, a prije donošenja rješenja o nadzornim mjerama, ovlašćena lica Komisije će o tome sačiniti dopunu zapisnika i u slučaju da su sve utvrđene nezakonitosti i/ili nepravilnosti otklonjene Komisija će donijeti rješenje kojim se utvrđuje da su utvrđene nezakonitosti i/ili nepravilnosti otklonjene.

Ako nezakonitosti i/ili nepravilnosti utvrđene zapisnikom nijesu otklonjene u postupku neposrednog nadzora Komisija će donijeti rješenje o preduzimanju mjera.

Posredni nadzor poslovanja

Član 26f

Ovlašćena lica Komisije tokom posrednog nadzora:

1) utvrđuju jesu li propisani izvještaji i drugi podaci dostavljeni u propisanom roku i propisanoj formi;

2) utvrđuju jesu li podaci u izvještajima ili drugoj traženoj dokumentaciji istiniti, tačni i ispravni;

3) ako je to primjenjivo, utvrđuju posluje li ili postupa subjekt nadzora ili drugo lice kojem su propisane obaveze ovim zakonom ili drugim relevantnim propisima, u skladu sa ovim zakonom i drugim relevantnim propisima;

4) ako je to primjenjivo, provjeravaju i procjenjuju finansijsku stabilnost i položaj subjekta nadzora i rizike kojima je subjekt nadzora izložen ili bi mogao biti izložen u svom poslovanju; i

5) ako je to primjenjivo, provjerom i analizom dostupnih informacija utvrđuju usklađenost poslovne prakse subjekta nadzora sa obavezama postupanja u najboljem interesu klijenata i potencijalnih klijenata.

Komisija će prilikom provjere i procjene finansijske stabilnosti i položaja subjekata nadzora i prilikom procjene rizika kojima je subjekt nadzora izložen ili bi mogao biti izložen uzeti u obzir vrstu, obim i složenost poslovanja subjekta nadzora.

Postupak posrednog nadzora

Član 26g

U slučaju utvrđenih nezakonitosti i nepravilnosti u poslovanju subjekta nadzora, utvrđenih u postupku posrednog nadzora, ovlašćena lica Komisije će omogućiti subjektu nadzora da se izjasni, dostavljanjem zahtjeva za izjašnjenje.

Zahtjev za izjašnjenje, sa detaljnim opisom činjenica utvrđenih u postupku posrednog nadzora, odnosno opisom nedostataka, nezakonitosti i nepravilnosti u poslovanju subjekta nadzora utvrđenih u postupku nadzora, dostavlja se subjektu nadzora.

Komisija će, nakon izjašnjenja subjekta nadzora, a u slučaju utvrđenih nezakonitosti i nepravilnosti, donijeti rješenje kojim se nalaže otklanjanje utvrđenih nezakonitosti i nepravilnosti.

Ako nije moguće utvrditi kompletno činjenično stanje, na osnovu podataka i izjašnjenja dobijenih u postupku posrednog nadzora, Komisija može da odredi sprovođenje neposrednog nadzora.

Nadzorne mjere

Član 26h

Ako u postupku nadzora utvrdi da je došlo do kršenja odredaba ovog zakona ili drugih zakona, Komisija će donijeti rješenje kojim će naložiti subjektu nadzora da u ostavljenom roku otkloni utvrđene nepravilnosti, a može u zavisnosti od izvršene povrede, da:

1) naloži regulisanom tržištu, odnosno organizatoru tržišta i investicionom društvu, da obustavi trgovanje finansijskim instrumentima, odnosno da izmijeni rješenje o​​ obustavi u cilju uklanjanja ili sprečavanja štetnih posljedica na regulisanom tržištu, odnosno MTP-u;

2) naloži privremenu obustavu kliringa i saldiranja ovlašćenom društvu;

3) zabrani i/ili izrekne javnu opomenu pravnom ili fizičkom licu za postupanje suprotno odredbama ovog ili drugih zakona;

4) oduzme ili privremeno obustavi dozvolu za rad fizičkim i pravnim licima kojima je izdala dozvolu za rad;

5) naloži emitentu ili drugom licu koje je objavilo ili širilo neistinite i informacije koje mogu dovesti u zabludu, da objavi ispravku informacije ili da o trošku emitenta ili tog drugog lica Komisija objavi ispravku informacije;

6) trajno ili privremeno zabrani licu koje obavlja menadžerske dužnosti u investicionom društvu da obavlja poslove u investicionim društvima, odnosno da trguje za vlastiti račun;

7) trajno ili privremeno zabrani članu odbora direktora investicionog društva da obavlja te poslove u investicionim društvima;

8) ako lice koje je dužno da objavi insajderske informacije ne objavi ili te informacije netačno objavi, Komisija će ih objaviti o trošku tog lica;

9) privremeno obustavi trgovanje ili trajno isključi sa regulisanog tržišta iz trgovanja finansijski instrument i naloži organizatoru MTP-a da taj finansijski instrument uključi na MTP, ako informacije o emitentu finansijskog instrumenta nijesu objavljene u skladu sa zakonom;

10) naloži privremenu zabranu raspolaganja sredstvima sa računa organizatora tržišta, odnosno regulisanog tržišta u slučaju kršenja odredaba ovog zakona;

11) naloži privremenu zabranu prava glasa po osnovu kvalifikovanog učešća, kao i u drugim slučajevima kršenja odredaba ovog zakona;

12) naloži izmjenu, dopunu ili donošenje opštih akata na koja daje saglasnost;

13) prati sprovođenje naloženih mjera i obezbijedi da subjekti nadzora izvršavaju njene naloge;

14) privremeno obustavi oglašavanje ili prodaju finansijskih instrumenata ili strukturiranih depozita;

15) naloži obustavljanje oglašavanja ili prodaje finansijskih instrumenata ili strukturiranih depozita, ako investiciono društvo nije uspostavilo ili primijenilo funkcionalan postupak odobravanja proizvoda;

16) naloži smjenu člana odbora direktora pravnim licima kojima je izdala dozvolu za rad;

17) zabrani investicionom društvu, odnosno drugom licu primanje naloga klijenata;

18) uslovno oduzme dozvolu za rad investicionom društvu, odnosno drugom licu sa dozvolom za rad i zaposlenom u investicionom društvu koji vrši povredu ovog zakona ili drugih zakona, ako u periodu koji nije kraći od jedne, niti duži od tri godine, ne ponovi povredu za koju je propisano oduzimanje dozvole za rad;

19) naloži investicionom društvu privremenu zabranu raspolaganja sredstvima sa računa za plaćanje i računa hartija od vrijednosti i drugom imovinom;

20) zahtijeva od menadžera emitenta i vlasnika akcija ili drugih finansijskih instrumenata da objavi određenu informaciju u skladu sa ovim zakonom ili da obezbijede dodatne podatke i dokumentaciju;

21) zahtijeva od revizora subjekta nadzora da izvrši dodatnu kontrolu i o nalazima obavijesti Komisiju;

22) naloži smanjenje veličine pozicije ili izloženosti u slučaju odstupanja od propisanog praga;

23) ograniči pravo na zaključenje ugovora o robnom derivatu, uključujući ograničenja veličine pozicije koje subjekat nadzora može da drži u skladu sa odredbama ovog zakona;

24) u slučaju postojanja sumnje koja se odnosi na kršenje u vezi sa finansijskim izvještavanjem naloži suspenziju koja može trajati najviše deset dana;

25) kada nadležni organ države članice domaćina utvrdi da je emitent ili vlasnik akcija ili drugih finansijskih instrumenata ili lice ili subjekt naveden u članu 103 ovog zakona, počinio nepravilnosti ili prekršio svoje obaveze, obavijesti o tome nadležni organ matične države članice i ESMA-u;

26) ispita da li su informacije iz čl. 98 i 99 ovog zakona, sačinjene u skladu sa relevantnim okvirom izvještavanja i preduzme odgovarajuće mjere, u slučaju kršenja navedenih odredbi; i

27) preduzme druge mjere u skladu sa ovim ili drugim zakonima.

Komisija, prilikom izricanja mjera, naročito cijeni:

1) ozbiljnost, trajanje i ponavljanje kršenja odredaba ovog ili drugih zakona;

2) stepen odgovornosti lica odgovornog za kršenje odredaba ovog ili drugih zakona;

3) finansijsku snagu lica odgovornog za kršenje odredaba ovog ili drugih zakona (ukupni prihod pravnog lica ili godišnji dohodak fizičkog lica);

4) gubitke pretrpljene od strane trećih lica usljed kršenja, u mjeri u kojoj mogu biti određeni;

5) značaj ostvarene dobiti ili izbjegnutog gubitka zbog kršenja odredaba ovog ili drugih zakona;

6) nivo saradnje subjekta nadzora sa Komisijom; i

7) mjere koje je lice odgovorno za kršenje odredaba ovog ili drugih zakona preduzelo radi sprečavanja ponavljanja prekršaja.

Ako je, radi uspostavljanja urednog funkcionisanja tržišta i/ili zaštite interesa investitora, neophodno preduzeti mjere bez odlaganja, Komisija može donijeti rješenje kojim će naložiti mjere na osnovu činjenica koje su utvrđene ili učinjene vjerovatnim bez sprovođenja postupka nadzora.

Ako subjekt nadzora ne postupi u skladu sa rješenjem Komisije iz st. 1 i 3 ovog člana, Komisija može novim rješenjem izreći novu ili istu mjeru, ili više mjera.

Kada utvrdi postojanje osnovane sumnje o izvršenom krivičnom djelu ili prekršaju, Komisija podnosi odgovarajuću prijavu nadležnom organu.

Kada u postupku nadzora dođe do saznanja o mogućim nezakonitostima i nepravilnostima koja nijesu uređena ovim zakonom, Komisija o tome podnosi prijavu nadležnom organu.

Primjena Zakona o upravnom postupku u postupku nadzora ​​ 

Član 27 

Na pitanja postupka nadzora koja nijesu uređena ovim zakonom primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuje upravni postupak.

U postupku iz stava 1 ovog člana, Komisija odlučuje po pravilu bez usmene rasprave.

Protiv rješenja donijetog u postupku nadzora može se pokrenuti upravni spor.

Donošenje preporuka

Član 27a

Kad u vršenju nadzora, u postupku provjere i procjene finansijske stabilnosti i položaja subjekta nadzora, kao i u postupku provjere i procjene rizika kojima je subjekt​​ nadzora izložen ili bi mogao biti izložen u svom poslovanju, utvrdi slabosti, manjkavosti, nedostatke i nepravilnosti u poslovanju koje ne predstavljaju kršenje odredaba ovog zakona, ili ako smatra potrebnim da subjekt nadzora radi poboljšanja poslovanja, finansijske stabilnosti i položaja i/ili smanjenja rizika kojima je izložen ili može biti izložen u svom poslovanju, Komisija daje preporuke oganima upravljanja i/ili višim rukovodiocima subjekta nadzora.

Preporuke iz stava 1 ovog člana sadrže utvrđene i procijenjene značajne rizike i probleme kojima je subjekt nadzora izložen ili bi mogao biti izložen, odnosno utvrđene slabosti, manjkavosti, nedostatke i nepravilnosti iz stava 1 ovog člana, kao i smjernice organima upravljanja i/ili višim rukovodiocima subjekta nadzora, u cilju njihovog otklanjanja i poboljšanja poslovanja, finansijske stabilnosti i položaja i smanjenja rizika kojima je subjekt nadzora izložen ili može biti izložen u svom poslovanju.

Organ upravljanja subjekta nadzora dužan je da Komisiji u ostavljenom roku, koji ne može biti kraći od osam dana, dostavi plan postupanja po preporukama Komisije sa rokovima i dinamikom postupanja.

Angažovanje stručnjaka

Član 27b

Komisija je ovlašćena da u cilju izvršavanja svojih ovlašćenja u sprovođenju nadzora angažuje ovlašćene revizore ili druge stručnjake koji su nezavisni i nijesu u sukobu interesa u odnosu na emitenta i/ili drugog subjekta koji je predmet nadzora, što dokazuju izjavom koju dostavljaju Komisiji, pri čemu se na ta lica shodno primjenjuju odredbe propisa kojima se uređuje poslovna tajna koja se primjenjuje na zaposlene u Komisiji.

Prijavljivanje postupanja suprotno odredbama ovog zakona

Član 28 

Komisija je dužna da obezbijedi uslove za prijavljivanje postupanja suprotno ovom zakonu i to:

1) utvrđivanjem i obezbjeđenjem sprovođenja postupka za prijem prijava, uključujući uspostavljanje sigurnih sredstava komunikacije za prijem prijava;

2) zaštitu od diskriminacije lica koje prijavi postupanje suprotno ovom zakonu; i

3) zaštitu identiteta lica koje prijavi postupanje suprotno ovom zakonu, odnosno fizičkog lica koje je osumnjičeno za postupanje suprotno ovom zakonu, osim u postupku pred nadležnim državnim organom.

Investiciona društva, organizatori tržišta, pružaoci usluga dostave podataka, ovlašćene kreditne institucije, kao i filijale društava iz trećih država dužni su da imaju uspostavljene odgovarajuće interne postupke u kojima zaposleni mogu da prijave postupanje suprotno ovom zakonu.

Investiciona društva, organizatori tržišta, pružaoci usluga dostave podataka, ovlašćene kreditne institucije, kao i filijale društava iz trećih država ne smiju da pozovu na odgovornost, odnosno primijene drugi oblik diskriminacije, ili na drugi način ograniče ili onemoguće vršenje prava licu koje učini dostupnim Komisiji informacije o postupanju suprotno ovom zakonu.

Bliži način prijavljivanja postupanja suprotno odredbama ovog zakona propisuje Komisija.

Objavljivanje rješenja o izrečenim mjerama

Član 29 

Komisija je dužna da objavi rješenje o izricanju mjera u skladu sa ovim zakonom, na svojoj internet stranici bez odlaganja nakon obavještavanja lica na koje se mjere odnose.

U rješenju iz stava 1 ovog člana, navode se podaci o vrsti, prirodi kršenja i identitetu lica kome su mjere izrečene.

Ako Komisija procijeni da bi objavljivanje identiteta lica na koje se mjere odnose bilo nesrazmjerno učinjenoj povredi, ili bi objavljivanje ugrozilo kontrolu koja je u toku, odnosno stabilnost finansijskog tržišta, Komisija može da:

1) odloži objavljivanje mjera do trenutka prestanka razloga za odlaganje;

2) objavi rješenje bez navođenja ličnih podataka; ili

3) ne objavi rješenje,​​ osim u slučajevima iz čl. 98 do 124 ovog zakona.

U slučaju podnošenja tužbe protiv rješenja iz stava 1 ovog člana, Komisija je dužna da na svojoj internet stranici objavi informaciju o tome.

Komisija je dužna da obezbijedi da rješenje objavljeno u skladu sa st. 1, 2 i 3 ovog člana bude dostupno na internet stranici Komisije najmanje pet godina od dana objavljivanja.

Način donošenja i objavljivanja akata

Član 30 

Komisija je nadležna za donošenje opštih akata za sprovođenje ovog zakona.

Komisija je dužna da nacrte opštih akata objavi na svojoj internet stranici, najkasnije 14 dana prije donošenja, sa pozivom zainteresovanim licima da daju primjedbe, predloge ili sugestije.

Opšti akti Komisije objavljuju se u "Službenom listu Crne Gore".

Komisija može da izdaje uputstva, biltene, mišljenja i druga saopštenja potrebna za sprovođenje ovog zakona.

Poslovnik Komisije

Član 31

Komisija donosi poslovnik o radu Komisije, kojim se bliže utvrđuje način rada, način sazivanja i održavanja sjednica Komisije, način odlučivanja i druga pitanja od značaja za rad Komisije.

Sastav i imenovanje članova Komisije

Član 32

Komisija ima pet članova, i to: predsjednika, zamjenika predsjednika i tri člana.

Predsjednik, zamjenik predsjednika i jedan član Komisije funkciju vrše profesionalno, a dva člana Komisije funkciju vrše honorarno.

Komisiju imenuje Skupština, na prijedlog Vlade Crne Gore (u daljem tekstu: Vlada).

Članovi Komisije imenuju se na period od pet godina i mogu biti ponovo imenovani.

Postupak izbora člana Komisije pokreće se 90 dana prije isteka mandata člana Komisije.

Do izbora člana Komisije u skladu sa st. 3, 4 i 5 ovog člana, član Komisije kojem je istekao mandat obavlja dužnost člana Komisije do izbora novog člana.

Komisiju predstavlja, zastupa i radom Komisije rukovodi predsjednik.

Uslovi za imenovanje člana Komisije

Član 33

Za predsjednika, zamjenika predsjednika i člana Komisije može biti imenovan državljanin Crne Gore koji posjeduje opštu radnu sposobnost, ima VII1 nivo kvalifikacije obrazovanja i najmanje pet godina radnog iskustva stečenog u finansijskom sektoru.

Članovi Komisije ne mogu biti:

1) poslanik, odbornik, kao ni lica izabrana, imenovana ili zaposlena u državnom organu odnosno organu lokalne samouprave;

2) članovi organa upravljanja i rukovođenja, izvršnih organa i sekretar emitenta hartija od vrijednosti;

3) akcionari i zaposleni u organizatoru tržišta, investicionom društvu na tržištu kapitala i CKDD-u; i

4) članovi porodice predsjednika, zamjenika predsjednika odnosno člana Komisije.

Spriječenost za rad predsjednika Komisije

Član 34

U slučaju odsustva predsjednika ili prestanka mandata, zamjenik predsjednika obavlja poslove predsjednika do povratka na rad ili imenovanja predsjednika Komisije.

Prestanak mandata u Komisiji

Član 35 

Mandat predsjednika, zamjenika predsjednika i člana Komisije prestaje:

1) istekom vremena na koje je imenovan;

2) na lični zahtjev;​​ 

3) razrješenjem;

4) ostvarivanjem prava na penziju.

Predsjednik, zamjenik predsjednika i član Komisije će biti razriješen, ako:

1) je pravosnažnom sudskom odlukom osuđen za krivično djelo na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju od najmanje šest mjeseci ili je osuđen za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje funkcije;

2) je pravosnažnom sudskom odlukom lišen poslovne sposobnosti;

3) vrši drugu javnu funkciju ili profesionalno obavlja drugu djelatnost;

4) neopravdano odsustvuje sa tri uzastopne sjednice Komisije;

5) je u nemogućnosti da izvršava svoje obaveze u periodu dužem od šest mjeseci; ili

6) ne izvršava ili nesavjesno, neblagovremeno ili nemarno vrši službene obaveze.

Izuzetno, dva člana Komisije koja funkciju vrše honorarno mogu profesionalno obavljati drugu djelatnost, u skladu sa ovim zakonom.

Komisija o ispunjenju uslova za prestanak mandata predsjednika, zamjenika predsjednika i člana Komisije, bez odlaganja, obavještava Skupštinu.

Sjednice Komisije

Član 36

Komisija odlučuje na sjednicama, kojima predsjedava predsjednik Komisije.

Komisija održava sjednice po potrebi, a najmanje jednom mjesečno.

Sjednice Komisije mogu se održati ukoliko prisustvuju najmanje tri člana.

Odluke Komisije donose se većinom glasova svih članova Komisije.

Sjednice Komisije sazivaju se i vode u skladu sa poslovnikom Komisije.

Sukob interesa

Član 37

Predsjednik, zamjenik predsjednika i član Komisije i zaposleni u stručnoj službi Komisije dužni su da se pridržavaju najviših profesionalnih standarda i da postupaju u skladu sa zakonom i etičkim kodeksom koji utvrdi Komisija, u cilju izbjegavanja sukoba interesa.

Predsjednik, zamjenik predsjednika i član Komisije ne smiju da koriste svoj rad u Komisiji i ugled Komisije za ostvarivanje ličnih interesa.

Stručna služba Komisije

Član 38

Za obavljanje stručnih i administrativnih poslova Komisija obrazuje stručnu službu.

Ovlašćenja, prava i obaveze stručne službe Komisije utvrđuju se Statutom Komisije.

Na prava i obaveze zaposlenih u stručnoj službi Komisije primjenjuju se opšti propisi o radu, ako zakonom nije drugačije određeno.

Tajnost podataka

Član 39

Predsjednik, zamjenik predsjednika, član Komisije i zaposleni u Komisiji dužni su da kao tajnu čuvaju sve podatke za koje saznaju u obavljanju svojih dužnosti.

Obaveza iz stava 1 ovog člana, traje i prestankom obavljanja dužnosti predsjednika, zamjenika predsjednika i člana Komisije, odnosno prestankom radnog odnosa zaposlenog u Komisiji.

Licima iz stava 1 ovog člana, zabranjeno je da daju savjete ili mišljenja u vezi sa ulaganjem ili prodajom hartija od vrijednosti.

Obaveza čuvanja tajnosti podataka iz stava 1 ovog člana, prestaje danom objavljivanja povjerljive informacije.

Zaštita podataka

Član 40

Komisija je dužna da sa ličnim podacima postupa u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita podataka o ličnosti.

Lični podaci čuvaju se najmanje pet godina.

Međunarodna saradnja

Član 40a

Komisija može da sarađuje sa drugim međunarodnim regulatornim organima ovlašćenim za kontrolu tržišta kapitala i može biti članica međunarodnih institucija i organizacija i učestvovati u njihovom radu.

Razmjena informacija u okviru saradnje iz stava 1 ovog člana ne smatra se odavanjem poslovne tajne.

Saradnja sa državama članicama Evropske unije

Član 41 

Komisija će na zahtjev nadležnog regulatornog organa države članice, da dostavlja informacije i podatke potrebne za izvršavanje poslova i zadataka tog organa, pod uslovom da:

1) je obezbijeđena zaštita dostavljenih podataka i informacija ekvivalentna zaštiti utvrđenoj ovim zakonom;

2) će se dostavljene informacije i podaci koristiti samo:

a) u vršenju poslova i zadataka nadležnog regulatornog organa države članice; i

b) u upravnim i sudskim postupcima.

Komisija će u vršenju svojih ovlašćenja sarađivati sa nadležnim regulatornim organima država članica, u cilju obavljanja svojih dužnosti i poslova.

Na zahtjev nadležnog regulatornog organa države članice u vezi sa neposrednim nadzorom, Komisija je dužna da u okviru svojih ovlašćenja:

1) sprovede neposredni nadzor;

2) omogući regulatornom organu koji je podnio zahtjev da učestvuje ili sprovede neposredni nadzor samostalno; ili

3) omogući revizorima i ekspertima koje ovlasti regulatorni organ države članice da sprovedu neposredni nadzor.

Saradnja sa drugim nadležnim organima u Crnoj Gori

Član 41a

U sprovođenju ovog zakona Komisija sarađuje sa Centralnom bankom Crne Gore, Agencijom za nadzor osiguranja Crne Gore i drugim nadležnim institucijama u Crnoj Gori i sa njima razmjenjuje informacije koje su bitne za izvršavanje njihovih poslova i dužnosti.

Pribavljanje i razmjena podataka koji se smatraju bankarskom tajnom

Član 41b

Komisija može, radi izvršavanja poslova i dužnosti utvrđenih ovim zakonom, međunarodnim ugovorima i sporazumima koje je Komisija zaključila sa regulatornim organima drugih država, od kreditnih institucija pribavljati podatke koji se smatraju bankarskom tajnom u skladu sa zakonom kojim se uređuju kreditne institucije.

Kreditne institucije su dužne da Komisiji, na njen zahtjev, dostave podatke iz stava 1 ovog člana.

Podatke pribavljene u skladu sa st. 1 i 2 ovog člana Komisija može razmjenjivati sa drugim organima i organizacijama u skladu sa ovim zakonom, međunarodnim ugovorima i sporazumima koje je Komisija zaključila sa regulatornim organima drugih država, uz obavezu obezbjeđivanja čuvanja povjerljivosti podataka koji se razmjenjuju.

Postupanje sa podacima pribavljenim od regulatornog organa države članice

Član 42

Podatke i informacije koje pribavi od regulatornog organa države članice Komisija može da proslijedi drugim organima ili fizičkim ili pravnim licima samo uz pisanu saglasnost tog organa i u svrhe za koje je saglasnost data.

Komisija može da proslijedi informacije i podatke drugim organima, fizičkim ili pravnim licima iz stava 1 ovog člana, samo za obavljanje njihovih poslova i zadataka i to radi:

1) provjere ispunjenosti uslova za obavljanje djelatnosti investicionih društava i za praćenje rada tih društava, naročito u odnosu na adekvatnost kapitala, upravne i računovodstvene postupke i unutrašnju kontrolu;

2) praćenja urednog funkcionisanja mjesta trgovanja;

3) izricanja odgovarajućih mjera; ili

4) upravnog i sudskog postupka.

Dostavljanje podataka i informacija nadležnim regulatornim organima trećih država

Član 43

Komisija može na zahtjev nadležnog regulatornog organa treće države, da dostavi informacije i podatke potrebne za sprječavanje zloupotrebe na tržištu kapitala.

Prije dostavljanja podataka i informacija iz stava 1 ovog člana, Komisija je dužna da utvrdi da će se podaci i informacije koristiti samo za namjene za koje će biti dostavljene i da je obezbijeđen nivo zaštite podataka i informacija ekvivalentan nivou zaštite podataka i informacija utvrđen ovim zakonom.

Komisija može da proslijedi lične podatke dobijene od nadležnog regulatornog organa druge države članice, nadležnom regulatornom organu treće države samo uz izričitu saglasnost regulatornog organa koji je dostavio te podatke.

Postupanje sa podacima pribavljenim od regulatornog organa treće države

Član 43a

Na podatke i informacije koje Komisija pribavi od strane regulatornog organa treće države shodno se primjenjuju odredbe člana 42 ovog zakona.

Zaključivanje sporazuma o saradnji sa nadležnim organima trećih država

Član 44

Komisija može da zaključi sporazume o saradnji sa organima trećih država nadležnim za:

1) nadzor nad investicionim društvima, ovlašćenim kreditnim institucijama, drugim finansijskim institucijama, osiguravajućim društvima i finansijskim tržištima;

2) likvidaciju i stečaj investicionih društava;

3) vršenje revizije investicionih društava, finansijskih institucija, kreditnih institucija i osiguravajućih društava i institucija koje upravljaju kompenzacionim šemama;

4) nadzor nad licima koja vrše reviziju iz tačke 3 ovog stava; ili

5) nadzor lica koja su aktivna na tržištima jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, odnosno poljoprivrednih robnih derivata u cilju obezbjeđenja konsolidovane kontrole finansijskih i promptnih tržišta.

Komisija može da zaključi sporazum iz stava 1 ovog člana, samo ako se razmjena informacija vrši za obavljanje djelatnosti regulatornih organa i ako je obezbijeđen nivo​​ zaštite podataka i informacija ekvivalentan nivou zaštite podataka i informacija utvrđen ovim zakonom.

Odredba člana 42 stav 1 ovog zakona primjenjuje se i na razmjenu podataka i informacija u skladu sa sporazumom iz stava 1 ovog člana.

Saradnja i razmjena informacija sa ESMA-om

Član 45

Komisija ostvaruje saradnju sa ESMA-om dostavljanjem i razmjenom podataka i informacija utvrđenih ovim zakonom.

Komisija je dužna da godišnje izvještava ESMA-u o zbirnim podacima o mjerama preduzetim u skladu sa ovim zakonom, u rokovima i na način koji odredi ESMA.

Statut Komisije

Član 46

Komisija donosi statut kojim se bliže uređuje organizacija i način rada Komisije, prava, obaveze i odgovornosti članova Komisije, organizacija stručne službe Komisije, bliži način donošenja opštih i pojedinačnih akata, javnost rada Komisije i druga pitanja od značaja za rad Komisije.

Statut Komisije se objavljuje u "Službenom listu Crne Gore".

Finansiranje

Član 47

Sredstva za rad Komisije obezbjeđuju se iz:

1) naknade za izdavanje dozvola, odobrenja i saglasnosti utvrđenih zakonom;

2) naknade za nadzor, odnosno naknade koje plaćaju učesnici na tržištu kapitala, u skladu sa zakonom;

3) naknade za kontrolu i objavljivanje izvještaja koje plaćaju emitenti u skladu sa zakonom; i

4) drugih izvora u skladu sa zakonom.

Visinu naknada iz stava 1 ovog člana, utvrđuje Komisija.

Cjenovnik Komisije objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore" i na internet stranici Komisije.

Izvještavanje Komisije

Član 48

Finansijska godina Komisije počinje 1. januara i završava se 31. decembra tekuće godine.

Plan rada i finansijski plan Komisija je dužna da sačini najkasnije do 30. septembra tekuće za narednu godinu.

Komisija je dužna da dostavi izvještaj o radu Komisije i stanju na tržištu kapitala i finansijski izvještaj Vladi radi upoznavanja i Skupštini radi usvajanja, najkasnije do 30. aprila tekuće godine za prethodnu godinu.

Komisija je dužna da dostavi izvještaj ovlašćenog revizora o finansijskom poslovanju Vladi radi upoznavanja i Skupštini radi usvajanja, najkasnije do 30. juna tekuće godine za prethodnu godinu.

Višak prihoda nad rashodima, Komisija može da koristi samo za unapređenje u obavljanju djelatnosti regulatornog organa u oblasti tržišta kapitala.

Revizija finansijskog izvještaja

Član 49

Reviziju računa, evidencije i bilansa Komisije vrši nezavisni revizor kojeg imenuje Komisija.

Komisija je dužna da, na zahtjev nezavisnom revizoru, obezbijedi pristup registrima, računima i drugim evidencijama Komisije i da pruži tražene informacije i objašnjenja.

III. HARTIJE OD VRIJEDNOSTI KOJE SU JAVNO PONUĐENE ILI SE UKLjUČUJU U TRGOVANjE

Obaveza sačinjavanja i objavljivanja prospekta

Član 50 

Emitent je dužan da prije javne ponude odnosno uključivanja hartija od vrijednosti na regulisanom tržištu sačini i objavi prospekt.

Prospekt iz stava 1 ovog člana, prije objavljivanja odobrava Komisija.

Javna ponuda hartija od vrijednosti koja se vrši bez prethodnog objavljivanja prospekta ništava je, osim u slučajevima propisanim ovim zakonom.

Nije dozvoljeno uključenje hartija od vrijednosti na regulisano tržište u Crnoj Gori, ako prije uključenja nije objavljen prospekt, osim u slučajevima propisanim ovim zakonom i kada je emitent Crna Gora.

Objavljivanje prospekta bez odobrenja Komisije u skladu sa ovim zakonom, zabranjeno je.

Komisija evidentira i donosi rješenje o emisijama hartija od vrijednosti koje se ne emituju putem javne ponude i/ili koje se ne uključuju u trgovanje, u sljedećim slučajevima:

1) emisije akcija postojećim akcionarima po osnovu prava preče kupovine;

2) emisije osnivačima pri simultanom osnivanju akcionarskog društva;

3) emisije prema najviše 30 unaprijed određenih lica koja su se obavezala da kupe cijelu emisiju, a koja su dobro upoznata sa investicionim rizicima i rezultatima poslovanja emitenta;

4) emisije hartija od vrijednosti emitovane po osnovu restrukturiranja akcionarskog društva i društva sa ograničenom odgovornošću;

5) emisije hartija od vrijednosti emitovane po osnovu pretvaranja dobiti u akcionarski kapital;

6) emisije hartija od vrijednosti emitovane po osnovu pretvaranja rezervi u akcionarski kapital;

7) emisije hartija od vrijednosti emitovane po osnovu pretvaranja duga u akcionarski kapital;

8) emisije hartija od vrijednosti emitovane po osnovu nenovčanog uloga u akcionarsko društvo;

9) emisije hartija od vrijednosti emitovane u postupku prodaje akcija u postupcima propisanim zakonom kojim se uređuje insolventnost privrednih društava;

10) emisije hartija od vrijednosti emitovane po osnovu ukrupnjavanja ili usitnjavanja vlasničkih hartija od vrijednosti;

11) emisije hartija od vrijednosti emitovane u slučajevima zamjene hartija od vrijednosti; i

12) u drugim slučajevima koje utvrdi Komisija.

Emisije hartija od vrijednosti koje su izuzete u skladu sa čl. 52 i 55 ovog zakona evidentiraju se kod Komisije.

Postupak emisija hartija od vrijednosti u slučajevima kada se hartije od vrijednosti i/ili uključenja hartija od vrijednosti u trgovanje ne emituju putem javne ponude i/ili se ne uključuju u trgovanje, propisuje Komisija.

Prospekt i sadržaj prospekta

Član 51 

Prospekt mora da sadrži sve informacije koje su, u skladu sa karakteristikama i aktivnostima emitenta i hartija od vrijednosti javno ponuđenih ili uključenih u trgovanje na regulisanom tržištu, potrebne investitorima za procjenu sredstava i obaveza, finansijskog stanja, finansijskog uspjeha, mogućih rezultata poslovanja emitenta i garanta, kao i prava koja te hartije od vrijednosti daju,​​ osim u mjeri u kojoj je Komisija odobrila isključivanje informacija iz prospekta u skladu sa članom 64 ovog zakona ili u slučajevima iz čl. 65, 66 ili 67 ovog zakona.

Prospekt mora da bude pregledan i razumljiv.

Informacije sadržane u prospektu moraju biti tačne i potpune.

Bliži sadržaj prospekta propisuje Komisija.

Izuzeci od obaveze objavljivanja prospekta za određene emisije

Član 52 

Objavljivanje prospekta nije obavezno za javne ponude hartija od vrijednosti koje:

1) su upućene isključivo profesionalnim investitorima;

2) su upućene prema najviše 150 fizičkih ili pravnih lica u Crnoj Gori, koji nijesu profesionalni investitori;

3) su upućene investitorima koji će platiti iznos od najmanje 100.000 eura za upisane akcije po investitoru, za svaku posebnu ponudu;

4) imaju pojedinačnu nominalnu vrijednost najmanje 100.000 eura;​​ 

5) su emitovane u zamjenu za akcije iste klase, ako emitovanje akcija ne povlači povećanje kapitala;

6) su ponuđene kao način plaćanja u ponudi za preuzimanje, pod uslovom da za te hartije od vrijednosti postoji dokument sa podacima koje Komisija smatra ekvivalentnim podacima iz prospekta, u skladu sa zakonom kojim se uređuje preuzimanje akcionarskih društava;

7) su ponuđene, dodijeljene ili koje će se dodijeliti u vezi sa restrukturiranjem emitenata, pod uslovom da je dostupan dokument koji sadrži podatke koje Komisija smatra ekvivalentnim podacima iz prospekta u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva;

8) su kao dividende isplaćene postojećim akcionarima u obliku akcija iste vrste kao i akcije na koje se odnose isplate dividende, pod uslovom da je dostupan dokument koji sadrži informacije o broju i karakteristikama akcija, kao i o uslovima i načinu isplate dividende;

9) su ponuđene, dodijeljene ili koje će poslodavac ili povezano društvo dodijeliti rukovodiocima ili zaposlenima, pod uslovom da je dostupan dokument koji sadrži​​ informacije o broju i karakteristikama hartija od vrijednosti, kao i uslovima i detaljima ponude; i

10) su nevlasničke hartije od vrijednosti koje stalno ili povremeno izdaju kreditne institucije, kad je ukupni iznos ponude u Crnoj Gori i/ili Evropskoj uniji, manji od 75.000.000 eura, koji se računa tokom perioda od 12 mjeseci, pod uslovom da te hartije od vrijednosti:

a) nijesu subordinisane i nijesu zamjenjive; i

b) ne daju pravo upisa ili sticanja drugih vrsta hartija od vrijednosti i nijesu povezane sa izvedenim finansijskim instrumentom.

Profesionalni investitor

Čl.​​ 53​​ - 54.​​ 

- brisani -

Izuzeci od obaveze objavljivanja prospekta za uključenje hartija od vrijednosti za trgovanje na regulisanom tržištu

Član 55 

Objavljivanje prospekta nije obavezno za hartije od vrijednosti koje se uključuju u trgovanje na regulisanom tržištu i to:

1) hartije od vrijednosti zamjenjive za hartije od vrijednosti koje su već uključene u trgovanje na istom regulisanom tržištu, ako u periodu od 12 mjeseci predstavljaju manje od 20% hartija od vrijednosti koje su već uključene u trgovanje na tom regulisanom tržištu;

2) akcije izdate u zamjenu za akcije iste klase koje su uključene za trgovanje na tom regulisanom tržištu ako izdavanje akcija ne povlači povećanje kapitala;

3) hartije od vrijednosti koje su ponuđene kao način plaćanja u ponudi za preuzimanje akcionarskog društva, pod uslovom da je za te hartije od vrijednosti dostupan dokument sa podacima koje Komisija smatra ekvivalentnim podacima iz prospekta, u skladu sa zakonom kojim se uređuje preuzimanje akcionarskih društava;

4) hartije od vrijednosti ponuđene ili koje će se dodijeliti u vezi sa restrukturiranjem emitenta, pod uslovom da je dostupan dokument koji sadrži podatke koje Komisija smatra ekvivalentnim podacima iz prospekta u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društava;

4a) hartije od vrijednosti nastale konverzijom ili zamjenom drugih hartija od vrijednosti sopstvenih sredstava ili kvalifikovanih obaveza od strane nadležnog organa za sanaciju ili drugog organa za restrukturiranje nadležnog u skladu sa zakonom kojim se uređuje restrukturiranje kreditnih institucija, odnosno zakonom kojim se uređuje restrukturiranje investicionih društava;

5) akcije ponuđene,​​ dodijeljene ili koje će se dodijeliti​​ bez naknade, postojećim akcionarima kao dividende isplaćene u obliku akcija iste klase kao i akcije u pogledu kojih se te dividende isplaćuju, pod uslovom da:

a) su te akcije iste klase kao i akcije koje su već uključene za trgovanje na tom regulisanom tržištu; i

b) je dostupan dokument koji sadrži informacije o broju i pravima koja nose akcije sa razlozima i pojedinostima ponude;

6) hartije od vrijednosti ponuđene,​​ dodijeljene ili koje će poslodavac ili povezano društvo dodijeliti​​ sadašnjim ili bivšim rukovodiocima ili zaposlenim, pod uslovom da:

a) su te hartije od vrijednosti iste klase kao i hartije od vrijednosti koje su već uključene za trgovanje na tom regulisanom tržištu; i

b) je dostupan dokument koji sadrži informacije o broju i prirodi hartija od vrijednosti i uslovima i detaljima ponude;

7) akcije koje su rezultat konverzije drugih hartija od vrijednosti ili ostvarivanja prava po osnovu drugih hartija od vrijednosti, pod uslovom da su te akcije iste klase kao i akcije koje su već uključene u trgovanje na tom regulisanom tržištu,​​ i ako u periodu od 12 mjeseci predstavljaju manje od 20% akcija iste klase koje su već uključene u trgovanje na istom regulisanom tržištu;

8) hartije od vrijednosti koje su već uključene u trgovanje na drugom regulisanom tržištu, pod sljedećim uslovima:

a) ako su te hartije od vrijednosti ili hartije od vrijednosti iste klase već uključene u trgovanje na drugom regulisanom tržištu duže od 18 mjeseci;

b) da je, za hartije od vrijednosti koje su prvi put prihvaćene za trgovanje na regulisanom tržištu, prihvatanje za trgovanje na drugom regulisanom tržištu povezano sa odobrenim prospektom koji je bio dostupan javnosti u skladu odredbama ovog zakona kojima se uređuje objavljivanje prospekta;

c) da su ispunjene tekuće obaveze za trgovanje na drugom regulisanom tržištu;

d) da lice koje traži uključenje u trgovanje na tom tržištu izradi skraćeni prospekt dostupan javnosti na jeziku koji je prihvatila Komisija;

e) da je skraćeni prospekt iz podtačke d ove tačke, javno dostupan u skladu sa ovim zakonom;

f) da sadržaj skraćenog prospekta ispunjava uslove iz člana 56 st. 2 i 4 ovog zakona i da je u skraćenom prospektu navedeno mjesto na kojem se može pribaviti važeći prospekt i finansijske informacije koje je emitent objavio u skladu za zakonom.

Odredba stava 1 tačka 7 ovog člana u dijelu koji se odnosi na akcije nastale tokom perioda od 12 mjeseci predstavljaju manje od 20% akcija iste klase koje su već uključene u trgovanje na istom regulisanom tržištu, ne primjenjuje se u sljedećim slučajevima:

1) kada je prospekt za javnu ponudu i/ili uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu hartija od vrijednosti koje daju pravo na sticanje akcija, sačinjen u skladu sa zakonom;

2) ako akcije ispunjavanju uslove za stavke redovnog osnovnog kapitala u skladu sa propisom kojim se uređuju kreditne institucije i ako su nastale konverzijom instrumenata dodatnog osnovnog kapitala koje je ta institucija emitovala u slučaju kada stopa redovnog osnovnog kapitala padne ispod 5,125% ili na nivo viši od 5,125%, koji kreditna institucija bliže odredi u skladu sa odredbama zakona kojim se uređuju kreditne institucije; i

3) ako akcije u skladu sa propisom kojim se uređuju prudencijalni zahtjevi za društva za osiguranje i reosiguranje mogu da se koriste za ispunjavanje zahtjeva u pogledu adekvatnosti kapitala, odnosno solventnosti društva za osiguranje i reosiguranje ili grupe društava za osiguranje i reosiguranje i ako su nastale konverzijom drugih hartija od vrijednosti sa ciljem ispunjenja tih zahtjeva.

Izuzeci od obaveze objavljivanja prospekta utvrđeni u članu 52 stav 1 ovog zakona i stavu 1 ovog člana mogu se kombinovati.

Izuzeci iz stava 1 tač. 1 i 8 ovog člana ne mogu se kombinovati ako bi takva kombinacija mogla dovesti do trenutnog ili odloženog uključenja u trgovanje na regulisanom tržištu tokom perioda od 12 mjeseci više od 20% akcija iste klase koje su već uključene u trgovanje na regulisanom tržištu, bez objavljivanja prospekta.

Naredna ponuda hartija od vrijednosti

Član 55a

Svaka naredna ponuda hartija od vrijednosti koja je bila predmet jedne ili više vrsta javnih ponuda iz člana 52 stav 1 ovog zakona, smatraće se kao posebna ponuda, a definicija javne ponude iz člana 23 stav 1 tačka 1 ovog zakona primjenjuje se u svrhu određivanja da li ta naredna ponuda predstavlja javnu ponudu hartija od vrijednosti.

Prilikom javne ponude hartija od vrijednosti preko investicionih društava, objavljivanje prospekta obavezno je ako nijesu ispunjeni uslovi iz člana 52 stav 1 ovog zakona za konačni plasman.

Novi prospekt nije potreban u slučaju naredne prodaje hartija od vrijednosti ili konačnog plasmana hartija od vrijednosti preko investicionih društava, ako je važeći prospekt dostupan u periodu iz člana 69 ovog zakona i ako emitent ili lice odgovorno za sastavljanje tog prospekta pisanim putem da saglasnost za upotrebu važećeg prospekta.

Kada se prospekt odnosi na uključenje u trgovanje nevlasničkih hartija od vrijednosti na regulisano tržište kojima će se trgovati samo na regulisanom tržištu ili na posebnom segmentu tog tržišta na kojem trguju samo profesionalni investitori, te hartije od vrijednosti se ne mogu naknadno prodavati investitorima koji nijesu profesionalni, osim ako je u skladu sa ovim zakonom prospekt sastavljen tako da je primjeren za neprofesionalne investitore.

Skraćeni prospekt

Član 56 

Prospekt sadrži i skraćeni prospekt na istom jeziku na kojem je napisan prospekt.

Skraćeni prospekt je dio prospekta u kome se ukratko i na jednostavan način navode najznačajniji podaci i rizici u vezi sa emitentom, garantom i hartijama od vrijednosti.

Skraćeni prospekt sadrži sljedeće elemente:

1) uvod, sa upozorenjima;

2) ključne informacije o emitentu;

3) ključne informacije o hartijama od vrijednosti; i

4) ključne informacije o javnoj ponudi hartija od vrijednosti i/ili uključenju u trgovanje na regulisanom tržištu.

U skraćeni prospekt naročito se unose sljedeća upozorenja:

1) da se skraćeni prospekt smatra uvodom u prospekt;

2) da svako donošenje odluke u vezi sa ulaganjem u hartije od vrijednosti investitor treba da zasniva na razmatranju prospekta kao cjeline;

3) u slučaju podnošenja tužbe koja se odnosi na informacije sadržane u prospektu, tužilac snosi sve troškove prevoda prospekta;

4) da lica koja su sačinila skraćeni prospekt odgovaraju za nastalu štetu u slučaju da skraćeni prospekt sadrži informacije koje mogu dovesti u zabludu, odnosno da je netačan ili nekonzistentan u odnosu na djelove prospekta.

Objavljivanje skraćenog prospekta nije obavezno kada se prospekt odnosi na uključivanje za trgovanje nevlasničkih hartija od vrijednosti čija pojedinačna nominalna vrijednost emisije iznosi najmanje 100.000 eura​​ i ako se tim nevlasničkim hartijama od vrijednosti trguje samo na regulisanom tržištu ili na nekom njegovom posebnom segmentu, kojem pristup imaju samo profesionalni investitori u cilju trgovanja tim hartijama od vrijednosti.

Bliži sadržaj skraćenog prospekta iz stava 3 ovog člana, utvrđuje Komisija.

Jedinstveni i podijeljeni prospekt

Član 57 

Emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu može da sastavi prospekt kao jedan dokument (u daljem tekstu: jedinstveni prospekt) ili kao više posebnih dokumenata (u daljem tekstu: podijeljeni prospekt).

Obavezni elementi podijeljenog prospekta su:

1) dokument o registraciji emisije koji sadrži informacije o emitentu;

2) obavještenje o hartijama od vrijednosti koje sadrži informacije koje se odnose na hartije od vrijednosti koje će biti javno ponuđene ili uključene za trgovanje na regulisanom tržištu; i

3) skraćeni prospekt.

Ako se prospekt sačinjava kao podijeljeni prospekt, dokument o registraciji mora da sadrži sljedeće elemente, navedene sljedećim redosljedom:

1) sadržaj;

2) faktore rizika; i

3) sve druge neophodne informacije.

O redosljedu navođenja informacija iz stava 3 tačka 3 ovog člana u dokumentu za registraciju ili obavještenju o hartijama od vrijednosti emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu sam odlučuje.

Ako se dokument o registraciji sačinjava u obliku univerzalnog dokumenta za registraciju, emitent može faktore rizika iz stava 3 tačka 2 ovog člana da uključi u prospekt, pod uslovom da se ti faktori rizika jasno navedu u posebnom dijelu.

Emitent koji posjeduje dokument o registraciji emisije odobrene od Komisije mora da sačini obavještenje o hartijama od vrijednosti i skraćeni prospekt kada su hartije od vrijednosti javno ponuđene ili su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu.

U obavještenju o hartijama od vrijednosti iz stava​​ 6​​ ovog člana, unose se podaci koji u slučaju nastanka promjena mogu biti od uticaja na procjenu investitora, ako ti podaci nijesu obezbijeđeni u skladu sa članom 77 ovog zakona.

U slučaju iz stava​​ 6​​ ovog člana, obavještenje o hartijama od vrijednosti i skraćeni prospekt moraju biti odobreni od Komisije u skladu sa čl. 70 do 78 ovog zakona.

Univerzalni dokument o registraciji u podijeljenom prospektu

Član 57a

Emitent čiji je univerzalni dokument o registraciji već odobrila Komisija ili nadležno tijelo matične države članice, mora, radi javne ponude hartija od vrijednosti ili uključenja hartija od vrijednosti na regulisano tržište, da sačini samo obavještenje o hartijama od vrijednosti i skraćeni prospekt kada se hartije od vrijednosti budu javno nudile ili uključivale u trgovanje na regulisanom tržištu.

U slučaju iz stava 1 ovog člana, obavještenje o hartijama od vrijednosti mora da sadrži i informacije koje uobičajeno sadrži univerzalni dokument o registraciji, ako je nakon posljednje ažuriranog univerzalnog dokumenta o registraciji nastupila bitna promjena ili nedavni razvoj događaja koji bi mogli da utiču na odluku investitora, osim ako je takva informacija sadržana u dopuni prospekta u skladu sa članom 77 ovog zakona.

U slučaju iz stava 1 ovog člana emitent mora da dobije posebno odobrenje Komisije za obavještenje o hartijama od vrijednosti i skraćeni prospekt, na koje se shodno primjenjuju odredbe ovog zakona kojima se uređuje odobrenje prospekta.

Kada o zahtjevu emitenta za odobrenje univerzalnog dokumenta o registraciji nije odlučeno, emitent mora da dobije odobrenje Komisije za sve dokumente koji čine podijeljeni prospekt, uključujući izmjene univerzalnog dokumenta o registraciji.

Osnovni prospekt

Član 58 

Za nevlasničke hartije od vrijednosti, uključujući varante u bilo kojem obliku, izdate prema programu ponude, prospekt se može prema izboru emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, sastojati od osnovnog prospekta koji sadrži potrebne informacije koje se odnose na emitenta i javno ponuđene hartije od vrijednosti ili one koje će biti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu.

Osnovni prospekt mora da sadrži sljedeće informacije:

1) obrazac pod nazivom "Obrazac konačnih uslova" koji je potrebno ispuniti za svaku pojedinu emisiju, u kojem se navode dostupne mogućnosti u pogledu informacija koje treba odrediti u konačnim uslovima ponude; i

2) adresu internet stranica na kojima će se objaviti konačni uslovi.

Osnovni prospekt obavezno sadrži sve informacije iz čl. 51 i 56 ovog zakona i može da sadrži konačne uslove ponude.

U slučaju nastupanja promjena informacija o emitentu i hartijama od vrijednosti koje su javno ponuđene ili se uključuju za trgovanje na regulisanom tržištu, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, dužan je da izmijeni prospekt u skladu sa članom 77 ovog zakona.

Ako osnovni prospekt ne sadrži konačne uslove ponude, emitent je dužan da te uslove učini javno dostupnim u skladu sa čl. 83 do 89 ovog zakona, dostavi Komisiji i saopšti nadležnom organu države domaćina prilikom svake javne ponude, bez odlaganja i ako je moguće prije početka javne ponude ili uključenja za trgovanje.

Konačni uslovi moraju se predstaviti u obliku zasebnog dokumenta, ili se uključuju u osnovni prospekt ili u bilo koju njegovu dopunu, i moraju se sačiniti u razumljivom obliku u kojem ih je moguće jednostavno analizirati.

Konačni uslovi, sadrže samo informacije u skladu sa članom 65 stav 1 ovog zakona i ne smiju se koristiti kao dopuna odnosno izmjena osnovnog prospekta.

Osnovni prospekt ne smije biti sačinjen kao podijeljeni prospekt.

Programom ponude iz stava 1 ovog člana, smatra se plan na osnovu kojeg se izdaju hartije od vrijednosti u tranšama ili u najmanje dva izdavanja hartija od vrijednosti iste vrste, odnosno klase u periodu od 12 mjeseci, uključujući garancije u bilo kojem obliku, slične vrste, odnosno klase.

Univerzalni dokument za registraciju

Član 58a

Svaki emitent čije su hartije od vrijednosti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili MTP-u može svake finansijske godine da sačini dokument za registraciju u obliku univerzalnog dokumenta za registraciju u kojem su opisani organizacija društva, njegovo poslovanje, finansijski položaj, zarada i očekivanja, upravljanje i struktura vlasništva.

Svaki emitent koji odluči da svake finansijske godine sačini univerzalni dokument za registraciju dostavlja ga na odobrenje Komisiji u skladu sa postupkom za odobrenje prospekta.

Nakon što Komisija tokom dvije uzastopne finansijske godine emitentu odobri univerzalni dokument za registraciju, naknadni univerzalni dokument za registraciju podnosi se Komisiji bez prethodnog odobrenja.

Ako u slučaju dobijanja odobrenja, iz stava 3 ovog člana emitent ne podnese univerzalni dokument za registraciju za jednu finansijsku godinu, gubi povlasticu podnošenja univerzalnog dokumenta za registraciju bez prethodnog odobrenja i sve naknadne univerzalne dokumente za registraciju dostavlja Komisiji na odobrenje dok se ponovo ne ispuni uslov iz stava 2 ovog člana.

Emitent u zahtjevu Komisiji navodi da li je univerzalni dokument za registraciju dostavljen radi odobrenja ili je dostavljen bez prethodnog odobrenja.

Ako emitent zahtijeva obavještenje o univerzalnom dokumentu za registraciju mora ga dostaviti na odobrenje, uključujući sve njegove izmjene koje su prethodno dostavljene.

Nakon što se odobri ili dostavi bez prethodnog odobrenja, univerzalni dokument za registraciju i njegove izmjene moraju se učiniti dostupnim javnosti bez odlaganja, u skladu sa zakonom.

Univerzalni dokument za registraciju mora biti u skladu sa zahtjevima u pogledu jezika i u tom dokumentu informacije se mogu uključivati upućivanjem.

Nakon podnošenja ili odobrenja univerzalnog dokumenta za registraciju, emitent može u svakom trenutku ažurirati informacije koje su u njemu sadržane tako što Komisiji dostavlja izmjene univerzalnog dokumenta za registraciju.

Komisija može u svakom trenutku da preispita sadržaj svakog univerzalnog dokumenta za registraciju koji je dostavljen bez prethodnog odobrenja i sadržaj svih njegovih izmjena i da provjeri potpunost, dosljednost i razumljivost informacija navedenih u univerzalnom dokumentu za registraciju i svim njegovim izmjenama.

Ako preispitivanjem utvrdi da se univerzalnim dokumentom za registraciju ne zadovoljavaju zahtjevi u pogledu potpunosti, razumljivosti i dosljednosti ili da su potrebne izmjene ili dodatne informacije, Komisija o tome obavještava emitenta.

Zahtjev za izmjenu ili dodatne informacije koje Komisija upućuje emitentu, emitent je dužan da ispuni samo u sljedećem univerzalnom dokumentu za registraciju koji se podnosi za sljedeću finansijsku godinu, osim ako emitent želi da upotrijebi univerzalni dokument za registraciju kao sastavni dio prospekta koji se podnosi na odobrenje, i u tom slučaju emitent podnosi izmjenu univerzalnog dokumenta za registraciju najkasnije prilikom podnošenja zahtjeva za odobrenje prospekta.

Ako se zahtjev Komisije odnosi na bitan propust u univerzalnom dokumentu za registraciju, bitnu grešku ili bitnu netačnost, kojom bi se vjerovatno javnost dovela u zabludu u pogledu činjenica i okolnosti koje su bitne za osnovanu procjenu emitenta, emitent podnosi izmjenu univerzalnog dokumenta za registraciju bez nepotrebnog odlaganja.

Komisija može da zatraži da emitent pripremi prečišćenu verziju izmijenjenog univerzalnog dokumenta za registraciju ako je takva prečišćena verzija potrebna kako bi se obezbijedila razumljivost informacija sadržanih u tom dokumentu, a emitent može dobrovoljno kao prilog izmjeni da uključi prečišćenu verziju svog izmijenjenog univerzalnog dokumenta za registraciju.

Odredbe st. 7 i 10 ovog člana primjenjuju se samo ako se univerzalni dokument za registraciju ne upotrebljava kao sastavni dio prospekta, a kad god se univerzalni dokument za registraciju upotrebljava kao sastavni dio prospekta, primjenjuju se odredbe o dopuni prospekta i to samo u periodu od odobrenja prospekta do konačnog zaključenja javne ponude hartija od vrijednosti ili do početka trgovanja na regulisanom tržištu, zavisno do toga što nastupi kasnije.

Emitent koji ispunjava uslove iz st. 3, 4 i 5 ovog člana ima status čestog emitenta i ostvaruje koristi od bržeg postupka odobrenja ako je:

1) prilikom podnošenja ili dostavljanja za potrebe odobrenja svakog univerzalnog dokumenta za registraciju, Komisiji dostavio pisanu potvrdu da su, prema njegovom saznanju, sve propisane informacije koje je trebalo objaviti podnesene i objavljene u skladu sa tim aktima tokom prethodnih 18 mjeseci ili tokom perioda od početka obaveze na objavu propisanih informacija, zavisno od toga što je kraće; i

2) Komisija obavila preispitivanje, a emitent je izmijenio svoj univerzalni dokument za registraciju u skladu sa st. 11 do 15 ovog člana.

Ako emitent prestane da ispunjava bilo koji od uslova navedenih u stavu 16 ovog člana, gubi status čestog emitenta.

Ako je univerzalni dokument za registraciju, koji je dostavljen Komisiji ili ga je ona odobrila, objavljen najkasnije četiri mjeseca nakon isteka finansijske godine i sadrži informacije čije se objavljivanje zahtijeva u godišnjem finansijskom izvještaju, smatra se da je emitent ispunio svoju obavezu objave godišnjeg finansijskog izvještaja.

Ako je univerzalni dokument za registraciju, koji je dostavljen Komisiji ili ga je ona odobrila, objavljen najkasnije tri mjeseca nakon isteka prvih šest mjeseci finansijske godine i sadrži informacije čije se objavljivanje zahtijeva u polugodišnjem finansijskom izvještaju, smatra se da je emitent ispunio svoju obavezu objave polugodišnjeg finansijskog izvještaja.

Prospekt EU za oporavak

Član 58b

U slučaju javne ponude akcija ili uključivanja akcija u trgovanje na regulisanom tržištu sljedeća lica mogu da odluče da sastave prospekt EU za oporavak, u skladu sa pojednostavljenim obavezama objavljivanja iz ovog člana, i to:

1) emitenti čije su akcije uključene u trgovanje na regulisanom tržištu neprekidno najmanje posljednjih 18 mjeseci i koji emituju akcije koje su zamjenjive sa postojećim akcijama koje su već emitovane;

2) emitenti čijim se akcijama već trguje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava neprekidno najmanje posljednjih 18 mjeseci, pod uslovom da je objavljen prospekt za ponudu tih akcija, i koji emituju akcije koje su zamjenjive sa prethodno emitovanim postojećim akcijama; i

3) ponuđači akcija koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava neprekidno najmanje posljednjih 18 mjeseci.

Emitenti mogu da sačine prospekt EU za oporavak samo pod uslovom da broj akcija koje namjeravaju da ponude, zajedno sa brojem akcija koje su već ponuđene preko prospekta EU za oporavak tokom perioda od 12 mjeseci, ako ih ima, ne predstavlja više od 150% broja akcija koje su već uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava, zavisno od slučaja, na datum odobrenja prospekta EU za oporavak.

Period od 12 mjeseci iz stava 2 ovog člana započinje na datum odobrenja prospekta EU za oporavak.

Izuzetno od člana 59 ovog zakona i ne dovodeći u pitanje mogućnost isključivanja informacija iz člana 64 stav 1 ovog zakona, prospekt EU za oporavak sadrži relevantne informacije u skraćenom obliku koje su potrebne kako bi investitori razumjeli:

1) očekivanja i finansijske rezultate emitenta i značajne promjene u finansijskom i poslovnom položaju emitenta koje su nastale nakon završetka posljednje finansijske​​ godine, ako ih je bilo, kao i njegovu finansijsku i nefinansijsku dugoročnu poslovnu strategiju i ciljeve; i

2) ključne informacije o akcijama, što uključuje prava povezana sa tim akcijama i bilo kakva ograničenja tih prava, razlozima i uticaju emisije na emitenta, uključujući uticaj na cjelokupnu strukturu kapitala emitenta, kao i o objavi o kapitalizaciji i zaduženosti, izjavi o obrtnom kapitalu i o upotrebi sredstava.

Informacije sadržane u prospektu EU za oporavak moraju da budu napisane i predstavljene u razumljivom i sažetom obliku u kojem ih je moguće jednostavno analizirati i moraju omogućiti investitorima, a posebno malim investitorima, da donesu utemeljenu odluku o ulaganju, uzimajući u obzir propisane informacije koje su već javno objavljene, ako je to primjenjivo, u skladu sa zakonom.

Bliži sadržaj i način sačinjavanja prospekta EU za oporavak, propisuje Komisija.

Prospekt EU za rast

Član 58c

Prospekt EU za rast mogu da sačine lica u skladu sa srazmjernim obavezama objavljivanja iz stava 2 ovog člana u slučaju javne ponude hartija od vrijednosti, pod uslovom da nemaju hartije od vrijednosti koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu, i to:

1) mala i srednja privredna društva;

2) emitenti, osim malih i srednjih privrednih društava, čijim se hartijama od vrijednosti trguje ili će se trgovati na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava, pod uslovom da su ti emitenti imali prosječnu tržišnu kapitalizaciju manju od 500.000.000 eura na osnovu kotacija na kraju godine za prethodne tri kalendarske godine;

3) emitenti, osim emitenta iz tač. 1 i 2 ovog stava, ako ukupna vrijednost javne ponude hartija od vrijednosti u periodu od 12 mjeseci nije veća od 20.000.000 eura i pod uslovom da takvi emitenti nemaju hartija od vrijednosti kojima se trguje na MTP-u i prosječni broj njihovih zaposlenih tokom prethodne finansijske godine nije prelazio 499;

4) emitenti osim malih i srednjih privrednih društava, koji javno nude akcije istovremeno kada traže uključivanje tih akcija u trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava, pod uslovom da takvi emitenti nemaju akcije koje su već uključene u trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava i da je ukupna vrijednost sljedećeg manja od 200.000.000 eura:

a) konačne ponuđene cijene ili najviše cijene iz člana 65 stav 1 tačka 1 podtačka a ovog zakona; i

b) ukupnog broja akcija emitovanih odmah nakon javne ponude akcija, izračunatog ili na osnovu količine javno ponuđenih akcija ili u slučaju iz člana 65 stav 1 tačka 1 podtačka a ovog zakona, na osnovu najveće količine javno ponuđenih akcija; i

5) ponuđači hartija od vrijednosti koje su emitenti iz tač. 1 i 2 ovog stava.

Prospekt EU za rast u skladu sa srazmjernim obavezama objavljivanja je dokument standardizovanog oblika, pisan razumljivim jezikom, koji emitenti mogu jednostavno da sačine.

Prospekt EU za rast se sastoji od posebnog skraćenog prospekta, posebnog dokumenta za registraciju i posebnog obavještenja o hartijama od vrijednosti.

Informacije u prospektu EU za rast moraju se predstaviti standardizovanim redosljedom.

Bliži sadržaj prospekta EU za rast utvrđuje Komisija.

Pojednostavljene obaveze objavljivanja za sekundarna izdanja

Član 58č

Pojednostavljen prospekt u skladu sa pojednostavljenim obavezama objavljivanja za sekundarna izdanja u slučaju javne ponude hartija od vrijednosti ili uključenja hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu mogu da sačine:

1) emitenti čije su hartije od vrijednosti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava neprekidno najmanje posljednjih 18 mjeseci i koji emituju hartije od vrijednosti koje su zamjenjive sa postojećim hartijama od vrijednosti koje su već emitovane;

2) emitenti čije su hartije od vrijednosti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava neprekidno najmanje posljednjih 18 mjeseci i koji emituju nevlasničke hartije od vrijednosti ili hartije od vrijednosti kojima se daje pristup vlasničkim hartijama od vrijednosti koje su zamjenjive postojećim vlasničkim hartijama od vrijednosti emitenta koji su već uključeni u trgovanje;

3) ponuđači hartija od vrijednosti koji su uključeni u trgovanje na regulisanom tržištu ili rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava neprekidno najmanje posljednjih 18 mjeseci; i

4) emitenti čije su hartije od vrijednosti javno ponuđene i uključene u trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava neprekidno najmanje dvije godine i koji tokom cijelog perioda uključenja u trgovanje u potpunosti ispunjavaju obaveze u vezi sa izvještavanjem i objavljivanjem i koji traže uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu hartija od vrijednosti koji su zamjenjivi postojećim prethodno emitovanim hartijama od vrijednosti.

Pojednostavljeni prospekt sastoji se od skraćenog prospekta i posebnog dokumenta za registraciju koji mogu upotrebljavati lica iz stava 1 tač. 1, 2 i 3 ovog člana i posebnog obavještenja o hartijama od vrijednosti, koje mogu da upotrebljavaju emitenti iz st. 1 tač. 1 i 3 ovog člana.

Bliži sadržaj pojednostavljenog prospekta za sekundarna izdanja propisuje Komisija.

Bitne informacije sadržane u prospektu ​​ 

Član 59 

Emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu dužan je da u prospekt uključi bitne informacije koje pored upozorenja iz člana 56 stav 4 tačka 2 ovog zakona, obuhvataju potrebne informacije koje su neophodne investitoru kako bi izvršio procjenu:

1) imovine i obaveza, dobiti i gubitaka, finansijskog položaja i očekivanja emitenta i bilo kojeg jemca;

2) prava povezanih sa hartijama od vrijednosti; i

3) razloga emisije i efekata na emitenta.

Informacije koje sadrži prospekt zavise od:

1) karakteristika emitenta;

2) vrste hartija od vijednosti;

3) okolnosti emitenta; i

4) prema potrebi, da li će se nevlasničkim hartijama od vrijednosti čija pojedinačna nominalna vrijednost iznosi najmanje 100.000 eura trgovati samo na regulisanom tržištu, ili na nekom njegovom posebnom segmentu, kojem samo kvalifikovani investitori imaju pristup za svrhe trgovanja hartijama od vrijednosti.

Odgovornost za sadržaj prospekta

Član 60 

Za tačnost i potpunost podataka i informacija sadržanih u prospektu odgovorni su:

1) emitent, izvršni direktor i članovi odbora direktora emitenta, osim ukoliko su izvršni direktor i članovi odbora direktora glasali protiv odluke o javnoj ponudi;

2) ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu;

3) garant u vezi sa izdavanjem hartija od vrijednosti;

4) investiciono društvo koje pruža usluge pokrovitelja ili agenta u vezi sa javnom ponudom;

5) nezavisni revizor emitenta, u vezi sa finansijskim izvještajima koji su uključeni u prospekt, a obuhvaćeni su izvještajem o reviziji; ili

6) drugo lice koje preuzme odgovornost za tačnost i potpunost informacija u dijelu prospekta za koji je preuzelo odgovornost, isključivo u vezi sa tim podacima.

U prospektu se navode ime i prezime, odnosno naziv i sjedište lica koja su odgovorna za tačnost i potpunost informacija u prospektu, kao i izjave tih lica da su, prema njihovim saznanjima, informacije u prospektu u skladu sa stvarnim činjenicama i da nijesu izostavljene informacije koje bi mogle da utiču na istinitost i potpunost prospekta.

Lice koje je sačinilo skraćeni prospekt​​ ili posebni skraćeni prospekt EU za rast,​​ odnosno njegov prevod odgovara samo za štetu nastalu zbog toga što skraćeni prospekt:

1) dovodi u zabludu;

2) je netačan;

3) nije u skladu sa drugim djelovima prospekta​​ i nedosljedan je kada se čita zajedno sa drugim djelovima prospekta; ili

4) ne obezbjeđuje, zajedno sa drugim djelovima prospekta, bitne informacije koje pomažu investitoru u razmatranju odluke o ulaganju u hartije od vrijednosti.

Lica iz stava 1 ovog člana odgovorna su za informacije sadržane u dokumentu za registraciju ili u univerzalnom dokumentu za registraciju, samo kada je dokument za registraciju ili univerzalni dokument za registraciju upotrijebljen kao sastavni dio odobrenog prospekta.

U skraćenom prospektu navodi se jasno upozorenje o odgovornosti iz stava 3 ovog člana.

Komisija nije odgovorna za istinitost i cjelovitost podataka iz odobrenog prospekta, odnosno skraćenog prospekta za javnu ponudu ili uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu.

Upućivanje na dokumente

Član 61 

U prospektu se može izvršiti upućivanje na informacije ili podatke sadržane u jednom ili više dokumenata objavljenih​​ elektronskim putem prije ili istovremeno sa prospektom,​​ sačinjene u skladu sa članom 68 ovog zakona koje je odobrila Komisija ili su Komisiji bili dostavljeni u skladu sa odredbama ovog zakona.

Odredba stava 1 ovog člana, odnosi se i na podatke i informacije sadržane u dokumentu koji je odobrio nadležni organ matične države članice.

U slučaju iz st. 1 i 2 ovog člana, prospekt obavezno sadrži najnovije podatke i informacije i spisak svih dokumenata u kojima su sadržani ti podaci i informacije, sa jasnom naznakom u kom dijelu pojedinog dokumenta se nalazi određeni podatak ili informacija.

U skraćenom prospektu ne smije se upućivati na druge dokumente,​​ niti na druge djelove prospekta.

Prilikom uključivanja informacija upućivanjem emitenti, ponuđači ili lica koja traže uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu obezbjeđuju dostupnost informacija, odnosno u prospektu se navodi spisak međusobnog upućivanja na informacije kako bi se investitorima omogućilo da jednostavno utvrde specifične informacije i veza na sva dokumenta u kojima su sadržane informacije koje su uključene upućivanjem.

Uz prvi predlog prospekta koji se podnosi Komisiji, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu u elektronskom obliku koji se može pretraživati dostavlja, ako je to moguće, sve informacije koje su upućivanjem uključene u prospekt, osim ako je te informacije već odobrila Komisija ili su podnijete Komisiji.

Bliži uslovi za određivanje informacija koje se mogu unijeti u prospekt upućivanjem propisuje Komisija.

Matična država članica

Član 62

Matična država članica, iz čl. 63 do 93 ovog zakona je država članica:

1) u kojoj emitent ima sjedište, ili u kojoj su hartije od vrijednosti prihvaćene za trgovanje na regulisanom tržištu, ili su javno ponuđene po izboru emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu, za sve emisije nevlasničkih hartija od vrijednosti čija pojedinačna nominalna vrijednost iznosi najmanje 1.000 eura ili približno 1.000 eura ako valuta nije euro, kao i za emisije nevlasničkih hartija od vrijednosti koje daju pravo sticanja bilo koje prenosive hartije od vrijednosti ili novčanog iznosa kao posljedica njihove konverzije ili sticanja na osnovu prava iz tih hartija od vrijednosti, ako emitent nevlasničkih hartija od vrijednosti nije emitent osnovnih hartija od vrijednosti ili emitent koji pripada grupi drugog emitenta;

2) u kojoj emitent ima sjedište - za sve emitente hartija od vrijednosti iz Evropske unije koji nijesu obuhvaćeni tačkom 1 ovog stava;

3) u kojoj su hartije od vrijednosti prvi put javno ponuđene poslije 31. decembra 2003. godine, ili se zahtjev za uključivanje hartija od vrijednosti na regulisanom tržištu podnosi prvi put, po izboru emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje za sve emitente hartija od vrijednosti zastupljene u trećoj državi, koje nijesu obuhvaćene tačkom 1 ovog stava.

Emitent iz stava 1 tačka 3 ovog člana, može da izvrši promjenu matične države domaćina ako nije određena po njegovom izboru.

Država članica domaćin

Član 63

Država članica domaćin iz čl. 68, 81, 82 i 94 do 124 ovog zakona, je država koja nije matična država članica, u kojoj je data javna ponuda ili podnijet zahtjev za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu.

Isključivanje informacija iz prospekta

Član 64

Komisija može da odobri, na zahtjev emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu, isključivanje određenih informacija i podataka koje prospekt mora da sadrži, ako smatra da:

1) bi objavljivanje tih informacija i podataka bilo u suprotnosti sa javnim interesom;

2) bi objavljivanje tih informacija i podataka ozbiljno štetilo emitentu, pod uslovom da isključivanje informacija i podataka ne dovede javnost u zabludu u pogledu činjenica i okolnosti bitnih za objektivnu procjenu emitenta, ponuđača ili garanta i prava povezanih sa hartijama od vrijednosti na koje se prospekt odnosi;

3) su informacije i podaci od značaja samo za posebnu ponudu ili uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu i ne utiču na procjenu finansijskog položaja emitenta, ponuđača ili garanta.

Komisija je dužna da o zahtjevu iz stava 1 ovog člana, odluči u roku od sedam radnih dana, od dana prijema zahtjeva.

Bliže kriterijume, način dostavljanja dokumentacije i utvrđivanje ispunjenosti uslova za isključivanje podataka iz prospekta, propisuje Komisija.

Isključivanje informacija o cijeni i količini hartija od vrijednosti

Član 65 

Ako konačna cijena ponude i količina hartija od vrijednosti koje će biti javno ponuđene ne mogu da budu uključene u prospekt, emitent odnosno ponuđač je dužan da:

1) u prospektu navede:

a) najvišu cijenu i/ili najveću količinu hartija od vrijednosti ako su dostupne; ili

b) metode procjene i kriterijume i/ili uslove u skladu sa kojima treba da se odredi konačna ponuđena cijena, i objašnjenje svih korišćenih metoda procjene; ili

2) obezbijedi povlačenje prihvatanja ponude za kupovinu ili upis hartija od vrijednosti u roku od najmanje dva radna dana, od dana objavljivanja konačne cijene ponude i količine hartija od vrijednosti koje će biti javno ponuđene.

Emitent, odnosno ponuđač je dužan da bez odlaganja, dostavi Komisiji informacije o konačnoj cijeni ponude i količini hartija od vrijednosti i da ih objavi na način na koji je objavljen prospekt.

Isključivanje neodgovarajućih informacija

Član 66

Kada određene informacije koje u skladu sa ovim zakonom moraju da budu uključene u prospekt, nijesu primjerene oblasti poslovanja emitenta, njegovom organizacionom obliku ili hartijama od vrijednosti na koje se prospekt odnosi, u prospekt se umjesto propisanih informacija unose informacije ekvivalentne tim informacijama.

Isključivanje informacija koje se odnose na garanta

Član 67

Kada za hartije od vrijednosti garantuje Crna Gora ili država članica, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, može da isključi informacije u vezi sa tim garantom u toku sačinjavanja prospekta.

Jezik prospekta

Član 68

Kada se podnosi zahtjev za javnu ponudu ili za uključenje hartija od vrijednosti za trgovanje na regulisanom tržištu, prospekt se sačinjava na crnogorskom jeziku.

Ako je Crna Gora matična država emitenta, a hartije od vrijednosti su javno ponuđene u jednoj ili više država članica, ili se zahtjev za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu odnosi samo na regulisano tržište u državi članici, prospekt mora biti sačinjen na jeziku određenom od nadležnih organa tih država članica ili na jeziku koji se uobičajeno koristi u oblasti međunarodnih finansija, prema izboru emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu.

U slučaju iz stava 2 ovog člana, emitent, ponuđač ili podnosilac zahtjeva za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu dužan je da u postupku odlučivanja Komisije o odobravanju prospekta, sačini prospekt na crnogorskom jeziku i/ili na jeziku koji je uobičajen u oblasti međunarodnih finansija, prema izboru emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu.

Ako je Crna Gora matična država emitenta, a hartije od vrijednosti su javno ponuđene ili se zahtjev za uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu odnosi na regulisano tržište u Crnoj Gori i u državi članici, emitent, ponuđač ili podnosilac zahtjeva za uključivanje dužan je da sačini i objavi prospekt na crnogorskom jeziku, kao i na jeziku koje odrede nadležni organi te države članice ili na jeziku koji se uobičajeno koristi u oblasti međunarodnih finansija prema izboru emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje u trgovanje.

Ako je Crna Gora država domaćin, a prospekt nije sačinjen na crnogorskom jeziku, emitent, ponuđač ili podnosilac zahtjeva za uključenje u trgovanje hartijama od vrijednosti dužan je da Komisiji dostavi prevod skraćenog prospekta na crnogorskom jeziku.

Ako su predmet zahtjeva za uključivanje u trgovanje hartijama od vrijednosti na regulisanom tržištu u jednoj ili više država članica, nevlasničke hartije od vrijednosti pojedinačne nominalne vrijednosti najmanje 100.000 eura, emitent, ponuđač ili podnosilac zahtjeva za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu dužan je da sačini prospekt na jeziku određenom od nadležnih organa matične države članice i države članice domaćina, ili na jeziku uobičajenom u oblasti međunarodnih finansija, po svom izboru.

Ako u slučaju iz stava 6 ovog člana prospekt nije sačinjen na crnogorskom jeziku, emitent, ponuđač ili podnosilac zahtjeva za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu u Crnoj Gori dužan je da sačini skraćeni prospekt na crnogorskom jeziku.

Važenje prospekta i djelova prospekta

Član 69 

Prospekt za javnu ponudu ili uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu važi 12 mjeseci od dana njegovog odobravanja, pod uslovom da je, po potrebi, dopunjen informacijama o emitentu i hartijama od vrijednosti u skladu sa članom 77 ovog zakona.

Odobreni prospekt mora da sadrži istaknuto upozorenje u kojem se navodi kada ističe rok važenja prospekta kao i da se obaveza dopune prospekta u slučaju značajnih novih činjenica, bitnih grešaka ili bitnih netačnosti ne primjenjuje nakon isteka važnosti prospekta.

Dokument o registraciji kao dio podijeljenog prospekta koji je odobrila Komisija važi 12 mjeseci od dana njegovog odobravanja.

Dokument o registraciji koji je obnovljen u skladu sa članom 57 st. 6 i 7 i članom 85 ovog zakona, uz koji je priloženo obavještenje o hartijama od vrijednosti i skraćeni prospekt smatra se važećim prospektom.

Univerzalni dokument za registraciju valjan je u cilju upotrebe kao sastavnog dijela prospekta 12 mjeseci nakon njegovog odobrenja ili njegovog dostavljanja, u skladu sa članom 58a ovog zakona.

Kod nevlasničkih hartija od vrijednosti iz člana 58 stav 1 ovog zakona, ranije podneseni osnovni prospekt važi 12 mjeseci od dana njegovog odobravanja.

Hartije od vrijednosti koje se izdaju u kontinuitetu ili periodično smatraju se dužničkim hartijama od vrijednosti istog emitenta, emitovanim u kontinuitetu ili kao najmanje dvije odvojene emisije hartija od vrijednosti iste vrste i/ili klase.

Zahtjev za odobravanje prospekta

Član 70

Zahtjev za odobravanje prospekta radi javne ponude emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu podnosi Komisiji.

Uz zahtjev za odobravanje prospekta podnosilac zahtjeva dostavlja:

1) odluku nadležnog organa podnosioca zahtjeva o izdavanju ili o uključenju hartija od vrijednosti za trgovanje sa svim dodatnim informacijama koje se dostavljaju regulisanom tržištu;

2) prospekt koje se sastoji od jednog ili više dokumenata;

3) akt o osnivanju i statut podnosioca zahtjeva;

4) drugu dokumentaciju koju propiše Komisija.

Sadržaj zahtjeva i dokumentaciju koja se prilaže uz zahtjev iz st. 1 i 2 ovog člana, propisuje Komisija.

Rok za odobravanje prospekta

Član 71 

Komisija je dužna da o zahtjevu za odobravanje prospekta odluči u roku od deset radnih dana od dana podnošenja zahtjeva.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, kada emitent prvi put upućuje javnu ponudu ili podnosi zahtjev za uključivanje hartija od vrijednosti za trgovanje na regulisanom tržištu, Komisija je dužna da o zahtjevu odluči u roku od 20 radnih dana od dana podnošenja zahtjeva.

O zahtjevu za odobravanje prospekta EU za oporavak Komisija odlučuje u roku od sedam radnih dana, a emitent obavještava Komisiju najmanje pet radnih dana prije dana propisanog za podnošenje zahtjeva za odobrenje.

Rok za odlučivanje po zahtjevu za odobravanje prospekta počinje da teče prvog radnog dana od dana prijema zahtjeva, odnosno prvog radnog dana nakon postupanja u skladu sa obavještenjem iz člana 76 stav 3 ovog zakona.

Ako Komisija ne odluči po zahtjevu za odobravanje prospekta u roku iz st. 1, 2 i 4 ovog člana, smatraće se da zahtjev nije odobren.

Ako Komisija utvrdi da su dokumenti dostavljeni uz zahtjev nepotpuni ili su potrebne dodatne informacije, rok za odlučivanje počinje da teče od dana dostavljanja potpune dokumentacije od strane emitenta.

U slučaju iz stava​​ 6​​ ovog člana, Komisija će u roku od deset radnih dana od dana prijema zahtjeva obavijestiti emitenta da su dokumenta nepotpuna, odnosno da treba dostaviti dodatne informacije.

Rok za odobravanje prospekta emitentu iz člana 58a stav 2 ovog zakona je pet radnih dana za podijeljeni prospekt.

Emitent iz člana 58a stav 2 ovog zakona obavještava Komisiju najmanje pet radnih dana prije dana propisanog za podnošenje zahtjeva za odobrenje.

Odobravanje prospekta

Član 72

Prospekt za hartije od vrijednosti koje će biti ponuđene javnosti ili uključene na regulisano tržište Komisija odobrava rješenjem.

Komisija donosi rješenje o odobravanju prospekta za hartije od vrijednosti emitenta za koje je Crna Gora matična država članica, u skladu sa članom 62 stav 1 ovog zakona.

Komisija će donijeti rješenje iz st. 1 i 2 ovog člana ako:

1) prospekt sadrži neophodne informacije iz čl. 51 i 56 ovog zakona; i

2) su ispunjeni uslovi iz čl. 50 do 71 i čl. 73 do 93 ovog zakona.

Komisija će odobriti prospekt kada utvrdi da su informacije sadržane u prospektu i dokumentacija dostavljena uz zahtjev potpuni i u skladu sa ovim zakonom.

Odlučivanje po zahtjevu za odobravanje prospekta

Član 73 

Prilikom odlučivanja o zahtjevu za odobravanje prospekta Komisija u postupku odobravanja provjerava potpunost, dosljednost i razumljivost informacija sadržanih u prospektu.

Rješenje o odobravanju ili odbijanju prospekta Komisija dostavlja podnosiocu zahtjeva.

Komisija je dužna da istovremeno sa obavještavanjem podnosioca zahtjeva o odobravanju prospekta obavijesti ESMA-u i dostavi kopiju prospekta i pripadajuće dokumentacije, najkasnije do kraja prvog radnog dana nakon što je o odobrenju obaviješten emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu.

Odbijanje zahtjeva za odobravanje prospekta

Član 74 

Komisija će odbiti zahtjev za odobravanje prospekta ako:

1) je zahtjev podnijelo neovlašćeno lice;

2) je zahtjev nepotpun, nedosljedan i nerazumljiv,​​ odnosno prospekt ili informacije dostavljene uz prospekt ne ispunjavaju zahtjeve utvrđene ovim zakonom, a podnosilac nije dopunio zahtjev, odnosno otklonio nedostatke u ostavljenom roku;

3) nije pribavljena saglasnost nadležnog organa u skladu sa zakonom;

4) nije pribavljena potvrda da je regulisano tržište spremno da uključi hartije od vrijednosti u trgovanje;

5) prospekt sadrži informacije koje su netačne ili nepotpune, dovode u zabludu ili su isključene bitne činjenice koje za posljedicu imaju pogrešno, netačno ili obmanjujuće informisanje investitora, a podnosilac zahtjeva nije u ostavljenom roku otklonio te nedostatke;

6) Podnosilac zahtjeva je emitent koji nije postupio u skladu sa mjerama Komisije izrečenim u postupku nadzora;

7) podaci iz prospekta nijesu u skladu sa odlukom emitenta o izdavanju hartija od vrijednosti, njihovom uključivanju u trgovanje ili nijesu u saglasnosti sa drugim podacima koje je potrebno dostaviti uz zahtjev;

8) se prospekt odnosi na javnu ponudu hartija od vrijednosti, a odluka nadležnog organa emitenta o izdavanju hartija od vrijednosti je ništava ili stavljena van snage;

9) je nad emitentom pokrenut postupak stečaja;

10) nije plaćena naknada za izdavanje odobrenja, utvrđena ovim zakonom; i

11) je utvrđeno nepostupanje u skladu sa zakonom i u drugim slučajevima.

Dopuna i dostavljanje informacija

Član 75 

Ako Komisija tokom preispitivanja predloga prospekta utvrdi da se predlogom prospekta ne ispunjavaju standardi u pogledu potpunosti, razumljivosti i dosljednosti i da su potrebne izmjene i dodatne informacije, Komisija o tome obavještava emitenta.

Komisija je dužna da u zahtjevu za izmjenu ili dopunu dokumentacije jasno naznači sve promjene i/ili dodatne informacije koje su potrebne.

U postupku odobravanja prospekta Komisija može da naloži:

1) emitentu, ponuđaču ili licu koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, da uključi u prospekt dodatne informacije, potrebne radi zaštite investitora;

2) emitentu, ponuđaču ili licu koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu i licu koje ih kontroliše ili koje kontrolišu ta lica, da dostave određene informacije i dokumente;

3) revizoru i menadžeru emitenta, ponuđaču ili licu koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, kao i finansijskom posredniku kojem je povjereno sprovođenje javne ponude ili uključivanje u trgovanje, da dostavi određene informacije i dokumente.

Ako emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu ne može ili ne želi da izvrši zahtijevane izmjene, i/ili da pruži dodatne informacije koje je Komisija zahtijevala u skladu sa st. 1, 2 i 3 ovog člana, Komisija je ovlašćena da odbije izdavanje odobrenja i okonča postupak preispitivanja.

Povjeravanje odobravanja prospekta

Član 76​​ 

Komisija može da, zbog prirode emitenta i ponuđenih hartija od vrijednosti ili specifičnosti javne ponude, odobravanje prospekta ili dodatka prospektu povjeri nadležnom organu države članice, pod uslovom da prethodno obavijesti i dobije saglasnost ESMA-e.

Komisija može da odluči o odobravanju prospekta za čije odobravanje je nadležan organ države članice, uz saglasnost tog organa.

Komisija obavještava podnosioca zahtjeva za odobravanje prospekta o nadležnom organu koji će odlučivati po zahtjevu, iz st. 1 i 2 ovog člana, u roku od tri radna dana od dana dobijanja saglasnosti ESMA-e, odnosno saglasnosti nadležnog organa države članice.

Datumom podnošenja zahtjeva za odobravanje prospekta smatra se datum obavještavanja podnosioca zahtjeva u skladu sa stavom 3 ovog člana.

Nakon okončanja povjeravanja odobrenja nadležni organ druge države članice kojem je preneseno odobrenje prospekta smatra se nadležnim organom države članice za taj prospekt.

Dopuna prospekta

Član 77 

Ako u periodu od odobravanja prospekta do zatvaranja ponude ili do početka trgovanja na regulisanom tržištu nastupe nove činjenice ili se utvrdi da je prospekt izdat na osnovu netačnih ili nepotpunih podataka ili informacija koje mogu biti od uticaja na procjenu hartija od vrijednosti, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu, dužan je da dopuni prospekt tačnim i potpunim informacijama.

Lice iz stava 1 ovog člana, dužno je da Komisiji dostavi zahtjev za odobravanje dopune prospekta bez odlaganja od nastupanja ili saznanja za nove okolnosti ili nepravilnosti sadržane u prospektu.

Komisija odlučuje o zahtjevu za odobravanje dopune prospekta u skladu sa članom 73 ovog zakona, u roku od pet radnih dana od dana podnošenja zahtjeva.

Dopuna prospekta se objavljuje na način na koji je objavljen i prospekt.

Odredbe st. 1, 2 i 3 ovog člana, primjenjuju se i na skraćeni prospekt, ako je potrebno s obzirom na sadržaj dopune prospekta.

Odobravanje dopune prospekta od nadležnog organa matične države članice emitenta

Član 78

Zahtjev za odobravanje dopune prospekta podnosi se nadležnom organu matične države članice emitenta, ako Crna Gora nije matična država članica emitenta.

U slučaju iz stava 1 ovog člana, smatra se da je dopunu prospekta odobrila Komisija.

Pravo na odustanak od kupovine ili upisa

Član 79 

Ako se prospekt odnosi na javnu ponudu hartija od vrijednosti, investitori koji su pristali da kupe ili upišu hartije od vrijednosti prije nego što je dopuna prospekta objavljena, imaju pravo da odustanu od kupovine ili upisa hartija od vrijednosti u roku od dva radna dana nakon obavještenja o dopuni prospekta, pod uslovom da je značajna nova činjenica ili bitna netačnost iz člana 77 stav 1 ovog zakona nastala ili je primijećena prije zaključenja perioda ponude ili prije prenosa hartija od vrijednosti, zavisno od toga što nastane ranije.

Emitent ili ponuđač mogu da produže rok iz stava 1 ovog člana.

Rok iz stava 1 ovog člana i datum prestanka prava na odustanak navode se u dopuni prospekta.

Dopuna prospekta sadrži izričitu izjavu o pravu na odustanak, u kojoj se jasno navodi:

1) da se pravo na odustanak odobrava samo onim investitorima koji su pristali da kupe ili upišu hartije od vrijednosti prije nego što je dopuna objavljena i ako hartije od vrijednosti investitorima još nijesu bile dostavljene u trenutku nastanka ili kad je primijećena značajna nova činjenica, bitna greška ili bitna netačnost;

2) period u kojem investitori mogu da ostvare pravo na odustanak; i

3) sa kim investitori mogu da stupe u kontakt ako žele da ostvare pravo na odustanak.

U slučaju iz stava 1 ovog člana sačinjava se samo jedna dopuna i odobrava ako se značajna nova činjenica ili bitna netačnost odnosi samo na informacije sadržane u dokumentu za registraciju ili univerzalnom dokumentu za registraciju i ako se taj dokument za registraciju ili univerzalni dokument za registraciju istovremeno upotrebljava kao sastavni dio nekoliko prospekata, pri čemu se u dopuni navode svi prospekti na koje se odnosi.

Bliže uslove u kojima je zbog određene značajne nove činjenice ili bitne netačnosti u pogledu informacija iz prospekta potrebno objaviti dopunu prospekta propisuje Komisija.

Prospekt odobren u drugoj državi članici

Član 80

Prospekt i dopuna prospekta odobreni od nadležnog organa matične države članice mogu da se koriste za javnu ponudu ili prihvatanje za trgovanje u Crnoj Gori, pod uslovom da je nadležni organ te matične države članice dostavio Komisiji:

1) potvrdu o odobravanju prospekta;

2) kopiju prospekta koji je odobrio nadležni organ matične države članice; i

3) prevod skraćenog prospekta na crnogorski jezik.

Potvrda o odobravanju prospekta iz stava 1 tačka 1 ovog člana, smatra se valjanom, ako sadrži napomenu da je prospekt odobren od nadležnog organa iz stava 1 ovog člana, i ako propisane informacije nijesu uključene u prospekt, napomenu da je nadležni organ odobrio njihovo isključivanje sa razlozima za isključivanje.

Odobreni prospekt sa dopunama iz stava 1 ovog člana, sa adresom internet stranice nadležnog organa matične države članice, emitenta ili regulisanog tržišta na kojoj se nalaze ti dokumenti, Komisija objavljuje na svojoj internet stranici i čuva u roku od 12 mjeseci od dana njihovog objavljivanja.

Ako Komisija sazna za nove okolnosti ili nepravilnost informacija uključenih u prospekt koje mogu biti od uticaja na procjenu hartija od vrijednosti, obavijestiće nadležni organ matične države članice o potrebi dopune prospekta.

Kada Komisija utvrdi da su emitent ili finansijska institucija počinili nepravilnost ili da je emitent prekršio svoje obaveze u postupku uključivanja hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu, dokaze o tome dostaviće nadležnom organu matične države članice i ESMA-i.

Ako preduzete mjere nijesu odgovarajuće ili nadležni organ matične države članice propusti da preduzme mjere, a emitent ili finansijska institucija iz stava 5 ovog člana, nastavi sa kršenjem odredaba ovog zakona i drugih propisa, Komisija će, nakon obavještavanja nadležnog organa matične države članice i ESMA-e, preduzeti odgovarajuće mjere radi zaštite investitora.

Prospekti odobreni u Crnoj Gori

Član 81

Kada je Crna Gora matična država članica, Komisija će, na zahtjev emitenta, ponuđača ili lica koje zahtijeva uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu u državi članici dostaviti nadležnom organu države članice domaćina:

1) rješenje o odobravanju prospekta;

2) kopiju prospekta i dopune prospekta; i

3) prevod skraćenog prospekta na jeziku koji zahtijeva nadležni organ države članice domaćina.

Komisija će nadležnom organu države članice domaćina dostaviti dokumente i informacije iz stava 1 ovog člana, u roku od tri radna dana od dana podnošenja zahtjeva, ukoliko je prospekt odobren prije dana podnošenja ovog zahtjeva, odnosno u roku od jednog radnog dana od dana odobravanja prospekta, ako je zahtjev podnijet istovremeno sa zahtjevom za odobravanje prospekta.

U slučaju iz stava 2 ovog člana Komisija će obavijestiti ESMA-u o izdavanju potvrde o odobravanju prospekta, kao i licu koje je podnijelo zahtjev iz stava 1 ovog člana.

Komisija će sprovesti mjere iz čl. 76, 91 i 92 ovog zakona, ako je nadležni organ države članice domaćina obavijesti da je emitent ili finansijska institucija zadužena za javnu ponudu, počinila nepravilnosti ili prekršila obaveze uključivanjem hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu i obavijestiće taj organ o preduzetim mjerama.

Emitenti sa sjedištem u trećim državama

Član 82

Ako je Crna Gora matična država, Komisija će emitentu sa sjedištem u trećoj državi odobriti prospekt za javnu ponudu sačinjen u skladu sa propisima te države, pod uslovom da:

1) je prospekt sačinjen u skladu sa međunarodnim standardima koje su utvrdile međunarodne organizacije komisija za hartije od vrijednosti, uključujući standarde Međunarodne organizacije komisija za hartije od vrijednosti (IOSCO) u vezi sa objavljivanjem informacija; i

2) su zahtjevi za informacijama, uključujući informacije finansijske prirode, ekvivalentni zahtjevima iz čl. 50 do 81 i čl. 83 do 93 ovog zakona.

Kada je Crna Gora država članica domaćin emitenta koji ima sjedište u trećoj državi, na javnu ponudu hartija od vrijednosti ili uključenja u trgovanje na regulisanom tržištu u Crnoj Gori, shodno se primjenjuju odredbe čl. 68, 80 i 81 ovog zakona.

U slučaju iz stava 2 ovog člana, emitent odnosno ponuđač koji vrši javnu ponudu hartija od vrijednosti u Crnoj Gori ili podnosi zahtjev za uključivanje hartija od vrijednosti na regulisanom tržištu u Crnoj Gori, dužan je da sve aktivnosti u vezi sa javnom ponudom ili uključivanjem hartija od vrijednosti na regulisanom tržištu, sprovodi preko investicionih društava, koja su u skladu sa ovim zakonom ovlašćena za pružanje investicionih usluga.

Dostavljanje i objavljivanje prospekta

Član 83

Emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu dužno je da odobreni prospekt dostavi Komisiji u elektronskom obliku, objavi prospekt u skladu sa članom 84 ovog zakona i da nakon objavljivanja, obavijesti Komisiju o načinu objavljivanja prospekta, najkasnije do početka ponude, odnosno do uključivanja hartija od vrijednosti na regulisano tržište.

Komisija će ESMA-i učiniti dostupnim objavljeni prospekt iz stava 1 ovog člana.

Emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu dužno je da prospekt objavi, odnosno dostavi u skladu sa stavom 1 ovog člana, najkasnije šest radnih dana prije isteka roka za prihvatanje ponude, ako se prospekt odnosi na prvu javnu ponudu akcija koje nijesu uključene u trgovanje na regulisanom tržištu.

Način objavljivanja prospekta

Član 84 

Javnu dostupnost prospekta emitent, ponuđač, ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu obezbjeđuje objavljivanjem prospekta u elektronskom obliku na bilo kojoj od sljedećih internet stranica:

1) internet stranici emitenta, ponuđača ili lica koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu;

2) internet stranici investicionih društava koji obavljaju poslove plasmana ili prodaje hartija od vrijednosti, uključujući platne agente; i

3) internet stranici regulisanog tržišta na kojem se traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu ili, ako se ne traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, internet stranici MTP-a.

Prospekt se objavljuje na posebnom dijelu internet stranice iz stava 1 ovog člana, koji je lako dostupan nakon što se pristupi internet stranici.

Lice iz stava 1 ovog člana dužno je da obezbijedi da se prospekt može preuzeti, štampati i pretraživati u elektronskom obliku koji se ne može mijenjati.

Dokumentima u kojima su sadržane informacije koje se u prospekt uključuju upućivanjem, dopunama i/ili konačnim uslovima povezanim sa prospektom i posebnom primjerku skraćenog prospekta mora se omogućiti pristup u istom dijelu uz prospekt.

U posebnom primjerku skraćenog prospekta mora jasno biti naznačeno na koji se prospekt odnosi.

Ako potencijalni investitor posebno zatraži primjerak prospekta u štampanom obliku, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu ili investiciono društvo koje obavlja poslove plasmana ili prodaje prenosivih hartija od vrijednosti dužno je da dostavi štampanu verziju prospekta.

Za pristup prospektu ne smije da se zahtijeva registracija, davanje izjave o prihvatanju ograničenja pravne odgovornosti ili plaćanje naknade.

Upozorenja kojima se navodi u kojim je državama članicama data ponuda ili izvršeno uključenje u trgovanje ne smatraju se izjavama o ograničenju pravne odgovornosti.

Svi odobreni prospekti ostaju javno dostupni u elektronskom obliku najmanje deset godina nakon njihovog objavljivanja na internet stranicama iz stava 1 ovog člana i člana 87 ovog zakona.

Odobren prospekt mora da sadrži istaknuto upozorenje u kojem se navodi kada ističe rok važenja prospekta.

U upozorenju iz stava 10 ovog člana navodi se da se obaveza dopune prospekta u slučaju značajnih novih činjenica, bitnih grešaka ili bitnih netačnosti ne primjenjuje nakon isteka roka važenja prospekta.

Bliže obaveze emitenta, ponuđača ili podnosioca zahtjeva za uključenje na regulisano tržište u cilju obezbjeđenja ujednačenosti u postupanju emitenta, ponuđača ili podnosioca zahtjeva za uključenje na regulisano tržište u izvršavanju obaveze objavljivanja prospekta kao i u izvršavanju obaveze nadležnih organa država članica da objave liste svih prospekata odobrenih u posljednjih dvanaest mjeseci, propisuje Komisija.

Istovjetnost odobrenog prospekta

Član 85

Tekst i forma prospekta i dopune prospekta koji su objavljeni ili javno dostupni moraju biti istovjetni izvornom tekstu koji je odobrila Komisija.

Kopija prospekta

Član 86

Ako je prospekt objavljen u elektronskom obliku, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, dužno je da na zahtjev investitoru bez naknade dostavi štampani prospekt.

Ako se javna ponuda vrši preko finansijskog posrednika, odredba stava 1 ovog člana primjenjuje se i na tog finansijskog posrednika.

Objavljivanje na internet stranici Komisije

Član 87

Komisija je dužna da na svojoj internet stranici objavi sve prospekte odobrene u prethodnih 12 mjeseci.

Objavljivanje podijeljenog prospekta

Član 88

Emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, dužno je da objavi podijeljeni prospekt i sve dokumente koja su sastavni dio tog prospekta, u skladu sa članom 84 ovog zakona.

U dokumentima iz stava 1 ovog člana, obavezno se navodi mjesto na kojem su dostupna dokumenta na koja se u prospektu vrši upućivanje.

Objavljivanje prospekta oglašavanjem

Član 89

Objavljivanje prospekta oglašavanjem vrši se ako prospekt:

1) se odnosi na javnu ponudu ili uključenje hartija od vrijednosti za trgovanje na regulisanom tržištu; i

2) ima za cilj promociju potencijalnog upisa ili sticanja hartija od vrijednosti.

Oglas iz stava 1 ovog člana, naročito sadrži napomenu da je prospekt objavljen ili da će biti objavljen i mjesto na kojem je dostupan.

Oglas mora biti jasno označen kao oglas, a informacije sadržane u oglasu ne smiju biti netačne ili obmanjujuće i moraju biti konzistentne informacijama iz prospekta.

Informacije u vezi sa javnom ponudom ili uključivanjem hartija od vrijednosti za trgovanje na regulisanom tržištu koje saopštava emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, moraju da budu konzistentne sa informacijama iz prospekta, i ako se ne koriste u svrhe oglašavanja.

Odredbe st. 2, 3 i 4 ovog člana, ne primjenjuju se na javnu ponudu ili na uključenje hartija od vrijednosti za trgovanje na regulisanom tržištu, za koje ovim zakonom nije utvrđena obaveza objavljivanja prospekta.

Ako ovim zakonom nije utvrđena obaveza sačinjavanja prospekta, emitent ili ponuđač dužan je da uputi bitne informacije profesionalnim investitorima ili posebnim kategorijama investitora, kojima je ponuda namijenjena.

Kontrola objavljivanja i oglašavanja

Član 90 

Kontrolu objavljivanja i oglašavanja u skladu sa odredbama čl. 50 do 89 ovog zakona Komisija vrši praćenjem, prikupljanjem i provjerom objavljenih informacija i obavještenja od odgovornih lica.

U svrhu sprovođenja kontrole iz stava 1 ovog člana Komisija je ovlašćena da zahtijeva dostavljanje odgovarajućih podataka, dokumentacije i izjašnjenja od lica odgovornih za sačinjavanje, objavljivanje i oglašavanje prospekta, kao i od lica:

1) koja su sa emitentom, ponuđačem ili sa licem koje zahtijeva uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu nad kojim Komisija sprovodi postupak kontrole, u odnosu povezanog lica, u smislu ovog zakona;

2) na koje je emitent, ponuđač ili lice koje zahtijeva uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu nad kojim Komisija sprovodi kontrolu izdvojila poslovne procese; i

3) koja ostvaruju kontrolu nad emitentom, ponuđačem ili licem koje zahtijeva uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu ili od lica nad kojima emitent, ponuđač ili lice koje zahtijeva uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu ostvaruje kontrolu u skladu sa zakonom kojim se uređuju uslovi i postupak preuzimanja akcionarskih društava ili su na drugi način povezana sa emitentom, ponuđačem ili licem koje zahtijeva uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu u skladu sa zakonom kojim se uređuje osnivanje i poslovanje privrednih društava.

Komisija je ovlašćena da kod lica iz stava 2 ovog člana izvrši i pregled poslovanja.

Kada je za kontrolu nad licima iz stava 2 ovog člana ovlašćen drugi organ, pregled poslovanja tih lica Komisija obavlja u saradnji sa drugim organom.

Obustava ili zabrana javne ponude ili uključenja u trgovanje

Član 91 

Ako Komisija posumnja da su u postupku sprovođenja javne ponude hartija od vrijednosti ili uključivanja u trgovanje na regulisanom tržištu, prekršene odredbe ovog zakona, može da:

1) obustavi javnu ponudu ili uključivanje hartija od vrijednosti na regulisanom tržištu za najviše deset radnih dana;

2) obustavi ili naloži regulisanom tržištu da obustavi trgovanje određenim hartijama od vrijednosti za najviše deset radnih dana;

3) zabrani ili obustavi oglašavanje za najviše deset radnih dana;

4) zabrani javnu ponudu hartija od vrijednosti;

5) zabrani trgovanje hartijama od vrijednosti na regulisanom tržištu;

6) naloži prestanak svakog postupanja koje je u suprotnosti sa odredbama čl. 50 do 89 ovog zakona; i

7) preduzme druge mjere koje su potrebne radi uklanjanja postojećih i mogućih posljedica kršenja odredbi čl. 50 do 89 ovog zakona.

Komisija može da objavi da emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu ne postupa u skladu sa odredbama ovog zakona.

Mjere iz stava 1 ovog člana, Komisija će preduzeti primjereno težini povrede i svrsi koja mjerom treba da se ostvari.

Izvještaj o uspješnosti javne ponude

Član 91a

Emitent odnosno ponuđač dužan je da najkasnije u roku od tri radna dana od dana okončanja javne ponude objavi i dostavi Komisiji izvještaj o uspješnosti.

Izvještaj se objavljuje na isti način na koji je prospekt objavljen u skladu sa članom 84 ovog zakona.

Javna ponuda smatra se uspješnom ako je upisan i uplaćen prospektom utvrđen broj hartija od vrijednosti.

U slučaju iz stava 3 ovog člana Komisija donosi rješenje o utvrđivanju uspješnosti javne ponude.

Ako javna ponuda hartija od vrijednosti ne uspije, podnosilac zahtjeva obavezan je da obezbijedi povraćaj uplaćenih iznosa sredstava u roku od osam dana od dana isteka roka za upis i uplatu.

U slučajevima kada podnosilac zahtjeva odustane od emisije hartija od vrijednosti ili kada emisija akcija ne uspije, podnosilac zahtjeva je obavezan da o tome obavijesti Komisiju u roku od osam dana od dana donošenja odluke o odustajanju od emisije, odnosno od dana isteka roka za uplatu hartija od vrijednosti.

U slučaju kad podnosilac zahtjeva odustane od emisije hartija od vrijednosti Komisija donosi rješenje o obustavljanju postupka, a u slučaju kada emisija akcija ne uspije Komisija donosi rješenje o ukidanju rješenja o odobravanju prospekta za javnu ponudu emisije hartija od vrijednosti.

Formu i sadržaj izvještaja iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Mjere nakon uključivanja hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu

Član 92

Komisija nakon uključivanja hartija od vrijednosti u trgovanje na regulisanom tržištu može da:

1) naloži emitentu da objavi sve bitne informacije koje mogu uticati na procjenu hartija od vrijednosti uključenih u trgovanje na regulisanom tržištu, radi obezbjeđenja zaštite investitora ili neometanog funkcionisanja tržišta;

2) obustavi ili naloži regulisanom tržištu da obustavi trgovanje hartijama od vrijednosti ako stanje emitenta može nanijeti štetu interesima investitora;

3) naloži emitentu čijim se hartijama od vrijednosti trguje na regulisanom tržištu da izvršava obaveze iz čl. 94 do 149 ovog zakona i da investitoru dostavlja informacije istovjetne informacijama iz prospekta, kao i da obezbijedi jednak tretman svih vlasnika hartija od vrijednosti koji su u istom položaju;

4) pokrene postupak pred nadležnim sudom, u skladu sa zakonom.

Izuzeci od primjene

Član 93 

Odredbe čl. 50 do 92 ovog zakona ne primjenjuju se na:

1) jedinice subjekata za zajednička ulaganja koje nijesu zatvorenog tipa;

2) nevlasničke hartije od vrijednosti koje je izdala Crna Gora, država članica, javna međunarodna tijela čija je članica Crna Gora ili država članica, Evropska centralna banka ili centralne banke država članica;

3) udjele u kapitalu centralnih banaka država članica;

4) hartije od vrijednosti koje izdaju udruženja sa svojstvom pravnog lica ili neprofitne organizacije, u vezi sa pribavljanjem sredstava potrebnih za postizanje neprofitnih ciljeva;

5) hartije od vrijednosti za čije ispunjenje obaveza garantuje država članica ili nadležni organ države članice;

6) hartije od vrijednosti uključene u ponudu čiji je ukupan iznos u Evropskoj uniji manji od 1.000.000 eura, za period od 12 mjeseci.

U slučajevima iz stava 1 tač. 2, 5 i 6 ovog člana, emitent, ponuđač ili lice koje traži uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu može po sopstvenom izboru da sačini prospekt u skladu sa ovim zakonom.

Karakteristike, kriterijume i način razvrstavanja, kao i uslove i način emitovanja dužničkih hartija od vrijednosti iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Uslove i način emitovanja i prodaje državnih dužničkih hartija od vrijednosti od strane Crne Gore propisuje Vlada.

Državni zapisi

Član 93a

Državni zapisi su finansijski instrumenti koje emituje Crna Gora.

Uslove i način emitovanja i prodaje državnih zapisa iz stava 1 ovog člana propisuje organ državne uprave nadležan za poslove finansija.

IV. TRANSPARENTNOST

Emitent

Član 94 

Emitent u smislu čl. 98 do 124 ovog zakona je fizičko ili pravno lice, uključujući i državu, čije su hartije od vrijednosti uključene na regulisano tržište u Crnoj Gori ili državi članici, pri čemu je emitent u slučaju depozitarnih potvrda uključenih na regulisano tržište emitent hartija od vrijednosti na osnovu kojih su izdate potvrde o deponovanim hartijama od vrijednosti, nezavisno od toga da li su hartije od vrijednosti na koje se odnose depozitarne potvrde uključene na regulisano tržište ili nijesu uključene na regulisano tržište.

Akcionar

Član 95

Akcionar, u smislu čl. 98 do 124 ovog zakona, je i fizičko ili pravno lice koje direktno ili indirektno drži depozitarne potvrde, a vlasnik depozitarnih potvrda smatra se akcionarom osnovnih akcija na osnovu kojih su izdate depozitarne potvrde.

Hartije od vrijednosti

Član 96

Hartije od vrijednosti, u smislu čl. 98 do 124 ovog zakona, su sve vrste prenosivih hartija od vrijednosti iz člana 4 ovog zakona, osim instrumenata tržišta novca sa rokom dospijeća kraćim od 12 mjeseci.

Primjena kod emitenta kojem je Crna Gora matična država članica i država članica domaćin

Član 96a

Odredbe čl. 94 do 124 ovog zakona primjenjuju se kod emitenta kojem je Crna Gora matična država članica.

Odredbe čl. 97 do 124 ovog zakona primjenjuju se i kod emitenta kojem je Crna Gora država članica domaćin, a čije su hartije od vrijednosti uključene samo na regulisano tržište u Crnoj Gori.

Emitent iz stava 2 ovog člana dužan je da javno objavljuje u skladu sa čl. 94 do 124 ovog zakona sve informacije koje je obavezan da objavljuje u skladu sa propisima matične države članice emitenta kojima se uređuju obaveze javnog objavljivanja informacija o emitentima čije su hartije od vrijednosti uključene na regulisano tržište, u sadržaju i rokovima koji su uređeni propisom matične države članice emitenta

Matična država članica

Član 97 

Matičnom državom članicom, u smislu čl. 98 do 124 ovog zakona, smatra se:

1) u slučaju emitenta dužničkih hartija od vrijednosti koje su emitovane u nominalnoj vrijednosti u iznosu manjem od 1.000 eura po jedinici ili emitenta akcija, ako je emitent osnovan:

a) u Evropskoj uniji, država članica u kojoj se nalazi sjedište emitenta;

b) u trećoj državi, država članica koju je emitent izabrao među državama članicama u kojima su njegove hartije od vrijednosti uključene na regulisano tržište i izbor matične države članice je važeći, osim ako emitent nije izabrao novu matičnu državu članicu iz tačke 3 ovog stava i obavijestio o izboru u skladu sa stavom 3 ovog člana.

2) za emitente koji nijesu obuhvaćeni tačkom 1 ovog stava, država članica koju je emitent izabrao između države članice u kojoj je sjedište emitenta i države članice koje su uključile hartije od vrijednosti emitenta u trgovanje na regulisanom tržištu na njihovoj teritoriji, pri čemu emitent može da izabere samo jednu državu članicu kao svoju matičnu državu članicu;

3) za emitenta čije hartije od vrijednosti prestanu da budu uključene u trgovanje na regulisanom tržištu u matičnoj državi članici iz tačke 1 podtačka b ili tačke 2 ovog stava, odnosno uključene su u trgovanje u jednoj ili više država članica, matična država članica koju emitent izabere između država članica u kojima su njegove hartije od vrijednosti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili država članica u kojoj emitent ima sjedište.

Izbor matične države članice iz stava 1 tačka 2 ovog člana, vrši se za najmanje tri godine, osim ako hartije od vrijednosti prestanu da budu uključene u trgovanje na regulisanom tržištu u Evropskoj uniji ili ako emitent postane emitent iz stava 1 tač. 1 ili 3 ovog člana, u toku perioda od tri godine, od izbora matične države članice.

Emitent obavještava nadležni organ države članice u kojoj ima sjedište ili nadležni organ matične države članice, a po potrebi, sve države članice domaćina o izboru matične države.

Ukoliko emitent ne izabere matičnu državu članicu u skladu sa stavom 1 ovog člana, u roku od tri mjeseca od datuma prvog uključivanja hartija od vrijednosti emitenta na regulisanom tržištu, matičnom državom članicom smatra se država članica u kojoj su hartije od vrijednosti uključene u trgovanje.

Ukoliko su hartije od vrijednosti emitenta uključene u trgovanje na regulisanom tržištu u više država članica, te države članice smatraju se matičnim državama članicama emitenta, do izbora matične države u skladu sa stavom 1 ovog člana.

Odredba stava 1 ovog člana, primjenjuje se na sve dužničke hartije od vrijednosti u valuti koja nije euro, pod uslovom da je nominalna vrijednost po jedinici na dan emitovanja manja od 1.000 eura, osim ako je približno jednaka 1.000 eura.

Država članica domaćin

Član 97a

Država članica domaćin iz čl. 94 do 124 ovog zakona je država članica u kojoj su hartije od vrijednosti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu, ako se razlikuje od matične države članice.

Godišnji finansijski izvještaj emitenta

Član 98 

Emitent je dužan da godišnji finansijski izvještaj dostavi Komisiji, objavi ga na svojoj internet stranici,​​ u skladu sa članom 118 ovog zakona, najkasnije četiri mjeseca od završetka finansijske godine i obezbijedi njegovu javnu dostupnost, u periodu od najmanje deset godina od dana objavljivanja.

Godišnji finansijski izvještaj emitenta mora da sadrži:

1) revidirane finansijske iskaze sa izvještajem o reviziji;

2) izvještaj o upravljanju;

3) izjave odgovornih lica u emitentu da:

a) je finansijski izvještaj sačinjen u skladu sa odgovarajućim računovodstvenim standardima i da daje istinit i pravilan prikaz sredstava, obaveza, finansijskog stanja i dobiti ili gubitka emitenta, kao i njegovih zavisnih društava uključenih u konsolidovani izvještaj;

b) izvještaj o upravljanju sadrži objektivan i pravilan prikaz razvoja i poslovanja, kao i statusa emitenta i zavisnih društava uključenih u konsolidovani izvještaj sa opisom rizika i problema u poslovanju.

U izjavi iz stava 2 tačka 3 ovog člana, navode se imena i prezimena i funkcije odgovornih lica.

Ako je emitent dužan da, u skladu sa članom 20 ovog zakona pripremi konsolidovane račune, finansijski iskazi sadrže:

1) konsolidovane račune, sačinjene u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima;

2) godišnje račune matičnog društva, sačinjene u skladu sa zakonom.

Ako emitent nije dužan da pripremi konsolidovane račune, finansijski iskazi sadrže bilanse koji se sačinjavaju u skladu sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo.

Finansijski iskazi se revidiraju u skladu sa zakonom kojim se uređuje revizija, a izvještaj o reviziji koji je potpisalo lice odgovorno za reviziju finansijskih iskaza objavljuje se sa godišnjim finansijskim izvještajem.

Revizor je dužan da na zahtjev Komisije dostavi tražene informacije i podatke u skladu sa odredbama ovog zakona.

Dostavljanje informacija od strane revizora na zahtjev Komisije ne predstavlja kršenje ugovornih ili drugih ograničenja revizora o objavljivanju informacija.

Bliži sadržaj i način izvještavanja propisuje Komisija.

Polugodišnji finansijski izvještaj emitenta

Član 99 

Emitent akcija i nevlasničkih hartija od vrijednosti je dužan da polugodišnji finansijski izvještaj za prvih šest mjeseci finansijske godine dostavi Komisiji, objavi ga na svojoj internet stranici u skladu sa članom 118 ovog zakona, najkasnije tri mjeseca nakon isteka izvještajnog perioda i obezbijedi njegovu javnu dostupnost u periodu od najmanje deset godina od dana objavljivanja.

Polugodišnji finansijski izvještaj sadrži:

1) polugodišnje finansijske iskaze;

2) polugodišnji izvještaj o upravljanju;

3) izjave odgovornih lica u emitentu da:

a) je finansijski izvještaj sačinjen u skladu sa odgovarajućim računovodstvenim standardima i da daje istinit i pravilan prikaz sredstava, obaveza, finansijskog stanja i dobiti ili gubitka emitenta, kao i njegovih zavisnih društava uključenih u konsolidovani izvještaj;

b) izvještaj o upravljanju sadrži objektivan i pravilan prikaz informacija iz stava 6 ovog člana.

U izjavi iz stava 2 tačka 3 ovog člana, navode se imena i prezimena i funkcije odgovornih lica.

Ako je emitent dužan da pripremi konsolidovane račune,​​ u skladu sa članom 20 ovog zakona finansijski izvještaji treba da budu pripremljeni u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima.

Ako emitent nije dužan da pripremi konsolidovane račune, finansijski iskazi sadrže bilanse koji se sačinjavaju u skladu zakonom kojim se uređuje računovodstvo.

Polugodišnji izvještaj o upravljanju iz stava 2 tačka 3 podtačka b ovog člana, naročito sadrži:

1) bitne događaje koji su nastupili tokom izvještajnog perioda;

2) uticaj bitnih događaja na skup finansijskih iskaza;

3) opis rizika i eventualnih problema u poslovanju u drugom šestomjesečnom periodu do kraja finansijske godine.

Polugodišnji izvještaj o upravljanju za emitenta akcija, pored elemenata iz stava 6 ovog člana, obavezno sadrži i podatke o najvećim transakcijama povezanih lica, i to minimum:

1) transakcije sa povezanim licima koje su se dogodile u prvih šest mjeseci tekuće poslovne godine, a koje su znatno uticale na finansijski položaj ili rezultate emitenta u tom periodu; i

2) sve promjene u transakcijama sa povezanim licima navedenim u posljednjim godišnjim finansijskim izvještajima koje bi mogle imati značajan uticaj na finansijski položaj ili rezultate emitenta u prvih šest mjeseci tekuće poslovne godine.

Ako je polugodišnji finansijski izvještaj bio predmet revizije, revizorski izvještaj će biti sačinjen u skladu sa zakonom kojim se uređuje revizija, ako polugodišnji finansijski izvještaj nije bio predmet revizije, emitent će o tome sačiniti izjavu u svom izvještaju.

Bliži sadržaj i način izvještavanja propisuje Komisija.

Izvještaj emitenta koji ima sjedište u državi članici

Član 99a

Za emitenta koji ima sjedište u državi članici godišnji izvještaj iz člana 98 stav 2 tač. 1 i 2 ovog zakona i polugodišnji izvještaji iz člana 99 stav 2 tač. 1 i 2 ovog zakona su izvještaji koje emitent sačinjava u skladu sa odgovarajućim neposredno primjenjivim pravnim aktima Evropske unije.

Bliži sadržaj izvještaja iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Kvartalni finansijski izvještaji emitenta

Član 100 

-​​ brisan -

Odgovornost za izvještavanje

Član 101 

Za tačnost i objavljivanje izvještaja iz čl. 98 i 99 ovog zakona, odgovorni su emitent, odbor direktora emitenta i računovođa koji je sačinio finansijske iskaze emitenta.

Lica iz stava 1 ovog člana, dužna su da nadoknade štetu licu koja je nastala kao posljedica neistinitih, obmanjujućih ili nepotpunih podataka u finansijskim izvještajima.

Lica iz stava 1 ovog člana, ne odgovaraju za štetu iz stava 2 ovog člana, ako dokažu da nijesu znala ili nijesu mogla znati za nepravilnosti sadržane u izvještaju, pod uslovom da su postupala u skladu sa najboljom poslovnom praksom.

Obavještenje o sticanju ili otuđenju većinskih udjela

Član 102 

Akcionar koji stekne ili otuđi akcije emitenta koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu, dužan je da obavijesti emitenta o svom pravu glasa kada:

1) dostigne, pređe ili padne ispod praga od 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30%, 50% i 75% kao rezultat sticanja ili otuđenja akcija emitenta;

2) dostigne, pređe, ili padne ispod praga iz tačke 1 ovog stava, kao rezultat promjene broja akcija sa pravom glasa na koje je podijeljen akcionarski kapital emitenta ili promjene broja glasačkih prava iz tih akcija.

Procenat glasačkih prava iz stava 1 ovog člana izračunava se u odnosu na sve akcije emitenta iste klase, sa pravom glasa, uključujući i sopstvene akcije emitenta i akcije kod kojih je ostvarivanje glasačkih prava obustavljeno ili ograničeno zakonom ili pravnim poslom.

Obavještenje iz stava 1 ovog člana, daje se i za sve akcije iste klase sa pravom glasa.

Odredba stava 1 ovog člana, ne primjenjuje se na:

1) akcije sa pravom glasa koje su stečene samo u svrhu kliringa i saldiranja u toku uobičajenog ciklusa kliringa i saldiranja,​​ a ne duže od tri dana trgovanja nakon transakcije;

2) akcije koje drži pružalac kastodi usluga pod uslovom da to lice može isključivo da ostvaruje prava glasa iz tih akcija prema instrukcijama vlasnika akcija datim u pisanom obliku ili elektronskim putem;

3) akcije koje drži market mejker koji djeluje u okviru svojih ovlašćenja, ako procenat tih akcija ne dostiže ili prelazi prag od 5% i ukoliko market mejker ispunjava sljedeće kriterijume:

a) ima ovlašćenje od matične države;

b) ne utiče na upravljanje emitenta; i

c) ne vrši uticaj na emitenta da te akcije kupi ili da podrži cijenu akcija;

4) akcije koje je članica Evropskog sistema centralnih banaka pribavila ili stekla obavljanjem funkcije, uključujući i akcije koje je pribavila ili stekla kao zalog, ili na osnovu repo ugovora ili sličnog pravnog posla, za potrebe likvidnosti u skladu sa monetarnom politikom ili platnim prometom, pri čemu se ovo izuzeće primjenjuje u kraćem vremenskom periodu, ako se ne ostvaruje pravo glasa iz tih akcija;

5) prava glasa iz akcija na pozicijama u knjizi trgovanja ovlašćene kreditne institucije ili investicionog društva, ako:

a) prava glasa u knjizi trgovanja ne prelaze 5%; i

b) ovlašćena kreditna institucija ili investiciono društvo ne ostvaruje pravo glasa i ne koristi ga za upravljanje emitentom.

Odredbe st. 1 do 4 ovog člana, ne odnose se na prava glasa iz akcija čije je sticanje izvršeno u skladu sa programom otkupa i stabilizacije finansijskih instrumenata, pod uslovom da se prava glasa iz tih akcija ne ostvaruju ili na drugi način koriste za uticanje na upravljanje emitentom.

Obaveza iz stava 1 ovog člana odnosi se i na lice koje, neposredno ili posredno, u svoje ime i za svoj račun ili u svoje ime i za račun drugog fizičkog ili pravnog lica, drži:

1) akcije emitenta sa pravom glasa emitenta; i

2) potvrde o deponovanim akcijama emitenta.

Market mejker koji djeluje u okviru svojih ovlašćenja dužan je da u slučaju iz stava 4 tačka 3 ovog člana obavijesti Komisiju, da djeluje ili namjerava da djeluje kao market mejker u vezi sa određenim emitentom, najkasnije u roku od četiri dana trgovanja poslije dana kada akcionar ili fizičko ili pravno lice iz člana 103 ovog zakona:

1) sazna za sticanje ili otuđenje ili mogućnost ostvarivanja prava glasa ili je, zavisno od slučaja, trebalo da sazna za to, bez obzira na dan kada sticanje, otuđenje ili mogućnost ostvarivanja prava ima pravno dejstvo; ili

2) je obaviješteno o događaju iz stava 1 tačka 2 ovog člana.

Kada market mejker prestane da djeluje kao market mejker u vezi sa određenim emitentom, o tome obavještava Komisiju.

Pored ovlašćenja iz člana 123b ovog zakona, Komisija može da zahtijeva od market mejkera, u slučaju iz stava 4 tačka 3 ovog člana, da identifikuje akcije ili finansijske instrumente koje drži u svrhu djelovanja kao market mejker, i to bilo kojim dokazom, a ako ih market mejker ne identifikuje dužan je da ih drži na posebnom računu u svrhu identifikacije.

Pored ovlašćenja iz člana 123a ovog zakona, ako Komisija zahtijeva da market mejker i organizator tržišta i/ili emitent zaključe sporazum o održavanju tržišta, market mejker dužan je da na zahtjev Komisiji dostavi takav sporazum.

U slučajevima iz st. 7 do 10 ovog člana market mejker obavještava i nadležni organ matične države članice.

Sticanje ili otuđenje većinskih udjela u pravu glasa

Član 103

Odredbe člana 102 ovog zakona, primjenjuju se i na fizička ili pravna lica koja su ovlašćena da stiču, otuđe ili koriste pravo glasa:

1) koje ima treća strana sa kojom je to lice zaključilo ugovor, na osnovu kojeg su dužni da udruženim vršenjem prava glasa, usvoje dugoročnu zajedničku politiku upravljanja emitentom;

2) koje ima treća strana u skladu sa ugovorom zaključenim sa tim fizičkim ili pravnim licem kojim je utvrđen privremeni prenos za konsolidaciju prava glasa koja posjeduju;

3) iz akcija koje su založene kao kolateral kod fizičkog ili pravnog lica, pod uslovom da to lice kontroliše prava glasa i objavi namjeru o njihovom korišćenju;

4) iz akcija za koje je u korist fizičkog ili pravnog lica utvrđeno pravo plodouživanja;

5) koje ima i može da koristi u skladu sa tač. 1 do 4 ovog stava društvo koje kontroliše fizičko ili pravno lice;

6) iz akcija deponovanih kod fizičkog ili pravnog lica, po osnovu kojih to lice može da ostvari pravo glasa, po sopstvenom izboru, ako ne postoje posebne instrukcije akcionara;

7) koje ima treća strana u svoje ime, a za račun tih fizičkih ili pravnih lica;

8) koje ta fizička ili pravna lica mogu da ostvare kao punomoćnici po sopstvenom izboru, ako ne postoje posebne instrukcije akcionara.

Svojina nad finansijskim instrumentima

Član 104 

Odredba člana 102 ovog zakona, primjenjuje se i na fizička i pravna lica koja drže, neposredno ili posredno finansijske instrumente koji:

1) po dospijeću daju akcionaru, na osnovu ugovora zaključenog u pisanoj formi, bezuslovno pravo sticanja ili diskreciono pravo da stekne akcije sa pravom glasa, emitovane od emitenta čije su akcije uključene u trgovanje na regulisanom tržištu;

2) ne obuhvataju, ali upućuju na akcije iz tačke 1 ovog stava i imaju ekonomski uticaj sličan uticaju tih finansijskih instrumenata, bez obzira da li daju pravo na fizičko namirenje.

U obavještenju o finansijskom instrumentu iz stava 1 ovog člana, navode se vrste finansijskih instrumenata koji se drže u skladu sa stavom 1 ovog člana i odvojeno za finansijske instrumente sa pravom na fizičko namirenje i finansijskih instrumenata kojima se dodijeljuje pravo na namirenje u novcu.

Pravo glasa izračunava se uzimajući u obzir puni nominalni iznos akcija obuhvaćenih finansijskim instrumentom iz stava 1 ovog člana, osim ako se finansijski instrument odnosi isključivo na namirenje u novcu, kada se pravo glasa izračunava množenjem nominalnog iznosa predmetnih akcija deltom instrumenta, i u tu svrhu imalac sabira sve finansijske instrumente koji se odnose na istog emitenta.

Za izračunavanje prava glasa iz stava 3 ovog člana, uzimaju se u obzir isključivo duge pozicije koje ne proizilaze iz kratkih pozicija koje se odnose na istog emitenta.

Finansijskim instrumentima iz stava 1 ovog člana, smatraju se:

1) prenosive hartije od vrijednosti;

2) opcije;

3) fjučersi;

4) svopovi;

5) kamatni forvardi;

6) ugovori za razlike; i

7) drugi ugovori ili sporazumi sličnih ekonomskih učinaka koji se mogu namiriti fizički ili u novcu.

Odredbe čl. 102 i 103 ovog zakona, primjenjuju se i na fizičko i pravno lice koje ima direktno ili indirektno pravo glasa koje sa pravom glasa koje proizilazi iz svojine nad finansijskim instrumentima, dostigne, pređe ili padne ispod praga iz člana 102 ovog zakona.

U obavještenju o finansijskom instrumentu, navodi se struktura prava glasa iz akcija koje se drže u skladu sa čl. 102 i 103 ovog zakona i prava glasa vezanih za finansijske instrumente iz stava 5 ovog člana,​​ kao i sljedeće informacije:

1) novonastala situacija u vezi sa pravima glasa;

2) lanac kontrolisanih društava preko kojih se finansijski instrumenti stvarno drže, ako je to primjenjivo;

3) datum na koji je dostignut ili pređen prag;

4) za instrumente sa periodom izvršenja, naznaka datuma ili vremenskog perioda u kojem će se akcije steći ili u kojem se mogu steći, zavisno od slučaja;

5) datum dospijeća ili isteka instrumenta;

6) identitet imaoca; i

7) naziv emitenta.

U smislu stava 7 tačka 1 ovog člana procenat prava glasa izračunava se upućivanjem na ukupan broj prava glasa i kapital, kako ih je posljednji put objavio emitent u skladu sa članom 106 ovog zakona.

Obavještavanje emitenta i Komisije kao nadzornog organa toga emitenta se vrši u roku iz člana 107 stav 3 ovog zakona.

Ako se finansijski instrument odnosi na više od jedne akcije, posebno se obavještava svaki emitent te akcije.

Obavještenje iz stava 9 ovog člana dostavlja se i nadležnom organu matične države članice.

Prava glasa povezana sa finansijskim instrumentima iz st. 1 i 2 ovog člana, objavljuju se ako fizičko ili pravno lice stekne akcije sa pravom glasa koje sa ukupnim brojem prava glasa povezanih sa akcijama emitovanim od istog emitenta dostižu ili prelaze prag utvrđen članom 102 stav 1 ovog zakona.

Obavještavanje o finansijskim instrumentima emitenta

Član 105

Vlasnik finansijskog instrumenta dužan je da u skladu sa članom 103 ovog zakona, dostavi obavještenje emitentu o svim finansijskim instrumentima koje drži, a koji se odnose na tog emitenta.

Objavljivanje promjene prava glasa

Član 106

Emitent je dužan da posljednjeg dana u mjesecu, u kojem je došlo do promjene broja akcija sa pravom glasa na koje je podijeljen akcionarski kapital emitenta ili promjene broja prava glasa iz tih akcija, objavi informacije o nastalim promjenama i novom ukupnom broju akcija sa pravom glasa, na svojoj internet stranici.

Način obavještavanja i objavljivanja većinskih udjela

Član 107 

U obavještenju iz čl. 102 i 103 ovog zakona, navode se podaci o:

1) promjeni prava glasa;

2) nizu zavisnih društava kroz koja se glasačka prava drže, ako ih ima;

3) datumu na koji je prag dostignut ili pređen;

4) identitetu akcionara, uključujući i akcionara koji ne može da koristi pravo glasa u skladu sa uslovima iz člana 103 ovog zakona i fizičkog ili pravnog lica kojem je dozvoljeno da koristi prava glasa u ime tog akcionara;

5) za instrumente sa periodom korišćenja, naznaku datuma ili vremenskog perioda kada će akcije biti ili mogu biti stečene, ako je taj datum ili period utvrđen;

6) datumu dospijeća ili isteka finansijskog instrumenta;

7) nazivu i sjedištu za pravno lice, odnosno ime i prezime i adresa za fizičko lice vlasnika finansijskog instrumenta;

8) nazivu emitenta.

Obavještenje sa podacima iz stava 1 tač. 5 do 8 ovog člana, dostavlja se emitentu svih akcija na koje se finansijski instrumenti odnose i regulisanom tržištu, ako su akcije uključene za trgovanje na regulisanom tržištu.

Obavještenje iz člana 102 stav 1 ovog zakona, akcionar, fizičko ili pravno lice dužno je da dostavi emitentu i Komisiji, bez odlaganja, a najkasnije u roku od četiri dana trgovanja od dana kada je fizičko ili pravno lice:

1) saznalo, ili s obzirom na okolnosti trebalo da sazna za sticanje, otuđenje ili mogućnost ostvarivanja glasačkih prava, nezavisno od dana kada sticanje, otuđenje ili mogućnost ostvarivanja prava proizvodi pravno dejstvo; i

2) saznalo ili s obzirom na okolnosti trebalo da sazna o događaju iz člana 102 stav 1 tačka 2 ovog zakona.

Obavještenje iz člana 103 ovog zakona, akcionar, fizičko ili pravno lice dužno je da dostavi emitentu i Komisiji, bez odlaganja, a najkasnije u roku od dva dana trgovanja nakon transakcije od dana kada je fizičko ili pravno lice saznalo, ili s obzirom na okolnosti trebalo da sazna za sticanje, otuđenje ili mogućnost ostvarivanja glasačkih prava, nezavisno od dana kada sticanje, otuđenje ili mogućnost ostvarivanja prava proizvodi pravno dejstvo.

U cilju ostvarivanja prava na promjenu prava glasa, smatra se da je fizičko ili pravno lice saznalo ili trebalo da sazna za sticanje, otuđenje ili mogućnost ostvarivanja glasačkih prava najkasnije u roku od dva dana trgovanja od dana izvršenja transakcije.

Odredba stava 1 ovog člana ne primjenjuje se na zavisno pravno lice ako je obavještavanje izvršilo matično društvo ili je i to matično društvo kontrolisano od drugog matičnog društva.

Emitent je dužan da po prijemu obavještenja iz stava 2 ovog člana, bez odlaganja, a najkasnije do kraja trećeg dana trgovanja od dana prijema obavještenja, na svojoj internet stranici, objavi podatke iz obavještenja.

Obaveza obavještavanja iz stava 3 ovog člana, koja nastaje čim procenat prava glasa dostigne, pređe ili padne ispod važećih pragova usljed transakcija navedenih u članu 103 ovog zakona, pojedinačna je obaveza svakog akcionara ili svakog fizičkog ili pravnog lica iz člana 103 ovog zakona, ili obaveza i jednih i drugih, u slučaju kad procenat prava glasa koji posjeduje svaka strana dostigne, pređe ili padne ispod važećeg praga.

U slučaju iz člana 103 stav 1 tačka 1 ovog zakona, obaveza obavještavanja je zajednička obaveza koju dijele sve strane u ugovoru.

U slučaju iz člana 103 stav 1 tačka 8 ovog zakona, ako akcionar da punomoćje nekom licu u vezi sa jednom skupštinom akcionara, obavještenje može biti u vidu jednog obavještenja u trenutku davanja punomoćja, pod uslovom da je u obavještenju jasno navedeno kakva će biti situacija u vezi sa pravom glasa kada punomoćnik više ne može da vrši pravo glasa prema svom nahođenju.

U slučaju iz člana 103 stav 1 tačka 8 ovog zakona, ako punomoćnik dobije jedno ili više punomoćja u vezi sa jednom skupštinom akcionara, obavještenje može biti u vidu jednog obavještenja u trenutku primanja punomoćja, pod uslovom da je u obavještenju jasno navedeno kakva će biti situacija u vezi sa pravom glasa kada punomoćnik više ne može da vrši pravo glasa prema svom nahođenju.

Kad obavezu obavještavanja ima više od jednog fizičkog ili pravnog lica, obavještenje može biti u vidu jednog zajedničkog obavještenja.

Izuzetno od stava 12 ovog člana, korišćenje jednog zajedničkog obavještenja ne izuzima bilo koje fizičko ili pravno lice od obaveze obavještavanja.

Davanje na uvid obavještenja o udjelu

Član 108

Fizičko ili pravno lice koje je izvršilo obavještavanje emitenta o sticanju udjela u skladu sa članom 107 ovog zakona, dužno je da na zahtjev Komisije, pruži na uvid obavještenje o sticanju udjela.

Obavještavanje Komisije

Član 109

Obavještenja i informacije koje se dostavljaju emitentu u skladu sa čl. 102, 103, 104, 107, 108, 110 i 111 ovog zakona akcionar je dužan da istovremeno dostavi i Komisiji.

Obavještenja i informacije iz stava 1 ovog člana, dostavljaju se elektronskim putem.

Objedinjavanje udjela matičnog društva društva za upravljanje

Član 110

Matično društvo društva za upravljanje nije dužno da objedinjava svoje udjele u skladu sa ovim zakonom sa udjelima kojima upravlja društvo za upravljanje koje pravo glasa koristi nezavisno od matičnog društva.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, matično društvo dužno je da vrši objedinjavanje udjela, ako je to društvo ili društvo koje kontroliše matično društvo investiralo u udjele kojima upravlja društvo za upravljanje, koje pravo glasa iz tih udjela isključivo koristi prema instrukcijama matičnog ili drugog društva koje kontroliše matično društvo.

Objedinjavanje udjela matičnog društva investicionog društva

Član 111

Matično društvo investicionog društva nije dužno da objedinjava svoje udjele u skladu sa ovim zakonom sa udjelima kojima investiciono društvo upravlja na pojedinačnoj osnovi, pod uslovom da:

1) je investiciono društvo ovlašćeno da pruža uslugu upravljanja portfeljem;

2) investiciono društvo može da koristi prava glasa iz akcija samo u skladu sa instrukcijama datim u pisanoj ili elektronskoj formi ili obezbjeđuje da se pojedinačne usluge upravljanja portfeljem sprovode nezavisno od drugih usluga primjenom odgovarajućih mehanizama i

3) investiciono društvo vrši svoja prava glasa nezavisno od matičnog društva.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, matično društvo dužno je da vrši objedinjavanje udjela, ako je to matično društvo ili drugo društvo koje kontroliše matično društvo, investiralo u udjele kojima upravlja investiciono društvo, koje pravo glasa iz tih udjela isključivo koristi prema instrukcijama matičnog ili drugog društva koje kontroliše matično društvo.

Odredba stava 2 ovog člana, ne primjenjuje se na investiciono društvo osnovano van Crne Gore, pod uslovom da ispunjava uslove ekvivalentne uslovima iz stava 1 ovog člana.

Oslobađanje od objedinjavanja udjela matičnog društva društva za upravljanje i matičnog društva investicionog društva

Član 111a

Pored slučajeva iz člana 111 ovog zakona matično društvo investicionog društva i matično društvo društva za upravljanje nijesu dužni da objedinjavaju svoje udjele u​​ skladu sa ovim zakonom sa udjelima kojima investiciono društvo i društvo za upravljanje upravljaju na pojedinačnoj osnovi pod uslovom da:

1) ne smiju da učestvuju u davanju posrednih ili neposrednih instrukcija ili na bilo koji drugi način da učestvuju u ostvarivanju prava glasa koje ima investiciono društvo ili društvo za upravljanje; i

2) investiciono društvo ili društvo za upravljanje mora da ima mogućnost da prava glasa iz imovine kojom upravlja ostvaruje nezavisno od matičnog društva.

Matično društvo koje namjerava da koristi oslobađanje od objedinjavanja iz stava 1 ovog člana dužno je da bez odlaganja dostavi obavještenje Komisiji kao nadzornom organu emitenta, čija su prava glasa povezana sa udjelima kojima upravlja društvo za upravljanje ili investiciono društvo koje sadrži:

1) spisak naziva tih investicionih društava i društava za upravljanje, sa naznakom nadzornih organa ili naznakom da ih ne nadzire nijedan organ, ali bez upućivanja na emitente na koje se odnose; i

2) izjavu da matično društvo ispunjava uslove iz stava 1 ovog člana, za svako društvo za upravljanje i investiciono društvo.

Matično društvo dužno je da redovno ažurira spisak iz stava 2 tačka 1 ovog člana.

Kada matično društvo namjerava da koristi oslobađanje od objedinjavanja iz stava 1 ovog člana samo u vezi sa finansijskim instrumentima iz člana 104 ovog zakona, ono obavještava Komisiju kao nadzorni organ emitenta samo o spisku iz stava 2 tačka 1 ovog člana.

Pored ovlašćenja iz člana 123b ovog zakona, matično društvo investicionog društva, odnosno matično društvo društva za upravljanje dužno je da na zahtjev Komisije kao nadzornog organa emitenta dokaže da:

1) su organizacione strukture matičnog društva i investicionog društva ili društva za upravljanje takve da se prava glasa ostvaruju nezavisno od matičnog društva;

2) lica koja odlučuju na koji način se prava glasa ostvaruju djeluju nezavisno;

3) ako je matično društvo klijent svog investicionog društva ili društva za upravljanje ili ima udio u imovini kojom upravlja investiciono društvo ili društvo za upravljanje, postoji jasno pisano ovlašćenje za nezavisan odnos između matičnog društva i investicionog društva ili društva za upravljanje.

Zahtjev iz stava 5 tačka 1 ovog člana podrazumijeva najmanje obavezu matičnog društva, investicionog društva ili društva za upravljanje da uspostave politike i procedure u pisanom obliku koje su namijenjene za sprečavanje distribucije informacija između matičnog društva i investicionog društva ili društva za upravljanje u vezi sa ostvarivanjem prava glasa.

Neposredna instrukcija iz stava 1 tačka 1 ovog člana znači svako uputstvo koje daje matično društvo ili drugo kontrolisano društvo matičnog društva, navodeći na koji će način investiciono društvo ili društvo za upravljanje u pojedinim slučajevima da ostvaruje prava glasa.

Posredna instrukcija iz stava 1 tačka 1 ovog člana podrazumijeva svako opšte ili posebno uputstvo bez obzira na oblik, koje daje matično društvo ili drugo kontrolisano društvo matičnog društva, kojim se ograničava diskreciono pravo investicionog društva ili društva za upravljanje u vezi sa ostvarivanjem prava glasa, kako bi služilo posebnim poslovnim interesima matičnog društva ili drugog kontrolisanog društva matičnog društva.

Obavještenje iz st. 2 i 4 ovog člana dostavlja se i nadležnom organu matične države članice.

Sticanje ili otuđenje sopstvenih akcija od strane emitenta

Član 112

Emitent akcija dužan je da, ako prilikom sticanja ili otuđenja sopstvenih akcija, samostalno ili preko lica koje djeluje u svoje ime, a za račun emitenta, procenat prava glasa dostiže, prelazi ili pada ispod praga od 5% ili 10% prava glasa, objavi procenat prava glasa iz tih akcija najkasnije četvrtog dana trgovanja od dana sticanja ili otuđenja akcija.

Procenat iz stava 1 ovog člana, izračunava se na osnovu ukupnog broja akcija sa pravom glasa.

Izvještaji o koncesionim i drugim naknadama

Član 113

Emitent koji djeluje u ekstraktivnoj industriji ili djelatnosti sječe šuma, dužan je da sačini izvještaj o plaćenim koncesionim i drugim naknadama državi, na konsolidovanoj osnovi.

Emitent je dužan da izvještaj iz stava 1 ovog člana, objavi najkasnije šest mjeseci nakon završetka finansijske godine i obezbijedi njegovu javnu dostupnost najmanje deset godina od dana objavljivanja.

Bliži sadržaj i način sačinjavanja i dostavljanja izvještaja iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Kalendar dana trgovanja

Član 114

Dani trgovanja, u smislu ovog zakona, su dani trgovanja koje odredi regulisano tržište.

Dani trgovanja države članice, u smislu ovog zakona, su dani trgovanja koje odredi regulisano tržište matične države članice emitenta.

Komisija je dužna da na svojoj internet stranici objavi kalendar dana trgovanja.

Elektronska sredstva

Član 115

Elektronska sredstva iz čl. 116 do 124 ovog zakona, su sredstva elektronske opreme za obradu podataka koja uključuje digitalnu kompresiju kao i čuvanje i prenos podataka, koristeći žične, radio i optičke tehnologije ili druga elektromagnetna sredstva.

Obaveze emitenata čije su vlasničke hartije od vrijednosti uključene u trgovanje na regulisanom tržištu

Član 116

Emitent jedne ili više vrsta vlasničkih hartija od vrijednosti uključenih za trgovanje na regulisanom tržištu dužan je da obezbijedi jednak tretman svih vlasnika vlasničkih hartija od vrijednosti koji su u istom položaju.

Emitent iz stava 1 ovog člana, dužan je da vlasnicima vlasničkih hartija od vrijednosti obezbijedi informacije i resurse neophodne za ostvarivanje njihovih prava, kao i kontinuitet cjelovitosti i tačnosti podataka.

Emitent iz stava 1 ovog člana dužan je da vlasnicima vlasničkih hartija od vrijednosti:

1) pruži informacije o mjestu, vremenu održavanja i dnevnom redu skupštine, ukupnom broju akcija i pravima glasa, kao i o pravima vlasnika akcija da učestvuju na skupštini akcionara;

2) koji imaju pravo glasa na skupštini akcionara, priloži punomoćje, u pisanoj formi ili u elektronskom obliku, zajedno sa obavještenjem o održavanju i dnevnom redu skupštine, ili na zahtjev nakon dostavljanja obavještenja o skupštini akcionara;

3) odredi kao posrednika finansijsku instituciju preko koje akcionari mogu da ostvaruju svoja finansijska prava; i

4) objavi podatke o prenosu prava i isplati dividende, kao i o emisiji novih akcija, uključujući informacije o mogućim novim prenosima prava, upisu, opozivu ili konverziji.

Emitent iz stava 1 ovog člana, može da koristi elektronska sredstva za upućivanje informacije akcionarima, pod uslovom da je odluka o korišćenju elektronskih sredstava usvojena na skupštini akcionara i da:

1) upotreba elektronskih sredstava nije uslovljena mjestom prebivališta ili sjedištem akcionara ili fizičkog ili pravnog lica;

2) je obezbijeđen odgovarajući sistem potvrđivanja da su akcionari, odnosno fizička ili pravna lica koja imaju pravo da ostvare ili direktno ostvaruju pravo glasa, blagovremeno obaviješteni.

Emitent iz stava 1 ovog člana, dužan je da od akcionara ili fizičkih ili pravnih lica koja su ovlašćena da stiču, otuđe ili ostvaruju pravo glasa u pisanoj formi traži saglasnost za dostavljanje informacija elektronskim putem.

Ako lice iz stava 5 ovog člana, u razumnom roku ne dostavi odgovor, smatraće se da je dalo pristanak za dostavljanje informacija elektronskim putem, s tim što može naknadno da zatraži dostavljanje informacija pisanim putem.

Troškove dostavljanja informacija elektronskim putem, emitent utvrđuje na jednak način za sve akcionare u skladu sa stavom 1 ovog člana.

Vlasnici vlasničkih hartija od vrijednosti mogu da ostvaruju prava glasa na skupštini akcionara putem punomoćja iz stava 3 ovog člana.

Obaveze emitenta čije su dužničke hartije od vrijednosti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu

Član 117

Emitent, čije su dužničke hartije od vrijednosti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu, dužan je da obezbijedi da svi imaoci dužničkih hartija od vrijednosti, koje su jednako rangirane, imaju isti položaj u pogledu prava sadržanih u tim dužničkim hartijama od vrijednosti, i da obezbijedi informacije i resurse neophodne za ostvarivanje njihovih prava i kontinuitet cjelovitosti i tačnosti podataka.

Vlasnici dužničkih hartija od vrijednosti mogu da ostvaruju svoja prava putem punomoćja koje im daje emitent iz stava 1 ovog člana.

Emitent iz stava 1 ovog člana dužan je da vlasniku dužničkih hartija od vrijednosti:

1) pruža informacije o mjestu, vremenu i dnevnom redu sastanka vlasnika dužničkih hartija od vrijednosti, isplati kamata, vršenju konverzije, razmjeni, upisu ili pravu na odricanje i otplatu kao i o pravima vlasnika da učestvuju na sastanku vlasnika dužničkih hartija od vrijednosti;

2) koji ima pravo glasa na sastanku vlasnika dužničkih hartija od vrijednosti priloži punomoćje, u pisanoj formi ili u elektronskom obliku, zajedno sa obavještenjem o sastanku, ili na zahtjev, nakon obavještenja o sastanku;

3) odredi kao platnog agenta finansijsku instituciju, preko koje imaoci dužničkih hartija od vrijednosti mogu da ostvaruju svoja finansijska prava, osim ako emitent sam pruža finansijske usluge.

Ako su na sastanku vlasnika dužničkih hartija od vrijednosti pozvani samo vlasnici dužničkih hartija od vrijednosti čiji apoen po jedinici iznosi najmanje 100.000 eura ili su dužničke hartije od vrijednosti u valuti koja nije euro, a čiji je apoen na datum izdavanja jednak najmanje 100.000 eura, emitent za održavanje sastanka može da izabere bilo koju državu članicu u kojoj su tom emitentu na raspolaganju sva sredstva i podaci neophodni za ostvarivanje prava vlasnika tih hartija od vrijednosti.

Odredba stava 4 ovog člana, primjenjuje se i na emitenta dužničkih hartija od vrijednosti, čija pojedinačna nominalna vrijednost iznosi najmanje 50.000 eura i emitenta dužničkih hartija od vrijednosti čija protivvrijednost pojedinačne nominalne vrijednosti na dan emitovanja iznosi najmanje 50.000 eura, a koje su uključene za trgovanje na regulisanom tržištu u Evropskoj uniji prije 31. decembra 2010. godine, sve dok su te hartije od vrijednosti u opticaju.

Emitent iz stava 1 ovog člana može, za dostavljanje informacija vlasnicima dužničkih hartija od vrijednosti, da koristi elektronska sredstva, pod uslovom da je odluka o korišćenju elektronskih sredstava usvojena na sastanku vlasnika dužničkih hartija od vrijednosti i da:

1) upotreba elektronskih sredstava nije uslovljena mjestom prebivališta ili sjedišta vlasnika dužničkih hartija od vrijednosti ili fizičkog ili pravnog lica koje je ovlašćeno da stiče, otuđi ili ostvaruje prava glasa;

2) je obezbijeđen odgovarajući sistem potvrde da su vlasnici dužničkih hartija od vrijednosti, odnosno fizička ili pravna lica koja su ovlašćena da stiču, otuđe ili ostvaruju prava glasa blagovremeno obaviješteni.

Emitent iz stava 1 ovog člana, dužan je da od akcionara ili fizičkih ili pravnih lica koja su ovlašćena da stiču, otuđe ili ostvaruju pravo glasa u pisanoj formi traži saglasnost za dostavljanje informacija elektronskim putem.

Ako lice iz stava 7 ovog člana, ne dostavi odgovor u razumnom roku, smatra se da je saglasnost data, s tim što to lice može naknadno da zatraži dostavljanje informacija pisanim putem.

Troškove dostavljanja informacija elektronskim putem emitent utvrđuje na jednak način za sva lica u skladu sa stavom 1 ovog člana.

Prikupljanje, širenje i pristup propisanim informacijama

Član 118

Emitent, čija je matična država Crna Gora, ili lice koje je podnijelo zahtjev za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta, dužan je da dostavi Komisiji radi objavljivanja na internet stranici Komisije propisane informacije istovremeno sa objavljivanjem tih informacija.

Propisane informacije iz stava 1 ovog člana su svi podaci koje je emitent ili bilo koje drugo lice koje je podnijelo zahtjev za uključenje u trgovanje hartija od vrijednosti na regulisanom tržištu bez pristanka emitenta, obavezan da dostavi u skladu sa ovim zakonom.

Lice iz stava 1 ovog člana, dužno je da propisane informacije objavi na način koji omogućava neometan pristup tim informacijama na nediskriminatornoj osnovi i učini ih dostupnim preko Centralnog registra propisanih informacija koji vodi Komisija.

Odredbe st. 1 i 3 ovog člana, primjenjuju se i na emitenta ili drugo lice koje je podnijelo zahtjev za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu, ako su prenosive hartije od​​ vrijednosti uključene u trgovanje samo na regulisanom tržištu u Crnoj Gori koja je država domaćin.

Emitent ili drugo lice koje je podnijelo zahtijev za uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu dužno je da objavljivanje propisanih informacija iz st. 1 i 3 ovog člana, vrši preko medija koji može da distribuira informacije javnosti u svim državama članicama.

Način dostavljanja propisanih informacija iz st. 1, 3 i 4 ovog člana, propisuje Komisija.

Emitent ili drugo lice iz st. 1 i 3 ovog člana, dužno je da propisane informacije objavljuje bez naknade.

Podaci iz st. 1 i 3 ovog člana, čuvaju se u Centralnom registru propisanih informacija Komisije.

Jezik objavljivanja informacija

Član 119 

Ako su hartije od vrijednosti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu u Crnoj Gori, emitent je dužan da propisane informacije iz člana 118 stav 1 ovog zakona objavljuje na crnogorskom jeziku.

Ako je Crna Gora matična država članica emitenta čije su hartije od vrijednosti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu samo u Crnoj Gori, emitent je dužan da podatke i informacije iz stava 1 ovog člana, objavljuje na crnogorskom jeziku.

Ako su hartije od vrijednosti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu u Crnoj Gori i u državama članicama domaćinima Evropske unije, emitent je dužan da informacije za koje je utvrđena obaveza objavljivanja objavi:

1) na crnogorskom jeziku; i

2) na jeziku koji odrede nadležni organi država članica Evropske unije, ili na jeziku uobičajenom u međunarodnim finansijama, po izboru emitenta.

Ukoliko se hartijama od vrijednosti trguje na regulisanom tržištu u jednoj ili više država članica domaćina, ali ne i u Crnoj Gori kao matičnoj državi, emitent podatke i informacije iz stava 1 ovog člana, objavljuje po izboru, na jeziku koji je određen od nadležnih organa tih država članica domaćina ili na jeziku koji se uobičajeno koristi u međunarodnim finansijama.

Ako se hartijama od vrijednosti trguje na regulisanom tržištu, bez saglasnosti emitenta, informacije iz st. 1 do 4 ovog člana, objavljuje lice koje je bez saglasnosti emitenta tražilo njihovo uključivanje u trgovanje.

Ako akcionari, fizičko ili pravno lice iz čl. 102 do 104 ovog zakona obavijeste emitenta o podacima i informacijama iz stava 1 ovog člana, samo na jeziku koji se uobičajeno koristi u međunarodnim finansijama, emitent nije dužan da obezbijedi prevod na crnogorskom jeziku.

Jezik objavljivanja informacija o hartijama od vrijednosti u valuti koja nije euro

Član 120

Izuzetno od člana 119 ovog zakona, kada su hartije od vrijednosti čiji apoeni po jedinici iznose najmanje 100.000 eura ili u slučaju dužničkih hartija od vrijednosti u valuti koja nije euro i čija je vrijednost na dan emitovanja jednaka najmanje 100.000 eura, uključene u trgovanje na regulisanom tržištu u jednoj ili više država članica, podaci i informacije iz člana 119 stav 2 ovog zakona, javno se objavljuju na jeziku koji odrede nadležni organi matične države članice i države članice domaćina ili na jeziku koji se​​ uobičajeno koristi u međunarodnim finansijama, po izboru emitenta ili lica koje je bez pristanka emitenta zatražilo to uključivanje.

Odredba stava 1 ovog člana, primjenjuje se i na dužničke hartije od vrijednosti čiji apoeni po jedinici iznose najmanje 50.000 eura ili u slučaju dužničkih hartija od vrijednosti u valuti koja nije euro i čija je vrijednost na dan izdavanja jednaka najmanje 50.000 eura, uključene u trgovanje na regulisanom tržištu u jednoj ili više država članica prije 31. decembra 2010. godine, dok su te dužničke hartije od vrijednosti u prometu.

Država članica domaćin iz člana 119 stav 4 ovog zakona i stava 1 ovog člana, je država članica na čije regulisano tržište su uključene hartije od vrijednosti emitenata, a koja je različita od matične države članice emitenta.

Kontrola objavljivanja informacija i podataka

Član 121

Kontrolu blagovremenog objavljivanja informacija i podataka u skladu sa čl. 94 do 120 i čl. 122, 123 i 124 ovog zakona, sa ciljem obezbjeđivanja efikasnog i transparentnog pristupa javnosti vrši Komisija.

Komisija može da objavi da emitent ili vlasnik akcija ili drugih finansijskih instrumenata, postupa suprotno odredbama čl. 94 do 120 i čl. 122, 123 i 124 ovog zakona.

Komisija kontroliše da li su propisane informacije iz člana 118 stav 1 ovog zakona, sačinjene u skladu sa odredbama čl. 94 do 120 i čl. 122, 123 i 124 ovog zakona.

Izvještavanje emitenta o promjeni prava

Član 122

Emitent akcija dužan je da bez odlaganja objavi svaku promjenu prava iz akcija, uključujući promjene derivativnih hartija od vrijednosti koje je izdao i koje mu omogućavaju pristup akcijama.

Emitent je dužan da objavi:

1) svaku novu emisiju dužničkih hartija od vrijednosti i za njih položene garancije;

2) svaku promjenu u pravu glasa imaoca dužničkih hartija od vrijednosti, uključujući promjene pravila i uslova koji mogu posredno da utiču na ta prava;

3) promjenu prava iz akcija kada se hartije od vrijednosti mogu konvertovati u akcije.

Odredba stava 2 ovog člana, ne primjenjuje se na međunarodne organizacije čiji je član najmanje jedna država članica.

Objavljivanje propisanih informacija ​​ 

Član 123 

Emitent ili lice koje je podnijelo zahtjev za uključivanje u trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta, dužno je da propisane informacije iz člana 118 ovog zakona, objavi na način kojim se obezbjeđuje brz i nediskriminatoran pristup tim informacijama, u najmanje jednom štampanom mediju koji se distribuira na cijeloj teritoriji Crne Gore i da ih učini dostupnim centralnom registru propisanih informacija.

Emitent ili lice koje je podnijelo zahtjev za uključivanje za trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta, ne smije da naplaćuje investitoru naknadu za dostupnost podataka i informacija iz stava 1 ovog člana.

Emitent ili lice koje je podnijelo zahtjev za uključivanje za trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta dužno je da podatke i informacije iz stava 1 ovog člana objavi u najmanje jednom mediju koji se distribuira na cijeloj teritoriji Evropske unije.

Ako su hartije od vrijednosti bez saglasnosti emitenta uključene u trgovanje na regulisanom tržištu u Crnoj Gori kao državi članici domaćinu, a ne u matičnoj državi članici, podaci i informacije objavljuju se u skladu sa zahtjevima iz st. 1, 2 i 3 ovog člana.

Bliži način objavljivanja propisanih informacija propisuje Komisija.

Minimalni standardi za objavljivanje propisanih informacija

Član 123a

Objavljivanje propisanih informacija u smislu člana 123 ovog zakona vrši se u skladu sa minimalnim standardima iz st. 2 do 5 ovog člana.

Propisane informacije distribuiraju se na način koji obezbjeđuje mogućnost njihove distribucije široj javnosti, istovremeno u matičnoj državi članici ili državi članici iz člana 123 stav 4 ovog zakona, i u drugim državama članicama.

Propisane informacije se saopštavaju medijima kao cjelokupan neizmijenjeni tekst.

Izuzetno od stava 3 ovog člana, u slučaju izvještaja i izjava iz čl. 98, 99 i 113 ovog zakona, zahtjev iz stava 3 ovog člana se smatra ispunjenim ako se objava koja se odnosi na propisane informacije saopšti medijima i ako ukazuje na to na kojim internet stranicama su dostupni relevantni dokumenti, pored dostupnosti u centralnom registru propisanih informacija.

Propisane informacije saopštavaju se medijima na način koji obezbjeđuje sigurnost saopštavanja, smanjuje rizik od izmjene podataka ili neovlašćenog pristupa i osigurava stalnost u vezi sa izvorima propisanih informacija.

Sigurnost primanja osigurava se tako da se odmah ispravi bilo koji propust ili prekid u saopštavanju propisanih informacija.

Emitent ili lice koje je zatražilo uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta nije odgovorno za sistemske greške ili manjkavosti u medijima kojima su saopštene propisane informacije.

Propisane informacije saopštavaju se medijima na način da nedvosmisleno može da se utvrdi da su u pitanju propisane informacije i da se jasno navede emitent, predmet propisanih informacija, vrijeme i datum kad je emitent ili lice koje je zatražilo uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta saopštilo informacije.

Emitent ili lice koje je zatražilo uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu bez saglasnosti emitenta dužno je da na zahtjev Komisiji saopšti sljedeće informacije u vezi sa bilo kojom objavom propisanih informacija:

1) ime lica koje je medijima saopštilo informacije;

2) pojedinosti o sigurnosnim mjerama;

3) vrijeme i datum kad su informacije saopštene medijima;

4) medij kojem su saopštene informacije; i

5) zavisno od slučaja, pojedinosti o bilo kojoj zabrani koju je donio emitent u vezi sa propisanim informacijama.

Ovlašćenja Komisije u nadzoru emitenata

Član 123b

Komisija ima ovlašćenje da:

1) zahtijeva od revizora, emitenata, vlasnika akcija ili drugih finansijskih instrumenata, ili lica iz člana 103 stav 1 i člana 104 stav 1 ovog zakona, kao i lica koja​​ ih kontrolišu ili koja su pod njihovom kontrolom, da dostave potrebne informacije i dokumenta;

2) zahtijeva od emitenta da informacije iz tačke 1 ovog stava objavi javnosti na način i u rokovima koje Komisija smatra potrebnim, a može ih objaviti po sopstvenoj inicijativi u slučaju da emitent to ne učini;

3) zahtijeva od rukovodilaca emitenata i vlasnika akcija ili drugih finansijskih instrumenata, ili lica iz člana 103 stav 1 i člana 104 stav 1 ovog zakona, da obavijeste Komisiju o informacijama koje su potrebne u skladu sa zakonom, i ako je potrebno, pruže dodatne informacije i dokumenta;

4) obustavi ili zatraži od relevantnog regulisanog tržišta da obustavi trgovinu hartijama od vrijednosti najduže deset dana, ako postoji osnovana sumnja da su odredbe ovog zakona prekršene od strane emitenta;

5) zabrani trgovanje na regulisanom tržištu ako utvrdi ili ako postoji osnovana sumnja da su odredbe ovog zakona prekršene;

6) nadzire da emitent blagovremeno objavljuje informacije radi obezbjeđenja efikasnog i jednakog pristupa javnosti u svim državama članicama gdje se trguje hartijama od vrijednosti i preduzima odgovarajuće mjere ako emitent ne objavljuje blagovremeno informacije;

7) objavi činjenicu da emitent, ili vlasnik akcija ili drugih finansijskih instrumenata, ili lice ili subjekti iz člana 103 stav 1 i člana 104 stav 1 ovog zakona, ne ispunjavaju svoje obaveze;

8) provjerava da li su dostavljeni podaci sačinjeni u skladu sa odredbama ovog zakona koje se odnose na izvještavanje i preduzima odgovarajuće mjere u slučaju otkrivenih povreda; i

9) vrši neposredni nadzor u skladu sa zakonom, radi utvrđivanja usklađenosti sa odredbama ovog zakona, u saradnji sa drugim organima.

Komisija ima sva kontrolna ovlašćenja koja su neophodna za vršenje poslova iz okvira svoje nadležnosti.

Pored ovlašćenja iz st. 1 i 2 ovog člana, Komisija je ovlašćena da u slučaju nalaganja otklanjanja nepravilnosti nastalih povredom odredbi čl. 98, 99, 112, 113 i 122 ovog zakona utvrdi iznos novčanih sredstava koji je emitent dužan da uplati Komisiji, i to:

- do 10.000.000,00 eura ili do 5 % ukupnog godišnjeg prometa prema zadnjim dostupnim godišnjim izvještajima odobrenim od strane organa uprave, odnosno do dvostrukog iznosa ostvarene dobiti ili spriječenog gubitka zbog kršenja, ako je to moguće utvrditi, ono koje je više, u slučaju pravnog lica; i

- do 2.000.000,00 eura, ili u visini do dvostrukog iznosa ostvarene dobiti ili spriječenog gubitka zbog kršenja, ako je to moguće utvrditi, ono koje je više, u slučaju fizičkog lica.

Izuzeci od primjene

Član 124 

Odredbe čl. 94 do 123 ovog zakona, ne primjenjuju se na jedinice društava za zajedničko ulaganje, osim na jedinice društava za zajedničko ulaganje zatvorenog tipa i jedinice stečene ili kojima raspolažu društva za zajedničko ulaganje zatvorenog tipa.

Odredbe čl. 98 i 99 ovog zakona ne primjenjuju se na:

1) državu Crnu Goru i jedinice lokalne samouprave;

2) javno međunarodno tijelo čiji je član najmanje jedna država članica, Evropsku centralnu banku (ECB), Evropski fond za finansijsku stabilnost, kao i druge organizacije osnovane sa ciljem očuvanja finansijske stabilnosti evropske monetarne unije​​ pružanjem privremene finansijske pomoći državama članicama čija je valuta euro i centralnim bankama;

3) emitenta isključivo dužničkih hartija od vrijednosti uključenih u trgovanje na regulisanom tržištu, čija pojedinačna nominalna vrijednost iznosi najmanje 100.000 eura i emitenta isključivo dužničkih hartija od vrijednosti čija protivvrijednost pojedinačne nominalne vrijednosti na dan emitovanja iznosi najmanje 100.000 eura.

Komisija može da odredi da kreditne institucije, čije akcije nijesu uključene za trgovanje na regulisanom tržištu i koje u kontinuitetu emituju isključivo dužničke hartije od vrijednosti, nijesu dužne da dostavljaju izvještaje iz člana 99 ovog zakona, pod uslovom da je ukupan nominalni iznos dužničkih hartija ispod 100.000.000 eura i da te kreditne institucije nijesu objavile prospekt.

Odredbe stava 2 tačka 2 ovog člana i čl. 98 i 99 ovog zakona ne odnose se na emitenta isključivo dužničkih hartija od vrijednosti, čija pojedinačna nominalna vrijednost iznosi najmanje 50.000 eura i emitenta isključivo dužničkih hartija od vrijednosti čija protivvrijednost pojedinačne nominalne vrijednosti na dan emitovanja iznosi najmanje 50.000 eura, koji su uključeni za trgovanje na regulisanom tržištu u Evropskoj uniji prije 31. decembra 2010. godine, dok su te hartije od vrijednosti u opticaju.

Kada se sjedište emitenta nalazi u trećoj zemlji, Komisija može odlučiti da se na tog emitenta ne primjenjuju odredbe čl. 98, 99, 101, 106, 107, 112, 113, 116, 117 i 122 ovog zakona, pod uslovom da zakon treće zemlje propisuje ekvivalentne zahtjeve i da taj emitent ispunjava te zahtjeve koje propisuje Komisija.

O slučajevima iz stava 5 ovog člana Komisija obavještava ESMA-u.

Informacije obuhvaćene zahtjevima propisanim u trećoj zemlji podnose se i objavljuju u skladu sa čl. 123 i 123a ovog zakona.

V. ZLOUPOTREBA TRŽIŠTA

Emitent

Član 125

Emitent, u smislu čl. 126 do 149 ovog zakona, je pravno lice koje izdaje finansijske instrumente ili predlaže njihovo izdavanje, kao i emitent hartija od vrijednosti sadržanih u depozitarnoj potvrdi.

Obavještavanje i spisak finansijskih instrumenata

Član 126 

Organizator tržišta, organizator MTP-a ili organizator OTP-a dužni su da, bez odlaganja, obavijeste Komisiju o svakom finansijskom instrumentu za koji je podnijet zahtjev za uključenje u trgovanje, koji je uključen u trgovanje ili kojim se prvi put trguje na mjestu trgovanja.

Lica iz stava 1 ovog člana, dužna su da obavijeste Komisiju o prestanku trgovanja finansijskim instrumentom, odnosno da finansijski instrument više nije uključen za trgovanje, osim ako je​​ datum od kojeg se finansijskim instrumentom više neće trgovati ili više neće biti uključen u trgovanje poznat i ako je informacija o tome data u obavještenju iz stava 1 ovog člana.

U obavještenju iz st. 1 i 2 ovog člana, navodi se naziv i oznaka finansijskog instrumenta, datum i vrijeme podnošenja zahtjeva za uključenje u trgovanje, datum i vrijeme uključenja u trgovanje kao i datum i vrijeme prvog trgovanja.

Komisija je dužna da o primljenom obavještenju iz st. 1 i 2 ovog člana, bez odlaganja obavijesti ESMA-u.

Zabrana zloupotrebe insajderskih informacija

Član 127 

Zabranjeno je pravnom odnosno fizičkom licu da:

1) trguje ili pokuša da trguje​​ finansijskim instrumentima na osnovu insajderskih informacija;

2) preporučuje ili podstiče drugo lice da trguje na osnovu insajderskih informacija; ili

3) objavljuje insajderske informacije suprotno odredbama ovog zakona.

Insajderske informacije

Član 128 

Insajderske informacije, u smislu ovog zakona, su detaljne informacije:

1) koje nijesu učinjene javno dostupnim i koje se posredno ili neposredno odnose na jednog ili više emitenata finansijskih instrumenata ili na jedan ili više finansijskih instrumenata, koje bi da su bile javno dostupne, mogle imati značajan uticaj na cijene tih finansijskih instrumenata ili na cijene povezanih izvedenih finansijskih instrumenata;

2) koje nijesu objavljene i koje se posredno ili neposredno odnose na jedan ili više robnih derivata ili se neposredno odnose na povezani promptni ugovor za robu koje bi, da su bile javno dostupne, mogle imati značajan uticaj na cijene derivata ili povezane promptne ugovore za robu kao i informacije za koje se može očekivati da će biti javno objavljene ili se moraju objaviti u skladu sa pravilima Evropske unije ili zakonom, pravilima tržišta, ugovorom, praksom ili običajima na relevantnim tržištima robnih derivata ili promptnim tržištima;

3) u vezi sa jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili proizvodima na aukciji koji se na njima zasnivaju koje nijesu objavljene i koje se posredno ili neposredno odnose na jedan ili više finansijskih instrumenata, koje bi da su bile javno dostupne mogle da imaju značajan uticaj na cijene tih instrumenata ili na cijene povezanih izvedenih finansijskih instrumenata;

4) u vezi sa licima koja su zadužena za izvršavanje naloga koji se odnose na finansijske instrumente, informacije koje je prenio ili koje je plasirao klijent, a koje se odnose na naloge klijenta u izvršavanju naloga u vezi sa finansijskim instrumentima, u vezi sa jednim ili više emitenata finansijskih instrumenata ili sa jednim ili više finansijskih instrumenata, koje bi, da su bile javno dostupne vjerovatno mogle da imaju značajan uticaj na cijene tih finansijskih instrumenata ili sa njima povezanih derivata.

Detaljnim informacijama iz stava 1 ovog člana, smatraju se informacije kojima se ukazuje na niz okolnosti koje postoje, kao i informacije za koje se može očekivati da će postojati, ili na događaj koji je nastao ili se razumno može očekivati da će nastati, iz kojih se može zaključiti mogući uticaj tih okolnosti ili događaja na cijene finansijskih instrumenata ili povezanog derivata, povezanih promptnih ugovora za robu ili proizvoda na aukciji zasnovanih na jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte.

U slučaju dugotrajnih procesa, procesa koji imaju za cilj da uzrokuju određene okolnosti ili imaju za posljedicu određene okolnosti ili određeni događaj, te buduće okolnosti ili taj budući događaj, kao i međufaze tog procesa koje su povezane sa postizanjem tih budućih okolnosti ili tog budućeg događaja, mogu se smatrati preciznim informacijama.

Međufaza u dugotrajnom procesu smatra se insajderskom informacijom ako sama po sebi zadovoljava uslove da se smatra insajderskom informacijom iz st. 1 i 2 ovog člana.

Informacije koje bi da su bile javno dostupne, mogle imati značajan uticaj na cijene finansijskih instrumenata, derivata, povezanih promptnih ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, su informacije koje bi investitor mogao da iskoristi prilikom donošenja investicionih odluka.

Smatra se da informacije o poslovanju subjekata koji učestvuju na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ne utiču značajno na cijenu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, proizvoda na aukciji koji se na zasnivaju na jedinicama emisija gasa sa efektom staklene bašte ili derivata, ako je ukupna emisija na nivou ili ispod utvrđene minimalne vrijednosti.

Minimalnu vrijednost iz stava 6 ovog člana utvrđuje Komisija.

Promptni ugovor za robu i promptno tržište

Član 129

Promptni ugovor za robu, u smislu ovog zakona, je ugovor o snabdijevanju robom kojom se trguje na promptnom tržištu i koja se dostavlja promptno nakon saldiranja transakcije, kao i ugovor o snabdijevanju robom koja nije finansijski instrument, uključujući forvard ugovor koji se namiruje fizički.

Promptno tržište, u smislu stava 1 ovog člana, je tržište na kojem se roba prodaje za gotovinu i promptno dostavlja nakon što je transakcija namirena, kao i druga nefinansijska tržišta, kao što su forvard tržišta za robu.

Preporuka

Član 130 

Preporuka, u smislu ovog zakona, je informacija kojom se, na osnovu sprovedenog istraživanja ili stručnog saznanja, izričito ili prećutno preporučuje ili predlaže strategija ulaganja u vezi sa jednim ili više finansijskih instrumenata ili emitenata finansijskih instrumenata, uključujući svako mišljenje o trenutnoj ili budućoj vrijednosti ili cijeni finansijskih instrumenata, namijenjenih distributivnim kanalima ili javnosti.

Informacijama kojima se preporučuje ili predlaže strategija ulaganja iz stava 1 ovog člana, smatraju se informacije čiji je autor nezavisni analitičar, investiciono društvo, ovlašćena kreditna institucija ili lice čija je pretežna djelatnost izrada preporuka za ulaganje.

Lica koja sačinjavaju ili distribuiraju preporuke za ulaganje ili druge informacije kojima se preporučuje ili predlaže strategija ulaganja dužna su da sa pažnjom dobrog stručnjaka, informacije i podatke iskažu na objektivan način i objave eventualni sukob interesa u pogledu finansijskih instrumenata na koje se te informacije odnose.

Nadležni organ koji vrši diseminaciju statističkih podataka ili predviđanja koja bi mogla imati značajan uticaj na finansijska tržišta dužan je da te podatke i predviđanja distribuira na objektivan i transparentan način.

Trgovanje na osnovu insajderskih informacija

Član 131 

Trgovanje na osnovu insajderskih informacija, u smislu ovog zakona, je korišćenje insajderskih informacija prilikom sticanja ili otuđenja finansijskog instrumenta na koji​​ se insajderska informacija odnosi, za svoj račun ili za račun trećeg lica, posredno ili neposredno.

Trgovanje na osnovu insajderskih informacija je i korišćenje insajderskih informacija za otkazivanje ili izmjenu naloga u vezi sa finansijskim instrumentom na koji se ta informacija odnosi, ako je nalog dat prije saznanja za insajdersku informaciju.

U slučaju aukcije jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili drugih proizvoda na aukciji koji se na tim jedinicama emisije gasa zasnivaju, korišćenje insajderskih informacija obuhvata podnošenje, izmjenu ili povlačenje ponude za kupovinu od strane lica za svoj račun ili za račun trećeg lica.

Preporuka drugom licu da trguje na osnovu insajderskih informacija ili podsticanje drugog lica da trguje na osnovu insajderskih informacija postoji ako lice koje posjeduje insajderske informacije daje preporuku drugim licima da:

1) stiču ili otuđuju finansijske instrumente na koje se insajderske informacije odnose, ili podstiču na sticanje ili otuđenje; ili

2) otkažu ili izmijene nalog u vezi sa finansijskim instrumentom na koji se insajderska informacija odnosi ili podstiču otkazivanje ili izmjenu tog naloga.

Korišćenje preporuka ili podsticanje iz stava 4 ovog člana, je trgovanje na osnovu insajderskih informacija, ako lice koje koristi preporuke zna ili bi moralo da zna da se zasnivaju na insajderskim informacijama.

Lice koje posjeduje insajderske informacije, u smislu st. 1 do 5 ovog člana, je lice koje:

1) je član organa upravljanja, odnosno nadzornog organa emitenta ili učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte;

2) posjeduje udio u kapitalu emitenta ili učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte;

3) ima pristup informacijama u obavljanju posla, profesije ili dužnosti;

4) učestvuje u kriminalnim djelatnostima.

U slučaju pravnog lica, st. 1 do 6 ovog člana primjenjuju se na fizička lica koja učestvuju u odlučivanju o sticanju, otuđenju, otkazivanju ili izmjeni naloga za račun tog pravnog lica.

Odredbe st. 1 do 6 ovog člana primjenjuju se i na druga lica koja posjeduju insajderske informacije, a ne samo na lica iz stava 6 ovog člana, kada navedena lica znaju ili bi trebalo da znaju da se radi o insajderskim informacijama.

Korišćenje informacija

Član 132 

Korišćenjem insajderskih informacija ne smatra se korišćenje informacija koje posjeduje ili je posjedovalo pravno lice​​ koje je zato trgovalo na osnovu insajderskih informacija po osnovu sticanja ili otuđenja, ako:

1) je uvelo i sprovodi primjerene i djelotvorne interne postupke radi obezbjeđenja da bilo koje fizičko lice koje u njegovo ime donosi odluku ili može uticati na odluku o sticanju ili otuđenju finansijskih instrumenata na koje se odnose informacije​​ ne posjeduje insajderske informacije; i

2) nije podstaklo, dalo preporuku, ili na drugi način uticalo na fizičko lice koje je u ime pravnog lica steklo ili otuđilo finansijske instrumente na koje se informacije odnose.

Smatra se da lice koje posjeduje insajderske informacije nije koristilo te informacije prilikom sticanja ili otuđenja finansijskih instrumenata na osnovu insajderskih informacija, ako je to lice:

1) market mejker ili lice ovlašćeno za djelovanje kao druga ugovorna strana i ako je sticanje ili otuđenje finansijskih instrumenata na koje se ta informacija odnosi izvršeno u skladu sa zakonom, u uobičajenom obavljanju dužnosti market mejkera ili druge ugovorne strane;

2) ovlašćeno za sprovođenje naloga u ime treće strane, a sticanje ili otuđenje finansijskih instrumenata na koje se odnosi nalog za izvršenje služi za izvršavanje tog naloga u skladu sa zakonom, u uobičajenom obavljanju posla, profesije ili dužnosti tog lica.

Smatra se da lice koje posjeduje insajderske informacije nije koristilo te informacije i da je zato trgovalo na osnovu insajderskih informacija po osnovu sticanja ili otuđenja kada to lice obavlja transakciju za sticanje ili otuđenje finansijskih instrumenata i da je transakcija obavljena radi izvršavanja dospjele obaveze u dobroj vjeri, a ne da se zaobiđe zabrana trgovanja na osnovu insajderskih informacija, a ta:

1) obaveza proizilazi iz datog naloga ili ugovora zaključenog prije nego što je to lice posjedovalo insajderske informacije; ili

2) je transakcija preduzeta kako bi se ispunile zakonom predviđene obaveze nastale prije nego što je to lice posjedovalo insajderske informacije.

Smatra se da lice koje posjeduje insajderske informacije nije koristilo te informacije i da je zato trgovalo na osnovu insajderskih informacija po osnovu sticanja ili otuđenja kada je to lice dobilo te insajderske informacije prilikom javnog preuzimanja ili spajanja društava koje koristi samo za potrebe postupka spajanja ili preuzimanja, pod uslovom da su u trenutku odobrenja spajanja ili prihvatanja ponude od strane akcionara društva sve insajderske informacije objavljene ili su na drugi način prestale da predstavljaju insajderske informacije.

Odredba stava 4 ovog člana ne primjenjuje se na sticanje udjela ispod kontrolnog praga u skladu sa zakonom kojim se uređuje preuzimanje akcionarskih društava.

Korišćenje znanja o finansijskim instrumentima prilikom sticanja ili otuđenja tih finansijskih instrumenata, ne smatra se korišćenjem insajderskih informacija.

Izuzetno od st. 1 do 6 ovog člana, smatra se da je došlo do kršenja zabrane trgovanja na osnovu insajderskih informacija iz člana 127 ovog zakona ako Komisija utvrdi da je postojao nezakonit razlog za naloge za trgovanje, transakcije ili postupke.

Istraživanje tržišta

Član 133 

Istraživanje tržišta, u smislu ovog zakona, obuhvata saopštavanje informacija potencijalnim investitorima prije objavljivanja informacija o razlozima i uslovima transakcije, radi procjene interesa investitora o transakciji.

Istraživanje tržišta mogu da vrše:

1) emitent;

2) sekundarni ponuđač finansijskog instrumenta u količini ili vrijednosti u kojoj se transakcija razlikuje od redovnog trgovanja i obuhvata način prodaje koji se zasniva na prethodnoj procjeni interesa potencijalnog investitora;

3) učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte; ili

4) lice koje djeluje u ime ili za račun lica iz tač. 1, 2 ili 3 ovog stava.

Ako je ponuda hartija od vrijednosti upućena isključivo profesionalnim investitorima saopštavanje informacija tim profesionalnim investitorima za potrebe pregovora o ugovornim uslovima njihovog učestvovanja u emitovanju obveznica od strane emitenta čiji su finansijski instrumenti uključeni u trgovanje na mjestu trgovanja, ili od strane bilo​​ kojeg lica koje djeluje u njegovo ime ili za njegov račun, ne predstavlja istraživanje tržišta.

Smatra se da je saopštavanje iz stava 1 ovog člana izvršeno u okviru uobičajenog obavljanja posla, profesije ili dužnosti lica u skladu sa st. 8 i 9 ovog člana, zbog čega ne predstavlja nezakonito objavljivanje insajderskih informacija.

Emitent iz stava 1 ovog člana ili bilo koje lice koje djeluje u njegovo ime ili za njegov račun obezbjeđuje da profesionalni investitori koji primaju informacije budu svjesni zakonskih obaveza koje iz toga proizilaze i da to potvrde u pisanom obliku kao i da budu svjesni sankcija koje se primjenjuju na trgovanje na osnovu insajderskih informacija i nezakonitog objavljavljivanja insajderskih informacija.

Istraživanjem tržišta, smatra se i objavljivanje insajderskih informacija od strane lica koje namjerava da podnese ponudu za preuzimanje ili spajanje društva licima koja imaju pravo na hartije od vrijednosti tog društva, pod uslovom da:

1) su informacije potrebne licima koja imaju pravo na tim hartijama od vrijednosti da formiraju mišljenje o spremnosti da ponude svoje hartije od vrijednosti; i

2) je za odluku o ponudi za preuzimanje ili spajanje u razumnoj mjeri potrebna spremnost lica da ponude hartije od vrijednosti na koje imaju pravo.

U smislu člana 134 ovog zakona smatra se da su insajderske informacije objavljene tokom istraživanja tržišta u uobičajenom obavljanju posla, profesije ili dužnosti tog lica kada je lice koje vrši istraživanje tržišta prilikom objavljivanja postupilo u skladu sa st. 9, 10 i 11 ovog člana.

Lice koje vrši istraživanje tržišta dužno je da prije objavljivanja insajderskih informacija iz stava​​ 6​​ ovog člana, sačini u pisanoj formi izjavu o razlozima za objavljivanje tih informacija i dostavi je Komisiji.

Lice iz stava​​ 6​​ ovog člana, dužno je da prije objavljivanja insajderske informacije:

1) pribavi saglasnost lica koje je predmet istraživanja tržišta za prijem insajderskih informacija;

2) obavijesti lice koje prima insajderske informacije da te informacije ne smije da koristi za sticanje ili otuđenje finansijskog instrumenta na koji se informacije odnose, za svoj račun ili za račun trećeg lica, posredno ili neposredno;

3) obavijesti lice koje prima insajderske informacije da te informacije ne smije da koristi za otkazivanje ili izmjenu naloga u vezi sa finansijskim instrumentom na koji se te informacije odnose; i

4) obavijesti lice koje prima insajderske informacije da je dužno da čuva povjerljivost tih informacija.

Lice koje vrši istraživanje tržišta, dužno je da vodi evidenciju svih datih informacija, saglasnosti i obavještenja licu koje je predmet istraživanja tržišta, odnosno potencijalnim investitorima ili licima koja djeluju u ime potencijalnih investitora, kao i o datumu i satu davanja tih informacija i obavještenja.

Lice koje vrši istraživanje tržišta dužno je da podatke iz evidencije iz stava​​ 10​​ ovog člana, čuva najmanje pet godina i dostavlja na zahtjev Komisiji.

Ako lice koje vrši istraživanje tržišta, procijeni da su informacije objavljene tokom istraživanja tržišta prestale da budu insajderske informacije dužan je da o tome, bez odlaganja obavijesti lice kojem ih je učinio dostupnim.

Zabrana objavljivanja insajderskih informacija ​​ 

Član 134 

Pravno ili fizičko lice​​ iz člana 131 stav 6 ovog zakona koje posjeduje insajderske informacije ne smije da objavi te informacije drugom licu, osim ako se insajderske informacije objavljuju u okviru redovnog obavljanja posla, profesije ili dužnosti.

Dalje objavljivanje preporuka ili podsticanje drugih lica iz člana 131 stav 4 ovog zakona predstavlja nezakonito objavljivanje insajderskih informacija u smislu stava 1 ovog člana kada lice koje objavljuje preporuke ili podstiče druge zna ili bi trebalo da zna da se to zasniva na insajderskim informacijama.

Objavljivanje insajderskih informacija ​​ 

Član 135 

Emitent je dužan da bez odlaganja obavijesti javnost o insajderskim informacijama​​ koje se odnose na njega, na način koji omogućava brz pristup informaciji i potpunu, tačnu i blagovremenu procjenu informacije.

Emitent je dužan da insajderske informacije objavi na svojoj internet stranici i čuva najmanje pet godina od dana objavljivanja.

Emitent ne smije da prilikom objavljivanja insajderskih informacija reklamira svoju djelatnost.

Odredba st. 1, 2 i 3 ovog člana, odnosi se na emitenta koji je podnio zahtjev i odobrio uključivanje svojih finansijskih instrumenata za trgovanje na regulisanom tržištu i/ili, emitenta koji je odobrio trgovanje svojim finansijskim instrumentima na MTP-u ili OTP-u ili je podnio zahtjev za uključivanje svojih finansijskih instrumenata za trgovanje na MTP.

Učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte dužan je da bez odlaganja objavi insajderske informacije o jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte koje posjeduje u vezi sa poslovanjem, uključujući atmosferske aktivnosti koje taj učesnik ili njegovo matično društvo ili povezano društvo posjeduje ili kontroliše, koje sadrže relevantne informacije o kapacitetu i iskorišćenosti postrojenja, uključujući nedostupnost tih postrojenja.

Odredba stava 5 ovog člana ne odnosi se na učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ako su postrojenja ili avio-saobraćaj koje posjeduje, kontroliše ili je za njih odgovoran u prethodnoj godini, imali emisiju koja nije veća od minimalnog praga ekvivalenta ugljen dioksida i u slučaju kada izvršavaju aktivnosti povezane sa sagorijevanjem, imali projektovanu toplotnu snagu koja nije bila veća od minimalnog praga.

Ako emitent ili učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili lice koje djeluje u njihovo ime ili za njihov račun, objavi insajderske informacije trećem licu u okviru redovnog obavljanja posla, profesije ili dužnosti, dužni su da te informacije učine javno dostupnim u potpunosti istovremeno sa objavljivanjem u slučaju namjernog objavljivanja trećem licu, odnosno bez odlaganja u slučaju nenamjernog objavljivanja.

Stav 7 ovog člana se ne primjenjuje kada lice koje prima informacije ima obavezu čuvanja tajnosti podataka u skladu sa zakonom ili ugovorom.

Insajderske informacije koje se odnose na emitente čiji su finansijski instrumenti uključeni za trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava mogu se objaviti na internet stranici mjesta trgovanja, umjesto na internet stranici emitenta kada mjesto trgovanja odluči da pruži tu mogućnost emitentima na tom tržištu.

Odlaganje objavljivanja insajderskih informacija emitenta ili učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte

Član 136 

Emitent ili učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte može da odloži​​ na sopstvenu odgovornost objavljivanje insajderskih informacija, ako:

1) bi objavljivanje moglo da ugrozi interese emitenta ili učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte;

2) se odlaganjem objavljivanja insajderskih informacija javnost ne dovodi u zabludu;

3) može da obezbijedi povjerljivost tih informacija.

Kada emitent ili učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte odloži objavljivanje insajderskih informacija u skladu sa stavom 1 ovog člana, dužan je da o tome, bez odlaganja obavijesti nadležni regulatorni organ.

Izuzetno od stava 2 ovog člana, emitent čiji su finansijski instrumenti uključeni u trgovanje samo na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava dostavlja Komisiji na njen zahtjev pisano obrazloženje i dok je emitent u mogućnosti da opravda svoju odluku o odlaganju nije dužan da vodi evidenciju o tom obrazloženju.

Učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte iz člana 135 ovog zakona i stava 1 ovog člana, je svako fizičko ili pravno lice koje stupa u transakcije, uključujući davanje naloga za trgovanje jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte, proizvodima na aukciji koji se na njima zasnivaju ili njihovim derivatima.

U slučaju dugotrajnog procesa koji se odvija u fazama i čija je svrha da prouzrokuje ili koji ima za rezultat određenu okolnost ili određeni događaj, emitent ili učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte može na sopstvenu odgovornost da odloži objavljivanje insajderskih informacija koje se odnose na taj proces, u skladu sa stavom 1 ovog člana.

Odlaganje objavljivanja insajderskih informacija kreditne ili finansijske institucije

Član 137 

Kreditna ili finansijska institucija koja je emitent može da, radi očuvanja stabilnosti finansijskog sistema, odloži​​ na sopstvenu odgovornost objavljivanje insajderskih informacija, uključujući informacije koje su povezane sa privremenom nelikvidnošću i potrebom za primanjem pomoći za rješavanje problema sa likvidnošću pod uslovom da:

1) objavljivanje insajderskih informacija sadrži rizik po finansijsku stabilnost emitenta i finansijskog sistema;

2) je odlaganje objavljivanja u javnom interesu;

3) odlaganje objavljivanja može da obezbijedi povjerljivost tih informacija; i

4) za odlaganje objavljivanja informacija ima saglasnost organa koji vrši nadzor nad tom institucijom.

Emitent iz stava 1 ovog člana, dužan je da o odlaganju objavljivanja insajderskih informacija obavijesti nadležni organ koji vrši nadzor nad tom institucijom i uz obavještenje dostavi dokaze o ispunjavanju uslova iz stava 1 ovog člana.

Nadležni organ iz stava 2 ovog člana, može da saglasnost za odlaganje objavljivanja insajderskih informacija da samo za period potreban radi zaštite javnog interesa, i dužan je da najmanje jednom nedeljno kontroliše ispunjenost uslova iz stava 1 ovog člana.

Emitent iz stava 1 ovog člana, dužan je da bez odlaganja objavi insajderske informacije, ako za odlaganje ne dobije saglasnost nadležnog organa iz stava 2 ovog člana.

U slučaju da je povjerljivost informacija čije je objavljivanje odloženo u skladu sa st. 1 i 2 ovog člana, ugrožena, emitent koji je kreditna ili finansijska institucija dužan je da objavi te insajderske informacije bez odlaganja.

Finansijska institucija iz stava 1 ovog člana, je pravno lice, osim kreditne institucije, čija je pretežna djelatnost sticanje udjela u kapitalu ili obavljanje jedne ili više osnovnih finansijskih usluga​​ utvrđenih ovim zakonom, uključujući finansijski holding, mješoviti finansijski holding, platnu instituciju, društvo za upravljanje imovinom, a isključujući osiguravajuće holdinge i mješovite osiguravajuće holdinge.

Zabrana manipulacija na tržištu

Član 138 

Manipulacije​​ i pokušaj manipulacije na tržištu su zabranjene.

Manipulacije na tržištu

Član 139 

Manipulacije na tržištu, u smislu ovog zakona, obuhvataju:

1) transakcije i naloge za trgovanje kojima se:

a) daju ili će vjerovatno pružiti neistinite ili obmanjujuće signale ili informacije o ponudi, tražnji ili cijeni finansijskog instrumenta, povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte; ili

b) održava ili će vjerovatno održati cijenu jednog ili više finansijskih instrumenata, povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte na nerealnom ili vještačkom nivou, osim ako lice koje učestvuje u transakciji, daje nalog za trgovanje ili preduzima bilo koji drugi postupak, dokaže da je ta transakcija, nalog ili postupak u skladu sa zakonom, odnosno prihvaćenom tržišnom praksom na tom tržištu,​​ u skladu sa članom 140 ovog zakona;

1a) stupanje u transakciju, davanje naloga za trgovanje ili bilo koju drugu aktivnost ili drugi postupak koji utiče ili će vjerovatno uticati na cijenu jednog ili više finansijskih instrumenata, povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte u kojima se primjenjuju fiktivni postupci ili drugi oblik dovođenja u zabludu ili prevaru;

2) širenje informacija putem medija, uključujući i internet, ili na drugi način kojim se mogu prenijeti neistinite ili obmanjujuće informacije o ponudi, tražnji ili cijeni finansijskog instrumenta, povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, ili održavaju ili bi mogli da održavaju cijenu jednog ili više finansijskih instrumenata ili povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte na nerealnom ili vještačkom nivou, uključujući i širenje informacija od lica koje je znalo ili moralo da zna da su te informacije neistinite ili da dovode u zabludu;

3) prenošenje neistinitih ili obmanjujućih informacija ili davanje neistinitih ili obmanjujućih podataka referentne vrijednosti, ako je lice koje je prenijelo informaciju ili dalo podatak znalo ili moralo da zna da su te informacije, odnosno podaci neistiniti ili da dovode u zabludu ili druga radnja kojom se manipuliše obračunom referentne vrijednosti.

Manipulacije na tržištu obuhvataju i:

1) saradnju jednog ili više lica u cilju stvaranja dominantnog položaja nad ponudom ili tražnjom finansijskog instrumenta, povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, koji ima ili bi mogao da ima indirektno ili direktno određivanje kupovne ili prodajne cijene ili stvaranje drugih nepoštenih uslova trgovanja;

2) kupovinu ili prodaju finansijskih instrumenata na početku ili prije zatvaranja trgovanja koje dovodi ili bi moglo dovesti u zabludu ulagača koji djeluju na osnovu objavljenih cijena, uključujući početne ili posljednje cijene trgovanja;

3) davanje, povlačenje ili izmjenu naloga iz stava 1 tač. 1 ili 2 ovog člana na mjestu trgovanja, dostupnim sredstvima trgovanja, uključujući elektronska sredstva kao što su algoritamske i visokofrekventne strategije trgovanja i koji:

a) ometa ili odlaže,​​ odnosno može da ometa ili da odlaže funkcionisanje sistema trgovanja na mjestu trgovanja;

b) otežava drugim licima da prepoznaju stvarne naloge u sistemu trgovanja na mjestu trgovanja, uključujući unošenje naloga koji dovode do preopterećenja ili destabilizacije knjige naloga; ili

c) stvara ili može da stvori lažni ili signal koji dovodi u zabludu o ponudi ili tražnji finansijskog instrumenta ili njegovoj cijeni, a naročito unošenje naloga da se pokrene ili pojača neki trend;

4) iskorišćavanje pristupa medijima iznošenjem mišljenja o finansijskom instrumentu, povezanom promptnom ugovoru za robu ili proizvodu na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovom emitentu, nakon prethodnog zauzimanja pozicije u tom finansijskom instrumentu, povezanom promptnom ugovoru za robu ili proizvodu na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, čime se stiče korist od uticaja iznešenog mišljenja u odnosu na cijenu tog instrumenta, povezanog promptnog ugovora za robu ili proizvoda na aukciji na osnovu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, a javnost nije na odgovarajući i efikasan način upoznata sa sukobom interesa;

5) kupovinu ili prodaju na sekundarnom tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili povezanih derivata prije održavanja aukcije namještanjem konačne aukcijske cijene proizvoda na nerealnom ili vještačkom nivou ili obmanjivanje ponuđača koji učestvuju na aukciji.

Odredbe st. 1 i 2 ovog člana, primjenjuju se i na fizička lica koja učestvuju u donošenju odluka za račun pravnog lica.

Referentna vrijednost iz stava 1 tačka 3 ovog člana, je stopa, indeks ili broj, dostupni javnosti koji se periodično ili redovno utvrđuju na osnovu vrijednosti jedne ili više vrsta osnovne imovine ili cijena, uključujući i procijenjene cijene, stvarne ili procijenjene kamatne stope ili druge vrijednosti, kao i iznos koji je potrebno platiti za određeni finansijski instrument ili vrijednost finansijskog instrumenta.

Prihvaćena tržišna praksa

Član 140 

Zabrana iz člana 138 ovog zakona, ne odnosi se na manipulaciju tržištem iz člana 139 stav 1 tačka 1 ovog zakona, pod uslovom da lice koje učestvuje u transakciji, daje nalog za trgovanje ili sprovodi drugi postupak, dokaže da je ta transakcija, nalog ili postupak izvršen, odnosno sproveden u skladu sa zakonom, odnosno prihvaćenom tržišnom praksom iz st. 2 do 8 ovog člana.

Prihvaćena tržišna praksa je praksa koja se razumno očekuje na jednom ili više finansijskih tržišta i koje je prihvatila Komisija.

Tržišna praksa koju je Komisija uspostavila kao prihvaćenu tržišnu praksu na određenom tržištu ne smatra se primjenjivom na ostala tržišta, osim ako su nadležni regulatorni organi tih drugih tržišta prihvatili tu praksu u skladu sa st. 5 do 9 ovog člana.

Komisija može za određeno tržište da prihvati tržišnu praksu, ako su ispunjeni sljedeći kriterijumi, i to da:

1) obezbjeđuje znatan nivo transparentnosti prema tržištu;

2) obezbjeđuje visok stepen sigurnosti za djelovanje tržišnih mehanizama i odgovarajuće međudjelovanje mehanizama ponude i potražnje;

3) ima pozitivan uticaj na likvidnost i efikasnost tržišta;

4) uzima u obzir mehanizam trgovanja relevantnog tržišta i omogućava učesnicima na tržištu da reaguju blagovremeno i na odgovarajući način na situaciju na tržištu koju je izazvala ta praksa;

5) ne stvara rizike za cjelovitost povezanih tržišta relevantnog finansijskog instrumenta u Evropskoj uniji;

6) određena tržišna praksa, na osnovu istraživanja nadležnih organa iz drugih država ne doprinosi kršenju pravila ili propisa o sprječavanju zloupotrebe tržišta ili kodeksa ponašanja, bez obzira na tržište na kojem je sprovedeno; i

7) su uspostavljene strukturne karakteristike relevantnog tržišta, uređenost, vrste finansijskih instrumenata kojima se trguje i vrsta učesnika na tržištu uključujući obim učešća malih investitora na relevantnom tržištu.

Komisija je dužna da najmanje tri mjeseca prije prihvatanja tržišne prakse obavijesti ESMA-u o namjeri da prihvati tržišnu praksu i procjeni izvršenoj u skladu sa kriterijumima iz stava 4 ovog člana.

Ako Komisija prihvati tržišnu praksu suprotno mišljenju ESMA-e, dužna je da na svojoj internet stranici u roku od 24 sata od prihvatanja tržišne prakse, objavi obavještenje sa razlozima za uspostavljanje tržišne prakse suprotno mišljenju ESMA-e.

Ne dovodeći u pitanje prihvaćene tržišne prakse ustanovljene u skladu sa st. 2 do 8 ovog člana, emitent finansijskih instrumenata uključenih u trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava može zaključiti ugovor o pružanju likvidnosti za sopstvene akcije ako:

1) su uslovi ugovora o pružanju likvidnosti usklađeni sa kriterijumima navedenim u stavu 4 ovog člana;

2) je pružalac likvidnosti ovlašćen od strane Komisije u skladu sa ovim zakonom i registrovan kao član tržišta pri tržišnom operateru ili investicionom društvu koje upravlja rastućim tržištem malih i srednjih privrednih društava; i

3) tržišni operater ili investiciono društvo koje upravlja rastućim tržištem malih i srednjih privrednih društava u pisanom obliku potvrđuje emitentu da je primio primjerak ugovora o pružanju likvidnosti i da je saglasan sa uslovima ugovora.

Emitent iz stava 9 ovog člana mora u svakom trenutku da dokaže da su uslovi pod kojima je ugovor zaključen ispunjeni.

Emitent i tržišni operater ili investiciono društvo koje upravlja rastućim tržištem malih i srednjih privrednih društava dostavlja Komisiji na njen zahtjev primjerak ugovora o pružanju likvidnosti.

Komisija je dužna da preispita prihvaćenu tržišnu praksu, u skladu sa promjenama tržišta, najmanje svake dvije godine.

Bliže kriterijume i način prihvatanja tržišne prakse propisuje Komisija.

Sprječavanje i otkrivanje zloupotrebe tržišta

Član 141 

Organizator tržišta, organizator MTP-a, organizator OTP-a i investiciona društva koja djeluju na mjestu trgovanja dužni su da utvrde i primjenjuju efikasne mjere, sisteme i postupke sa ciljem otkrivanja i sprječavanja trgovanja ili pokušaja trgovanja na osnovu insajderskih informacija ili manipulacija na tržištu.

Organizator tržišta, organizator MTP-a, organizator OTP-a i investiciona društva dužni su da, bez odlaganja, prijave Komisiji naloge i transakcije, uključujući njihovo povlačenje ili izmjenu, koji mogu da predstavljaju trgovanje ili pokušaj trgovanja na osnovu insajderskih informacija ili manipulacija na tržištu.

Odredbe st. 1 i 2 ovog člana, primjenjuju se i na druga lica koja u okviru svog poslovanja dogovaraju ili izvršavaju transakcije, uspostavljaju i održavaju efikasne mjere, sisteme i postupke za otkrivanje i prijavljivanje sumnjivih naloga i transakcija.

Kada lica iz stava 3 ovog člana opravdano sumnjaju da bi nalog ili transakcija bilo kojeg finansijskog instrumenta, bilo da su predati ili izvršeni u ili van mjesta trgovanja, mogli da predstavljaju trgovanje na osnovu insajderskih informacija, manipulaciju na tržištu ili pokušaj trgovanja na osnovu insajderskih informacija ili manipulicija na tržištu, ona o tome bez odlaganja obavještavaju Komisiju.

Spisak lica koja imaju pristup insajderskim informacijama

Član 142 

Emitent ili lice koje djeluje u ime ili za račun emitenta dužno je da sačini spisak lica koja imaju pristup insajderskim informacijama uključujući i lica koja za njih obavljaju poslove koji omogućavaju pristup insajderskim informacijama,​​ kao što su savjetnici, računovođe ili agencije za kreditni rejting.

Emitent ili lice koje djeluje u ime i za račun emitenta, dužno je da spisak iz stava 1 ovog člana redovno ažurira, dostavlja Komisiji na zahtjev i da spisak čuva najmanje pet godina od dana sačinjavanja, odnosno ažuriranja.

Emitent ili lice koje djeluje u ime ili za račun emitenta dužno je da obezbijedi da lica iz stava 1 ovog člana sa insajderskim informacijama postupaju u skladu sa ovim zakonom i aktima emitenta i da sačine pisanu izjavu da prihvataju obaveze utvrđene zakonom i aktom emitenta​​ i da su upoznati sa sankcijama koje se odnose na trgovinu na osnovu insajderskih informacija i nezakonito otkrivanje insajderskih informacija.

Emitent je odgovoran za sačinjavanje i ažuriranje spiska iz stava 1 ovog člana, i u slučaju da te poslove povjeri drugom licu, dužan je da u svakom trenutku ima pristup spisku lica koja imaju pristup insajderskim informacijama.

U spisak lica koja imaju pristup insajderskim informacijama naročito se upisuje:

1) ime, prezime i prebivalište, odnosno naziv, sjedište i adresa lica koje ima pristup insajderskim informacijama;

2) razlog za uključivanje lica na spisak;

3) datum i vrijeme kada je lice steklo pristup insajderskim informacijama; i

4) datum sačinjavanja spiska lica koja imaju pristup insajderskim informacijama.

Emitent ili lice koje djeluje u ime ili za račun emitenta dužno je da bez odlaganja ažurira spisak lica koja imaju pristup insajderskim informacijama, uključujući i datum ažuriranja, kada:

1) dođe do promjene razloga za uključivanje lica koje je na spisku lica koja imaju pristup insajderskim informacijama;

2) uključuje lice koje stiče pristup insajderskim informacijama; i

3) lice više nema pristup insajderskim informacijama.

Prilikom svakog ažuriranja iz stava 6 ovog člana navodi se i vrijeme kada je došlo do promjene zbog koje je ažuriranje sprovedeno.

Odredbe st. od 1 do 6 ovog člana odnose se i na:

1) učesnike na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte u odnosu na insajderske informacije koje se odnose na jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte, a koje proizilaze iz aktivnosti tog učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte;

2) aukcijsku platformu, učesnika aukcije i kontrolora aukcije u vezi sa aukcijama jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili drugih proizvoda na aukciji koji se na njima zasnivaju;

3) emitente koji su podnijeli zahtjev ili odobrili uključenje svojih finansijskih instrumenata za trgovanje na regulisanom tržištu ili na MTP ili OTP-u.

Emitenti čiji su finansijski instrumenti uključeni u trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava imaju pravo da na svoje spiskove lica koja imaju pristup insajderskim informacijama uključe samo ona lica koja zbog svoje dužnosti ili položaja u emitentu imaju redovan pristup insajderskim informacijama.

Izuzetno od stava 9 ovog člana, ako je to opravdano zbog posebnih razloga u vezi sa integritetom tržišta, Komisija od emitenta čiji su finansijski instrumenti uključeni u trgovanje na rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava mogu da zahtijevaju da u svoje spiskove lica koja imaju pristup inasajderskim informacijama uključe sva lica iz stava 1 ovog člana.

Spiskovi lica koja imaju pristup insajderskim informacijama iz stava 1 ovog člana dostavljaju se Komisiji na njen zahtjev u najkraćem roku.

Obrazac spiska lica koja raspolažu insajderskim informacijama utvrđuje Komisija.

Objavljivanje ili distribucija informacija u medijima

Član 143 

Objavljivanje ili distribucija u medijima informacija iz čl. 130, 134 i člana 139 stav 1 tačka 2 ovog zakona za potrebe novinarstva ili drugog oblika izražavanja u medijima, vrši se u skladu sa zakonom kojim se uređuje sloboda medija i sloboda izražavanja, kao i pravilima, odnosno kodeksima novinarske struke, osim ako:

1) ta lica ili lica povezana sa njima stiču direktnu ili indirektnu prednost ili korist od objavljivanja ili širenja tih informacija; ili

2) objavljivanje ili širenje ima namjeru obmanjivanja tržišta o ponudi, potražnji ili cijeni finansijskih instrumenata.

Nije dozvoljeno objavljivanje ili distribucija u medijima informacija koje:

1) za cilj imaju dovođenje u zabludu tržišta o ponudi, tražnji ili cijeni finansijskih instrumenata; i/ili

2) objavljuju ili distribuiraju novinari ili sa njima povezana lica radi sticanja prednosti ili koristi na tržištu kapitala.

Obavještenje o transakcijama menadžera u emitentu

Član 144 

Menadžer u emitentu i sa njim povezano lice dužni su da obavijeste​​ emitenta ili učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte i Komisiju i:

1) emitenta, o svakoj transakciji izvršenoj za svoj račun, koja se odnosi na akcije ili dužničke hartije od vrijednosti tog emitenta ili derivata ili druge sa njima povezane finansijske instrumente;

2) učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte, o svakoj transakciji izvršenoj za svoj račun koja se odnosi na jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte, na proizvode na aukciji koji se na njima zasnivaju ili sa njima povezanim derivatima.

Odredba stava 1 ovog člana, primjenjuje se ako ukupan iznos svih transakcija u jednoj kalendarskoj godini iznosi najmanje 5.000 eura.

Obavještenje iz stava 1 ovog člana, dostavlja se bez odlaganja, a najkasnije tri radna dana od dana izvršenja transakcije kojom je dostignut iznos iz stava 2 ovog člana.

Emitent ili učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte dužan je da objavi informacije o transakcijama iz stava 1 ovog člana u roku od dva radna dana od prijema obavještenja iz stava 1 ovog člana.

Odredbe st. 1 do 4 ovog člana, primjenjuju se na emitente koji su:

1) tražili ili odobrili uključivanje svojih finansijskih instrumenata za trgovanje na regulisanom tržištu; ili

2) odobrili trgovanje svojim finansijskim instrumentima na MTP-u ili OTP-u ili su podnijeli zahtjev za uključivanje svojih finansijskih instrumenata za trgovanje na MTP-u.

Emitent odnosno učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte dužan je da sačini spisak svih menadžera i sa njima povezanih lica.

Emitent ili učesnik na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte dužni su da obavijeste menadžera u emitentu o njegovim obavezama iz st. 1 do 8 ovog člana u pisanom obliku.

Povezanim licem u smislu člana 134 ovog zakona i stava 1 ovog člana, pored lica iz člana 21 stav 2 ovog zakona, smatra se i:

1) srodnik koji je bio član zajedničkog domaćinstva menadžera u emitentu najmanje godinu dana od dana izvršene transakcije;

2) pravno lice kojim rukovodi ili upravlja menadžer, bračni drug, izdržavano dijete ili lice iz tačke 1 ovog stava, koje to lice posredno ili neposredno kontroliše.

Iznos iz stava 2 ovog člana primjenjuje se na transakciju koja slijedi nakon što se dostigne ukupan iznos od 5.000 eura u jednoj kalendarskoj godini, koji se izračunava sabiranjem bez netiranja svih transakcija iz stava 1 ovog člana.

Komisija može na svojoj internet stranici objaviti informacije iz stava 4 ovog člana.

Sadržaj obavještenja o transakcijama

Član 145 

U obavještenju o transakcijama iz člana 144 stav 1 ovog zakona, naročito se navode:

1) ime i prezime i adresa fizičkog lica, odnosno naziv i sjedište pravnog lica za čiji račun je izvršena transakcija;

2) naziv emitenta, odnosno učesnika na tržištu jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte;

3) vrsta i oznaka finansijskog instrumenta;

4) opis transakcije (npr. sticanje ili otuđenje), sa napomenom povezanosti sa programom ponude akcija zaposlenih od strane poslodavca ili povezanosti sa transakcijama iz stava 2 ovog člana;

5) datum i mjesto transakcije;

6) iznos i obim transakcije, a u slučaju zaloge instrumenta sa promjenljivom vrijednošću, vrijednost tog instrumenta na datum uspostavljanja zaloge.

Pored podataka iz stava 1 ovog člana, u obavještenju se u skladu sa predmetom transakcije navode i:

1) zaloga ili pozajmljivanje finansijskih instrumenata od strane menadžera emitenta i sa njim povezanog lica;

2) transakcije koje su izvršila lica koja u okviru svog posla dogovaraju ili izvršavaju transakcije ili neko drugo lice u ime lica koje obavlja upravljačke dužnosti ili lice koje je blisko povezano sa takvim licem, pa i u slučajevima kada se koristi diskreciono pravo;

3) transakcije izvršene u vezi sa polisom životnog osiguranja, u kojima:

a) je ugovarač osiguranja menadžer emitenta ili sa njim povezano lice;

b) rizik ulaganja snosi ugovarač osiguranja; i

c) ugovarač osiguranja ima ovlašćenje ili diskreciono pravo da odlučuje o ulaganjima ili da izvršava transakcije sa polisom životnog osiguranja.

O uspostavljanju zaloge ili sličnog prava na finansijskom instrumentu u vezi sa polaganjem finansijskog instrumenta na kastodi računu, menadžer emitenta odnosno sa njim povezano lice nije dužno da dostavlja obavještenje o transakciji, osim ako je zaloga ili drugo pravo obezbjeđenja namijenjeno obezbjeđenju kreditne linije.

Odredba stava 2 ovog člana ne odnosi se na društvo za osiguranje.

Obaveza obavještavanja iz člana 144 ovog zakona i st. 1 i 2 ovog člana odnosi se i na transakcije menadžera emitenta pri aukcijskoj platformi, učesnika aukcije, kontrolora aukcije, i sa njima povezanih lica u vezi sa transakcijama jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte, njihovim derivatima ili proizvodima na aukciji koji se na njima zasnivaju.

Lica iz stava 5 ovog člana, o transakcijama obavještavaju aukcijske platforme, učesnike na aukciji i kontrolore aukcije, u skladu sa vrstom transakcije i Komisiju.

Na aukcijsku platformu, učesnika aukcije, kontrolora aukcije i Komisiju shodno se primjenjuje odredba člana 144 stav 4 ovog zakona.

Transakcije na koje se odnose obaveze iz st. 1 do 7 ovog člana propisuje Komisija.

Zabrana transakcija menadžeru emitenta

Član 146

Menadžer emitenta ne smije da zaključuje transakcije za svoj račun ili za račun trećeg lica, u vezi sa akcijama ili dužničkim instrumentima emitenta, derivatima ili drugim sa njim povezanim finansijskim instrumentima, u periodu od 30 kalendarskih dana prije objavljivanja finansijskih izvještaja emitenta u skladu sa ovim zakonom.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, emitent može na zahtjev menadžeru emitenta da dozvoli da trguje za svoj račun ili za račun trećeg lica u periodu iz stava 1 ovog člana:

1) u slučaju finansijskih poteškoća koje zahtijevaju hitnu prodaju akcija; ili

2) zbog značaja trgovanja za transakcije u okviru plana kupovine akcija od strane zaposlenih, ugovorenom štednjom, akcijama članova organa upravljanja ili prava na akcije, ili transakcijama u kojima se materijalni interes hartije od vrijednosti ne mijenja.

Izuzeci od zabrane trgovanja na osnovu insajderskih informacija, odnosno manipulacija na tržištu

Član 147 

Zabrana trgovanja na osnovu insajderskih informacija i zabrana manipulacija na tržištu ne primjenjuju se na trgovanje sopstvenim akcijama u okviru programa otkupa, ako:

1) su svi elementi programa otkupa objavljeni prije početka trgovanja;

2) je Komisiji prijavljeno trgovanje kao dio programa otkupa;

3) su poštovana ograničenja u vezi s cijenom i obimom u skladu sa pravilima tržišta;

4) se trgovanje vrši u skladu sa ciljevima i uslovima iz stava 2 ovog člana; i

5) se trgovanje vrši u skladu sa pravilima i uslovima za program otkupa i mjerama stabilizacije.

Trgovanje sopstvenim akcijama, iz stava 1 ovog člana, može da se vrši ako program otkupa ima za cilj:

1) smanjenje kapitala emitenta;

2) izvršavanje obaveza koje proizilaze iz dužničkih finansijskih instrumenata koji se mogu zamijeniti za vlasničke instrumente; ili

3) izvršavanje obaveza iz programa ponude akcija zaposlenim od strane poslodavca ili drugih davanja akcija zaposlenim ili članovima upravnog ili nadzornog organa emitenta ili sa njim povezanog društva.

Izuzeci iz stava 1 ovog člana primjenjuju se na emitenta ako emitent obavijesti Komisiju o svakoj transakciji u vezi sa programom otkupa, uključujući i informacije o svim nalozima i transakcijama finansijskih instrumenata, koje su investiciona društva izvršila za sopstveni račun ili za račun klijenta i o pojedinostima tih transakcija finansijskih instrumenata.

Zabrane trgovanja na osnovu insajderskih informacija i zabrana manipulacija na tržištu ne primjenjuju se na trgovanje hartijama od vrijednosti ili povezanim instrumentima za stabilizaciju hartija od vrijednosti kada se:

1) stabilizacija sprovodi u toku određenog perioda;

2) o stabilizaciji obavještava Komisija u skladu sa stavom​​ 5​​ ovog člana;

3) poštuju ograničenja u vezi sa cijenom u skladu sa pravilima tržišta; i

4) trgovanje vrši u skladu sa pravilima i uslovima za program otkupa i mjerama stabilizacije.

Emitent, ponuđač ili drugi subjekat koji sprovodi stabilizaciju dužan je da o svim podacima transakcija stabilizacije obavijesti Komisiju najkasnije na kraju sedmog dana trgovanja od dana transakcije.

Stabilizacija iz st. 4 i 5 ovog člana, je kupovina ili ponuda za kupovinu hartija od vrijednosti ili transakcija ekvivalentna povezanim instrumentima koju sprovodi ovlašćena kreditna institucija ili investiciono društvo u okviru značajne distribucije tih hartija od vrijednosti isključivo za potrebe održavanja tržišne cijene tih hartija od vrijednosti u toku unaprijed određenog perioda zbog pritiska za njihovu prodaju.

Povezanim instrumentima iz stava 6 ovog člana,​​ smatraju se:

1) ugovori ili prava na upis, sticanje ili otuđenje hartija od vrijednosti;

2) finansijski derivati izdati na osnovu hartija od vrijednosti;

3) hartije od vrijednosti u koje je dužničke instrumente moguće konvertovati;

4) instrumenti koje izdaje ili za koje garantuje emitent ili garant hartija od vrijednosti, a čija cijena ima značajan uticaj na cijenu hartija od vrijednosti;

5) akcije koje predstavljaju hartije od vrijednosti i druge hartije od vrijednosti koje su ekvivalentne tim akcijama.

Značajna distribucija, iz stava​​ 6​​ ovog člana, je inicijalna ili sekundarna ponuda hartija od vrijednosti koja odstupa od uobičajenog trgovanja u pogledu iznosa vrijednosti ponuđenih hartija od vrijednosti i u pogledu primijenjene metode prodaje.

Sadržaj obavještenja iz stava 4 ovog člana propisuje Komisija.

Primjena

Član 148 

Odredbe čl. 125 do 147 ovog zakona primjenjuju se na:

1) finansijske instrumente koji su uključeni u trgovanje na regulisanom tržištu ili za koje je podnijet zahtjev za uključenje u trgovanje na regulisanom tržištu;

2) finansijske instrumente kojima se trguje na MTP-u, koji su uključeni u trgovanje na MTP-u ili za koje je podnijet zahtjev za uključenje u trgovanje na MTP-u;

3) finansijske instrumente kojima se trguje na OTP-u;

4) finansijske instrumente koji nijesu obuhvaćeni tač. 1, 2 i 3 ovog stava, a čija cijena ili vrijednost zavisi od cijene ili vrijednosti ili utiče na cijenu ili vrijednost tih finansijskih instrumenata, uključujući, naročito ugovore o razmjeni po osnovu neispunjenja obaveza i ugovora o razlici;

5) postupke ili transakcije, uključujući ponude povezane sa ponudama na aukcijskoj platformi koja posluje kao regulisano tržište jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili drugih aukcijskih proizvoda na ponudama koje se zasnivaju, na jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte i kada aukcijski proizvodi nijesu finansijski instrumenti.

Zahtjevi i zabrane utvrđene ovim zakonom za naloge za trgovanje odnose se i na ponude podnijete na aukciji.

Odredbe čl. 138 i 139 ovog zakona, primjenjuju se na:

1) promptne ugovore za robu koji nijesu veleprodajni energetski proizvodi kada transakcija, nalog ili drugi postupak ima ili može da ima uticaj na cijenu ili vrijednost finansijskog instrumenta iz stava 1 ovog člana;

2) finansijske instrumente, uključujući derivativne ugovore ili derivate za prenos kreditnog rizika, kada transakcija, nalog, ponuda ili postupak ima ili može da ima uticaj na cijenu ili vrijednost promptnog ugovora za robu kada cijena ili vrijednost zavisi od cijene ili vrijednosti tih finansijskih instrumenata i

3) postupke u vezi sa referentnim vrijednostima.

Odredbe čl. 125 do 147 ovog zakona primjenjuju se na transakcije, naloge ili postupke u vezi sa finansijskim instrumentomst​​ st. 1, 2 i 3 ovog člana, bez obzira na mjesto trgovanja.

Izuzeci od primjene na aktivnosti monetarne politike, upravljanja javnim dugom i klimatske politike

Član 149

Odredbe čl. 125 do 147 ovog zakona ne primjenjuju se na transakcije, naloge ili postupke koje u monetarnoj, kursnoj i politici upravljanja javnim dugom sprovodi:

1) Evropska komisija, drugi ovlašćeni organ ili lice koje djeluje u ime tog ovlašćenog organa;

2) država članica;

3) članice Evropskog sistema centralnih banaka (ESCB);

4) državni organi i organizacije jedne ili više država članica ili lice koje djeluje u ime tog državnog organa ili organizacije;

5) članica federalne države članice.

Odredbe čl. 125 do 147 ovog zakona ne primjenjuju se na transakcije, naloge i postupke koje sprovodi:

1) Evropska unija;

2) subjekat posebne namjene jedne ili više država članica;

3) Evropska investiciona banka;

4) Evropski fond za finansijsku stabilnost;

5) Evropski stabilizacioni mehanizam;

6) međunarodna finansijska institucija koju su osnovale dvije ili više država članica, a čija je svrha mobilizacija sredstava i pružanje finansijske pomoći svojim članovima koji imaju ili mogu imati ozbiljne finansijske poteškoće.

Odredbe čl. 125 do 147 ovog zakona ne odnose se na aktivnosti države članice, Evropske Komisije, drugog ovlašćenog organa ili lica koje djeluje u ime tog ovlašćenog organa, koje se odnose na:

1) jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte i koje se preduzimaju u svrhu sprovođenja klimatske politike Evropske unije; i

2) sprovođenje zajedničke politike Evropske unije koja se odnosi na poljoprivredu ili ribarstvo.

Odredbe st. 1, 2 i 3 ovog člana, ne primjenjuju se na lica zaposlena kod lica iz st 1, 2 i 3 ovog člana kada transakcije zaključuju za svoj račun.

VI. REGULISANO TRŽIŠTE, MTP I OTP

Organizator tržišta

Član 150

Poslovanjem regulisanog tržišta u Crnoj Gori može da upravlja samo organizator tržišta sa sjedištem u Crnoj Gori, osnovan kao akcionarsko društvo u skladu sa zakonom kojim se uređuje organizacija obavljanja privrednih djelatnosti, ako ima dozvolu za rad izdatu od strane Komisije, u skladu sa ovim zakonom.

Organizator tržišta dužan je da posluje na način koji omogućava efikasno povezivanje ponude i tražnje hartija od vrijednosti i objavljivanje informacija koje se odnose na regulisano tržište, na način koji sprječava nelojalnu konkurenciju ili uvođenje neopravdanih ograničenja za ulazak na tržište.

Poslovi organizatora tržišta i poslovi na regulisanom tržištu

Član 151

Organizator tržišta, u skladu sa dozvolom za rad, može da:

1) upravlja regulisanim tržištem;

2) prikuplja, obrađuje i objavljuje podatke o trgovanju na regulisanom tržištu; i

3) vrši i druge poslove u skladu sa ovim zakonom.

Organizator tržišta može, u obavljanju poslova upravljanja regulisanim tržištem, bez dozvole Komisije da:

1) razvija, održava i upravlja informacionim sistemom za obavljanje poslova iz stava 1 ovog člana;

2) pruža usluge organizacije obuke i usavršavanja učesnika na tržištu kapitala.

Poslovi koji se obavljaju na regulisanom tržištu su:

1) obezbjeđivanje uslova za efikasno trgovanje finansijskim instrumentima;

2) pružanje, čuvanje i objavljivanje informacija i podataka o ponudi, tražnji, kotaciji, finansijskim instrumentima, cijenama na tržištu kao i drugih informacija i podataka, u skladu sa ovim zakonom;

3) utvrđivanje bližih organizacionih, tehničkih i kadrovskih uslova za prijem u članstvo i učešće na regulisanom tržištu;

4) utvrđivanje ispunjenosti uslova za članstvo i učešće na regulisanom tržištu;

5) utvrđivanje uslova za uključivanje finansijskih instrumenata za trgovanje na regulisanom tržištu kao i uslova za trgovanje;

6) nadzor nad trgovanjem finansijskim instrumentima;

7) utvrđivanje i sprovođenje disciplinskih postupaka za isključenje člana regulisanog tržišta;

8) utvrđivanje postupaka za rješavanje sporova između članova na regulisanom tržištu u vezi sa transakcijama finansijskim instrumentima; i

9) drugi poslovi u skladu sa zakonom.

Organi organizatora tržišta

Član 152

Organi organizatora tržišta su:

1) skupština akcionara;

2) odbor direktora; i

3) izvršni direktor.

Imenovanje odbora direktora

Član 153 

Odbor direktora ima predsjednika i najmanje četiri člana.

Za člana odbora direktora organizatora tržišta može biti imenovano lice koje ima odobrenje Komisije i:

1) najmanje kvalifikaciju visokog obrazovanja u obimu od najmanje 240 kredita (VII1) CSPK-a;

2) lični ugled i odgovarajuće stručne kvalifikacije, profesionalnu sposobnost i iskustvo u obavljanju poslova u finansijskom sektoru;

3) ispunjava uslove da bude imenovano za člana odbora direktora propisane zakonom kojim se uređuje osnivanje i poslovanje privrednih društava.

Uz zahtjev za izdavanje odobrenja za izbor člana odbora direktora, organizator tržišta prilaže dokaze o ispunjavanju uslova iz stava 1 ovog člana.

Komisija je dužna da po zahtjevu iz stava 2 ovog člana, odluči u roku od 30 dana od dana prijema zahtjeva i dokumentacije uz zahtjev.

Odobrenje Komisije iz stava 1 ovog člana, uslov je za registraciju, odnosno promjenu podataka u CRPS.

Komisija će oduzeti odobrenje iz stava 1 ovog člana, ako je izdato na osnovu netačnih podataka ili ako nastupe ograničenja iz člana 154 ovog zakona.

Odobrenje iz stava 1 ovog člana, prestaje da važi:

1) ako lice za čiji je izbor izdato odobrenje ne bude izabrano ili ne otpočne sa obavljanjem funkcije u roku od šest mjeseci od dana izdavanja odobrenja;

2) danom prestanka funkcije člana odbora direktora.

Odobrenje iz stava 1 ovog člana, važi u slučaju reizbora člana odbora direktora u toku trajanja mandata.

Organizator tržišta obavezan je da, bez odlaganja, a najkasnije u roku od tri dana od dana prestanka mandata člana odbora direktora organizatora tržišta obavijesti Komisiju o prestanku mandata člana odbora direktora i da navede razloge za prestanak mandata.

Ograničenja za izbor člana odbora direktora

Član 154

Član odbora direktora organizatora tržišta ne može biti lice:

1) koje je pravnosnažnom sudskom odlukom osuđivano za djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje funkcije člana odbora direktora;

2) poslanik, odbornik, odnosno lice izabrano, imenovano ili zaposleno u organima državne uprave i jedinicama lokalne samouprave, osim ako Crna Gora ima vlasničko učešće u organizatoru tržišta;

3) koje je direktor, član odbora direktora, zaposleni ili lice sa kvalifikovanim učešćem u drugom organizatoru tržišta koje ima dozvolu za rad izdatu u skladu sa ovim zakonom;

4) koje je direktor, član odbora direktora ili zaposleni u CKDD;

5) koje je direktor, član odbora direktora ili zaposleni u investicionom društvu, ovlašćenoj kreditnoj instituciji, emitentu ili investicionom fondu čije su hartije od vrijednosti uključene za trgovanje na regulisanom tržištu, osim ako ima vlasničko učešće u organizatoru tržišta;

6) povezano sa licima iz tač. 1 do 5 ovog stava.

Najmanje jedan član odbora direktora mora da govori crnogorski jezik.

Sadržaj zahtjeva za izdavanje odobrenja na izbor, odnosno imenovanje izvršnog direktora i članova odbora direktora organizatora tržišta i dokumentacije koja se prilaže uz zahtjev propisuje Komisija.

Imenovanje izvršnog direktora

Član 155

Na imenovanje izvršnog direktora organizatora tržišta shodno se primjenjuju odredbe čl. 153 i 154 ovog zakona.

Mandat izvršnog direktora organizatora tržišta traje četiri godine i može biti ponovo biran.

Izvršni direktor organizatora tržišta mora da bude zaposlen u organizatoru tržišta sa punim radnim vremenom.

Minimalni kapital

Član 156

Novčani udio osnovnog kapitala organizatora tržišta ne može biti manji od 1.000.000 eura.

Novčani udio osnovnog kapitala lica koje upravlja MTP-om ne može biti manji od 730.000 eura.

Kada organizator tržišta istovremeno upravlja i MTP-om novčani udio osnovnog kapitala organizatora tržišta ne može biti manji od 1.000.000 eura.

Kapital iz st. 1, 2 i 3 ovog člana mora u cjelosti biti uplaćen u novcu, a akcije se ne mogu izdati prije nego što se uplati pun iznos.

Dozvoljeno trgovanje

Član 157

Organizator tržišta može da trguje samo:

1) finansijskim instrumentima koje izdaje Crna Gora, jedinica lokalne samouprave, kao i odgovarajući organi drugih država, Međunarodni monetarni fond, Evropska centralna banka, Evropska investiciona banka i druge međunarodne organizacije;

2) finansijskim instrumentima koje izdaje Centralna banka Crne Gore;

3) dužničkim hartijama od vrijednosti za koje garantuje Crna Gora;

4) drugim finansijskim instrumentima koje je odobrila Komisija.

Organizator tržišta, članovi organa upravljanja, izvršni direktor ili zaposleni u organizatoru tržišta ne smiju da daju savjete u vezi sa trgovinom finansijskim instrumentima ili izborom investicionog društva.

Kvalifikovano učešće u organizatoru tržišta i kontrola

Član 158

Svako fizičko ili pravno lice ili povezano lice, koje namjerava da stekne, odnosno poveća, direktno ili indirektno, kvalifikovano učešće u organizatoru tržišta, na način da procenat akcija sa pravom glasa ili učešća u kapitalu dostigne ili pređe 20%, 30% ili 50% učešća u kapitalu organizatora tržišta (u daljem tekstu: predloženi sticalac), dužno je da prethodno dobije saglasnost Komisije za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća.

Lice iz stava 1 ovog člana podnosi Komisiji zahtjev za sticanje odnosno povećanje kvalifikovanog učešća u kojem navodi visinu učešća u trenutku podnošenja zahtjeva i visinu kvalifikovanog učešća koje se namjerava steći.

Svako fizičko ili pravno lice dužno je da prije direktnog ili indirektnog otuđenja kvalifikovanog učešća u organizatoru tržišta ispod 20%, 30% ili 50% učešća u ukupnom kapitalu organizatora tržišta, o tome obavijesti Komisiju i u obavještenju navede visinu učešća koje planira da otuđi.

Prilikom utvrđivanja ispunjenosti uslova za sticanje kvalifikovanog učešća iz stava 1 ovog člana, Komisija neće uzeti u obzir prava glasa ili akcije koje investiciono društvo ili ovlašćena kreditna institucija drže radi pružanja usluga iz člana 206 stav 1 tačka 6 ovog zakona, ako se ta prava ne koriste za upravljanje organizatorom tržišta i ako se otuđe u roku od godinu dana od sticanja.

Bliži sadržaj zahtjeva iz stava 1 ovog člana i dokumentaciju koja se prilaže uz zahtjev propisuje Komisija.

Kriterijumi za ocjenu kvalifikovanog učešća

Član 159 

Prilikom odlučivanja o zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, Komisija cijeni podobnost predloženog sticaoca i finansijsku opravdanost predloženog sticanja, na osnovu sljedećih kriterijuma:

1) reputacije predloženog sticaoca;

2) finansijske stabilnosti predloženog sticaoca;

3) kapaciteta organizatora tržišta u pogledu kapitala i drugih uslova utvrđenih ovim zakonom, kao i uticaj kvalifikovanog učešća na vršenje nadzora Komisije;

4) postojanja sumnje da se u vezi sa predloženim sticanjem može vršiti pranje novca ili finansiranje terorizma, u smislu zakona kojim se uređuje sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma;

5) činjenice da predloženi sticalac nije osuđivan pravosnažnom sudskom odlukom na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju dužem od šest mjeseci.

Bliže kriterijume iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Potvrda o prijemu zahtjeva

Član 160

Komisija je dužna da bez odlaganja, a najkasnije u roku od dva radna dana od dana prijema zahtjeva za davanje saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, ili od dana prijema dodatnih informacija, potvrdi prijem zahtjeva, odnosno dodatnih informacija predloženom sticaocu, u pisanoj formi.

Rok za odlučivanje po zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća

Član 161

Komisija je dužna da odluči po zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća u roku od 90 radnih dana od dana prijema zahtjeva.

Rješenjem kojim daje saglasnost za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, Komisija određuje rok za ostvarivanje predloženog sticanja.

Rok iz stava 2 ovog člana, Komisija može da produži na zahtjev predloženog sticaoca.

Ako Komisija, u roku za odlučivanje, ne odbije zahtjev za izdavanje saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća smatraće se da je saglasnost data.

Ako predloženi sticalac ne stekne, odnosno ne poveća kvalifikovano učešće u roku iz st. 2 i 3 ovog člana, saglasnost prestaje da važi.

Dodatne informacije

Član 162

Komisija može, u postupku odlučivanja po zahtjevu iz člana 161 ovog zakona, u roku od 50 radnih dana od dana prijema zahtjeva da zatraži, od podnosioca zahtjeva za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća dodatne informacije i podatke neophodne za odlučivanje.

Prekid perioda procjene

Član 163

Rok za odlučivanje po zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća se prekida od dana podnošenja zahtjeva Komisije za dostavljanje dodatnih informacija i podataka do dana prijema odgovora predloženog sticaoca po tom zahtjevu, pri čemu prekid može trajati najduže 20 radnih dana.

Ako Komisija podnese novi zahtjev za dopunu podataka i informacija, rok za odlučivanje po zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća se ne prekida.

Odbijanje zahtjeva

Član 164

Komisija će odbiti zahtjev za izdavanje saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, ako:

1) su dostavljene informacije i podaci netačni i nepotpuni;

2) podnosilac zahtjeva ne ispunjava kriterijume iz člana 159 ovog zakona;

3) postoji povezanost regulisanog tržišta ili organizatora tržišta i drugih fizičkih ili pravnih lica koja onemogućava efikasno vršenje nadzora Komisije;

4) se na podnosioca zahtjeva primjenjuju propisi koji onemogućavaju efikasno vršenje nadzora Komisije.

Ako Komisija odbije zahtjev za davanje saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, može na zahtjev predloženog sticaoca ili po svom nahođenju da objavi na svojoj internet stranici, razloge za odbijanje.

Obavještavanje o kvalifikovanom učešću organizatora tržišta

Član 165

Ako organizator tržišta sazna za sticanje, povećanje ili otuđenje učešća u svom kapitalu, koje pređe ili padne ispod praga iz člana 158 ovog zakona, dužan je da o tome, bez odlaganja, obavijesti Komisiju.

Organizator tržišta dužan je da najkasnije do 31. marta tekuće godine obavijesti Komisiju o akcionarima koji posjeduju kvalifikovano učešće i visini njihovih učešća zaključno sa 1. januarom tekuće godine.

CKDD dužno je da bez odlaganja o sticanju, povećanju ili otuđenju učešća akcionara u ukupnom kapitalu organizatora tržišta koje pređe ili padne ispod praga iz člana 158 ovog zakona, obavijesti Komisiju.

Oduzimanje saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća

Član 166

Licu koje stekne ili poveća kvalifikovano učešće u organizatoru tržišta, Komisija:

1) oduzima pravo glasa koje proizilazi iz kvalifikovanog učešća stečenog bez saglasnosti Komisije;

2) nalaže prodaju kvalifikovanog učešća stečenog bez saglasnosti Komisije.

Komisija će ukinuti saglasnost za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća ako je saglasnost data na osnovu netačnih i nepotpunih podataka ili na drugi nedozvoljeni način.

Komisija će ukinuti saglasnost za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, ako lice koje posjeduje kvalifikovano učešće prestane da ispunjava uslove i kriterijume utvrđene ovim zakonom.

U slučaju ukidanja saglasnosti za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća, Komisija će primijeniti mjere iz stava 1 ovog člana.

Saradnja sa nadležnim organima u postupku odlučivanja po zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća

Član 167

Komisija može u postupku odlučivanja po zahtjevu za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća zatražiti mišljenje nadležnih organa druge države članice ako je predloženi sticalac:

1) kreditna institucija, osiguravajuće društvo, reosiguravajuće društvo, investiciono društvo ili društvo za upravljanje subjektima zajedničkog ulaganja ovlašćeno u drugoj državi članici;

2) matično društvo kreditne institucije, osiguravajućeg društva, reosiguravajućeg društva, investicionog društva ili društva za upravljanje subjektima za zajednička ulaganja ovlašćenog u drugoj državi članici; ili

3) fizičko ili pravno lice koje kontroliše kreditnu instituciju, osiguravajuće društvo, reosiguravajuće društvo, investiciono društvo ili društvo za upravljanje subjektima za zajednička ulaganja ovlašćeno u drugoj državi članici.

U rješenju Komisije kojim je data saglasnost za sticanje, odnosno povećanje kvalifikovanog učešća navodi se mišljenje i sugestije nadležnog organa iz stava 1 ovog člana.

Kadrovska i organizaciona osposobljenost i tehnička opremljenost regulisanog tržišta

Član 168

Regulisano tržište u pogledu kadrovske i organizacione osposobljenosti i tehničke opremljenosti mora da:

1) ima zaposlena najmanje tri fizička lica koja imaju položen stručni ispit iz člana 213 stav 3 ovog zakona;

2) ima uspostavljen sistem za otklanjanje negativnih posljedica na poslovanje regulisanog tržišta i njegovih članova ili učesnika nastalih iz sukoba interesa između vlasnika organizatora tržišta i stabilnog funkcionisanja regulisanog tržišta;

3) bude opremljeno za upravljanje rizicima kojima je izloženo, za sprovođenje odgovarajućih mjera i sistema za prepoznavanje i otklanjanje značajnih rizika poslovanja;

4) uspostavi procedure za stabilno upravljanje tehničkim funkcionisanjem sistema, naročito u slučaju nepredviđenih okolnosti i rizika od prekida rada sistema;

5) ima transparentna i obavezujuća pravila i postupke za pravilno trgovanje i efikasno izvršavanje naloga;

6) uspostavi procedure za efikasno i blagovremeno zaključenje transakcija koje se izvršavaju u okviru sistema trgovanja;

7) raspolaže sa dovoljno finansijskih sredstava za pravilno funkcionisanje tržišta s obzirom na vrstu i obim transakcija koje se zaključuju, kao i obim i stepen rizika kojima je tržište izloženo.

Bliže uslove iz stava 1 ovog člana, u vezi sa kadrovskom i organizacionom osposobljenošću i tehničkom opremljenošću, propisuje Komisija.

Sigurnost sistema, sistem za prekid trgovanja i elektronsko trgovanje

Član 169

Regulisano tržište mora da ima uspostavljene funkcionalne sisteme, postupke i mehanizme koji obezbjeđuju sigurnost sistema trgovanja, odgovarajuće kapacitete za obradu velikog broja naloga, mehanizme za odbijanje naloga koji svojim obimom i cijenom prelaze određeni prag ili su neispravni, radi obezbjeđenja urednog trgovanja u uslovima tržišnog opterećenja i da ima obezbijeđene funkcionalne mehanizme kontinuiteta poslovanja u slučaju prekida rada sistema za trgovanje.

Organizator tržišta dužan je da:

1) zaključi pisane ugovore sa investicionim društvima koja​​ obavljaju poslove održavanja tržišta (market mejkeri) na regulisanom tržištu prije početka obavljanja poslova održavanja;

2) omogući učešće većem broju investicionih društava u održavanju tržišta (market mejkera) na regulisanom tržištu, primjereno obimu i karakteristikama trgovanja.

Ugovorom iz stava 2 ovog člana, naročito se uređuju:

1) obaveze investicionog društva u obezbjeđenju likvidnosti i druge obaveze i prava koje proizilaze iz učešća iz stava 2 tačka 2 ovog člana;

2) popusti i druge olakšice koje obezbjeđuje regulisano tržište investicionom društvu u cilju održavanja likvidnosti tržišta na redovnoj i predvidivoj osnovi.

Organizator tržišta kontroliše sprovođenje ugovora iz stava 2 ovog člana i dužan je da o sadržaju tih ugovora obavještava Komisiju i dostavlja i druge informacije i podatke na zahtjev Komisiji.

Organizator tržišta može da privremeno obustavi i/ili ograniči trgovanje u slučaju nastupanja značajne promjene cijena finansijskog instrumenta na tom tržištu ili na povezanom tržištu.

U slučaju iz stava 5 ovog člana, organizator tržišta dužan je da odredi parametre za obustavljanje trgovanja, a naročito likvidnost, karakteristike tržišnog modela i vrstu učesnika, radi izbjegavanja značajnog poremećaja pravilnog trgovanja.

Organizator tržišta dužan je da u slučaju obustave trgovanja iz stava 5 ovog člana obavijesti Komisiju o parametrima za obustavljanje trgovanja i promjenama tih parametara.

Ako je regulisano tržište u Crnoj Gori od značaja za likvidnost određenog finansijskog instrumenta, organizator tržišta dužan je da obavijesti nadležni organ države članice o obustavi trgovanja tim finansijskim instrumentom, u cilju odlučivanja o obustavljanju trgovanja na drugim mjestima na kojima se trguje tim finansijskim instrumentom.

Algoritamski sistem trgovanja i neposredni elektronski pristup

Član 170

Organizator tržišta dužan je da obezbijedi sisteme, pravila i mehanizme za algoritamski sistem trgovanja, uključujući mogućnost testiranja algoritama, u cilju sprječavanja da algoritamski sistemi trgovanja prouzrokuju ili doprinesu nepravilnom trgovanju na tržištu.

Organizator tržišta dužan je da obezbijedi identifikaciju članova ili učesnika na regulisanom tržištu i naloga koji je generisan algoritamskim trgovanjem.

Podatke iz stava 2 ovog člana, organizator tržišta dužan je da na zahtjev dostavi Komisiji.

Kada regulisano tržište omogućava neposredni elektronski pristup, mora da ima uspostavljene funkcionalne sisteme, postupke i mehanizme za pružanje usluga neposrednog elektronskog pristupa samo od investicionih društava ili ovlašćenih kreditnih institucija, koje imaju i primjenjuju uspostavljene kriterijume za lica kojima se može odobriti pristup, kontrole rizika i pragova trgovanja korišćenjem neposrednog elektronskog pristupa, kao i prestanak pružanja neposrednog elektronskog pristupa u slučaju kršenja pravila korišćenja tog pristupa.

U slučaju iz stava 4 ovog člana, investiciono društvo ili ovlašćena kreditna institucija, koja je odobrila neposredni elektronski pristup, odgovorna je za naloge i transakcije izvršene korišćenjem usluge elektronskog pristupa.

Pravila o algoritamskom trgovanju iz stava 1 ovog člana moraju biti transparentna i nediskriminatorna.

Cjenovnik usluga na regulisanom tržištu

Član 171

Organizator tržišta dužan je da utvrdi cjenovnik za usluge koje se pružaju na regulisanom tržištu.

Cijene usluga iz stava 1 ovog člana, moraju da budu utvrđene na osnovu objektivnih kriterijuma kojima se obezbjeđuje ravnopravnost učesnika na tržištu i ne smiju da podstiču davanje, izmjenu ili povlačenje naloga ili izvršenje transakcija na način kojim se doprinosi nepravilnom trgovanju ili zloupotrebi tržišta.

Cjenovnik iz stava 1 ovog člana, organizator tržišta dužan je da objavi na svojoj internet stranici.

Organizator tržišta dužan je da u cjenovniku iz stava 1 ovog člana, utvrdi popuste za uslugu održavanja tržišta za određene hartije od vrijednosti.

Regulisano tržište može da odredi veće naknade za:

1) višekratno povlačenje naloga;

2) učesnike koji imaju veći broj povučenih naloga od izvršenih;

3) učesnike koji posluju tehnikom visokofrekventnog algoritamskog trgovanja.

Organizator tržišta dužan je da prije primjene cjenovnika iz stava 1 ovog člana, pribavi saglasnost Komisije.

Minimalno dozvoljena promjena cijene

Član 172

Regulisano tržište dužno je da utvrdi minimalno dozvoljenu promjenu cijena finansijskog instrumenta, potvrde o deponovanim hartijama od vrijednosti, sertifikata ili drugog sličnog finansijskog instrumenta.

Minimalno dozvoljena promjena cijena, iz stava 1 ovog člana, mora da:

1) odražava likvidnost finansijskog instrumenta i prosječnu razliku između kupovne i prodajne cijene;

2) bude primjerena za svaki finansijski instrument.

Usklađivanje časovnika

Član 173

Organizator regulisanog tržišta i organizator MTP-a i OTP-a dužni su da usklade časovnike koje koriste za bilježenje datuma i vremena svih događaja o kojima se izvještava u skladu sa ovim zakonom.

Zahtjev za izdavanje dozvole za rad organizatora tržišta

Član 174

Za izdavanje dozvole za rad, organizator tržišta podnosi zahtjev Komisiji.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana organizator tržišta dostavlja:

1) ugovor o osnivanju, statut i cjenovnik usluga koje namjerava da pruža na regulisanom tržištu;

2) podatke o licu koje stiče kvalifikovano učešće u organizatoru tržišta i licu povezanom sa licem sa kvalifikovanim učešćem, kao i o licu koje na drugi način može da vrši, direktno ili indirektno, kontrolu ili značajan uticaj na organizatora tržišta;

3) imena i podatke o kvalifikacijama, iskustvu i poslovnoj reputaciji predloženih članova odbora direktora i izvršnog direktora organizatora tržišta;

4) podatke o kadrovskoj i organizacionoj osposobljenosti i tehničkoj opremljenosti organizatora tržišta;

5) podatke o programu funkcionisanja regulisanog tržišta podnosioca zahtjeva, uključujući vrste poslova i organizacionu strukturu;

6) dokaz o uplati minimalnog osnivačkog udjela iz člana 156 ovog zakona;

7) dokaz o uplati naknade za podnošenje zahtjeva u skladu sa cjenovnikom Komisije.

Bližu sadržinu zahtjeva i dokumentaciju koja se podnosi uz zahtjev za izdavanje dozvole za rad organizatora tržišta, propisuje Komisija.

Izdavanje dozvole za rad

Član 175

Komisija će izdati dozvolu za rad organizatoru tržišta, ako utvrdi da:

1) su zahtjev i dokumentacija dostavljena uz zahtjev potpuni i valjani;

2) lica sa kvalifikovanim učešćem u organizatoru tržišta, i sa njima povezana lica ispunjavaju uslove iz člana 159 ovog zakona;

3) članovi odbora direktora i izvršni direktor ispunjavaju uslove iz čl. 153, 154 i 155 ovog zakona;

4) su ispunjeni drugi uslovi za izdavanje dozvole utvrđeni ovim zakonom;

Komisija će odbiti zahtjev za izdavanje dozvole za rad organizatoru tržišta, ako utvrdi da:

1) su podaci iz zahtjeva nepotpuni, netačni ili da dovode u zabludu;

2) predloženi član odbora direktora, odnosno izvršni direktor nemaju dobru reputaciju i potrebno radno iskustvo;

3) lica koja imaju kvalifikovano učešće nijesu podobna, odnosno ne ispunjavaju uslove iz člana 159 ovog zakona;

4) vlasnička struktura podnosioca zahtjeva, odnosno lica povezanih sa licima koja posjeduju kvalifikovano učešće, onemogućava efikasno vršenje nadzora Komisije;

5) se na povezana lica podnosioca zahtjeva primjenjuju propisi koji onemogućavaju efikasno vršenje nadzora Komisije;

6) nijesu ispunjeni drugi uslovi za izdavanje dozvole za rad utvrđeni zakonom.

Saglasnost za statusne promjene

Član 176

Organizator tržišta, organizator MTP-a i organizator OTP-a dužan je da, prije podnošenja prijave za upis statusne promjene u CRPS, pribavi saglasnost Komisije za statusnu promjenu.

Saglasnost za izmjenu uslova iz dozvole za rad organizatoru tržišta

Član 177

Organizator tržišta dužan je da Komisiji podnese zahtjev za davanje saglasnosti na izmjene opštih akata, odnosno promjenu člana odbora direktora ili izvršnog direktora.

Komisija je dužna da po zahtjevu iz stava 1 ovog člana, odluči u roku od 30 dana od dana prijema zahtjeva.

Dostupnost dozvola javnosti

Član 178

Komisija je dužna da na svojoj internet stranici objavi rješenje o izdavanju dozvole za rad organizatoru tržišta i saglasnost iz člana 177 ovog zakona.

Spisak regulisanih tržišta

Član 179

Komisija sačinjava i ažurira spisak regulisanih tržišta za koje je Crna Gora matična država članica i te podatke dostavlja drugim državama članicama i ESMA-i.

Upis u CRPS

Član 180

Organizator tržišta stiče svojstvo pravnog lica upisom u CRPS.

Organizator tržišta dužan je da u roku od 30 radnih dana od dana dobijanja dozvole za rad, podnese prijavu za upis u CRPS.

Organizator tržišta dužan je da otpočne obavljanje djelatnosti u roku od 12 mjeseci od dana upisa u CRPS.

Zaposleni organizatora tržišta

Član 181

Zaposleni organizatora tržišta ne mogu biti direktori, članovi odbora direktora, ni zaposleni u CKDD-u, investicionim društvima ili društvu čiji su finansijski instrumenti uključeni za trgovanje na regulisanom tržištu.

Opšti akti organizatora tržišta

Član 182

Opšti akti organizatora tržišta su akt o osnivanju, statut, pravila i procedure poslovanja, kao i cjenovnik za usluge koje se pružaju na regulisanom tržištu.

Na opšte akte organizatora tržišta saglasnost daje Komisija.

Pravilima organizatora tržišta uređuju se članstvo, kotacija, obim promjene cijena, adekvatnost kapitala, periodični izvještaji i informisanje o transakcijama, kao i način formiranja lista za trgovanje hartijama od vrijednosti.

Opštim aktima organizatora tržišta naročito se uređuju uslovi za kotaciju na segmentima regulisanog tržišta, pravila ponašanja članova odbora direktora, izvršnog direktora i zaposlenih, čuvanje poslovne tajne i sprječavanje zloupotrebe povjerljivih informacija.

Pravila trgovanja na regulisanom tržištu

Član 183

Organizator tržišta dužan je da obezbijedi pravilno trgovanje na regulisanom tržištu i da:

1) uspostavi i sprovodi transparentna i nediskriminatorna pravila pristupa ili članstva na regulisanom tržištu, na osnovu objektivnih kriterijuma;

2) prati usklađenost poslovanja članova ili učesnika regulisanog tržišta sa pravilima regulisanog tržišta;

3) prati transakcije na regulisanom tržištu koje preduzimaju članovi ili učesnici u cilju identifikovanja kršenja pravila, poremećenih uslova trgovanja ili ponašanja koje može da uključuje zloupotrebu tržišta.

Pravilima iz stava 1 ovog člana, uređuju se:

1) uspostavljanje i upravljanje regulisanim tržištem;

2) transakcije na regulisanom tržištu;

3) stručne kvalifikacije koje moraju da ispunjavaju zaposleni u investicionom društvu ili ovlašćenoj kreditnoj instituciji, koji imaju pristup tržištu;

4) uslovi za prijem u članstvo lica iz stava 3 ovog člana;

5) pravila i procedure za kliring i saldiranje transakcija zaključenih na regulisanom tržištu.

Pravilima iz stava 2 ovog člana, obezbjeđuje se direktno ili indirektno učešće investicionih društava i ovlašćenih kreditnih institucija na regulisanom tržištu.

Organizator tržišta dužan je da bez odlaganja dostavi izvještaj Komisiji o svakoj značajnoj povredi pravila regulisanog tržišta ili poremećaja uslova trgovanja ili ponašanja koje može da predstavlja zloupotrebu tržišta.

Organizator tržišta dužan je da, bez odlaganja dostavi informacije organu nadležnom za sprovođenje istražnih radnji i krivično gonjenje i da sarađuje u istražnim radnjama, u slučaju zloupotrebe tržišta koja je nastala na sistemu regulisanog tržišta ili korišćenjem tog sistema.

Regulisana tržišta drugih država članica mogu da zaključe ugovore (aranžmane) u Crnoj Gori, za pristup i trgovanje na tim tržištima članovima udaljenim od regulisanog tržišta Crne Gore ili učesnicima osnovanim u Crnoj Gori.

Kada regulisano tržište za koje je Crna Gora matična država članica namjerava da zaključi ugovor odnosno aranžman u drugoj državi članici, radi pristupa i trgovanja na tom tržištu članova ili učesnika osnovanih u drugoj državi članici, dužna je da obavijesti Komisiju o državi članici u kojoj namjerava da obezbijedi pristup i trgovanje.

Komisija će obavještenje iz stava 7 ovog člana, dostaviti nadležnom organu države članice u kojoj regulisano tržište namjerava da obezbijedi pristup i trgovanje zaključivanjem ugovora (aranžmana), u roku od 30 dana od dana prijema obavještenja.

Član regulisanog tržišta

Član 184

Član regulisanog tržišta može biti lice koje, primjereno predmetu poslovanja regulisanog tržišta obavlja djelatnost, odnosno ispunjava uslove utvrđene pravilima regulisanog tržišta, naročito u pogledu stručnosti, tehničkih i finansijskih uslova za obezbjeđenje adekvatnog saldiranja transakcija.

Organizator tržišta će na zahtjev primiti kao člana, odnosno učesnika lice koje ispunjava uslove iz stava 1 ovog člana, u roku od dva mjeseca od dana podnošenja zahtjeva.

Organizator tržišta dužan je da bez odlaganja obavijesti Komisiju:

1) o podnijetim zahtjevima i odlukama po zahtjevima za prijem člana, odnosno prestanak članstva na regulisanom tržištu, u roku od tri radna dana od dana donošenja odluka;

2) o podnijetim zahtjevima i odlukama po zahtjevima za uključenje na listing iz člana 195 ovog zakona, za uključenje ili isključenje hartija od vrijednosti na službenu kotaciju regulisanog tržišta;

3) ako član regulisanog tržišta nije u mogućnosti da izvršava finansijske obaveze; ili

4) ako član regulisanog tržišta ima finansijske poteškoće koje, po njegovom mišljenju mogu dovesti u pitanje finansijsko stanje i integritet tog člana regulisanog tržišta.

Organizator tržišta dužan je da na zahtjev obavještava Komisiju i o drugim pitanjima koja se odnose na funkcionisanje regulisanog tržišta.

Izdavanje uputstava regulisanom tržištu

Član 185

Komisija može da, radi zaštite investitora i pravilnog funkcionisanja regulisanog tržišta, izda uputstva u vezi sa:

1) trgovanjem finansijskim instrumentima na regulisanom tržištu;

2) načinom sprovođenja određenih aktivnosti na regulisanom tržištu, uključujući i način obavještavanja o izvršenim transakcijama sa finansijskim instrumentima članova regulisanog tržišta; i

3) drugim pitanjima, ako je to potrebno.

Komisija može da naloži regulisanom tržištu izmjenu pravila regulisanog tržišta.

Zabrana rada regulisanog tržišta u slučaju hitnosti

Član 186

Komisija može da zabrani rad regulisanom tržištu na period do pet radnih dana, u slučaju:

1) prijetnje ili nastanka prirodne katastrofe;

2) drugih okolnosti koje zahtijevaju obustavljanje redovnog trgovanja na regulisanom tržištu.

Komisija može da produži zabranu rada iz stava 1 ovog člana, u slučaju dužeg trajanja okolnosti zbog kojih je zabrana izrečena.

Oduzimanje dozvole za rad organizatoru tržišta

Član 187

Komisija može privremeno da oduzme dozvolu za rad, ako organizator tržišta:

1) privremeno prestane da obavlja djelatnost organizatora tržišta;

2) postupa suprotno aktima organizatora tržišta;

3) ne dostavi Komisiji propisane podatke i informacije;

4) postupa suprotno uputstvima i nalozima Komisije.

Komisija može da oduzme dozvolu za rad ako organizator tržišta:

1) ne počne sa obavljanjem djelatnosti u periodu od 12 mjeseci, od izdavanja dozvole, odnosno izjavi da odustaje od obavljanja djelatnosti;

2) ne obavlja djelatnost organizatora tržišta u prethodnih šest mjeseci;

3) dobije dozvolu za rad na osnovu neistinitih, netačnih ili informacija koje dovode u zabludu, ili na drugi način suprotno zakonu;

4) je u postupku likvidacije;

5) krši odredbe ovog zakona;

6) prestane da ispunjava uslove na osnovu kojih je izdata dozvola za rad.

Rješenjem o oduzimanju dozvole za rad, Komisija utvrđuje dan na koji je organizator tržišta dužan da prestane sa radom.

Rješenje o oduzimanju dozvole za rad organizatoru tržišta, Komisija je dužna da dostavi CRPS-u i CKDD-u.

Komisija će obavijestiti ESMA-u o oduzimanju dozvole za rad organizatoru tržišta iz stava 2 ovog člana.

Uključivanje u trgovanje

Član 188

Finansijski instrumenti uključuju se u trgovanje na regulisanom tržištu, ako ispunjavaju uslove propisane opštim aktom organizatora tržišta.

Organizator tržišta dužan je da:

1) obezbijedi da se finansijskim instrumentima uključenim u trgovanje može trgovati na pošten, pravilan i efikasan način i da se mogu slobodno prenositi između strana koje njima trguju;

2) utvrdi pravila o uslovima koja treba da ispunjavaju finansijski instrumenti za uključivanje u trgovanje, o formi izvedenog finansijskog ugovora radi pravilnog formiranja cijena izvedenog finansijskog instrumenta, kao i o sistemu saldiranja prilikom zaključivanja tog ugovora;

3) usvoji i sprovodi postupke provjere kojima se obezbjeđuje poštovanje obaveza objavljivanja utvrđenih ovim zakonom;

4) utvrdi postupke pristupa članova regulisanog tržišta informacijama objavljenim u skladu sa ovim zakonom;

5) utvrdi postupke redovne provjere pravilnog uključivanja finansijskih instrumenata u trgovanje.

Organizator tržišta dužan je da obavijesti emitenta da se njegovim hartijama od vrijednosti trguje na regulisanom tržištu.

Emitent nije dužan da izvršava obaveze objavljivanja u skladu sa ovim zakonom ako je regulisano tržište uključilo u trgovanje hartije od vrijednosti emitenta bez njegove saglasnosti.

Prenosiva hartija od vrijednosti koja je uključena u trgovanje na regulisanom tržištu može da bude uključena u trgovanje i na drugim regulisanim tržištima, bez saglasnosti emitenta, u skladu sa ovim zakonom.

Obustava i povlačenje instrumenata iz trgovanja

Član 189

Organizator tržišta može samoinicijativno ili po zahtjevu Komisije da obustavi ili povuče iz trgovanja finansijski instrument koji nije u skladu sa pravilima regulisanog tržišta, osim ako bi se time nanijela znatna šteta interesima investitora ili pravilnom funkcionisanju tržišta.

Organizator tržišta dužan je da o obustavljanju ili povlačenju iz trgovanja finansijskog instrumenta iz stava 1 ovog člana, obavijesti Komisiju i organizatora tržišta drugog regulisanog tržišta na kojem se trguje tim finansijskim instrumentom i da tu odluku objavi na svojoj internet stranici.

Komisija će o odluci organizatora tržišta iz stava 2 ovog člana, obavijestiti nadležne organe drugih država članica.

Odredba st. 1 i 2 ovog člana, primjenjuje se na svaki derivat povezan sa obustavljenim ili povučenim finansijskim instrumentom.

U slučaju zloupotrebe tržišta, ponude za preuzimanje ili neobjavljivanja insajderskih informacija o emitentu finansijskog instrumenta, Komisija je dužna da naloži regulisanom tržištu, MTP-u, OTP-u i sistemskom internalizatoru, koji trguju tim finansijskim instrumentom ili sa njim povezanim derivatima, da obustavi ili povuče finansijski instrument ili derivate iz trgovanja, osim ako bi se time nanijela znatna šteta interesima investitora ili pravilnom funkcionisanju tržišta.

Komisija je dužna da o obustavi ili povlačenju iz stava 5 ovog člana obavijesti ESMA-u i druge nadležne organe, odnosno da dostavi obrazloženje ako ne naloži obustavu ili povlačenje iz trgovanja finansijskog instrumenta ili sa njim povezanog derivata i da tu odluku objavi na svojoj internet stranici.

Ako je u slučaju zloupotrebe tržišta, ponude za preuzimanje ili neobjavljivanja insajderskih informacija o emitentu finansijskog instrumenta, finansijski instrument obustavljen, odnosno povučen iz trgovanja na regulisanom tržištu države članice na zahtjev nadležnog organa države članice koji je o tome obavijestio Komisiju, Komisija je dužna da naloži regulisanom tržištu, MTP-u, OTP-u i sistemskom internalizatoru, koji trguju istim finansijskim instrumentom ili derivatima koji su povezani sa tim finansijskim instrumentom, da obustave odnosno povuku iz trgovanja taj finansijski instrument ili derivate, osim ako bi se time nanijela znatna šteta interesima investitora ili pravilnom funkcionisanju tržišta.

Odredba stava 7 ovog člana, shodno se primjenjuje u slučaju ukidanja obustave trgovanja finansijskim instrumentom ili derivatom povezanim sa tim finansijskim instrumentom.

Transparentnost prije vršenja transakcije

Član 190

Organizator tržišta dužan je da za finansijske instrumente koji su uključeni u trgovanje na regulisanom tržištu, objavi trenutne cijene i obim ponude i tražnje, kao i obim ponude i tražnje za trgovanje po cijenama koje se objavljuju preko sistema trgovanja.

Podatke iz stava 1 ovog člana, organizator tržišta dužan je da kontinuirano stavlja na uvid javnosti u toku uobičajenog vremena trgovanja, po prihvatljivim komercijalnim uslovima i na trajnoj osnovi tokom uobičajenih sati trgovanja.

Organizator tržišta može da dozvoli investicionim društvima koja su dužna da objave ponude cijena za akcije u skladu sa članom 321 ovog zakona, pristup sistemu za objavljivanje podataka iz st. 1 i 2 ovog člana, po prihvatljivim komercijalnim uslovima i na ravnopravnoj osnovi.

Organizator tržišta može, uz prethodnu saglasnost Komisije, da isključi od objavljivanja podatke iz stava 1 ovog člana, u zavisnosti od vrste trgovanja na tržištu ili vrste i veličine naloga, a naročito za transakcije koje su veće od uobičajene veličine naloga na regulisanom tržištu, za određeni finansijski instrument ili vrstu finansijskog instrumenta.

Transparentnost nakon izvršenja transakcije

Član 191

Organizator tržišta dužan je da objavi cijenu, obim i vrijeme vršenja transakcije u vezi sa akcijama uključenim u trgovanje na regulisanom tržištu, i da podatke o svim transakcijama te vrste objavljuje na prihvatljivoj komercijalnoj osnovi ukoliko je moguće u više realnom vremenu.

Organizator tržišta može da dozvoli investicionim društvima koja su dužna da objave svoje ponude cijene za akcije u skladu sa članom 321 ovog zakona, pristup sistemu za objavljivanje podataka iz stava 1 ovog člana, po prihvatljivim komercijalnim uslovima i na ravnopravnoj osnovi.

Organizator tržišta može, uz prethodnu saglasnost Komisije, da odloži objavljivanje podataka o transakcijama u zavisnosti od vrste ili veličine transakcija, a naročito za transakcije koje su veće u odnosu na uobičajenu veličinu tržišta za određenu akciju ili vrstu akcija.

O odlaganju objavljivanja podataka iz stava 3 ovog člana, organizator tržišta dužan je da obavijesti učesnike na tržištu i investitore.

Sporazum za kliring i saldiranje

Član 192

Organizator tržišta može da zaključi odgovarajuće sporazume sa centralnom ugovornom stranom ili klirinškom kućom i sistemom za saldiranje druge države članice sa ciljem omogućavanja kliringa i/ili saldiranja poslova zaključenih sa učesnicima na regulisanom tržištu po njihovim sistemima, osim ako bi se time narušilo pravilno funkcionisanje regulisanog tržišta.

Centralna ugovorna strana, u smislu ovog zakona, je pravno lice koje posreduje između ugovornih strana ugovora na osnovu kojih se trguje na jednom ili više finansijskih tržišta i postaje kupac svakom prodavcu i prodavac svakom kupcu.

Vođenje evidencije i izvještavanje o regulisanom tržištu

Član 193

Organizator tržišta dužan je da vodi evidenciju o transakcijama finansijskim instrumentima koji su uključeni u trgovanje na regulisanom tržištu, kao i o drugim poslovima koje obavlja na regulisanom tržištu, u skladu sa ovim zakonom.

Organizator tržišta dužan je da Komisiji dostavi:

1) podatke o uključivanju u trgovanje, odbijanju uključivanja u trgovanje i isključenju iz trgovanja finansijskih instrumenata na regulisanom tržištu, u roku od tri dana od dana donošenja odluke;

2) godišnji finansijski izvještaj sa izvještajem revizora i izvještaj o poslovanju;

3) druge podatke utvrđene ovim zakonom, odnosno na zahtjev Komisije.

Godišnji izvještaj iz stava 2 tačka 2 ovog člana, organizator tržišta dužan je da dostavi Komisiji u roku od tri mjeseca od dana završetka finansijske godine.

Izvještaj iz stava 2 tačka 2 ovog člana, Komisija je dužna da objavi na svojoj internet stranici.

Bliži sadržaj izvještaja iz stava 2 tačka 2 ovog člana, propisuje Komisija.

Nadzor nad poslovanjem regulisanog tržišta

Član 194

Komisija u postupku nadzora nad poslovanjem regulisanog tržišta prati da li regulisano tržište posluje na pošten, pravičan i profesionalan način koji unapređuje integritet tržišta, kao i da li se trgovanje na regulisanom tržištu vrši u skladu sa ovim zakonom.

Nadzor iz stava 1 ovog člana, zasniva se na procjeni rizika koji uključuje neposrednu kontrolu poslovanja i aktivnosti regulisanog tržišta, najmanje jednom godišnje.

Ako, u postupku vršenja nadzora nad regulisanim tržištem, Komisija utvrdi da je došlo do kršenja odredaba ovog zakona i opštih akata regulisanog tržišta, Komisija može da izrekne jednu ili više mjera i to:

1) javnu opomenu;

2) privremenu zabranu obavljanja poslova, pružanja usluga ili transakcija u trajanju od najviše deset radnih dana;

3) privremenu obustavu trgovanja ili trajno isključenje finansijskog instrumenta iz trgovanja na regulisanom tržištu uz nalaganje organizatoru MTP-a da taj finansijski instrument uključi na MTP, ako informacije o akcionarskom društvu ili drugom emitentu finansijskog instrumenta nijesu dostupne javnosti;

4) privremenu zabranu raspolaganja sredstvima sa računa i drugom imovinom organizatora tržišta u trajanju do deset radnih dana;

5) privremenu zabranu prava glasa po osnovu kvalifikovanog učešća najviše do tri uzastopne sjednice skupštine organizatora tržišta;

6) naloži izmjenu, dopunu ili donošenje opšteg akta;

7) druge mjere, u skladu sa ovim zakonom.

Odluku o preduzetim mjerama iz stava 3 ovog člana, Komisija objavljuje na svojoj internet stranici.

Uključivanje hartija od vrijednosti u zvaničan listing

Član 195

Organizator tržišta dužan je da utvrdi uslove za uključivanje hartija od vrijednosti u zvaničan listing naročito za:

1) berzansko tržište; i

2) slobodno tržište.

Zahtjev za uključivanje hartija od vrijednosti na zvaničan listing regulisanog tržišta podnosi emitent, odnosno lice koje emitent ovlasti.

Zahtjev za uključenje na zvaničan listing regulisanog tržišta primjenjuje se na sve hartije od vrijednosti iste klase jednog emitenta.

O uključenju hartija od vrijednosti na zvaničan listing regulisanog tržišta odlučuje organizator tržišta.

Hartije od vrijednosti mogu biti uključene u berzansko tržište, ako:

1) je emitent akcionarsko društvo osnovano i/ili obavlja djelatnost u Crnoj Gori;

2) emitent podnese Komisiji finansijske izvještaje za posljednje tri godine i učini ih dostupnim javnosti;

3) je najmanje 25% klase hartija od vrijednosti za koje se traži uključenje u kotaciju emitovano putem javne ponude.

Organizator tržišta može da utvrdi dodatne zahtjeve za uključivanje hartija od vrijednosti u berzansko tržište, u skladu sa ovim zakonom.

Podnosilac zahtjeva iz stava 2 ovog člana, dužan je da prilikom uključivanja hartija od vrijednosti u regulisano tržište objavi podatke koji su ovim zakonom utvrđeni kao sadržaj prospekta za emisiju hartija od vrijednosti.

MTP i OTP

Član 196

MTP-om i OTP-om može da upravlja investiciono društvo ili organizator koji ima odobrenje Komisije.

Organizator tržišta koji ima odobrenje Komisije da upravlja ili vodi poslovanje regulisanog tržišta, može da vodi MTP i OTP, ako ispunjava uslove predviđene ovim zakonom.

Na izdavanje odobrenja za rad organizatoru MTP-a i OTP-a i poslovanje MTP-a i OTP-a, shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona kojima se uređuje izdavanje dozvola za rad organizatoru tržišta i poslovanje regulisanog tržišta, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

Trgovanje i zaključivanje transakcija na MTP-u i OTP-u

Član 197

Investiciona društva, odnosno organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om, dužni su da utvrde pravila i postupke za uredno trgovanje, pristup sistemu, kao i objektivne kriterijume za efikasno izvršavanje naloga i finansijskih instrumenata kojima se može trgovati u okviru tog sistema.

Investiciona društva, odnosno organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om dužni su da:

1) utvrde mjere za pravilno vođenje tehničkog poslovanja sistema, uključujući sigurnosne mjere za slučaj poremećaja u sistemu;

2) obezbijede investitorima informacije i podatke o finansijskim instrumentima, potrebne za donošenje odgovarajuće investicione odluke;

3) utvrde mehanizme za prepoznavanje i sprječavanje uticaja na MTP-u ili OTP-u, njihove vlasnike, članove ili učesnike, koji proističu iz sukoba interesa između MTP-a, OTP-a, vlasnika ili investicionog društva ili organizatora tržišta koji upravlja MTP-om ili OTP-om, koji mogu ugroziti funkcionisanje MTP-a ili OTP-a;

4) uspostave mjere za funkcionalno saldiranje transakcija zaključenih u okviru sistema tog MTP-a ili OTP-a, kao i da obavijeste svoje članove ili učesnike o obavezama u vezi sa saldiranjem transakcija koje su izvršene u okviru tog sistema.

MTP i OTP mora da ima najmanje tri stalno aktivna člana ili korisnika, koji međusobno sarađuju u vezi sa formiranjem cijena.

Odredbe ovog zakona koje se odnose na sigurnost sistema, sistem za prekid trgovanja, elektronsko trgovanje i pomjeranje cijene, primjenjuju se na investiciona društva i organizatore tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om.

Ako se na MTP-u ili OTP-u trguje prenosivim hartijama od vrijednosti bez saglasnosti emitenta, emitent nije dužan da dostavlja finansijske podatke tom MTP-u ili OTP-u.

Investiciona društva, odnosno organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om dužni su da Komisiji dostave podatke o funkcionisanju MTP-a ili OTP-a, uključujući povezanost i učešće regulisanog tržišta, MTP-a, OTP-a ili sistemskog internalizatora u vlasništvu tog investicionog društva ili organizatora tržišta, kao i spisak njihovih članova, učesnika i/ili korisnika.

Uslovi koji se odnose na MTP

Član 198 

Investiciona društva, odnosno organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om dužni su da izvršenje naloga u sistemu sprovode u skladu sa nediskriminatornim pravilima.

Investiciona društva i organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om dužni su da:

1) utvrde rizike poslovanja i mjere za ublažavanje i upravljanje tim rizicima;

2) utvrde mjere za nesmetano i pravovremeno zaključivanje transakcija koje se izvršavaju u okviru njihovih sistema; i

3) raspolažu sa dovoljno finansijskih sredstava za pravilno funkcionisanje sistema, primjereno vrsti i obimu zaključenih transakcija na tržištu, kao i stepenu rizika kojima je izloženo.

Investiciona društva, odnosno organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om ne smiju da izvršavaju naloge klijenata korišćenjem svog kapitala ili da trguju za sopstveni račun​​ uparivanjem naloga.

Uslovi koji se odnose na OTP

Član 199 

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om dužan je da uspostavi mehanizme za sprječavanje izvršavanja naloga klijenata na OTP-u korišćenjem sopstvenog kapitala ili kapitala sa njim povezanog lica.

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om može da trguje​​ za sopstveni račun uparivanjem naloga obveznica, strukturiranim finansijskim proizvodima, jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte i određenim derivatima, samo uz prethodnu saglasnost klijenta.

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om može da trguje​​ za sopstveni račun i bez uparivanja naloga državnim dužničkim hartijama od vrijednosti za koje ne postoji likvidno tržište.

Isto pravno lice ne može da istovremeno upravlja OTP-om i sistemskim internalizatorom.

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om ne smije:

1) da trguje za sopstveni račun​​ uparivanjem naloga za izvršavanje naloga klijenata u OTP-u derivatima koji​​ se odnose na klasu derivata koji podliježu​​ obavezi saldiranja u skladu sa odredbama ovog zakona;

2) se povezivati sa sistemskim internalizatorom na način kojim bi se omogućilo povezivanje naloga u OTP-u i naloga ili ponuda u sistemskom internalizatoru;

3) se povezati sa drugim OTP-om na način koji bi omogućio povezivanje naloga na različitim OTP-ima.

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om može da angažuje drugo investiciono društvo kao market mejkera na OTP-u, ako to investiciono društvo nije povezano sa investicionim društvom ili organizatorom tržišta koji upravlja OTP-om.

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om mogu da izvršavaju naloge na OTP-u na diskrecionoj osnovi prilikom:

1) odlučivanja o davanju ili povlačenju naloga na OTP-u kojim upravlja;

2) donošenja odluke o neuparivanju određenog naloga klijenta sa nalozima koji su dostupni u sistemu u određenom trenutku, pod uslovom da poštuju posebne instrukcije primljene od klijenata, kao i druge obaveze u skladu sa ovim zakonom.

U slučaju sistema koji uparuje naloge klijenta, investiciono društvo ili organizator tržišta OTP-om odlučuje kada će i koliko naloga upariti u okviru sistema.

Investiciono društvo, odnosno organizator tržišta koji upravlja OTP-om dužno je da Komisiji dostavlja obrazloženje razloga za njegovo korišćenje trgovanja za sopstveni račun uparivanjem naloga.

Komisija vrši nadzor nad investicionim društvom, odnosno organizatorom tržišta koji upravlja OTP-om prilikom trgovanja za sopstveni račun uparivanjem naloga kako bi se obezbjedilo pravilno trgovanje, i kako trgovanje​​ za sopstveni račun uparivanjem naloga ne bi dovelo do sukoba interesa između investicionog društva ili organizatora tržišta koji upravlja OTP-om i njegovih klijenata.

Praćenje postupanja članova ili učesnika u skladu sa pravilima MTP-a ili OTP-a

Član 200

Investiciono društvo i organizator tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om dužni su da uspostave mjere i primjenjuju postupke praćenja postupanja njihovih članova ili učesnika u skladu sa pravilima MTP ili OTP.

Investiciono društvo i organizator tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om dužni su da prate poslate i povučene naloge, i transakcije njihovih članova ili učesnika, radi praćenja pravilnosti trgovanja ili nezakonitog postupanja, odnosno poremećaja sistema u vezi sa finansijskim instrumentom.

Investiciono društvo i organizator tržišta koji upravljaju MTP-om ili OTP-om dužni su da, u slučaju nepravilnog trgovanja, odnosno nezakonitog postupanja ili poremećaja sistema u vezi finansijskog instrumenta, bez odlaganja obavijeste Komisiju i pruže podršku u postupku ispitivanja zloupotrebe tržišta izvršene na njihovim sistemima ili preko njihovih sistema.

U slučaju iz stava 3 ovog člana, Komisija obavještava ESMA-u i nadležne organe drugih država članica.

Obustava, odnosno povlačenje finansijskih instrumenata iz trgovanja na MTP-u ili OTP-u

Član 201

Organizator MTP-a ili OTP-a može da obustavi ili povuče iz trgovanja finansijski instrument i sa njim povezane derivate, koji nijesu u skladu sa pravilima MTP-a ili OTP-a, osim ako bi se time nanijela znatna šteta interesima investitora ili pravilnom funkcionisanju tržišta.

Investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja MTP-om ili OTP-om dužan je da na svojoj internet stranici objavi odluku o obustavljanju ili povlačenju finansijskog instrumenta i derivata iz stava 1 ovog člana i obavijesti Komisiju.

Na obustavljanje ili povlačenje finansijskog instrumenta ili derivata iz stava 1 ovog člana, koje je nastalo zbog zloupotrebe tržišta shodno se primjenjuje odredba člana 189 st. 5, 6, 7 i 8 ovog zakona.

Rastuća tržišta malih i srednjih privrednih društava

Član 202

MTP se može registrovati kao rastuće tržište malih i srednjih privrednih društava, ako:

1) najmanje 50% emitenata čijim se finansijskim instrumentima može trgovati na MTP-u su mala ili srednja privredna društva u vrijeme kada je podnijet zahtjev za registraciju MTP-a kao rastućeg tržišta malih i srednjih privrednih društava;

2) ima utvrđene kriterijume za uključivanje finansijskih instrumenata za trgovanje na tržištu;

3) ima objavljene neophodne informacije namijenjene investitorima za odlučivanje o ulaganju preko odgovarajućeg dokumenta o uključivanju ili prospekta finansijskog instrumenta, ako su ispunjeni zahtjevi u pogledu javne ponude u vezi sa inicijalnim uključivanjem za trgovanje finansijskim instrumentima na MTP-u;

4) emitent na tržištu ili lice za račun emitenta dostavlja MTP-u odgovarajuće finansijske izvještaje i revidirane godišnje izvještaje;

5) emitent na tržištu, menadžeri u emitentu, kao i sa njima povezana lica ispunjavaju uslove utvrđene ovim zakonom;

6) se informacije o emitentima na tržištu čuvaju i objavljuju u skladu sa ovim zakonom;

7) su uspostavljeni funkcionalni sistemi kontrole radi sprječavanja i otkrivanja zloupotrebe tržišta na MTP-u, u skladu sa ovim zakonom.

Investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja MTP-om, pored uslova iz stava 1 ovog člana, može da utvrdi i dodatne uslove koji se odnose na emitente.

MTP koje ispunjava uslove iz stava 1 ovog člana, kao rastuće tržište malih i srednjih privrednih društava registruje Komisija.

Komisija će brisati MTP iz registra rastućeg tržišta malih i srednjih privrednih društava:

1) na zahtjev investicionog društva ili organizatora tržišta MTP-a;

2) ako prestane da ispunjava uslove iz stava 1 ovog člana koji se odnose na MTP.

O registraciji, odnosno brisanju MTP kao rastućeg tržišta malih i srednjih privrednih društava, Komisija bez odlaganja obavještava ESMA-u.

Finansijski instrument emitenta uključen u trgovanje na jednom rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava, može se uključiti za trgovanje na drugom rastućem tržištu malih i srednjih privrednih društava samo uz prethodnu saglasnost emitenta.

U slučaju iz stava 6 ovog člana, emitent nije dužan da objavljuje podatke na MTP-u na kojem se trguje finansijskim instrumentom, bez njegove saglasnosti.

Saradnja i obavještavanje Komisije i nadležnog organa druge države članice

Član 203 

Ako je regulisano tržište čija je matična država druga država članica obezbijedilo pristup i trgovanje članovima i učesnicima iz Crne Gore na tom tržištu, Komisija će podnijeti zahtjev nadležnom organu te matične države članice za uspostavljanje odgovarajuće saradnje.

Ako Komisija posumnja da su aktivnosti sprovedene u drugoj državi članici od strane lica nad kojim ne vrši nadzor, suprotne ovom zakonu, o tome bez odlaganja obavještava nadležni organ države članice i ESMA-u.

Ako Komisija primi obavještenje o postupanju regulisanog tržišta suprotno odredbama ovog zakona od nadležnog organa države članice, preduzeće potrebne mjere i o preduzetim mjerama i njihovom sprovođenju obavijestiće nadležni organ i ESMA-u.

Komisija će obavijestiti ESMA-u i druge nadležne organe, ako u postupku nadzora:

1) naloži smanjenje veličine pozicije ili izloženosti, u skladu sa članom 27 stav 2 tačka 22 ovog zakona;

2) ograniči mogućnost zaključivanja robnog derivata, u skladu sa članom 27 stav 2 tačka 23 ovog zakona.

U obavještenju iz stava 4 tačka 1 ovog člana, navodi se ime, prezime i prebivalište, odnosno naziv i sjedište lica prema kojem je mjera izrečena i razloge za njeno izricanje, odnosno ime i prezime, odnosno naziv lica prema kojem je mjera iz stava 4 tačka 2 ovog člana izrečena, uključujući razloge, obim primjene, finansijske instrumente na koje se mjera odnosi, ograničenja pozicije, kao i izuzeća iz člana 322 stav 3 ovog zakona.

Obavještenje iz stava 4 ovog člana, dostavlja se najmanje 24 sata nakon izdavanja naloga.​​ 

Ako se mjere iz stava 4 ovog člana, odnose na veleprodajne energetske proizvode,​​ Komisija obavještava Agenciju za saradnju energetskih regulatora (ACER).

Razmjena informacija iz st. 2 do 6 ovog člana ne smatra se odavanjem poslovne tajne.

Mjere Komisije kada je Crna Gora država članica domaćin regulisanog tržišta i MTP-a

Član 204

Ako utvrdi da regulisano tržište ili MTP kojem je Crna Gora država članica domaćin krši odredbe ovog zakona, Komisija će obavijestiti nadležni organ matične države članice tog regulisanog tržišta ili MTP-a.

Ako i pored mjera koje je preduzeo nadležni organ matične države članice regulisanog tržišta ili MTP-a regulisano tržište ili MTP nastavi sa kršenjem odredaba ovog zakona, Komisija će zabraniti regulisanom tržištu ili MTP-u da usluge pruža u Crnoj Gori ili preduzeti druge odgovarajuće mjere u cilju zaštite investitora i urednog funkcionisanja tržišta i o preduzetim mjerama obavijestiti nadležni organ matične države članice.

VII. INVESTICIONA DRUŠTVA

Status investicionog društva

Član 205 

Investicione usluge i pomoćne usluge kao pretežnu djelatnost može da pruža investiciono društvo sa svojstvom pravnog lica osnovano u Crnoj Gori.

Usluge iz stava 1 ovog člana, mogu se pružati samo na osnovu dozvole koju izdaje Komisija.

Investiciono društvo osniva se kao akcionarsko društvo​​ ili društvo sa ograničenom odgovornošću, u skladu sa zakonom kojim se uređuje organizacija obavljanja privrednih djelatnosti, osim ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

Na udjele i vlasnike udjela investicionog društva koje je osnovano i posluje kao društvo sa ograničenom odgovornošću shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na akcije i akcionare investicionog društva.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, ovlašćena kreditna institucija može da obavlja djelatnost pružanja investicionih i pomoćnih usluga ako:

1) za obavljanje te djelatnosti ima poseban organizacioni dio;

2) u poslovnim knjigama vodi odvojeno evidenciju i podatke o poslovanju tog organizacionog dijela; i

3) ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom za investiciona društva, ako ovim zakonom nije drugačije određeno.

Na ovlašćenu kreditnu instituciju shodno se primjenjuju odredbe člana 141, čl. 196 do 202, čl. 206 do 209, čl. 214 do 220, čl. 222 do 225, čl. 237, 238, 239, 242, 243 i čl. 251 do 362 ovog zakona.

Investiciono društvo ne smije da obavlja druge poslove, osim poslova iz stava 1 ovog člana.

Investicione usluge i pomoćne usluge

Član 206

Investicione usluge su usluge i aktivnosti koje obuhvataju:

1) prijem i prenos naloga koji se odnose na jedan ili više finansijskih instrumenata;

2) izvršenje naloga za račun klijenta;

3) trgovanje za svoj račun;

4) upravljanje portfeljem;

5) investiciono savjetovanje;

6) usluge sprovođenja ponude, odnosno prodaje finansijskih instrumenata sa obavezom otkupa;

7) usluge sprovođenja ponude, odnosno prodaje finansijskih instrumenata bez obaveze otkupa;

8) upravljanje MTP-om;

9) upravljanje OTP-om.

Pomoćne usluge su:

1) čuvanje i administriranje finansijskih instrumenata za račun klijenata, uključujući kastodi usluge i sa tim povezane usluge, kao što je upravljanje novčanim sredstvima i kolateralima;

2) odobravanje kredita i zajmova investitoru radi omogućavanja zaključenja transakcije sa jednim ili više finansijskih instrumenata, ako je u transakciju uključeno društvo koje daje zajam ili kredit;

3) davanje opštih preporuka u vezi sa strukturom kapitala, poslovnom strategijom i srodnim pitanjima i uslugama koji su u vezi sa spajanjem i sticanjem udjela u društvima;

4) usluge poslovanja stranom valutom u vezi sa pružanjem investicionih usluga;

5) istraživanje i finansijska analiza ili opšte preporuke u vezi sa transakcijama finansijskim instrumentima;

6) usluge u vezi sprovođenja ponude odnosno prodaje finansijskih instrumenata sa obavezom otkupa;

7) investicione usluge i aktivnosti, kao i pomoćne usluge koje se odnose na osnovnu imovinu sadržanu u derivatu iz člana 3 stav 1 tačka 4 podtač. b, c, d i g ovog zakona, ako su povezane sa investicionim i pomoćnim uslugama.

Investiciono savjetovanje iz stava 1 tačka 5 ovog člana, je pružanje lične preporuke klijentu, na zahtjev klijenta ili na inicijativu investicionog društva u odnosu na jednu ili više transakcija koje se odnose na finansijske instrumente.

Ličnom preporukom iz stava 3 ovog člana, smatra se preporuka koja se daje investitoru ili njegovom zastupniku koja obavezno sadrži preporuku za:

1) kupovinu, prodaju, upis, razmjenu, otkup, držanje ili obezbjeđenje određenog finansijskog instrumenta; ili

2) ostvarivanje ili uzdržavanje od ostvarivanja prava investitora iz određenog finansijskog instrumenta za kupovinu, prodaju, upis, razmjenu, otkup, držanje ili osiguranje određenog finansijskog instrumenta.

Ličnom preporukom iz stava 3 ovog člana, ne smatra se preporuka koja se daje isključivo preko distributivnih kanala ili objavljivanjem.

Pružanje investicionih i pomoćnih usluga ​​ 

Član 207 

Investicione i pomoćne usluge u obimu i po vrstama utvrđenim dozvolom za pružanje investicionih usluga može da pruža:

1) investiciono društvo ili ovlašćena kreditna institucija;

2) investiciono društvo nad kojim nadzor vrši nadležni organ države članice;

3) filijala investicionog društva osnovana u Crnoj Gori nad kojom nadzor vrši nadležni organ države članice;

4) filijala investicionog društva osnovana u Crnoj Gori sa sjedištem u trećoj državi ili filijala ovlašćene kreditne institucije.

Izuzetno od stava 1 ovog člana:

1) usluge iz člana 206 stav 1 tač. 4 i 5 ovog zakona može da pruža i društvo za upravljanje investicionim fondovima koje je za to dobilo odobrenje Komisije u skladu sa zakonom kojim se uređuju investicioni fondovi;

2) usluge iz člana 206 stav 1 tač. 8 i 9 ovog zakona može da pruža i organizator tržišta koji je za te usluge dobio odobrenje Komisije u skladu sa ovim zakonom.

Pomoćne usluge mogu da se pružaju samo ako investiciono društvo ima dozvolu za obavljanje najmanje jedne investicione usluge.

Relevantno lice u odnosu na investiciono društvo

Član 208

Relevantno lice u odnosu na investiciono društvo je:

1) vlasnik akcija, rukovodilac ili vezani zastupnik društva;

2) zaposleni u društvu ili vezani zastupnik društva, kao i drugo fizičko lice čije su usluge stavljene na raspolaganje ili pod kontrolom društva ili njegovog vezanog zastupnika i koje je uključeno u pružanje investicionih usluga i pomoćnih usluga;

3) fizičko lice direktno uključeno u pružanje usluga investicionom društvu ili njegovim vezanim zastupnicima na osnovu sporazuma o izdvajanju poslovnih procesa, sa ciljem pružanja investicionih usluga i pomoćnih usluga.

Relevantnim licem, u smislu stava 1 ovog člana, smatra se i finansijski analitičar koji izrađuje sadržaj investicionog istraživanja.

Kadrovska i organizaciona osposobljenost i tehnička opremljenost

Član 209

Investiciono društvo može da obavlja investicione usluge i pomoćne usluge, ako ispunjava uslove u pogledu kadrovske i organizacione osposobljenosti i tehničke opremljenosti, i to:

1) ima najmanje dva zaposlena lica sa odobrenjem Komisije za obavljanje poslova brokera, odnosno investicionog savjetnika;

2) ima uspostavljena pravila i postupke za poslovanje investicionog društva, odnosno rukovodećih i drugih lica zaposlenih u investicionom društvu, u skladu sa ovim zakonom;

3) ima pravila kojima se uređuju transakcije koje u svoje ime i za svoj račun izvršavaju rukovodeća i druga lica zaposlena u investicionom društvu;

4) održava i upravlja efikasnim organizacionim mjerama i postupcima za sprječavanje sukoba interesa sa interesima društva i njegovih klijenata;

5) održava i upravlja postupcima za odobravanje finansijskih instrumenata prije njihovog uključivanja na tržište ili distribucije klijentima;

6) ima sprovedenu analizu ciljanih tržišta krajnjih klijenata za svaki finansijski instrument, sa rizicima za ta tržišta i strategijom distribucije usklađenom sa ciljanim tržištem;

7) ima uspostavljene mjere za prijem informacija, ako nudi ili daje preporuke za finansijske instrumente koje ne kreira;

8) ima obezbijeđene odgovarajuće sisteme i sredstva i utvrđene postupke za obezbjeđenje kontinuiteta i pravilnosti u pružanju investicionih usluga;

9) za obavljanje usluga upravljanja portfeljem i investicionog savjetovanja, mora da ima zaposleno najmanje jedno lice koje ima odobrenje Komisije za obavljanje poslova investicionog savjetnika;

10) uspostavi administrativne i računovodstvene postupke, mehanizme unutrašnje kontrole i postupke za procjenu rizika, kao i efikasnu kontrolu i zaštitu informacionih sistema.

Bliže uslove u pogledu kadrovske i organizacione osposobljenosti i tehničke opremljenosti, kao i organizacione zahtjeve za investiciona društva i njihove filijale propisuje Komisija.

Kvalifikovano učešće u investicionom društvu

Član 210

Odredbe o kvalifikovanom učešću u organizatoru tržišta i kontroli iz čl. 158 do 167 ovog zakona primjenjuju se i na investiciona društva.

Organi upravljanja u investicionom društvu

Član 211 

Lica koja upravljaju investicionim društvom moraju da imaju dobru reputaciju i radno iskustvo u cilju upravljanja investicionim društvom u skladu sa ovim zakonom.

Investiciono društvo mora da ima najmanje dva člana i to izvršnog direktora koji vode poslovanje i predstavlja i zastupa investiciono društvo samostalno, i jednog izvršnog direktora i jednog člana odbora direktora koji je zadužen za predstavljanje i vođenje poslova investicionog društva.

Za člana odbora direktora, odnosno izvršnog direktora investicionog društva može se imenovati lice koje je dobilo prethodno odobrenje Komisije i koje ima:

1) kvalifikaciju visokog obrazovanja sedmi nivo (VII) u obimu 240 kredita CSPK-a;

2) dobru poslovnu reputaciju;​​ 

3) najmanje tri godine radnog iskustva na poslovima u oblasti finansija i finansijskih tržišta;

4) odgovarajuća stručna znanja, sposobnost i iskustvo potrebno za vođenje poslova investicionog društva;

5) ispunjen uslov da nije u sukobu interesa u odnosu na investiciono društvo, relevantna lica i više rukovodioce investicionog društva; i

6) ispunjene uslove da bude imenovan za člana odbora direktora društva propisane zakonom kojim se uređuje osnivanje i poslovanje privrednih društava.

Uz zahtjev za izdavanje odobrenja za imenovanje člana odbora direktora, odnosno izvršnog direktora investicionog društva, prilažu se dokazi o ispunjavanju uslova iz stava 3 ovog člana.

Za člana odbora direktora, odnosno izvršnog direktora investicionog društva ne može biti imenovano lice koje:

1) je pravosnažnom sudskom odlukom osuđivano na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju dužem od šest mjeseci;

2) obavlja poslove rukovodnog kadra, odnosno zaposleno je u organima državne uprave, odnosno drugim organima i organizacijama čiji je osnivač država;

3) je direktor, član odbora direktora, zaposleno lice ili lice koje posjeduje kvalifikovano učešće u drugom investicionom društvu, ovlašćenoj kreditnoj instituciji, društvu za upravljanje investicionim ili dobrovoljnim penzionim fondom;

4) je direktor, član odbora direktora ili zaposleno lice organizatora tržišta ili CKDD-a.

Izvršni direktor investicionog društva mora biti zaposlen sa punim radnim vremenom u investicionom društvu i mora da poznaje crnogorski jezik tečno u govoru i pismu da bi mogao da obavlja tu funkciju.

Na uslove za izbor izvršnog direktora i članove odbora direktora, kao i na uslove i pravno dejstvo oduzimanja saglasnosti za imenovanje članova odbora direktora shodno se primjenjuju odredbe čl. 153, 154 i 155 ovog zakona.

Izdavanje i oduzimanje odobrenja za imenovanje organa upravljanja investicionog društva

Član 212

Komisija će izdati odobrenje za imenovanje člana odbora direktora, odnosno izvršnog direktora investicionog društva, ako utvrdi da ispunjavaju uslove iz člana 211 ovog zakona.

Komisija je dužna da po zahtjevu za izdavanje odobrenja iz stava 1 ovog člana odluči u roku od deset dana od dana prijema zahtjeva.

Ako je zahtjev za izdavanje odobrenja iz stava 1 ovog člana, podnijet istovremeno sa zahtjevom za izdavanje dozvole za pružanje usluga investicionog društva, Komisija odlučuje o oba zahtjeva istovremeno.

Komisija će oduzeti odobrenje iz stava 1 ovog člana, ako utvrdi da:

1) je odobrenje dato na osnovu netačnih ili nepotpunih podataka;

2) lice za koje je data saglasnost više ne ispunjava utvrđene uslove;

3) lice za koje je dato odobrenje krši odredbe ovog zakona, zakona kojim se uređuje sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma, iz kog razloga se smatra nepodobnim i nepouzdanim za obavljanje poslova člana odbora direktora ili izvršnog direktora.

Odredbe st. 1 do 4 ovog člana, odnose se i na rukovodioca organizacionog dijela ovlašćene kreditne institucije.

Bliži sadržaj zahtjeva za izdavanje odobrenja za izbor, odnosno imenovanje izvršnog direktora i člana odbora direktora investicionog društva i dokumentaciju koja se podnosi uz zahtjev propisuje Komisija.

Broker i investicioni savjetnik

Član 213

Investicione usluge iz člana 206 stav 1 tač. 1 i 2 ovog zakona, može da vrši lice zaposleno u investicionom društvu ili ovlašćenoj kreditnoj instituciji koje ima odobrenje Komisije za obavljanje tih poslova (u daljem tekstu: broker).

Investicione usluge iz člana 206 stav 1 tač. 1, 2, 4 i 5 ovog zakona, može da vrši lice zaposleno u investicionom društvu ili ovlašćenoj kreditnoj instituciji koje ima odobrenje Komisije za obavljanje tih poslova (u daljem tekstu: investicioni savjetnik).

Odobrenje za obavljanje poslova brokera, odnosno investicionog savjetnika, Komisija izdaje licu koje ima položen stručni ispit za obavljanje poslova iz st. 1 i 2 ovog člana.

Program, način sprovođenja i polaganja stručnog ispita iz stava 3 ovog člana, propisuje Komisija.

Lica koja imaju odobrenje za obavljanje poslova iz st. 1 i 2 ovog člana, Komisija upisuje u registar brokera i investicionih savjetnika.

Bliže uslove za izdavanje odobrenja iz st. 1 i 2 ovog člana, sadržaj zahtjeva za izdavanje odobrenja i dokumentacije koja se prilaže uz zahtjev, propisuje Komisija.

Zahtjev za izdavanje odobrenja za obavljanje poslova brokera i investicionog savjetnika

Član 214

Odobrenje za obavljanje poslova brokera, odnosno investicionog savjetnika, Komisija izdaje na zahtjev lica koje pored položenog stručnog ispita za obavljanje poslova brokera, odnosno investicionog savjetnika ispunjava bliže uslove iz člana 213 stav 6 ovog zakona.

O zahtjevu iz stava 1 ovog člana, Komisija odlučuje u roku od 15 dana od dana prijema zahtjeva.

Standardi poslovanja brokera i investicionog savjetnika

Član 215

Broker i investicioni savjetnik, dužni su da prilikom obavljanja poslova u vezi sa investicionim uslugama koje klijentu pruža investiciono društvo, postupaju u skladu sa pravilima i standardima struke i ovim zakonom.

Investicioni savjetnik dužan je da preporučuje kupovinu ili prodaju finansijskih instrumenata u najboljem interesu investitora i ne smije da preporučuje kupovinu ili prodaju finansijskih instrumenata samo radi ostvarivanja provizije.

Oduzimanje odobrenja za obavljanje poslova brokera i investicionog savjetnika

Član 216

Komisija će oduzeti odobrenje za obavljanje poslova brokeru i investicionom savjetniku, ako:

1) je pravosnažnom sudskom odlukom osuđen za krivično djelo na bezuslovnu kaznu zatvora u trajanju od najmanje šest mjeseci ili ako je osuđen za krivično djelo koje ga čini nedostojnim za vršenje funkcije;

2) su podaci na osnovu kojih je izdato odobrenje neistiniti;

3) počini istu nepravilnost najmanje dva puta u periodu od tri godine čime je izazvao štetu klijentu.

U slučaju oduzimanja odobrenja, Komisija će odrediti rok u kojem broker ili investicioni savjetnik ne može ponovo da zatraži izdavanje odobrenja.

Rok iz stava 2 ovog člana ne može biti duži od pet godina, niti kraći od tri mjeseca.

Komisija će brokeru, odnosno investicionom savjetniku izreći opomenu, ako krši odredbe ovog zakona.

Prestanak važenja odobrenja brokeru i investicionom savjetniku

Član 217 

Odobrenje za rad brokera i investicionog savjetnika prestaje da važi:

1) danom raskida ili prestanka ugovora o radu na poslovima u investicionom društvu ili ovlašćenoj kreditnoj instituciji za koje je odobrenje izdato, o čemu je dužan da obavijesti Komisiju u roku od sedam dana od dana raskida ili prestanka ugovora o radu;

2) na zahtjev brokera, odnosno investicionog savjetnika.

Izdavanje dozvole investicionom društvu za pružanje investicionih usluga

Član 218

Postupak za izdavanje dozvole za pružanje investicionih usluga pokreće se na zahtjev koji investiciono društvo podnosi Komisiji.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana prilažu se:

1) opšti akti podnosioca zahtjeva;

2) podaci o licima koja posjeduju kvalifikovano učešće u podnosiocu zahtjeva, uključujući vrstu, iznos i procenat tog učešća, kao i podaci o povezanim licima lica koja posjeduju kvalifikovano učešće ili drugim licima koja mogu da kontrolišu ili vrše uticaj na podnosioca zahtjeva;

3) ime i prezime, kvalifikacije, radno iskustvo i poslovna reputacija predloženog izvršnog direktora i članova odbora direktora podnosioca zahtjeva iz člana 211 ovog zakona;

4) dokazi o kadrovskoj i organizacionoj osposobljenosti i tehničkoj opremljenosti podnosioca zahtjeva, iz člana 209 ovog zakona;

5) cjenovnik usluga i troškova podnosioca zahtjeva za pružanje investicionih usluga za koje se traži dozvola;

6) predlog programa poslovanja podnosioca zahtjeva, koji naročito sadrži vrstu usluga koje namjerava da pruža, organizacionu strukturu, odnosno prikaz sistema poslovanja u skladu sa ovim zakonom;

7) dokaz o uplati osnivačkog uloga; i

8) dokaz o uplaćenoj naknadi, u skladu sa cjenovnikom Komisije.

Ako podnosilac zahtjeva ima dozvolu ili ovlašćenje za pružanje investicionih usluga nadležnog organa treće države, osim dokumentacije i podataka iz stava 2 ovog člana, prilaže i:

1) izvod iz registra, odnosno dozvolu nadležnog organa treće države, osnivački akt, statut ili drugi dokaz o osnivanju investicionog društva, u originalu ili ovjerenom prevodu;

2) izvod iz registra privrednih subjekata za pravna lica - akcionare investicionog društva koje je pravno lice, odnosno za povezana lica, kao i original ili ovjereni prevod izvoda iz registra privrednih subjekata za strana pravna lica; i

3) dokaz da je nadležni organ države u kojoj je osnovano investiciono društvo, odnosno sa njim povezano lice odobrilo investicionom društvu, odnosno povezanom licu podnošenje zahtjeva za izdavanje dozvole u Crnoj Gori ili dokaz da to odobrenje nije potrebno prema zakonu te države.

Bliži sadržaj zahtjeva i dokumentacije koja se podnosi uz zahtjev iz st. 2 i 3 ovog člana, propisuje Komisija.

Odlučivanje o zahtjevu za izdavanje dozvole za pružanje investicionih usluga

Član 219

Komisija je dužna da o zahtjevu za izdavanje dozvole za pružanje investicionih usluga odluči u roku od šest mjeseci od dana prijema zahtjeva.

Komisija će izdati dozvolu za pružanje investicionih usluga, ako utvrdi da:

1) su zahtjev i dokumentacija uz zahtjev potpuni i valjani;

2) lica sa kvalifikovanim učešćem u investicionom društvu i sa njima povezana lica ispunjavaju uslove utvrđene ovim zakonom;

3) članovi odbora direktora i izvršni direktor ispunjavaju uslove iz člana 211 ovog zakona.

Komisija će odbiti zahtjev za izdavanje dozvole za pružanje investicionih usluga ako utvrdi da:

1) su podaci iz zahtjeva nepotpuni, netačni ili da dovode u zabludu;

2) predloženi član odbora direktora, odnosno izvršni direktor ne ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom;

3) vlasnička struktura podnosioca zahtjeva, odnosno lica povezanih sa licima koja posjeduju kvalifikovano učešće, onemogućava efikasno vršenje nadzora Komisije.

O izdavanju dozvole za pružanje investicionih usluga investicionom društvu, Komisija obavještava ESMA-u.

Usluge investicionog društva sadržane u dozvoli

Član 220 

U rješenju Komisije kojim se izdaje dozvola za pružanje investicionih usluga navode se investicione usluge koje je investiciono društvo ovlašćeno da obavlja, kao i pomoćne usluge.

Rješenje Komisije kojim se izdaje dozvola za pružanje investicionih usluga sadrži obavezno i:

1) informaciju o tome da li je investiciono društvo ovlašćeno da drži novac i/ili finansijske instrumente klijenata;

2) odobrenje za predložene članove odbora direktora, odnosno izvršnog direktora uz naznaku trajanja mandata za koji je odobrenje dato; i

3) odobrenje za imaoce kvalifikovanog učešća u investicionom društvu.

Za obavljanje pomoćnih usluga ili usluga koje nijesu navedene u dozvoli, investiciono društvo je dužno da podnese zahtjev za izdavanje dozvole za obavljanje tih usluga.

Na podnošenje zahtjeva za proširenje dozvole za pružanje investicionih usluga, shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona koje se odnose na izdavanje dozvole za pružanje investicionih usluga investicionom društvu.

Na osnovu dozvole koju je izdala Komisija, investiciono društvo može da pruža investicione usluge i sa njima povezane pomoćne usluge na teritoriji Evropske unije, neposredno ili osnivanjem filijale.

Mišljenje nadležnih organa drugih država članica prije izdavanja dozvole

Član 221

Komisija će zatražiti mišljenje nadležnog organa druge države članice, prije izdavanja dozvole investicionom društvu koje je:

1) filijala investicionog društva ili kreditne institucije ovlašćene u drugoj državi članici;

2) filijala matičnog društva investicionog društva ili kreditne institucije ovlašćene u drugoj državi članici; ili

3) pod kontrolom istog fizičkog ili pravnog lica koje kontroliše investiciono društvo ili kreditnu instituciju ovlašćenu u drugoj državi članici.

Komisija će zatražiti mišljenje nadležnog organa države članice koji vrši nadzor kreditnih institucija ili osiguravajućih društava, prije izdavanja dozvole investicionom društvu koje je:

1) filijala kreditne institucije ili osiguravajućeg društva ovlašćenog u državi članici;

2) filijala matičnog društva kreditne institucije ili osiguravajućeg društva ovlašćenog u državi članici; ili

3) pod kontrolom istog fizičkog ili pravnog lica, koje kontroliše kreditnu instituciju ili osiguravajuće društvo ovlašćeno u državi članici.

Komisija će zatražiti mišljenje od nadležnih organa iz st. 1 i 2 ovog člana, o pouzdanosti akcionara ili članova i poslovnog ugleda i iskustva lica, koji su članovi organa upravljanja drugog pravnog lica u okviru iste grupacije.

Komisija će na zahtjev nadležnih organa iz stava 1 ovog člana, učiniti dostupnim podatke od značaja za izdavanje dozvole tih nadležnih organa.

Oduzimanje dozvole za pružanje investicionih usluga

Član 222 

Komisija će rješenjem oduzeti dozvolu za pružanje investicionih usluga i aktivnosti ako investiciono društvo:

1) ne počne da posluje u roku od 12 mjeseci od izdavanja dozvole;

2) dostavi Komisiji obavještenje pisanim putem da odustaje od obavljanja djelatnosti;

3) šest mjeseci uzastopno ne pruža investicione usluge iz člana 206 stav 1 ovog zakona za koje je izdata dozvola za pružanje investicionih usluga;

4) je steklo dozvolu za pružanje investicionih usluga na osnovu neistinitih ili obmanjujućih informacija ili na drugi nezakonit način;

5) više ne ispunjava uslove na osnovu kojih je dozvola izdata; i

6) krši odredbe ovog zakona.

O oduzimanju dozvole za pružanje investicionih usluga Komisija obavještava ESMA-u.

Prestanak važenja dozvole za rad odnosno odobrenja za sticanje kvalifikovanog učešća

Član 222a

Komisija može donijeti rješenje o prestanku važenja dozvole za rad, saglasnosti, odnosno odobrenja na imenovanje i/ili odobrenje za sticanje kvalifikovanog učešća, u slučaju da subjekt nadzora postupa na način kojim se teže krše odredbe ovog zakona, propisi donijeti na osnovu ovog zakona ili odredbe drugog zakona kojim se uređuje poslovanje subjekta nadzora ili kada ta postupanja ponavlja, a naročito ako je zbog toga ugrožena likvidnost i/ili solventnost društva ili se radi o kršenju koje se ponavlja dva puta u tri godine.

Rješenjem iz stava 1 ovog člana Komisija će odrediti rok u kojem subjekt nadzora ne može zahtijevati da mu se ponovo izda dozvola za rad, saglasnost odnosno odobrenje na imenovanje i/ili odobrenje za sticanje kvalifikovanog učešća, koji ne može biti duži od jedne godine.

Prestanak važenja odobrenja za imenovanje

Član 222b

Komisija može donijeti rješenje o prestanku važenja odobrenja za imenovanje člana odbora direktora i/ili izvršnog direktora investicionog društva ako:

1) član odbora direktora društva i/ili izvršni direktor nije obezbijedio sprovođenje ili nije sproveo izrečene mjere od strane Komisije;

2) član odbora direktora društva i/ili izvršni direktor nije obezbijedio ispunjenje organizacionih uslova za obavljanje djelatnosti propisanih ovim zakonom;

3) utvrdi da je član odbora direktora društva i/ili izvršni direktor u sukobu interesa zbog kojeg ne može ispunjavati svoje obaveze i dužnosti sa pažnjom dobrog privrednika; i/ili

4) član odbora direktora društva i/ili izvršni direktor ne ispunjava obavezu utvrđivanja i ocjenjivanja efikasnosti politika, mjera ili internih procedura vezanih za usklađenost društva sa odredbama ovog zakona ili obavezu preduzimanja odgovarajućih mjera u cilju otklanjanja nedostataka, odnosno nepravilnosti u poslovanju društva.

U slučajevima iz stava 1 ovog člana, Komisija može i posebnom mjerom privremeno zabraniti obavljanje funkcije člana odbora direktora investicionog društva i/ili izvršnog direktora tog investicionog društva.

Ako Komisija donese rješenje o prestanku odobrenja za imenovanje člana odbora direktora investicionog društva i/ili izvršnog direktora investicionog društva, to društvo je dužno da bez odlaganja donese odluku o opozivu imenovanja tog člana odbora direktora društva i/ili izvršnog direktora društva.

Društvo je dužno da obezbijedi da novi zahtjev za izdavanje odobrenja za imenovanje bude dostavljen Komisiji najkasnije u roku od 30 dana od dana prijema obavještenja o prestanku važenja odobrenja ili odbijanju izdavanja odobrenja za imenovanje člana odbora direktora investicionog društva i/ili izvršnog direktora investicionog društva.

Obavještavanje klijenata o oduzimanju dozvole za pružanje investicionih usluga

Član 223

U slučaju oduzimanja dozvole za pružanje investicionih usluga investicionom društvu, Komisija je dužna da obavijesti klijente investicionog društva, radi povlačenja sredstava sa računa tog investicionog društva ili prenošenja u drugo investiciono društvo koje ima dozvolu za pružanje investicionih usluga.

U slučaju oduzimanja dozvole za pružanje investicionih usluga investicionom društvu, pokreće se postupak likvidacije, odnosno stečaja u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva, odnosno kojim se uređuje postupak stečaja privrednog društva.

U slučaju iz stava 2 ovog člana, imovina klijenata investicionog društva ne može se uključiti u likvidacionu, odnosno stečajnu masu tog društva.

Troškove obavještavanja klijenata iz stava 1 ovog člana, snosi investiciono društvo kojem je oduzeta dozvola za pružanje investicionih usluga.

Registar dozvola za pružanje investicionih usluga

Član 224

Dozvole za pružanje investicionih, odnosno pomoćnih usluga i izdatog odobrenja za imenovanje članova odbora direktora i izvršnog direktora investicionog društva, Komisija upisuje u registar dozvola za pružanje investicionih usluga.

Registar iz stava 1 ovog člana, naročito sadrži:

1) naziv i sjedište investicionog društva;

2) broj i datum izdavanja dozvole za pružanje investicionih usluga;

3) vrstu poslova sa hartijama od vrijednosti koji su obuhvaćeni dozvolom;

4) imena i prezimena izvršnog direktora i članova odbora direktora, kao i drugih lica koja obavljaju poslove rukovođenja;

5) izmjene dozvole u slučaju nastanka promjena podataka;

6) podatke o oduzimanju dozvole za pružanje investicionih usluga;

7) imena i prezimena većinskih akcionara.

Podaci iz registra investicionih društava su javno dostupni na internet stranici Komisije, osim podataka koji su tajni u skladu sa zakonom.

Bliži sadržaj registra iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Obavještavanje o promjeni uslova i podataka

Član 225

Investiciono društvo dužno je da obavijesti Komisiju o svim bitnim promjenama uslova na osnovu kojih je dozvola izdata.

Investiciono društvo dužno je da obavijesti Komisiju u pisanoj formi kada prestane da pruža usluge za koje je dozvola izdata, u roku od sedam dana od dana prestanka pružanja usluge za koju je dozvola izdata.

Investiciono društvo dužno je da obavijesti Komisiju u pisanoj formi kada nastupi promjena podataka na osnovu kojih je dozvola izdata, u roku od sedam dana od dana nastupanja promjene podataka na osnovu kojih je dozvola izdata.

Osnivanje filijale u drugoj državi članici

Član 226

Investiciono društvo koje ima dozvolu Komisije za pružanje investicionih usluga, dužno je da o namjeri osnivanja filijale ili korišćenja usluge vezanog zastupnika na teritoriji druge države članice obavijesti Komisiju.

U obavještenju iz stava 1 ovog člana, naročito se navodi:

1) naziv države članice na čijoj teritoriji namjerava da osnuje filijalu;

2) adresu u državi članici za prijem isprava; i

3) imena lica koja će biti odgovorna za upravljanje filijalom.

Uz obavještenje iz stava 1 ovog člana, dostavlja se opšti akt o organizacionoj strukturi filijale, program poslovanja u kojem su navedene investicione usluge, kao i pomoćne usluge koje investiciono društvo namjerava da pruža.

Ako Komisija ocijeni da nema smetnji za osnivanje filijale u skladu sa stavom 1 ovog člana, dužna je da o namjeri osnivanja filijale u državi članici, obavještenje i dokumentaciju iz st. 1, 2 i 3 ovog člana i podacima o fondu za zaštitu investitora čiji je član investiciono društvo, dostavi nadležnom organu države članice, u roku od tri mjeseca od prijema te dokumentacije i o tome obavijesti investiciono društvo koje namjerava da otvori filijalu.

Komisija je dužna da obavijesti nadležni organ države članice u slučaju promjene podataka iz stava 2 ovog člana.

Obrazloženje razloga za nedostavljanje podataka

Član 227

Ako Komisija odluči da ne dostavi podatke iz člana 226 st. 1, 2 i 3 ovog zakona nadležnom organu države članice domaćina, dužna je da o tome obavijesti podnosioca zahtjeva koji namjerava da osnuje filijalu ili koristi usluge vezanog zastupnika na teritoriji države članice, i obrazloži razloge te odluke, u roku od tri mjeseca od dana prijema podataka.

Pružanje usluga u Evropskoj uniji

Član 228 

Investiciono društvo koje ima dozvolu Komisije za pružanje investicionih usluga, a namjerava da otpočne sa pružanjem investicionih i pomoćnih usluga na teritoriji druge države članice neposredno ili preko vezanog zastupnika sa sjedištem ili prebivalištem u Crnoj Gori ili namjerava da promijeni vrste usluga koje pruža ili obavlja, dužno je da Komisiji dostavi obavještenje koje sadrži:

1) naziv države članice u kojoj namjerava da otpočne sa pružanjem investicionih usluga;

2) program poslovanja u kojem su navedene investicione i pomoćne usluge koje namjerava da pruža; i

3) izjavu o namjeri korišćenja usluga vezanog zastupnika na teritoriji države članice domaćina u kojoj namjerava da pruža usluge.

Podatke iz stava 1 ovog člana, Komisija će dostaviti nadležnom organu u državi članici domaćinu, u roku od 30 dana od dana prijema tih podataka.

Ako investiciono društvo iz stava 1 ovog člana, namjerava da koristi usluge vezanog zastupnika sa sjedištem u Crnoj Gori, Komisija će obavijestiti nadležni organ države članice o imenu i prezimenu, odnosno nazivu vezanog zastupnika, u roku od 30 dana od prijema obavještenja investicionog društva.

Investiciono društvo je dužno da o promjeni podataka iz stava 1 ovog člana, obavijesti Komisiju u roku od 30 dana od dana nastanka promjene.

Komisija će o promjeni podataka iz stava 4 ovog člana obavijestiti nadležni organ države članice domaćina.

Odredbe stava 1 tačka 3 i stava 2 ovog člana, odnose se i na ovlašćene kreditne institucije.

Investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja MTP-om koji ima dozvolu Komisije za pružanje investicionih usluga, može da zaključi odgovarajući ugovor odnosno aranžman u drugoj državi članici, za pristup njegovom sistemu i mjestu trgovanja članovima i učesnicima iz te države članice i da o tome obavijesti Komisiju.

Komisija je dužna da o namjeri investicionog društva ili organizatora tržišta iz stava 7 ovog člana, u roku od 30 dana, od dana prijema obavještenja, obavijesti nadležni organ države članice u kojoj investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja MTP-om, namjerava da obezbijedi uslove za pristup članovima i učesnicima te države članice zaključivanjem ugovora (aranžmana).

Komisija će, na zahtjev nadležnog organa države članice domaćina MTP-a, dostaviti imena članova ili učesnika u MTP-u osnovanog u toj državi članici domaćinu.

Investiciono društvo može u državi članici domaćinu početi sa pružanjem investicionih usluga i aktivnosti i/ili pomoćnih usluga navedenih u obavještenju iz stava 1 ovog člana počev od dana prijema obavještenja Komisije da je nadležnom organu države članice domaćina dostavila obavještenje u skladu sa stavom 2 ovog člana.

Filijala investicionog društva u trećoj državi

Član 229 

Investiciono društvo koje ima dozvolu Komisije za pružanje investicionih usluga, a ima namjeru da pruža investicione i pomoćne usluge u trećoj državi putem osnivanja filijala ili putem vezanog zastupnika sa sjedištem ili prebivalištem u toj državi članici dužno je da prije osnivanja filijale o toj namjeri obavijesti Komisiju.

Investiciono društvo dužno je da, najkasnije u roku od osam dana od dana osnivanja filijale u trećoj državi, Komisiji dostavi ovjerenu kopiju dozvole za pružanje investicionih i pomoćnih usluga i izvoda iz registra u koji je filijala upisana, izdatih od nadležnog organa treće države u kojoj je osnovana filijala, sa spiskom lica ovlašćenih da u poslovanju filijale zastupaju ovlašćenog učesnika i lica koja u filijali pružaju investicione usluge.

Komisija vrši nadzor nad poslovanjem investicionog društva iz stava 1 ovog člana.

Obavještenje o poteškoćama osnivanja ili pružanja investicionih usluga u trećoj državi

Član 230

Komisija će obavijestiti Evropsku komisiju i ESMA-u o poteškoćama sa kojima se investiciona društva iz Crne Gore suočavaju prilikom osnivanja ili pružanja investicionih usluga u trećoj državi.

Odobrenje za osnivanje filijala i sloboda pružanja usluga u Crnoj Gori

Član 231

Kreditne institucije i investiciona društva koja imaju dozvolu za pružanje investicionih usluga izdatu u drugoj državi članici nad kojima nadzor vrši nadležni organ te druge države mogu da pružaju investicione usluge u Crnoj Gori preko filijale osnovane, na način i pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.

Investiciona društva i organizatori tržišta koji upravljaju MTP-om iz drugih država članica, mogu da zaključe odgovarajuće ugovore odnosno aranžmane u Crnoj Gori kojima se omogućava pristup i korišćenje njihovih sistema korisnicima iz Crne Gore.

Pružanje investicionih i pomoćnih usluga investicionih društava iz trećih država

Član 232

Investiciono društvo iz treće države koje namjerava da pruža investicione i pomoćne usluge malim investitorima ili profesionalnim investitorima u Crnoj Gori, dužno je da osnuje filijalu.

Za osnivanje filijale iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da podnese zahtjev Komisiji za izdavanje dozvole za pružanje investicionih usluga.

Komisija može da izda dozvolu za pružanje investicionih usluga filijali ako:

1) investiciono društvo ima dozvolu za pružanje investicionih usluga u državi u kojoj je osnovano i nadzor nad njegovim radom vrši nadležni organ te države;

2) je zaključen sporazum o saradnji i razmjeni informacija između Komisije i nadležnog nadzornog organa države u kojoj je osnovano društvo koje namjerava da osnuje filijalu;

3) procijeni da, primjereno vrsti i obimu poslovanja, filijala ima dovoljno osnovnog kapitala;

4) organi upravljanja ispunjavaju uslove iz člana 211 ovog zakona;

5) je sa trećom državom zaključen međunarodni ugovor o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja (član 26 Modela-konvencije Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj);

6) je investiciono društvo član odgovarajućeg sistema za zaštitu investitora.

Komisija će prilikom ocjene zahtjeva iz stava 2 ovog člana, naročito cijeniti usaglašenost sa preporukama radne grupe za finansijske mjere u borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma (FATF-a).

Sadržaj zahtjeva za osnivanje filijale investicionog društva iz treće države u Crnoj Gori

Član 233

U zahtjevu za osnivanje filijale u Crnoj Gori, investiciono društvo iz treće države dužno je da navede:

1) naziv organa koji vrši nadzor nad njegovim radom u trećoj državi;

2) podatke o društvu (naziv investicionog društva, pravni oblik, sjedište i adresu, podatke o članovima organa upravljanja, i o akcionarima);

3) imena i prezimena lica odgovornih za upravljanje filijalom;

4) podatke o osnovnom kapitalu filijale.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dostavlja poslovni plan u kojem su navedene investicione usluge i pomoćne usluge koje investiciono društvo namjerava da pruža, organizacionu strukturu filijale i dokaze da lica iz stava 1 tačka 3 ovog člana, ispunjavaju uslove utvrđene ovim zakonom.

Izdavanje odobrenja za pružanje investicionih usluga filijali društva iz treće države

Član 234

Komisija će izdati odobrenje za pružanje investicionih usluga filijali investicionog društva iz treće države ako su ispunjeni uslovi iz člana 232 ovog zakona.

O odluci iz stava 1 ovog člana, Komisija je dužna da obavijesti podnosioca zahtjeva u roku od šest mjeseci od dana podnošenja zahtjeva.

Filijala investicionog društva iz treće države kojoj je izdata dozvola za pružanje investicionih usluga u skladu sa stavom 1 ovog člana, dužna je da posluje u skladu sa ovim zakonom.

Nadzor nad radom filijale iz stava 1 ovog člana vrši Komisija.

Oduzimanje odobrenja za pružanje investicionih usluga filijali društva iz treće države

Član 235

Komisija može da oduzme odobrenje za pružanje investicionih usluga filijali investicionog društva iz treće države, ako:

1) filijala investicionog društva ne započne sa radom u roku od 12 mjeseci od dana izdavanja odobrenja ili u prethodnih šest mjeseci ne pruža investicione usluge;

2) je odobrenje za pružanje investicionih usluga filijali investicionog društva izdato na osnovu neistinitih ili netačnih podataka ili na drugi nezakonit način;

3) filijala, odnosno investiciono društvo prestane da ispunjava uslove na osnovu kojih je izdato odobrenje za pružanje investicionih usluga;

4) filijala investicionog društva postupa suprotno odredbama ovog zakona.

Izvještavanje filijala

Član 236

Lica iz člana 286 ovog zakona, koja imaju filijalu u Crnoj Gori dužna su da na zahtjev Komisiji dostavljaju godišnji i periodične izvještaje o radu tih filijala.

Komisija može da zahtijeva od filijala investicionog društva iz države članice da dostavi informacije istovjetne informacijama koje dostavljaju investiciona društva za koje je Crna Gora matična država članica.

Bliži sadržaj izvještaja iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Pružanje usluga preko drugog investicionog društva

Član 237 

Investiciono društvo može da zaključi ugovor o pružanju investicionih ili pomoćnih usluga sa drugim investicionim društvom u ime klijenta koje može da koristi informacije o klijentu koje prosljeđuje investiciono društvo.

Investiciono društvo koje dobije nalog za obavljanje investicionih usluga u ime klijenta može da prihvati preporuke u vezi usluga ili transakcija koje je klijentu pružilo investiciono društvo koje je nalog proslijedilo.

Investiciono društvo koje prosljeđuje uputstvo o nalogu klijenta, odnosno daje preporuke iz stava 2 ovog člana, odgovorno je za tačnost podataka iz naloga, odnosno preporuka.

Investiciono društvo koje prima uputstvo od klijenta ili naloge preko drugog investicionog društva, odgovorno je za izvršenje usluge ili transakcije na osnovu tih uputstava ili preporuka, u skladu sa ovim zakonom.

Vezani zastupnik

Član 238 

Investiciono društvo može da imenuje vezanog zastupnika da za račun investicionog društva vrši promociju usluga investicionog društva, nudi usluge investicionog društva potencijalnim klijentima, vrši prijem i prenos naloga klijenata ili potencijalnih klijenata investicionom društvu, plasira finansijske instrumente i savjetuje u vezi sa finansijskim instrumentima i uslugama koje investiciono društvo nudi.

Vezani zastupnik ne smije da drži i raspolaže novcem ili finansijskim instrumentima klijenta ili potencijalnog klijenta investicionog društva.

Vezani zastupnik može poslove iz stava 1 ovog člana da obavlja samo u ime jednog investicionog društva.

Kada poslove iz stava 1 ovog člana za račun jednog investicionog društva obavlja drugo investiciono društvo i/ili kreditna institucija koja ima dozvolu za pružanje investicionih usluga, ova lica ne smatraju se vezanim zastupnikom, već se na njih shodno primjenjuju odredbe člana 237 ovog zakona.

Odredbe st. 1 do 4 ovog člana i člana 239 ovog zakona odnose se i na investiciono društvo iz države članice i treće države kada pruža usluge u Crnoj Gori u skladu sa odredbama člana 231 ovog zakona.

Uslovi za vezanog zastupnika

Član 238a

Vezani zastupnik iz člana 238 ovog zakona može da bude fizičko ili pravno lice sa prebivalištem odnosno sjedištem u Crnoj Gori, koje ima dobru reputaciju i odgovarajuće opšte, poslovno i stručno znanje.

O imenovanju vezanog zastupnika investiciono društvo dužno je da obavijesti Komisiju i dostavi dokaze o ispunjavanju uslova iz stava 1 ovog člana.

Bliže kriterijume koje moraju da ispunjavaju fizička i pravna lica za obavljanje poslova iz člana 238 ovog zakona, kao i rokove i sadržaj obavještenja iz stava 2 ovog člana, propisuje Komisija.

Obaveze investicionog društva

Član 238b

Investiciono društvo je bezuslovno odgovorno za sve radnje ili propuste vezanog zastupnika koji pruža usluge za račun tog investicionog društva.

Prilikom imenovanja vezanog zastupnika investiciono društvo dužno je da:

1) putem sistema unutrašnje kontrole nadzire postupa li vezani zastupnik u skladu sa ovim zakonom i propisima koji se odnose na njegovo poslovanje prilikom obavljanja poslova iz člana 238 stav 1 ovoga zakona;

2) osigura da vezani zastupnik prije otpočinjanja pružanja usluga iz člana 238 ovog zakona klijentu ili potencijalnom klijentu jasno i nedvosmisleno navede u kom svojstvu i za račun kojeg investicionog društva pruža usluge; i

3) preduzme odgovarajuće mjere kako bi se izbjeglo da se poslovi vezanog zastupnika, osim poslova iz člana 231 stav 1 ovog zakona, negativno odražavaju na poslove koje vezani zastupnik obavlja za račun investicionog društva.

Upis u registar vezanih zastupnika

Član 239

Poslove iz člana 238 ovog zakona, mogu da obavljaju samo vezani zastupnici upisani u registar koji vodi Komisija.

Vezani zastupnici mogu biti upisani u registar iz stava 1 ovog člana, ako imaju dobar ugled i posjeduju odgovarajuće opšte, poslovno i stručno znanje i kompetencije, kako bi klijentima mogli da ponude investicione ili pomoćne usluge i tačno da saopšte sve odgovarajuće podatke o ponuđenim uslugama.

Zahtjev za upis u registar iz stava 1 ovog člana, vezani zastupnik podnosi Komisiji.

Uz zahtjev za upis u registar vezanih zastupnika, podnose se dokazi o ispunjenosti uslova za upis u registar.

Registar iz stava 1 ovog člana, javno je dostupan na internet stranici Komisije.

Investiciono društvo dužno je da obezbijedi da poslovi vezanog zastupnika na koje se ne primjenjuju odredbe ovog zakona, ne utiču na poslove koje vezani zastupnik preduzima za račun investicionog društva.

Ovlašćene kreditne institucije dužne su da obavijeste Komisiju o namjeri da imenuju vezanog zastupnika sa sjedištem van Crne Gore.

Na imenovanje i poslovanje vezanog zastupnika iz stava 7 ovog člana, primjenjuju se odredbe ovog zakona koje uređuju osnivanje i poslovanje filijala.

Bliže uslove za upis u registar vezanih zastupnika propisuje Komisija.

Upis u CRPS

Član 240 

Investiciono društvo stiče svojstvo pravnog lica upisom u CRPS.

Prijava za upis u CRPS podnosi se najkasnije 30 dana od dana dobijanja dozvole za pružanje investicionih usluga.

Investiciono društvo dužno je da otpočne sa obavljanjem djelatnosti u roku od 12 mjeseci od dana upisa u CRPS.

Investiciono društvo može da registruje u CRPS samo one djelatnosti za koje je dobilo dozvolu Komisije u skladu sa ovim zakonom.

Investiciono društvo ne smije obavljati nijednu drugu djelatnost, osim djelatnosti za koju je dobilo dozvolu Komisije.

U CRPS ne može se upisati:

1) naziv privrednog društva koje sadrži riječi "investiciono društvo" ili izvedenice te riječi, ako privredno društvo nema dozvolu izdatu u skladu sa ovim zakonom;

2) kao djelatnost privrednog društva investicione usluge i aktivnosti iz člana 206 ovog zakona bez dozvole izdate u skladu sa ovim zakonom.

Dozvola u slučaju statusnih promjena

Član 241 

Investiciono društvo dužno je da prije podnošenja prijave za upis statusne promjene u CRPS, podnese zahtjev Komisiji za izdavanje dozvole za pripajanje, spajanje ili podjelu investicionog društva.

Na postupak odlučivanja o izdavanju dozvole iz stava 1 ovog člana shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona o izdavanju dozvole za pružanje investicionih usluga i aktivnosti investicionom društvu.

Bliži sadržaj i uslove za izdavanje dozvole iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Izmjena dozvole za pružanje investicionih usluga

Član 242

Investiciono društvo dužno je da, u roku od pet radnih dana od dana nastupanja promjene uslova iz dozvole za pružanje investicionih usluga podnese Komisiji zahtjev sa dokumentacijom utvrđenom ovim zakonom za izmjenu dozvole u sljedećim slučajevima:

1) proširenja djelatnosti dodatnim investicionim uslugama i djelatnosti koje nijesu obuhvaćene dozvolom za pružanje investicionih usluga;

2) dodatnog minimalnog likvidnog kapitala potrebnog za obavljanje dodatnih usluga i djelatnosti koje investiciono društvo planira da obavlja;

3) statusne promjene;

4) promjene u vezi lica koja posjeduju kvalifikovano učešće u investicionom društvu, uključujući izmjene u iznosu kvalifikovanog učešća;

5) promjene članova odbora direktora i izvršnog direktora investicionog društva; i

6) promjene u vezi zaposlenih u investicionom društvu koji imaju odobrenje Komisije za obavljanje poslova brokera ili investicionog savjetnika.

Dostupnost rješenja o izdatim dozvolama za pružanje investicionih usluga ​​ 

Član 243 

Komisija na svojoj internet stranici objavljuje rješenja o izdatim dozvolama za pružanje investicionih usluga i aktivnosti investicionim društvima.

Minimalni osnovni i regulatorni kapital investicionog društva ​​ 

Član 244 

Iznos minimalnog osnovnog kapitala investicionog društva zavisi od vrste i obima investicionih usluga i aktivnosti za koje investiciono društvo traži dozvolu Komisije.

Minimalni osnovni kapital iz stava 1 ovog člana mora da bude u cjelosti uplaćen u novcu prije upisa osnivanja investicionog društva u CRPS, a akcije koje čine osnovni kapital ne mogu biti izdate prije uplate punog iznosa za koji se izdaju.

Regulatorni kapital investicionog društva predstavlja zbir osnovnog i dopunskog kapitala.

Sastav osnovnog i regulatornog kapitala investicionog društva propisuje Komisija.

Osnovni kapital za određena investiciona društva

Član 245 

Osnovni kapital investicionog društva koje pruža investicione usluge i aktivnosti iz člana 206 stav 1 tač. 3 i 6 ovog zakona iznosi najmanje 750.000,00 eura.

Osnovni kapital investicionog društva koje pruža investicione usluge i aktivnosti iz člana 206 stav 1 tač. 1, 2, 4, 5 i 7 ovog zakona iznosi 75.000,00 eura, pri čemu investicionom društvu nije dozvoljeno da drži novac ili finansijske instrumente koji pripadaju klijentima.

Osnovni kapital investicionog društva koje pruža investicione usluge i aktivnosti iz člana 206 stav 1 tačka 9 ovog zakona, ako se bavi trgovanjem za sopstveni račun i za to ima odobrenje iznosi najmanje 750.000,00 eura.

Osnovni kapital investicionog društva koje nije investiciono društvo iz st. 1, 2 i 3 ovog člana iznosi najmanje 150.000,00 eura.

Držanje finansijskih instrumenata za sopstveni račun investicionog društva ne smatra se trgovanjem za sopstveni račun u smislu člana 206 stav 1 tačka 3 ovog zakona samo ako investiciono društvo:

1) nije u potpunosti izvršilo naloge klijenta i ukupna tržišna vrijednost instrumenata ne prelazi gornju granicu od 15% osnovnog kapitala investicionog društva;

2) ispunjava zahtjeve koji se odnose na ograničenja izloženosti koje iznosi 25% njegovog regulatornog kapitala ili 150.000.000,00 eura, zavisno od toga koji je iznos veći; i

3) te instrumente drži na ograničeno vrijeme, do izvršenja transakcije.

Ulaganje kapitala investicionog društva radi sticanja i držanja finansijskih instrumenata kojima se aktivno ne trguje ne smatra se trgovanjem za sopstveni račun u smislu ovog člana.

Čl.​​ 246​​ - 247.​​  

- brisani -

Mjere za obezbjeđenje adekvatnosti kapitala

Član 248 

Investiciono društvo dužno je da podnese izvještaj Komisiji i regulisanom tržištu čiji je učesnik ili član, o svakom padu osnovnog kapitala društva ispod nivoa propisanog ovim zakonom.

Investiciono društvo dužno je da u izvještaju iz stava 1 ovog člana, navede razloge koji su doveli do pada osnovnog kapitala investicionog društva ispod propisanog nivoa.

U slučaju iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da sačini plan aktivnosti za uspostavljanje likvidnosti kapitala u skladu sa ovim zakonom.

U slučaju iz stava 1 ovog člana ili ako investiciono društvo ne dostiže osnovni kapital iz čl. 244 i 245 ovog zakona Komisija može investicionom društvu da naloži:

1) zabranu obavljanja djelatnosti;

2) u roku, koji ne može biti duži od šest mjeseci, da obezbijedi osnovni kapital u skladu sa čl. 244, 245 i 246 ovog zakona;

3) da ograniči poslovne aktivnosti;

4) da dostavlja Komisiji dodatne izvještaje o iznosu osnovnog kapitala investicionog društva, u rokovima koje odredi Komisija do dostizanja propisanog nivoa osnovnog kapitala.

Komisija može, u skladu sa svojim nadležnostima iz člana 249c stav 3 i čl. 327 i 327a ovog zakona, investicionom društvu da naloži sljedeće dodatne mjere, i to da:

1) raspolaže regulatornim kapitalom iznad zahtjeva o upravljanju rizicima, adekvatnosti kapitala, likvidnosti pod uslovima iz člana 248a ovog zakona, ili da prilagodi regulatorni kapital i likvidnu imovinu, u slučaju značajnih promjena u poslovanju investicionog društva;

2) unaprijedi aranžman, proces, mehanizam i strategiju investicionog društva sprovedenih u skladu sa čl. 249a i 251 ovog zakona;

3) u roku od jedne godine predstavi plan za ponovno uspostavljnje usklađenosti sa nadzornim zahtjevima u skladu sa čl. 244, 245, 248, 249, 249a, 249b, 249c i 249č ovog zakona, da odredi rok za sprovođenje tog plana i naloži poboljšanja tog plana u pogledu obima i roka;

4) primijeni posebne politike rezervisanja ili tretmana imovine u smislu kapitalnih zahtjeva;

5) suzi ili ograniči djelatnosti, poslovnih aktivnosti ili mreže investicionog društva ili naloži prestanak obavljanja djelatnosti koje predstavljaju pretjerani rizik za finansijsku stabilnost investicionog društva;

6) smanji rizike koji proizilaze iz djelatnosti, proizvoda i sistema investicionih društava;

7) ograniči varijabilne podsticaje na procenat neto prihoda ako ti podsticaji nijesu u skladu sa održavanjem dobre kapitalne osnove;

8) upotrebljava neto dobit za jačanje regulatornog kapitala;

9) ograniči ili zabrani raspodjele ili plaćanja kamata akcionarima, članovima ili imaocima instrumenata dodatnog osnovnog kapitala ako to ograničenje ili zabrana ne predstavlja nastanak statusa neispunjavanja obaveza investicionog društva;

10) sačini dodatne izvještajne zahtjeve ili zahtjeve za češćim izvještavanjem u odnosu na zahtjeve iz čl. 244, 245, 248, 249, 249a, 249b, 249c i 249č ovog zakona;

11) ispuni posebne likvidnosne zahtjeve o upravljanju rizicima, o adekvatnosti kapitala i o likvidnosti;

12) izvrši dodatne objave; i

13) smanji rizike za sigurnost mreže i informacionog sistema kako bi se garantovala povjerljivost, integritet i dostupnost podataka i imovine investicionog društva.

Upravljanje rizicima i adekvatnost kapitala

Član 249 

Upravljanje rizicima u smislu čl. 248, 248a, 248b, 249, 249a, 249b, 249c i 249č ovog zakona označava skup strategija i politika odnosno postupaka i metoda za utvrđivanje, mjerenje odnosno procjenjivanje, ovladavanje i praćenje rizika, uključujući i izvještavanje o rizicima kojima je investiciono društvo izloženo ili bi moglo da bude izloženo u svom poslovanju, uključujući i rizike povezane sa makroekonomskim okruženjem u kojem posluje s obzirom na stanje poslovnog ciklusa.

Investiciono društvo dužno je, srazmjerno složenosti, profilu rizičnosti, obimu poslovanja i toleranciji rizika koje je utvrdio odbor direktora investicionog društva, da uspostavi, primjenjuje i redovno ažurira strategije, politike, procese i sisteme za utvrđivanje, mjerenje, upravljanje i praćenje u pogledu:

1) bitnih izvora i efekata rizika za klijente i bilo kakvog značajnog uticaja na regulatorni kapital, u mjeri u kojoj je to primjenjivo s obzirom na odredbe o zaštiti imovine klijenata iz čl. 296 do 299 ovog zakona i, ako je to primjenjivo, osiguranje od profesionalne odgovornosti;

2) bitnih izvora i efekata rizika za tržište i bilo kakvog značajnog uticaja na regulatorni kapital;

3) bitnih izvora i efekata rizika za investiciono društvo, posebno onih kojima se može smanjiti dostupni regulatorni kapital; i

4) rizika likvidnosti tokom odgovarajućeg perioda, uključujući i dnevno praćenje, kako bi se osiguralo da investiciono društvo održava odgovarajuće nivoe likvidnih sredstava, pored ostalog u odnosu na rješavanje pitanja bitnih izvora rizika iz tač. 1, 2 i 3 ovoga stava.

Bitni izvori rizika za investiciono društvo, u smislu stava 2 tačka 3 ovog člana, podrazumijevaju, ako je to relevantno, značajne promjene u knjigovodstvenoj vrijednosti imovine, uključujući sva potraživanja od vezanih zastupnika, bankrot klijenta ili druge ugovorne strane, pozicije u finansijskim instrumentima, strane valute i robu.

U slučaju likvidacije investicionog društva ili u slučaju namjere prestanka poslovanja investicionog društva, Komisija zahtijeva da, uzimanjem u obzir održivosti svojih poslovnih modela i strategija, investiciono društvo na odgovarajući način razmotri zahtjeve i potrebna sredstva koji su realni, u pogledu roka i održavanja regulatornog kapitala i likvidnih sredstava, tokom cijelog postupka izlaska sa tržišta.

Investiciono društvo dužno je da Komisiji dostavlja izvještaje o usklađenosti postupaka i metoda iz stava 1 ovoga člana sa odredbama čl. 248, 248a, 248b, 249, 249a, 249b, 249c i 249č ovog zakona.

Bliži način i rokove dostavljanja izvještaja iz stava 5 ovog člana, sadržaj politika i postupaka i zahtjeva u vezi sa upravljanjem rizicima, a naročito za kapitalne zahtjeve rizika za društvo, kapitalne zahtjeve rizika za klijente, kapitalne zahtjeve rizika za tržište, zahtjeve kojima se ograničava koncentracijski rizik, likvidnosne zahtjeve i izvještajne zahtjeve propisuje Komisija.

Adekvatnost postupka procjene internog kapitala i interni proces procjene rizika

Član 249a

Investiciono društvo koje ne ispunjava uslove za malo i nepovezano investiciono društvo mora da ima uspostavljene dobre, efikasne i sveobuhvatne aranžmane, strategije i postupke za kontinuiranu procjenu i održavanje iznosa, vrsta i raspodjele internog kapitala i likvidne imovine koje smatra adekvatnim za pokrivanje rizika koje investiciono društvo može da predstavlja za druge i kojima je ono samo izloženo ili bi moglo biti izloženo.

Aranžmani, strategije i postupci iz stava 1 ovog člana redovno se ažuriraju, s obzirom na prirodu, obim i složenost poslovanja investicionog društva.

Komisija može investicionom društvu koje ispunjava uslove za malo i nepovezano investiciono društvo da naloži da primjenjuje zahtjeve iz stava 1 ovog člana, ako utvrdi da su takvi zahtjevi primjereni obimu i složenosti poslova tog investicionog društva.

Bliže uslove za investiciono društvo koje se ne smatra malim i nepovezanim investicionim društvom propisuje Komisija.

Odobrenje za interni model

Član 249b

Komisija investicionom društvu daje odobrenje za korišćenje internog modela.

Investiciono društvo dužno je da, bez odlaganja, obavijesti Komisiju o namjeri izmjene internog modela odobrenog u skladu sa stavom 1 ovog člana i da priloži odgovarajuću dokumentaciju na osnovu koje će Komisija ocijeniti zahtijeva li planirana izmjena promjenu odobrenja.

Komisija u roku od 30 dana od dana prijema obavještavanja donosi rješenje o promjeni odobrenja iz stava 2 ovog člana.

Investiciono društvo dužno je da, bez odlaganja, obavijesti Komisiju ako prestane da ispunjava uslove za odobrenje iz stava 1 ovog člana.

Bliže uslove za korišćenje internog modela iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Kontinuirana provjera odobrenja za primjenu internih modela

Član 249c

Komisija redovno, a najmanje svake tri godine, provjerava usklađenost investicionih društava sa zahtjevima za odobrenje za primjenu internih modela.

Prilikom provjere iz stava 1 ovog člana Komisija će posebno uzeti u obzir promjene u poslovanju investicionog društva i primjenu internih modela na nove proizvode i provjeriti i procijeniti upotrebljava li investiciono društvo dobro razvijene i ažurirane tehnike i prakse za te interne modele.

Ako utvrdi značajne nedostatke vezano za pokrivenost rizika internim modelima, Komisija će naložiti investicionom društvu da otkloni te nedostatke ili će preduzeti druge mjere propisane ovim zakonom, uključujući mjere određivanja dodatnih kapitalnih zahtjeva ili viših multiplikacijskih faktora.

Ako brojna prekoračenja upućuju na to da interni model za tržišni rizik nije tačan ili više nije tačan, Komisija će donijeti rješenje o prestanku odobrenja za korišćenje internog modela ili naložiti u primjerenom roku investicionom društvu odgovarajuće mjere kojima se osigurava brzo poboljšanje internog modela.

Ako investiciono društvo više ne ispunjava propisane uslove za primjenu internog modela, Komisija će od investicionog društva da zahtijeva da dokaže da je uticaj neusklađenosti internog modela beznačajan ili da predstavi plan za njegovo usklađivanje i utvrdi rok za usklađivanje, a u određenim slučajevima će zahtijevati i doradu tog plana za usklađivanje sa propisanim uslovima.

Ako investiciono društvo ne može da ispuni propisane uslove za primjenu internog modela do utvrđenog roka iz stava 5 ovog člana ili ako nije na zadovoljavajući način dokazalo da je uticaj neusklađenosti beznačajan, Komisija će investicionom društvu oduzeti odobrenje za korišćenje internog modela.

Primjena

Član 249č

Investiciono društvo kojem je Komisija izdala dozvolu za pružanje investicionih usluga dužno je da ispunjava zahtjeve iz čl. 248, 248a, 248b, 249, 249a, 249b, 249c i 249č ovog zakona.

Zahtjevi iz stava 1 ovog člana ne odnose se na investiciona društva sa sjedištem u Crnoj Gori nad kojima se sprovodi nadzor radi utvrđivanja usklađenosti sa bonitetnim zahtjevima na osnovu zakona kojim se uređuje osnivanje i poslovanje kreditnih institucija.

Izuzetno od stava 1 ovog člana Komisija može da donese odluku o primjeni strožijih zahtjeva s obzirom na veličinu, prirodu, obim i složenost poslovanja investicionog društva kada investiciono društvo pruža investicione usluge iz člana 206 stav 1 tač. 3 i 6 ovog zakona, ako ukupna vrijednost imovine investicionog društva iznosi ili prelazi 5.000.000.000,00 eura izračunata kao prosjek prethodnih 12 mjeseci, ako investiciono društvo pruža te usluge u obimu u kojem bi moglo doći do sistemskog rizika po investiciono društvo ili ako je investiciono društvo član sistema kliringa i saldiranja.

Izloženost riziku

Član 250 

-​​ brisan -

Organizacioni zahtjevi

Član 251

Investiciono društvo dužno je da, primjereno vrsti, obimu i složenosti poslovanja i vrsti i obimu investicionih i pomoćnih usluga koje pruža:

1) uspostavi postupke odlučivanja i izvještavanja, kao i organizacionu strukturu sa jasno utvrđenim funkcijama i odgovornostima;

2) upozna odgovorne zaposlene sa postupcima izvještavanja na svim nivoima odlučivanja i postupanja investicionog društva;

3) uspostavi, sprovede i održava primjerene mehanizme unutrašnje kontrole, radi obezbjeđenja usklađenosti odluka i postupaka na svim nivoima odlučivanja postupanja investicionog društva;

4) zaposli kvalifikovano osoblje za izvršavanje poslova i zadataka koji su im povjereni;

5) redovno vodi evidencije o poslovanju društva i unutrašnjoj organizaciji;

6) obezbijedi da zaposleni obavljaju posao u skladu sa pravilima struke;

7) uspostavi postupke za očuvanje sigurnosti, cjelovitosti i povjerljivosti informacija;

8) održava kontinuitet poslovanja i obezbijedi da se, u slučaju prekida rada sistema i postupaka, sačuvaju bitni podaci i funkcije ili, kada to nije moguće, blagovremeno obnove podaci i funkcije i nastavi pružanje investicionih usluga;

9) uspostavi računovodstvene postupke radi sačinjavanja i blagovremenog dostavljanja finansijskih izvještaja u skladu sa računovodstvenim standardima i pravilima;

10) redovno kontroliše i procjenjuje primjerenost i funkcionalnost svojih sistema i uspostavljenih mehanizama unutrašnje kontrole i drugih postupaka radi otklanjanja eventualnih nedostatka.

Postupanje sa finansijskim instrumentima i povjeravanje poslova

Član 252

Investiciono društvo dužno je da redovno preispituje finansijske instrumente koje nudi ili prodaje, uzimajući u obzir rizike ciljanog tržišta, a naročito u odnosu na prilagođenost finansijskog instrumenta potrebama ciljanog tržišta, kao i prikladnost strategije za njihovu distribuciju.

Investiciono društvo koje kreira finansijske instrumente, dužno je da licu koje nudi te finansijske instrumente pruži sve informacije o finansijskom instrumentu, postupku odobravanja i odgovarajuće informacije o ciljanom tržištu.

Investiciono društvo može da povjeri drugom licu određene funkcije u pružanju investicionih usluga klijentima, pod uslovom da se time ne umanjuje kvalitet unutrašnje kontrole i mogućnost sprovođenja nadzora nad poslovanjem društva u skladu sa ovim zakonom.

Investiciono društvo koje drži finansijske instrumente klijenata, dužno je da preduzme mjere zaštite prava svojine klijenata, a naročito od insolventnosti investicionog društva i sprječavanja korišćenja finansijskih instrumenata klijenata za svoj račun, bez izričite saglasnosti klijenata.

Investiciono društvo ne smije da zaključuje ugovore o finansijskom kolateralu sa prenosom prava svojine sa malim investitorima, radi osiguranja ili pokrića nastalih ili budućih, stvarnih, uslovnih ili mogućih obaveza klijenata.

Praćenje izvršavanja obaveza

Član 253

Investiciono društvo dužno je preduzme mjere za otkrivanje i otklanjanje eventualnog rizika u poslovanju koji može da dovede do neizvršavanja obaveza investicionog društva utvrđenih ovim zakonom.

Radi praćenja izvršavanja obaveza utvrđenih ovim zakonom, investiciono društvo je dužno da:

1) odredi lice za praćenje i izvještavanje o usklađenosti poslovanja investicionog društva sa odredbama ovog zakona;

2) licu iz tačke 1 ovog stava, obezbijedi odgovarajuća ovlašćenja, resurse, stručnost i pristup svim relevantnim informacijama;

3) obezbijedi da lice iz tačke 1 ovog stava, ne bude uključeno u obavljanje usluga ili aktivnosti koje kontroliše;

4) obezbijedi da naknada za rad licu iz tačke 1 ovog stava, ne ugrozi njegovu objektivnost.

Upravljanje rizicima

Član 254

Investiciono društvo dužno je da:

1) uspostavi i sprovodi politike upravljanja rizicima koji se odnose na aktivnosti, procese i sisteme društva;

2) sprovodi mjere za upravljanje rizicima iz tačke 1 ovog stava;

3) kontroliše:

a) primjerenost i djelotvornost politike upravljanje rizicima;

b) nivo usklađenosti investicionog društva i njegovih zaposlenih sa mjerama iz tačke 2 ovog stava;

c) primjerenost i djelotvornost mjera preduzetih za otklanjanje mogućih nedostataka u uspostavljenim postupcima, mjerama, i mehanizmima, uključujući propuste zaposlenih u slučaju nepridržavanja tih mjera, odnosno postupaka.

Investiciono društvo dužno je da primjereno uslugama koje pruža, vrsti, obimu i složenosti poslovanja, uspostavi i sprovodi nezavisno upravljanje rizicima za:

1) sprovođenje mjera i postupaka iz stava 1 ovog člana;

2) dostavljanje izvještaja i davanje sugestija višem rukovodstvu u skladu sa članom 256 stav 2 ovog zakona.

Interna revizija

Član 255

Investiciono društvo dužno je da uspostavi nezavisnu internu reviziju, koja je nadležna da:

1) uspostavi i sprovodi plan revizije za procjenu primjerenosti i funkcionalnosti sistema, mehanizama i mjera interne kontrole investicionog društva;

2) daje preporuke na osnovu ispitivanja i procjene iz tačke 1 ovog stava;

3) potvrdi sprovođenje preporuka iz tačke 2 ovog stava;

4) izvještava o pitanjima interne revizije u skladu sa članom 256 stav 2 ovog zakona.

Odgovornost višeg rukovodioca

Član 256

Investiciono društvo dužno je da obezbijedi da viši rukovodilac:

1) bude odgovoran za poslovanje i rad društva u skladu sa ovim zakonom;

2) redovno preispituje i procjenjuje djelotvornost politika, mjera i postupaka koje je društvo dužno da sprovodi u skladu sa ovim zakonom;

3) preduzima primjerene mjere za otklanjanje eventualnih nedostataka u poslovanju društva.

Investiciono društvo dužno je da obezbijedi najmanje jednom godišnje dostavljanje pisanih izvještaja višem rukovodiocu o pitanjima iz čl. 253, 254 i 255 ovog zakona.

Rješavanje prigovora

Član 257

Investiciono društvo dužno je da uspostavi i sprovodi djelotvorne i transparentne postupke za brzo rješavanje prigovora postojećih ili potencijalnih malih investitora, kao i da vodi evidenciju o primljenim prigovorima i mjerama preduzetim sa ciljem njihovog rješavanja.

Vođenje evidencije investicionog društva

Član 258

Investiciono društvo dužno je da:

1) organizuje čuvanje evidencije i dokumenata o svim izvršenim uslugama i transakcijama, a naročito o izvršavanju obaveza prema klijentima ili potencijalnim klijentima;

2) snima telefonske razgovore ili elektronsku komunikaciju transakcija zaključenih trgovanjem za svoj račun, kao i primanje, prenos i izvršavanje naloga klijenata, bez obzira da li je transakcija zaključena;

3) obezbjeđuje snimanje telefonskih razgovora i elektronsku komunikaciju opremom koju je dao na korišćenje zaposlenom ili ugovaraču ili čiju je upotrebu od strane zaposlenog ili ugovarača investiciono društvo dozvolilo;

4) prije pružanja investicionih i pomoćnih usluga, obavijesti klijenta da će telefonska komunikacija ili razgovori između investicionog društva i njegovih klijenata biti zabilježeni.

Investiciono društvo ne smije da pruža investicione i pomoćne usluge klijentu koji nije obaviješten u skladu sa stavom 1 tačka 4 ovog člana.

Klijenti naloge mogu dati i posredstvom pošte, faksa, elektronske pošte, dokumentovanog naloga klijenta sačinjenog na sastanku lično, zapisnika ili zabilježbe.

Investiciono društvo dužno je da obezbijedi da zaposleni ili ugovarač ne mogu da ostvare, upute ili prime telefonske razgovore i elektronsku komunikaciju opremom u privatnom vlasništvu, koju investiciono društvo ne može da zabilježi ili kopira.

Investiciono društvo dužno je da evidencije koje vodi u skladu sa odredbama ovog zakona čuva na trajnom mediju koji omogućava:

1) Komisiji brz pristup informacijama i rekonstrukciju ključnih faza obrade svake transakcije;

2) jednostavno utvrđivanje ispravki ili drugih izmjena, kao i sadržaja evidencija prije ispravki ili izmjena;

3) sprječavanje manipulacija ili promjena podataka iz evidencija na drugi način.

Bliži način sačinjavanja i vođenja evidencija koje investiciona društva vode u skladu sa odredbama ovog zakona, propisuje Komisija.

Period čuvanja evidencija

Član 259

Evidenciju iz člana 258 ovog zakona, investiciono društvo dužno je da čuva najmanje pet godina.

Investiciono društvo dužno je da podatke iz evidencije iz stava 1 ovog člana, dostavi odnosno učini dostupnim na zahtjev klijentu i Komisiji.

Ako ugovorni odnos investicionog društva i klijenta traje duže od pet godina, investiciono društvo dužno je da evidenciju iz stava 1 ovog člana čuva do isteka ugovornog odnosa sa klijentom.

Komisija može da naloži investicionom društvu da čuva cjelokupnu ili dio evidencije i u periodu dužem od perioda iz stava 1 ovog člana, ako je to potrebno za vršenje nadzora Komisije.

Komisija može da naloži investicionom društvu kojem je prestala dozvola za pružanje investicionih usluga prije isteka perioda iz stava 1 ovog člana, da čuva evidenciju do isteka tog perioda.

Sadržaj evidencije o izvršenim uslugama ili transakcijama

Član 260

Investiciono društvo je dužno da u evidenciji iz člana 258 ovog zakona, u skladu sa vrstom naloga ili poslovnom odlukom evidentira:

1) ime i prezime i adresu klijenta za fizičko lice ili naziv i sjedište za pravno lice;

2) ime ili naziv zastupnika, odnosno punomoćnika klijenta;

3) napomenu kupovine ili prodaje, identifikacioni broj finansijskog instrumenta, cijenu jedinice i količinu;

4) prirodu naloga, ukoliko se ne radi o prodajnom ili kupovnom nalogu;

5) vrstu naloga;

6) druge podatke i informacije o uslovima i uputstvima klijenta u vezi sa načinom izvršenja naloga; i

7) datum i tačno vrijeme prijema naloga ili odluke.

Odredba stava 1 ovog člana, odnosi se i na društvo za upravljanje i investiciona društva koja obavljaju poslove za društvo za upravljanje ili investicioni fond u skladu sa zakonom kojim se uređuju investicioni fondovi.

Nakon izvršenja naloga klijenta ili prenosa naloga posredstvom drugog investicionog društva na izvršenje i dobijanja potvrde o obavljenoj transakciji, investiciono društvo dužno je da evidentira:

1) ime i prezime i adresu klijenta za fizičko lice ili naziv i sjedište za pravno lice;

2) dan trgovanja, vrijeme trgovanja, napomenu kupovine ili prodaje, identifikacioni broj finansijskog instrumenta, cijenu jedinice, oznaku cijene, količinu, oznaku količine, ime, odnosno naziv drugog učesnika u transakciji i mjesto;

3) ukupnu cijenu po jedinici i količini;

4) vrstu transakcije, ako se ne radi o prodajnoj ili kupovnoj transakciji;

5) fizičko lice koje je izvršilo transakciju ili koje je odgovorno za njeno izvršenje.

Ako investiciono društvo prenese nalog drugom licu na izvršenje, dužno je da bez odlaganja evidentira:

1) ime i prezime i adresu klijenta za fizičko lice ili naziv i sjedište za pravno lice čiji je nalog proslijeđen;

2) ime i prezime i adresu za fizičko lice ili naziv i sjedište za pravno lice kojem je nalog proslijeđen;

3) uslove prenosa naloga;

4) datum i tačno vrijeme prenosa naloga.

Odredbe st. 3 i 4 ovog člana, odnose se i na društva za upravljanje i investiciona društva koja djeluju za društvo za upravljanje ili investicioni fond u skladu sa zakonom kojim se uređuju investicioni fondovi.

Izvještaji investicionog društva

Član 261

Investiciono društvo dužno je da dostavlja Komisiji izvještaje radi ocjene adekvatnosti kapitala, unutrašnje kontrole investicionog društva i računovodstvenih procedura za određivanje adekvatnosti kapitala i upravljanje izloženosti rizicima.

Investiciono društvo dužno je da dostavlja Komisiji izvještaj nezavisnog revizora najkasnije do 30. juna tekuće godine za prethodnu godinu.

Bližu sadržinu i rokove dostavljanja izvještaja iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Knjiga trgovanja i knjiga pozicija kojima se ne trguje

Član 262

Knjiga trgovanja sadrži pozicije u finansijskim instrumentima koje investiciono društvo drži sa namjerom trgovanja ili radi zaštite pozicija u drugim finansijskim instrumentima koje se vode u toj knjizi i za koje ne postoje ograničenja da se njima trguje, niti postoje ograničenja da se te pozicije zaštite od rizika.

Knjiga pozicija kojima se ne trguje, sadrži sve pozicije finansijskih instrumenata i roba koje nijesu obuhvaćene knjigom trgovanja.

Bliži sadržaj knjige trgovanja i knjige pozicija iz st. 1 i 2 ovog člana propisuje Komisija.

Načela sigurnog i dobrog poslovanja investicionog društva

Član 263

Prilikom pružanja investicionih i pomoćnih usluga klijentima, investiciono društvo je dužno da interese svojih klijenata stavlja ispred sopstvenih interesa i posluje pravično, ravnopravno i profesionalno, u skladu sa najboljim interesima klijenata.

Sve informacije, uključujući i promotivne materijale, koje investiciono društvo upućuje klijentima ili potencijalnim klijentima moraju biti istinite, jasne i ne smiju da dovode u zabludu.

Sa ciljem da klijenti shvate prirodu i rizike investicionih usluga i vrstu finansijskog instrumenta koji se nudi i da donesu utemeljenu odluku o ulaganju, investiciono društvo dužno je da klijentima ili potencijalnim klijentima pruži odgovarajuće informacije u razumljivom obliku o:

1) investicionom društvu i uslugama koje pruža;

2) finansijskim instrumentima i predloženim investicionim strategijama uključujući odgovarajuće smjernice i upozorenja u vezi sa rizikom ulaganja u te instrumente ili pojedine investicione strategije;

3) mjestu izvršenja naloga; i

4) troškovima i naknadama.

Informacije iz stava 3 ovog člana, mogu se pružati u standardizovanoj formi.

Odredbe st. 3 i 4 ovog člana, ne odnose se na investicionu uslugu koja se nudi kao dio finansijskog proizvoda uređenog propisima Evropske unije o kreditnim institucijama i potrošačkim kreditima koji se odnose na zahtjeve za davanje podataka.

Pružanje usluga investicionog savjetovanja

Član 264

Ako investiciono društvo pruža uslugu investicionog savjetovanja klijentu nezavisno od drugih usluga, dužno je da:

1) ocijeni niz finansijskih instrumenata raspoloživih na tržištu, različite vrste i različitih emitenata ili pružaoca proizvoda, u cilju obezbjeđenja da se investicioni ciljevi klijenta mogu primjereno ostvariti i da ne budu ograničeni na finansijske instrumente koje izdaju ili pružaju:

a) to investiciono društvo ili povezana lica investicionog društva; ili

b) drugi subjekti koji su sa investicionim društvom povezani organizaciono ili na drugi način koji može ugroziti nezavisnost investicionog društva koji pruža savjete;

2) ne prima naknadu, proviziju, novčanu ili drugu korist koju daje treće lice ili drugo lice za račun trećeg lica, u vezi sa pružanjem usluga klijentima, osim manje nenovčane koristi kojom se može povećati kvalitet usluge pružene klijentu.

Odredba stava 1 tačka 2 ovog člana, primjenjuje se i na usluge upravljanja portfeljem.

Naknada i drugi troškovi

Član 265

Investiciono društvo je dužno da klijenta prije pružanja odgovarajuće investicione ili pomoćne usluge obavijesti o postojanju, postupku i sredstvima, iznosu i načinu plaćanja naknade ili druge koristi, kao i troškovima koje je dužan da plati u realizaciji investicione ili pomoćne usluge.

Investiciono društvo ne smije da u vezi sa pružanjem investicionih ili pomoćnih usluga klijentu plaća ili od klijenta naplaćuje bilo kakvu naknadu, proviziju ili drugu korist, osim:

1) naknadu, proviziju ili drugu korist koju klijent ili drugo lice za račun klijenta plaća ili naplaćuje za pružene investicione i pomoćne usluge;

2) naknadu, proviziju ili nenovčanu korist koja je plaćena ili pružena trećem licu ili od trećeg lica, pod uslovom da se:

a) klijentu, prije pružanja investicione ili pomoćne usluge, jasno saopšti vrsta i iznos naknade, provizije ili druge koristi ili, ako nije moguće utvrditi iznos, način izračunavanja tog iznosa na cjelovit, tačan i razumljiv način;

b) plaćanjem naknade ili provizije ili pružanjem nenovčane koristi poboljšava kvalitet usluge koja se pruža klijentu i ne sprječava investiciono društvo da djeluje u najboljem interesu klijenta;

3) ako su naknade potrebne za pružanje investicionih usluga, kao što su troškovi kastodija, naknade za saldiranje i kursne razlike, takse ili drugi troškovi, koji ne mogu dovesti do sukoba interesa i spriječiti investiciono društvo da djeluje u skladu sa pravilima struke u najboljem interesu klijenta.

Investiciono društvo ne smije da drugom licu, osim klijentu ili licu koje radi za račun klijenta, plaća, odnosno naplaćuje naknadu ili proviziju ili drugu korist za pružanje investicionih ili pomoćnih usluga, osim ako:

1) je to u cilju poboljšanja kvaliteta usluge koja se pruža klijentu; i

2) ne utiče na investiciono društvo da usluge pruža u skladu sa pravilima struke i najboljim interesima svojih klijenata.

Investiciono društvo dužno je da u prostorijama u kojima obavlja rad sa strankama omogući uvid u pravila poslovanja i cjenovnik usluga i da ih objavi na svojoj internet stranici.

Investicione usluge kao dio ugovora ili paketa

Član 266

Ako investiciono društvo nudi investicionu uslugu sa drugom uslugom ili proizvodom kao dio paketa ili kao uslov za zaključivanje tog ugovora ili paketa, dužno je da obavijesti klijenta o mogućnosti kupovine pojedinih djelova odvojeno i da za svaki dio posebno iskaže naknade i troškove.

Ako se rizici koji proizilaze iz ugovora ili paketa iz stava 1 ovog člana, ponuđenog malom investitoru mogu razlikovati od rizika povezanih sa posebnim komponentama, investiciono društvo je dužno da malom investitoru pruži odgovarajući opis različitih komponenti tog ugovora ili paketa i navede način na koji njihovo uzajamno djelovanje utiče na rizik.

Prikupljanje informacija o klijentu i procjena znanja i iskustva klijenta

Član 267

Ako investiciono društvo pruža investicione usluge savjetovanja, usluge upravljanja hartijama od vrijednosti svojim klijentima ili druge investicione usluge, dužno je da prikupi, odnosno zahtijeva od klijenta ili potencijalnog klijenta podatke o njegovom znanju i iskustvu u investicionoj oblasti koja je od značaja za finansijski instrument ili uslugu koja se nudi ili traži, radi procjene u kojoj mjeri su predviđena investiciona usluga ili finansijski instrument odgovarajući za klijenta.

Informacije u vezi znanja i iskustva klijenta iz stava 1 ovog člana, primjereno vrsti klijenta, vrsti i obimu usluge, vrsti transakcije, uključujući složenost i rizike, naročito obuhvataju:

1) vrstu usluga, transakcija i finansijskih instrumenata sa kojima je klijent upoznat;

2) vrstu, količinu i učestalost transakcija klijenta sa finansijskim instrumentima, kao i period u kojem su transakcije izvršene;

3) stepen obrazovanja i profesiju postojećeg ili potencijalnog klijenta.

Ako investiciono društvo smatra da, na osnovu informacija iz st. 1 i 2 ovog člana, proizvod ili usluga nijesu odgovarajući za klijenta ili potencijalnog klijenta, dužno je da upozori klijenta ili potencijalnog klijenta.

Ako klijent ili potencijalni klijent odluči da ne pruži informacije iz st. 1 i 2 ovog člana, ili ne pruži dovoljno informacija o svom znanju i iskustvu, investiciono društvo dužno je da upozori klijenta ili potencijalnog klijenta da se zbog takve odluke ne može utvrditi da li su za njega određeni proizvod ili usluga odgovarajući i ne smije da preporučuje postojećem ili potencijalnom klijentu investicione usluge ili finansijske instrumente.

Izuzetno od st. 1, 3 i 4 ovog člana, investiciono društvo koje pruža investicione usluge koje se odnose samo na izvršenje, odnosno prijem i prenos naloga klijenata bez pružanja dodatnih usluga, može da pruži te usluge svojim klijentima bez pribavljanja podataka, pod uslovom da su ispunjeni sljedeći uslovi:

1) usluge se odnose na akcije koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu ili na tržištu trećih država, instrumente tržišta novca, institucije kolektivnog investiranja u prenosive hartije od vrijednosti i ostale jednostavne finansijske instrumente, obveznice i druge forme sekjuritizovanog duga, osim obveznica i instrumenata sekjuritizovanog duga koji sadrže izvedene finansijske instrumente;

2) usluga je pružena na zahtjev klijenta ili potencijalnog klijenta;

3) klijent ili potencijalni klijent je bio jasno obaviješten da, tokom pružanja određene usluge, investiciono društvo nema obavezu da procjenjuje podobnost ponuđenog finansijskog instrumenta ili usluge;

4) investiciono društvo ispunjava obaveze iz člana 301 ovog zakona kojima se uređuje sprječavanje sukoba interesa između investicionog društva i njegovih klijenata.

Investiciono društvo može da koristi informacije dostavljene od postojećih ili potencijalnih klijenata, osim ako zna ili bi trebalo da zna da su te informacije zastarjele, netačne ili nepotpune.

Profesionalni investitor

Član 267a

Investiciono društvo dužno je da svoje klijente s obzirom na njihovo znanje, iskustvo, finansijsku situaciju i ciljeve ulaganja, razvrsta na male i profesionalne investitore.

Investiciono društvo dužno je da donese i primjenjuje pisane interne politike i postupke za razvrstavanje klijenata iz stava 1 ovog člana.

Mali klijent je klijent investicionog društva koji u skladu sa odredbama ovog zakona ne ispunjava uslove za profesionalnog investitora.

Profesionalnim investitorom smatra se:

1) subjekt koji ima odobrenje za rad ili subjekt nadzora u poslovanju na finansijskim tržištima i to:

a) kreditne institucije;

b) investiciona društva;

c) druge finansijske institucije koje imaju dozvolu za rad ili su subjekti nadzora;

d) društva za osiguranje;

e) subjekti za zajednička ulaganja i njihova društva za upravljanje;

f) penzioni fondovi i njihova društva za upravljanje;

g) trgovci robom i robnim derivatima; i

h) drugi institucionalni investitori.

2) veliko društvo koje ispunjava dva od sljedećih uslova:

a) ima ukupnu aktivu od najmanje 20.000.000,00 eura;

b) ima godišnji neto prihod od najmanje 40.000.000,00 eura; i

c) ima kapital od najmanje 2.000.000,00 eura.

3) Vlada, centralna banka, međunarodne organizacije kao što su Svjetska banka, Međunarodni monetarni fond, Evropska centralna banka, Evropska investiciona banka i druge slične međunarodne organizacije; i

4) drugi investitori čija je pretežna djelatnost ulaganje u finansijske instrumente, uključujući subjekte koji se bave sekjuritizacijom imovine ili drugim finansijskim transakcijama.

Čuvanje podataka o klijentu i postupanje sa finansijskim instrumentima klijenta

Član 268

Članovi odbora direktora, rukovodioci investicionog društva i zaposleni dužni su da, kao poslovnu tajnu, čuvaju podatke o stanju i prometu na računima hartija od vrijednosti klijenata tog društva i ne smiju ih saopštavati trećim licima i omogućiti njihovo korišćenje, osim u interesu klijenta.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, podaci o klijentima mogu se saopštavati i stavljati na uvid:

1) uz pisanu saglasnost klijenta;

2) prilikom nadzora Komisije, CKDD-a ili regulisanog tržišta;

3) na osnovu sudskog naloga;

4) na osnovu naloga organa nadležnog za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma, odnosno drugog nadležnog državnog organa.

Investiciono društvo ne smije da:

1) zalaže ili otuđuje finansijske instrumente u svojini klijenta bez njegovog prethodnog pisanog ovlašćenja;

2) izvršava naloge klijenata suprotno odredbama ovog zakona, statutu, procedurama i pravilima tržišta kapitala čije je investiciono društvo član ili učesnik ili na kojem su finansijski instrumenti uključeni u trgovanje;

3) kupuje, prodaje ili pozajmljuje za svoj račun iste finansijske instrumente koji su predmet naloga klijenta prije postupanja po nalogu klijenta;

4) kupuje, prodaje ili pozajmljuje finansijske instrumente po osnovu ugovora o upravljanju finansijskim instrumentima isključivo radi naplate provizije ili druge naknade;

5) podstiče klijente na učestalo obavljanje transakcija isključivo radi naplate provizije.

Izvršavanje naloga pod najpovoljnijim uslovima

Član 269

Investiciono društvo dužno je da, prilikom izvršavanja naloga, preduzme sve mjere radi ostvarivanja najboljeg mogućeg rezultata po klijenta u odnosu na cijenu, troškove, brzinu, mogućnost izvršenja i saldiranja, veličinu, prirodu i druge elemente u vezi sa izvršenjem naloga i da postupa u skladu sa uputstvima klijenta.

Investiciono društvo dužno je da utvrdi i sprovodi protokole za izvršavanje naloga klijenta, koji za svaku klasu finansijskog instrumenta moraju da sadrže podatke o različitim mjestima za izvršenje naloga klijenata i elemente koji utiču na izbor odgovarajućeg mjesta izvršenja naloga.

Investiciono društvo dužno je da obezbijedi klijentu odgovarajuće informacije o izvršenju naloga i da prije izvršenja naloga od klijenta dobije pisanu saglasnost u vezi sa procedurom izvršenja naloga.

Kada je procedurom investicionog društva predviđena mogućnost izvršenja naloga van regulisanog tržišta ili MTP-a, investiciono društvo je dužno da o toj mogućnosti obavijesti klijenta i da od klijenta zatraži saglasnost za izvršenje naloga van regulisanog tržišta ili MTP- a, i to za svaku transakciju pojedinačno.

Investiciono društvo dužno je da:

1) prati efikasnost sistema izvršenja naloga i procedura izvršenja naloga radi blagovremenog otklanjanja nedostataka;

2) redovno procjenjuje da li se na mjestima izvršenja naloga ostvaruju najbolji rezultati za klijenta i da li je potrebno izvršiti izmjene u sistemima izvršenja naloga;

3) obavještava klijenta o svim promjenama u vezi sa načinom ili politikom izvršenja naloga;

4) na zahtjev klijentu dokaže da je izvršilo naloge u skladu sa procedurom društva o izvršenju naloga;

5) nakon izvršenja transakcije za račun klijenta, klijenta obavijesti o mjestu izvršenja naloga.

Investiciono društvo ne smije da prima naknade ili drugu materijalnu korist za usmjeravanje naloga u skladu sa stavom 4 ovog člana, ako bi time kršio odredbe ovog zakona o sukobu interesa ili odredbe čl. 209, 263 i 301 ovog zakona.

Za finansijske instrumente koji podliježu obavezi trgovanja, svako mjesto trgovanja i sistemski internalizator, a za druge finansijske instrumente svako mjesto izvršenja, su dužni, bez naknade da objave na svojim internet stranicama podatke o kvalitetu izvršenja transakcija na tom mjestu najmanje jednom godišnje, a naročito cijenu, troškove, brzinu i vjerovatnoću izvršenja pojedinačnih finansijskih instrumenata.

Investiciono društvo koje izvršava naloge klijenata, dužno je da objedini i objavi jednom godišnje za svaku klasu finansijskih instrumenata pet najboljih mjesta izvršenja naloga, u odnosu na obim trgovanja na kojima je izvršavalo naloge klijenata u prethodnoj godini, kao i podatke o ostvarenom kvalitetu izvršenja tih naloga.

Ugovor sa klijentom i izvještavanje klijenata

Član 270

Investiciono društvo dužno je da sa klijentom zaključi ugovor u pisanoj formi, kojim se uređuju međusobna prava i obaveze i drugi uslovi pod kojima investiciono društvo pruža investicione usluge klijentu.

Ugovor iz stava 1 ovog člana, naročito sadrži izjavu klijenta da je upoznat sa sadržajem pravila poslovanja i cjenovnikom usluga investicionog društva prije zaključenja ugovora.

Investiciono društvo dužno je da omogući klijentu uvid u izmjene pravila poslovanja i cjenovnika, u roku od sedam dana od dana stupanja na snagu tih izmjena.

Investiciono društvo dužno je da klijentu na trajnom mediju pruži izvještaje primjerene vrsti usluge koju pruža klijentu.

Investiciono društvo dužno je da pri pružanju usluge investicionog savjetovanja i prije izvršenja transakcije, klijentu da izjavu o primjerenosti transakcije, ciljevima i karakteristikama malog investitora na trajnom mediju.

Ako se ugovor o kupovini ili prodaji finansijskog instrumenta zaključi putem sredstva komunikacije na daljinu koje ne omogućava davanje izjave o primjerenosti na trajnom mediju, investiciono društvo može da pisanu izjavu o primjerenosti na trajnom mediju pruži odmah nakon zaključivanja ugovora, ako je:

1) klijent prihvatio da primi izjavu o primjerenosti bez odlaganja nakon izvršenja transakcije; i

2) investiciono društvo dalo klijentu mogućnost prijema izjave o primjerenosti prije izvršenja transakcije.

Ako investiciono društvo pruža uslugu upravljanja portfeljem ili je klijenta obavijestilo da će sprovesti periodičnu procjenu primjerenosti ulaganja, dužno je da klijenta periodično obavještava o namjeri, ciljevima i drugim karakteristikama malog investitora.

Odredbe st. 1 do 7 ovog člana, ne odnose se na investicione usluge koje se odnose na hipotekarne obveznice, izdate u svrhu osiguranja finansiranja ugovora o kreditu koji se odnosi na objekte za stanovanje.

Odredbe stava 1 ovog člana primjenjuju se i kada investiciono društvo zaključi ugovor o pružanju investicionih usluga sa malim investitorom.

Prava i obaveze investicionog društva i malog investitora mogu biti i sastavni dio drugih dokumenata ili pravnih akata.

Račun za plaćanje

Član 271

Investiciono društvo dužno je da kod kreditne institucije otvori račun za plaćanje klijenta koji mora biti odvojen od računa za plaćanje investicionog društva.

Sredstva sa računa za plaćanje klijenta, investiciono društvo može da koristi samo za plaćanje obaveza u vezi sa investicionim uslugama i poslovima koje obavlja za klijenta i ne smije da ih koristi za plaćanje obaveza drugog klijenta.

Sredstva na računu za plaćanje klijenta, nijesu sredstva investicionog društva i ne ulaze u njegovu imovinu, ne mogu biti predmet prinudne naplate niti potraživanja od strane povjerilaca, ne mogu se uključiti u likvidacionu ili stečajnu masu, niti koristiti za plaćanje obaveza investicionog društva.

Računi hartija od vrijednosti

Član 272

Investiciono društvo dužno je da kod CKDD otvori račun hartija od vrijednosti za klijenta ili kastodi račun za klijenta (u daljem tekstu: vlasnički račun).

Investiciono društvo dužno je da u ime i za račun svojih klijenata obezbijedi da iznos hartija od vrijednosti kupljenih, odnosno prodatih za klijenta doda, odnosno oduzme sa vlasničkog računa, u skladu sa saldiranjem transakcije.

Investiciono društvo može da koristi hartije od vrijednosti na vlasničkom računu samo na osnovu naloga klijenta, odnosno može te hartije od vrijednosti da pozajmljuje u skladu sa ugovorom iz člana 270 ovog zakona ili pisanim ovlašćenjem klijenta.

Profit ostvaren pozajmljivanjem hartija od vrijednosti klijenta pripada klijentu, a investiciono društvo ima pravo da naplati uslugu ugovaranja pozajmljivanja u skladu sa iznosom utvrđenim cjenovnikom usluga investicionog društva.

Investiciono društvo dužno je da svoje račune hartija od vrijednosti vodi kod CKDD-a ili u slučaju finansijskih instrumenata koji se mogu držati van CKDD-a, odvojeno od vlasničkih računa svojih klijenata, pod uslovom da se te hartije od vrijednosti mogu pozajmljivati klijentima, ako je to određeno ugovorom ili pisanim ovlašćenjem klijenta.

Profit ostvaren pozajmljivanjem hartija od vrijednosti investicionog društva klijentu, pripada investicionom društvu i investiciono društvo nema pravo da naplaćuje posebnu naknadu za pozajmljivanje hartija od vrijednosti investicionog društva klijentu.

Hartije od vrijednosti klijenata investicionog društva nijesu sredstva investicionog društva i ne ulaze u njegovu imovinu, ne mogu biti predmet potraživanja od strane povjerilaca, ne mogu se uključiti u likvidacionu ili stečajnu masu, niti koristiti za plaćanje obaveza investicionog društva.

Procedure izvršenja naloga klijenta

Član 273

Investiciono društvo ne smije da odbije izvršenje naloga koji je u skladu sa ovim zakonom i dužno je da postupa u skladu sa uslovima koje je klijent naveo u nalogu.

Investiciono društvo dužno je da uspostavi mjere i sisteme za brzo, pošteno i efikasno izvršavanje naloga klijenta, u odnosu na naloge drugih klijenata ili interesa u trgovanju investicionog društva koji omogućavaju izvršavanje sličnih naloga klijenta prema redosljedu prijema naloga.

Kada investiciono društvo od klijenta primi nalog sa limitom u vezi sa akcijama koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu, koji nije odmah izvršen ili izvršiv prema trenutnom stanju na tržištu, investiciono društvo je dužno da, preduzme mjere za izvršenje naloga u najkraćem roku, objavljivanjem naloga sa limitom na način koji će ga učiniti lako dostupnim ostalim učesnicima tržišta, ako klijent nije dao drugačija uputstva.

Smatra se da je investiciono društvo izvršilo obavezu iz stava 3 ovog člana, prosljeđivanjem naloga sa limitom na regulisano tržište, s tim što se obaveza objavljivanja limita ne odnosi na velike naloge u poređenju sa uobičajenom veličinom tržišta utvrđenom pravilima regulisanog tržišta na kojem su finansijski instrumenti iz naloga uključeni u trgovanje.

U smislu st. 3 i 4 ovog člana, smatra se da je investiciono društvo objavilo naloge klijenta sa limitom koji se ne mogu odmah izvršiti, prosljeđivanjem naloga regulisanom tržištu koje posjeduje knjigu naloga ili omogućavanjem objavljivanja naloga koji se može izvršiti kada to uslovi na tržištu dozvole.

Investiciono društvo dužno je da:

1) vodi knjigu naloga u pisanoj ili elektronskoj formi, u koju se upisuju nalozi klijenata za kupovinu ili prodaju kao i opozivi tih naloga, na način kojim se bilježi vrijeme naloga, bez odlaganja nakon prijema naloga i koji sprječava naknadnu izmjenu naloga na način koji nije odobrio klijent;

2) prima i upisuje naloge klijenata samo u svojim poslovnim prostorijama.

U slučaju ovlašćene kreditne institucije poslovnim prostorijama iz stava 6 tačka 2 ovog člana se smatraju poslovne prostorije u organizacionoj jedinici te ovlašćene kreditne institucije koja obavlja poslove sa hartijama od vrijednosti.

Izuzetno od stava 6 tačka 2 ovog člana, investiciono društvo može ugovorom da ovlasti drugo investiciono društvo da u svojim poslovnim prostorijama, u njegovo ime i za njegov račun, prima naloge klijenata, ako su ispunjeni uslovi iz člana 237 ovog zakona.

Investiciono društvo može da odluči da prima naloge klijenata sredstvima elektronskih komunikacija, ako je za to ovlašćeno ugovorom zaključenim sa klijentom, pod uslovom da primjenjuje odgovarajuće mehanizme zaštite, kao što su uređaji za snimanje, radi obezbjeđenja tačnosti i integriteta naloga u evidenciji investicionog društva.

Postupanje sa nalogom klijenta

Član 274

Investiciono društvo dužno je da:

1) nalog klijenata izvršava bez odlaganja i ispravno evidentira i alocira;

2) nalog klijenta izvršava prema vremenu prihvatanja naloga i bez odlaganja, osim ako to onemogućavaju karakteristike naloga ili tržišni uslovi ili ako interesi klijenta zahtijevaju drugačije postupanje;

3) bez odlaganja, obavještava malog investitora o eventualnim poteškoćama za uredno izvršavanje naloga.

Ako je investiciono društvo odgovorno za kontrolu ili organizaciju saldiranja izvršenog naloga, dužno je da preduzme sve mjere da se finansijski instrumenti ili novčana sredstva klijenta, primljeni za saldiranje izvršenog naloga, blagovremeno i uredno prenesu na račun odgovarajućeg klijenta.

Investiciono društvo ne smije da zloupotrijebi informacije u vezi sa neizvršenim nalozima klijenata i dužno je da preduzme mjere da spriječi zloupotrebu tih informacija od strane drugih lica.

Nalog za prodaju

Član 275

Investiciono društvo može da unese nalog za prodaju u sistem trgovanja regulisanog tržišta u svoje ime i za račun klijenta ili u svoje ime i za svoj račun, ako su hartije od vrijednosti registrovane na vlasničkom računu lica koje daje nalog ili u čije ime se daje nalog, u količini navedenoj u nalogu za prodaju.

Investiciono društvo može da izvrši nalog za prodaju nakon prenosa hartija od vrijednosti sa računa vlasnika hartija od vrijednosti u registar hartija od vrijednosti na račun investicionog društva u depozitaru.

Odbijanje prijema naloga za kupovinu i prodaju

Član 276

Investiciono društvo može da odbije izvršenje naloga:

1) za kupovinu, ako utvrdi da na novčanom računu klijenta nema dovoljno sredstava za izmirenje njegovih obaveza koje bi nastale po osnovu izvršenja naloga za kupovinu;

2) za prodaju, ako utvrdi da klijent na računu hartija od vrijednosti nema dovoljno hartija od vrijednosti koje su potrebne da se izvrši nalog.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, investiciono društvo neće odbiti izvršenje naloga ukoliko se nalog klijenta može izvršiti u potpunosti ili djelimično:

1) od realizovanih, a nesaldiranih transakcija;

2) davanjem kredita uz saglasnost klijenta, u skladu sa zakonom;

3) pozajmljivanjem hartija od vrijednosti u skladu sa pravilima koja uređuju pozajmljivanje hartija od vrijednosti.

Investiciono društvo dužno je da odbije:

1) prijem naloga za kupovinu, odnosno prodaju ako utvrdi da bi izvršenjem tog naloga bilo učinjeno krivično djelo ili prekršaj;

2) prijem naloga za kupovinu ili prodaju koji se mora izvršiti određenog dana trgovanja, kada je rok za predaju tog naloga radi njegovog izvršenja istekao u skladu sa pravilima regulisanog tržišta na kojem su te hartije od vrijednosti uključene u trgovanje;

3) izvršenje naloga, ako nalog ne ispunjava uslove utvrđene zakonom i ugovorom, odnosno ako nijesu dostavljeni svi traženi podaci potrebni za njihovo izvršenje;

4) izvršenje naloga, ako postoji sumnja da se radi o pranju novca i finansiranju terorizma;

5) izvršenje naloga, ako investiciono društvo smatra da izvršenjem naloga može doći do manipulacije na regulisanom tržištu.

U slučaju odbijanja prijema naloga, investiciono društvo dužno je da, pisano ili elektronskim putem, na način na koji je primio nalog o odbijanju obavijesti klijenta najkasnije narednog radnog dana od dana prijema naloga, uz navođenje razloga zbog kojeg je nalog odbijen.

Kriterijumi najpovoljnijeg izvršenja naloga

Član 277

Investiciono društvo dužno je da radi ostvarivanja najboljeg mogućeg rezultata po klijenta, prilikom izvršavanja naloga klijenata vodi računa o karakteristikama:

1) klijenta, kao malog ili profesionalnog investitora;

2) naloga klijenta;

3) finansijskih instrumenata koji su predmet naloga klijenta;

4) mjesta izvršenja na koja će se taj nalog usmjeriti.

Kada investiciono društvo izvršava nalog za račun malog investitora dužno je da:

1) najpovoljniji rezultat za klijenta određuje u odnosu na ukupnu vrijednost koju čini cijena finansijskog instrumenta i troškovi povezani sa izvršenjem koji obuhvataju troškove koje snosi klijent direktno povezane sa izvršavanjem naloga, uključujući provizije mjesta izvršenja, provizije kliringa i saldiranja, kao i druge naknade koje se plaćaju trećim licima uključenim u izvršavanje naloga;

2) u cilju najpovoljnijeg izvršenja naloga kada postoji više mjesta izvršenja naloga sa finansijskim instrumentom, procjenjuje i upoređuje troškove svoje provizije i troškove izvršavanja naloga na svakom od tih mjesta izvršenja.

Investiciono društvo ne smije da strukturira ili obračunava svoje provizije na način koji bi doveo do nepoštene diskriminacije između mjesta izvršenja.

U smislu st. 1, 2 i 3 ovog člana i člana 278 ovog zakona, mjesto izvršenja je regulisano tržište, MTP, OTP, sistemski internalizator, market mejker ili subjekat koji u trećoj državi obavlja slične poslove.

Pružanje usluga upravljanja portfeljem i prijem, odnosno prenos naloga preko drugih subjekata

Član 278

Investiciono društvo dužno je da uslugu upravljanja portfeljem, pruža u skladu sa članom 263 stav 1 i članom 268 ovog zakona i da postupa u skladu sa najboljim interesima svojih klijenata prilikom davanja naloga drugim subjektima na izvršenje, kao i trgovanja finansijskim instrumentima za račun klijenta.

Odredba stava 1 ovog člana, odnosi se i na pružanje usluga prijema i prenosa naloga.

Investiciono društvo dužno je da utvrdi procedure kojima određuje subjekte kojima daje ili prenosi naloge na izvršenje i koji raspolažu postupcima za izvršavanje naloga na način koji obezbjeđuju da investiciona društva izvršavaju obaveze utvrđene ovim zakonom.

Investiciono društvo dužno je da:

1) redovno prati djelotvornost postupaka za izvršavanje obaveza iz stava 1 ovog člana, a naročito kvalitet izvršenja naloga od strane drugih subjekata kojima je prenio izvršenje naloga i prema potrebi da ispravlja eventualne nedostatke;

2) najmanje jednom godišnje ispituje djelotvornost postupaka koje primjenjuju drugi subjekti prilikom izvršavanja prenesenih naloga; i

3) preispituje obaveze iz tačke 1 ovog stava, u slučaju nastupanja promjena koje mogu da utiču na sposobnost društva da izvršava naloge u najboljem interesu klijenta.

Odredbe st. od 1 do 4 ovog člana, ne primjenjuju se ako investiciono društvo koje pruža usluge upravljanja portfeljem i/ili prijema i prenosa naloga istovremeno izvršava primljene naloge ili odluke o trgovanju za račun portfelja klijenta.

Obavještavanje malog investitora prije izvršenja naloga

Član 279

Investiciono društvo dužno je da prije pružanja usluge izvršenja naloga malom investitoru blagovremeno, na trajnom mediju ili objavljivanjem na svojoj internet stranici obavijesti malog investitora o:

1) ocjeni značaja postupaka iz člana 269 ovog zakona i kriterijuma iz člana 277 ovog zakona;

2) spisku mjesta izvršenja za koja investiciono društvo smatra da će postići najpovoljniji rezultat za malog investitora;

3) upozorenju da posebna uputstva klijenta mogu da onemoguće investiciono društvo da postigne najpovoljniji mogući rezultat za klijenta pri izvršavanju naloga.

Pridruživanje i alokacija naloga

Član 280

Investiciono društvo može da izvrši nalog klijenta ili transakciju za svoj račun pridruživanjem nalogu drugog klijenta, ako:

1) pridruživanje naloga i transakcija ne šteti klijentu čiji se nalog pridružuje;

2) klijenta čiji se nalog pridružuje obavijesti da učinak pridruživanja može da šteti u odnosu na pojedinačni nalog;

3) uspostavi i djelotvorno sprovodi procedure alokacije naloga koje obezbjeđuju uslove za ispravnu alokaciju pridruženih naloga i transakcija, uključujući i način na koji količina i cijena navedena u nalogu određuju alokaciju i postupanje sa djelimičnim izvršenjem naloga.

Investiciono društvo dužno je da, u slučaju pridruživanja naloga jednom ili više naloga drugih klijenata alocira transakcije u skladu sa procedurama alokacije naloga.

Pridruživanje i alokacija transakcija za svoj račun

Član 281

Investiciono društvo koje je pridružilo transakcije za svoj račun jednom ili više naloga klijenata, ne smije da alocira transakcije na način štetan za klijenta.

U slučaju iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da:

1) alocira transakcije na način da klijent ima prednost u odnosu na društvo;

2) obezbijedi dokaz da bez pridruživanja ne bi moglo izvršiti nalog po povoljnijim uslovima, ili ne bi moglo izvršiti nalog.

U slučaju iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da alocira transakciju za svoj račun srazmjerno, u skladu sa procedurom alokacije naloga iz člana 280 stav 1 tačka 3 ovog zakona.

Investiciono društvo je dužno da, procedurama alokacije naloga iz člana 280 stav 1 tačka 3 ovog zakona, utvrdi i postupke za sprječavanje realokacije transakcija za svoj račun koje su izvršene u kombinaciji sa nalozima klijenta na način štetan za klijenta.

Nalozi i transakcije kvalifikovanih nalogodavaca

Član 282

Kada investiciono društvo prilikom izvršavanja naloga u ime klijenata i/ili trgovanja za svoj račun, i/ili primanja i slanja naloga, inicira ili stupa u transakcije sa kvalifikovanim nalogodavcima, na te transakcije i dodatne usluge povezane sa tim transakcijama ne primjenjuju se odredbe člana 263 st. 1 i 2, čl. 264 do 267, člana 269, člana 270 st. 1, 2, 8, 9 i 10 i člana 273 stav 2 ovog zakona.

U smislu stava 1 ovog člana, kvalifikovani nalogodavci su investiciona društva, investicioni fondovi i njihova društva za upravljanje, ovlašćene kreditne institucije, društva za osiguranje, penzioni fondovi i njihova društva za upravljanje, druge finansijske institucije, državni organi, uključujući organe nadležne za upravljanje javnim dugom, centralne banke, međunarodne organizacije i drugi ovlašćeni organi.

Status kvalifikovanog nalogodavca ne ograničava njegovo pravo da zahtijeva od investicionog društva da ga tretira kao klijenta investicionog društva iz čl. 263 do 267 i čl. 269, 270, 273 ovog zakona.

Ako kvalifikovani nalogodavac iz stava 3 ovog člana, ne zahtijeva status klijenta investicionog društva iz čl. 263 do 267, čl. 269, 270, 273 ovog zakona, investiciono društvo dužno je da ga tretira kao profesionalnog investitora.

Kao kvalifikovanog nalogodavca, pored lica iz stava 2 ovog člana, Komisija može da prizna i profesionalnog investitora.

U slučaju iz stava 5 ovog člana, investiciono društvo smatra se kvalifikovanim nalogodavcem samo u vezi sa uslugama ili transakcijama koje može da vrši profesionalni investitor.

Potvrda o izvršenju naloga

Član 283

Investiciono društvo dužno je da, najkasnije do kraja radnog dana u kojem je nalog izvršen, klijentu izda pisanu potvrdu o izvršenju naloga.

Klijent može da naloži da potvrdu iz stava 1 ovog člana investiciono društvo dostavlja zastupniku ili drugom licu koje zastupa njegove interese.

Algoritamsko trgovanje

Član 284

Investiciono društvo koje pruža usluge algoritamskog trgovanja, dužno je da u cilju sigurnosti i dovoljnih kapaciteta za to trgovanje obezbijedi:

1) pragove i ograničenja trgovanja;

2) mehanizme za sprječavanje slanja neispravnih naloga i stvaranja nepravilnosti na tržištu;

3) funkcionalne i pouzdane sisteme za obezbjeđenje kontinuiteta poslovanja u slučaju prekida u radu sistema za trgovanje;

4) na dnevnoj osnovi provjeru i vođenje evidencije o radu sistema algoritamskog trgovanja.

Investiciono društvo iz stava 1 ovog člana, dužno je da o algoritamskom trgovanju obavijesti Komisiju i mjesto trgovanja na kojem učestvuje kao član ili učesnik.

Investiciono društvo iz stava 1 ovog člana dužno je da na zahtjev Komisiji dostavlja opis vrste strategija algoritamskog trgovanja, parametre trgovanja ili limita sistema algoritamskog trgovanja, načine izvršavanja obaveza i kontrole rizika, podatke o kontroli rada svojih sistema i druge podatke na zahtjev Komisije.

Komisija bez odlaganja dostavlja informacije iz stava 3 ovog člana društvu koje upravlja mjestom trgovanja na kojem investiciono društvo učestvuje u algoritamskom trgovanju.

Investiciono društvo koje pruža usluge visokofrekventnog algoritamskog trgovanja dužno je da vodi i čuva tačnu hronološku evidenciju svojih datih, otkazanih i izvršenih naloga na mjestima trgovanja i na zahtjev dostavi Komisiji.

Investiciono društvo iz stava 1 ovog člana, dužno je da, radi sprovođenja strategije održavanja tržišta, uzimajući u obzir likvidnost, obim i svojstva specifičnog tržišta, vrstu i značaj finansijskog instrumenta kojim se trguje:

1) kontinuirano održava tržište u toku određenog dijela vremena trgovanja na mjestu trgovanja, osim u izuzetnim okolnostima, što rezultira održavanjem likvidnosti na redovnoj i predvidivoj osnovi za mjesto trgovanja;

2) zaključuje pisani ugovor sa mjestom trgovanja o obavezi iz tačke 1 ovog stava; i

3) uspostavlja funkcionalne sisteme i kontrole da u svakom trenutku izvršava obaveze iz ugovora iz tačke 2 ovog stava.

Strategija održavanja tržišta investicionog društva iz stava 1 ovog člana, kao člana ili učesnika jednog ili više mjesta trgovanja prilikom trgovanja za svoj račun uključuje objavljivanje istovremenih ponuda kupovine i prodaje uporedive veličine i konkurentnih cijena koje se odnose na jedan ili više finansijskih instrumenata na jednom ili na više mjesta trgovanja, radi osiguranja likvidnosti na redovnoj i učestaloj osnovi cijelog tržišta.

Elektronski pristup mjestu trgovanja

Član 285

Investiciono društvo koje pruža usluge neposrednog elektronskog pristupa mjestu trgovanja dužno je da:

1) uspostavi funkcionalne sisteme i procjenu kontrole primjerenosti klijenata koji koriste usluge koje pruža;

2) utvrdi pragove trgovanja i kreditne pragove;

3) kontroliše trgovanje klijenata koji koriste uslugu koju pruža i sprječava trgovanje koje može da prouzrokuje rizik investicionom društvu, doprinese i stvori nepravilnosti na tržištu;

4) spriječi trgovanje suprotno odredbama ovog zakona ili pravilima rada mjesta trgovanja ili zloupotreba na tržištu.

Investiciono društvo iz stava 1 ovog člana, dužno je da, bez odlaganja o pružanju usluga neposrednog elektronskog pristupa obavijesti Komisiju i nadležni organ mjesta trgovanja na kojem pruža neposredni elektronski pristup.

Pružanje usluga neposrednog elektronskog pristupa mjestu trgovanja, ako nijesu ispunjeni uslovi iz stava 1 ovog člana, zabranjen je.

Investiciono društvo koje pruža neposredan elektronski pristup odgovorno je da klijenti tu uslugu koriste u skladu sa odredbama ovog zakona i pravilima mjesta trgovanja.

Investiciono društvo ne smije klijentu dozvoliti neposredan elektronski pristup mjestu trgovanja, prije zaključivanja ugovora o međusobnim pravima i obavezama u korišćenju usluga neposrednog elektronskog pristupa.

U slučaju uočavanja nepravilnosti prilikom pružanja usluga iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da bez odlaganja obavijesti Komisiju.

Investiciono društvo koje pruža neposredni elektronski pristup mjestu trgovanja dužno je da na zahtjev Komisiji dostavi opis sistema i kontrole iz stava 1 ovog člana i dokaz o njihovom sprovođenju.

Komisija je dužna da na zahtjev nadležnom organu mjesta trgovanja na kojem investiciono društvo pruža uslugu neposrednog elektronskog pristupa, bez odlaganja dostavi informacije iz stava 7 ovog člana.

Odredbe st. 1 i 5 ovog člana, odnose se i na investiciono društvo koje djeluje kao učesnik u kliringu za druga lica.

Evidencija i izvještavanje o podacima koji se odnose na transakcije izvršene elektronskim pristupom mjestu trgovanja

Član 286

Investiciono društvo dužno je da vodi evidenciju podataka koji se odnose na transakcije finansijskim instrumentima koje je izvršilo to društvo, za svoj račun ili za račun klijenta, elektronskim pristupom mjestu trgovanja.

Investiciono društvo dužno je da evidenciju iz stava 1 ovog člana, čuva najmanje pet godina i omogući Komisiji uvid u podatke iz evidencije.

Ako je transakcija izvršena u ime klijenta, evidencija iz stava 1 ovog člana, obavezno sadrži sve podatke o identitetu klijenta i podatke utvrđene zakonom kojim se uređuje sprječavanje pranja novca i finansiranje terorizma.

Investiciono društvo koje izvršava transakcije sa finansijskim instrumentima uključenim za trgovanje na regulisanom tržištu, dužno je da Komisiji u elektronskom obliku bez odlaganja, a najkasnije do kraja sljedećeg radnog dana, od dana izvršene transakcije dostavi izvještaj koji naročito sadrži:

1) naziv i broj prodatih ili kupljenih finansijskih instrumenata, količinu, datum i vrijeme izvršenja naloga;

2) cijenu po kojoj​​ je izvršena transakcija; i

3) podatke o investicionom društvu koje je izvršilo tu transakciju.

Obaveza iz stava 4 ovog člana, primjenjuje se bez obzira da li je transakcija izvršena na regulisanom tržištu.

Komisija je dužna da uspostavi odgovarajuće mehanizme kako bi omogućila da podatke iz izvještaja iz stava 4 ovog člana, dobije i organ nadležan za tržište koje je najrelevantnije za likvidnost finansijskih instrumenata.

Izvještaj iz stava 4 ovog člana, Komisiji može da dostavi neposredno investiciono društvo, lice koje djeluje u njegovo ime ili pružalac usluga dostavljanja podataka koji ima odobrenje za rad koje je izdala Komisija, regulisano tržište ili MTP, preko čijih je sistema transakcija izvršena.

Ako izvještaj iz stava 4 ovog člana, Komisiji neposredno dostavlja regulisano tržište, MTP ili pružalac usluga dostavljanja podataka ovlašćen od Komisije, investiciono društvo se ne oslobađa obaveze da na zahtjev Komisije dostavi izvještaj.

Bliži sadržaj, rokove i način dostavljanja izvještaja iz stava 4 ovog člana, propisuje Komisija.

Pristup regulisanom tržištu u Crnoj Gori

Član 287

Investiciona društva koja su ovlašćena od strane nadležnih organa drugih država članica za pružanje investicionih usluga izvršavanja naloga klijenata ili za obavljanje investicionih aktivnosti trgovanja za svoj račun, imaju pravo članstva ili pristupa regulisanom tržištu u Crnoj Gori i to:

1) neposredno, osnivanjem filijala u Crnoj Gori;

2) članstvom ili pravom pristupa na daljinu regulisanom tržištu u Crnoj Gori, bez obaveze osnivanja u Crnoj Gori, ako postupci i sistemi trgovanja na tom tržištu ne zahtijevaju fizičko prisustvo radi zaključivanja transakcija.

Investiciona društva iz stava 1 ovog člana, imaju pravo da koriste platformu regulisanog tržišta u Crnoj Gori, bez dodatnih uslova ili ograničenja.

Investiciona društva iz drugih država članica imaju pravo pristupa centralnoj ugovornoj strani i sistemima za kliring i saldiranje u Crnoj Gori, radi izvršavanja transakcija finansijskim instrumentima, pod uslovima koji​​ se primjenjuju na investiciona društva u Crnoj Gori.

Centralna ugovorna strana i sistem za kliring i saldiranje za MTP

Član 288

Investiciona društva i organizatori iz Crne Gore koji upravljaju MTP-om, mogu da zaključe određene sporazume sa centralnom ugovornom stranom, klirinškom kućom ili sistemom za saldiranje druge države članice, sa ciljem obavljanja kliringa i/ili saldiranja trgovanja koje su zaključili učesnici na tržištu prema svojim sistemima, osim ako to sprječava redovno funkcionisanje MTP-a, odnosno nije u skladu sa uslovima za sisteme saldiranja koji su utvrđeni ovim zakonom.

Prilikom procjene urednog funkcionisanja MTP-a i uslova utvrđenih ovim zakonom za sisteme saldiranja, Komisija će uzeti u obzir nalaze kontrole sistema za kliring i saldiranje koji je izvršio organ nadležan za nadzor sistema za kliring i saldiranje, radi izbjegavanja dvostruke kontrole.

Pravo na određivanje sistema za saldiranje

Član 289

Regulisano tržište i organizator MTP-a, može u skladu sa kapacitetima sistema, da ponudi svim članovima ili učesnicima pravo da izaberu sistem za saldiranje transakcija finansijskim instrumentima koje se preduzimaju na tom regulisanom tržištu i MTP-u, ako:

1) postoji kompatibilnost između njegovog sistema za kliring i saldiranje i sistema ili opreme koji je izabrao član ili učesnik na regulisanom tržištu ili MTP-u, koji omogućava efikasno i ekonomično saldiranje transakcija; i

2) je Komisija izdala potvrdu za kliring i saldiranje preko izabranog sistema, koji omogućava nesmetano i uredno funkcionisanje finansijskih tržišta.

Komisija će, na zahtjev člana ili učesnika regulisanog tržišta ili MTP-a, izdati potvrdu iz stava 1 tačka 2 ovog člana, ako tehnička infrastruktura i pravila za kliring i saldiranje izabranog sistema obezbjeđuju nesmetano funkcionisanje finansijskog tržišta.

Uslovi za pružanje informacija preko trajnog medija

Član 290

Investiciono društvo koje je dužno da dostavlja informacije u skladu sa ovim zakonom može te informacije da dostavlja na trajnom mediju koji nije papir samo ako:

1) klijent ima redovan pristup internetu, koji se dokazuje dostavljanjem adrese elektronske pošte od strane klijenta; i

2) lice koje prima informacije izabere da se informacije dostavljaju na trajnom mediju koji nije papir.

Kada investiciono društvo u skladu sa čl. 279, 309, 311, 312, 313 i 314 ovog zakona pruža informacije klijentima putem internet stranice, a te informacije nijesu upućene klijentu lično, moraju biti ispunjeni sljedeći uslovi:

1) klijent ima redovan pristup internetu, koji se dokazuje dostavljanjem adrese elektronske pošte od strane klijenta;

2) klijent izjavi na odgovarajući način da prihvata pružanje informacija objavljivanjem na internet stranici;

3) da je elektronskim putem obavijestilo klijenta o adresi internet stranice i mjestu na internet stranici gdje može pristupiti informacijama;

4) da se informacije redovno ažuriraju;

5) da se obezbijedi dostupnost tih informacija na internet stranici u primjerenom vremenskom periodu.

Sopstvena transakcija

Član 291

Sopstvenom transakcijom iz čl. 292 i 306 ovog zakona, smatra se trgovanje finansijskim instrumentom koje je izvršeno od strane ili u ime relevantnog lica, pod uslovom da:

1) to lice djeluje van okvira redovnog poslovanja;

2) je transakcija izvršena za račun:

a) relevantnog lica ili sa njim povezanog lica;

b) lica sa kojim je relevantno lice u odnosu koji mu omogućava značajan interes od ishoda transakcije, a koji nije provizija ili naknada za izvršenje transakcije.

Mjere za sprječavanje sopstvenih transakcija

Član 292

U slučaju kada je relevantno lice uključeno u aktivnosti koje mogu dovesti do sukoba interesa ili ima pristup insajderskim informacijama u smislu člana 128 ovog zakona ili drugim povjerljivim informacijama koje se odnose na klijente ili transakcije sa klijentima ili za klijente, investiciono društvo je dužno da uspostavi ili sprovodi mjere radi sprječavanja:

1) zaključivanja sopstvenih transakcija:

a) licu kojem je zabranjeno zaključivanje te transakcije;

b) koje uključuju zloupotrebu ili otkrivanje povjerljivih informacija suprotno zakonu;

c) koje su u sukobu ili mogu biti u sukobu interesa sa obavezama investicionog društva u skladu ovim zakonom;

2) savjetovanja ili podsticanja, van okvira redovnog poslovanja ili ugovora o pružanju usluga, bilo kojeg lica da zaključi transakciju sa finansijskim instrumentima koja je, u slučaju zaključivanja sopstvene transakcije iz tačke 1 ovog stava i člana 274 stav 3 ili člana 306 stav 2 tač. 1 ili 2 ovog zakona zabranjena;

3) otkrivanja van okvira redovnog poslovanja ili ugovora o pružanju usluga, informacija ili mišljenja drugom licu, ako relevantno lice zna ili bi trebalo da zna da će lice kojem je otkrio informacije:

a) zaključiti transakciju finansijskim instrumentima koja je, u slučaju sopstvene transakcije relevantnog lica iz tačke 1 ovog stava ili člana 274 stav 3 ili člana 306 stav 2 tač. 1 ili 2 ovog zakona zabranjena;

b) savjetovati ili navoditi drugo lice da zaključi sopstvenu transakciju.

Mjerama iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da obezbijedi:

1) da je relevantno lice upoznato sa mjerama zabrane koje je investiciono društvo uspostavilo u vezi sa sopstvenim transakcijama iz stava 1 ovog člana;

2) da bez odlaganja bude obaviješten o svakoj sopstvenoj transakciji koju zaključi relevantno lice;

3) vođenje evidencija o sopstvenim transakcijama o kojima je društvo obaviješteno ili je investiciono društvo utvrdilo, uključujući ovlašćenja ili zabrane u vezi sa tom transakcijom.

Odredbe st. 1 i 2 ovog člana, ne primjenjuju se na sopstvene transakcije:

1) izvršene na osnovu usluge upravljanja portfeljem na diskrecionoj osnovi, u okviru koje ne postoji prethodna komunikacija u vezi sa transakcijom između lica ovlašćenog za upravljanje portfeljem i relevantnog lica ili drugog lica za čiji je račun transakcija izvršena;

2) udjelima subjekata za zajednička ulaganja koji ispunjavaju uslove utvrđene zakonom kojim se uređuje poslovanje investicionih fondova, kada relevantno lice i drugo lice za čiji se račun transakcije izvršavaju nijesu uključeni u upravljanje tim subjektom;

3) udjelima subjekata za zajednička ulaganja na koje se primjenjuju propisi države članice na osnovu kojih se za njihovu imovinu zahtijeva istovjetan nivo podjele rizika, kada relevantno lice i drugo lice za čiji se račun transakcije izvršavaju nijesu uključeni u upravljanje tim subjektom.

Izdvajanje poslovnih procesa

Član 293

Izdvajanje poslovnih procesa vrši se ugovorom zaključenim o međusobnim pravima i obavezama investicionog društva i pružaoca usluge kojem povjerava određene poslove, radnju ili aktivnost koja predstavlja dio djelatnosti investicionog društva.

Investiciono društvo ne može da izdvoji neophodan ili važan poslovni proces na način koji bi značajno otežao kvalitetno sprovođenje interne kontrole.

Poslovni proces se smatra neophodnim ili važnim u smislu stava 2 ovog člana, ako bi greška ili propust u izvršavanju tog poslovnog procesa ugrozili sposobnost investicionog društva da ispunjava uslove, odnosno izvršava obaveze utvrđene ovim zakonom, ili bi dovelo do narušavanja njegove finansijske stabilnosti, pouzdanosti odnosno kontinuiteta u pružanju investicionih usluga i aktivnosti.

Poslovni proces ne smatra se neophodnim ili važnim u smislu stava 2 ovog člana ako se odnosi na:

1) pružanje savjetodavnih usluga društvu i drugih usluga koje nijesu dio investicionog poslovanja društva, uključujući pravno savjetovanje društva, osposobljavanje zaposlenih u društvu, usluge fakturisanja i osiguranja poslovnih prostora i zaposlenih društva;

2) kupovinu standardizovanih usluga, uključujući usluge informisanja o tržištu i pružanje informacija o cijenama.

Ugovorom iz stava 1 ovog člana, utvrđuje se obaveza pružaoca usluge da vodi evidenciju o sopstvenim transakcijama koje je zaključilo relevantno lice i da bez odlaganja podatke iz evidencije dostavlja na zahtjev investicionom društvu.

Uslovi za izdvajanje poslovnih procesa

Član 294

U slučaju izdvajanja poslovnog procesa, investiciono društvo je odgovorno za izvršavanje svih svojih obaveza u skladu sa ovim zakonom i izdvajanjem poslovnog procesa ne smije da:

1) prenese odgovornost višeg rukovodioca na druga lica;

2) promijeni odnos i svoje obaveze prema klijentima koje ima u skladu sa ovim zakonom;

3) dovede do neispunjavanja ili promjene uslova investicionog društva na osnovu kojih je dobilo dozvolu za pružanje investicionih usluga.

Investiciono društvo dužno je da postupa sa pažnjom dobrog stručnjaka prilikom zaključivanja ili raskida ugovora za izdvajanje poslovnih procesa, prema davaocu usluga, u vezi neophodnih ili važnih poslovnih procesa.

Izdvajanje poslovnog procesa investiciono društvo može da izvrši pod uslovom da:

1) davalac usluga može u skladu sa ovim zakonom da izvršava povjerene poslove, usluge ili aktivnosti na pouzdan i profesionalan način;

2) investiciono društvo uspostavi metode procjene djelotvornog izvršavanja povjerenih poslova;

3) davalac usluga kontroliše izvršavanje povjerenih poslova i primjereno upravlja rizicima koji su povezani sa izdvajanjem poslovnih procesa;

4) investiciono društvo preduzima primjerene mjere, ako davalac usluga ne može da izvršava povjerene poslove djelotvorno i u skladu sa zakonom;

5) investiciono društvo vrši nadzor izdvojenih poslovnih procesa i upravlja rizicima;

6) davalac usluga investicionom društvu pruža sve informacije koje mogu imati značajan uticaj na njegovu sposobnost da izvršava povjerene poslove na djelotvoran način i u skladu sa zakonom;

7) investiciono društvo može da raskine ugovor o izdvajanju poslovnih procesa, bez posljedica za kontinuitet i kvalitet pružanja usluga klijentima;

8) davalac usluga sarađuje sa nadležnim organima investicionog društva u vezi povjerenih procesa;

9) investiciono društvo, revizori investicionog društva i drugi nadležni organi imaju pristup podacima koji se odnose na izdvojene procese, kao i pristup poslovnim prostorijama davaoca usluga;

10) davalac usluga obezbijedi zaštitu povjerljivosti informacija koje se odnose na investiciono društvo i njegove klijente;

11) investiciono društvo i davalac usluga uspostave i sprovode plan oporavka od kriznih situacija i provjeravaju sigurnosnu opremu, primjereno izdvojenom poslovnom procesu.

Investiciono društvo dužno je da, na zahtjev Komisiji stavi na raspolaganje sve informacije koje se odnose na izdvajanje poslovnog procesa.

Davalac usluga sa sjedištem u trećim državama

Član 295

U slučaju da investiciono društvo izdvaja investicionu uslugu upravljanja portfeljem malih investitora, davaocu usluga sa sjedištem u trećoj državi, mora pored uslova utvrđenih članom 294 ovog zakona, da obezbijedi ispunjavanje sljedećih uslova:

1) davalac usluga iz treće države mora da ima odobrenje ili je registrovan za pružanje te usluge u matičnoj državi i subjekat je nadzora;

2) da su Komisija i nadzorni organ davaoca usluga iz treće države zaključili sporazum o saradnji.

Ako uslovi iz stava 1 ovog člana, nijesu ispunjeni investiciono društvo može da izdvoji investicionu uslugu davaocu usluga iz treće države, samo uz prethodno odobrenje Komisije.

Komisija može da odobri izdvajanje poslovnog procesa davaocu usluga iz treće države i ako nijesu ispunjeni uslovi iz stava 1 ovog člana, kada smatra da to ne utiče na ispunjavanje obaveza investicionih društava utvrđenih ovim zakonom.

U slučaju iz stava 3 ovog člana, Komisija na svojoj internet stranici objavljuje smjernice za izdvajanje poslovnih procesa bez ispunjavanja uslova iz stava 1 ovog člana.

Komisija na svojoj internet stranici objavljuje spisak nadzornih organa trećih država sa kojima je zaključila sporazum o saradnji iz stava 1 tačka 2 ovog člana.

Zaštita imovine klijenata

Član 296

Investiciono društvo dužno je da, u svrhu zaštite prava klijenata, u vezi sa finansijskim instrumentima i novčanim sredstvima klijenata:

1) vodi evidencije i račune potrebne da u svakom trenutku bez odlaganja može da razlikuje imovinu pojedinog klijenta od imovine drugog klijenta, kao i od svoje imovine;

2) održava evidencije i račune na način koji obezbjeđuje njihovu tačnost, a posebno one koje se odnose na finansijske instrumente i novčana sredstva koja drže za klijente;

3) redovno vrši usklađivanja između svojih internih računa i evidencija sa računima i evidencijama trećih lica koja drže ta sredstva;

4) preduzme potrebne mjere radi obezbjeđenja da su svi finansijski instrumenti klijenata, koji su u skladu sa članom 297 ovog zakona deponovani kod trećih lica, odvojeni od finansijskih instrumenata investicionog društva i od finansijskih instrumenata tog trećeg lica;

5) preduzme mjere radi obezbjeđenja da se novčana sredstva klijenata, koja su deponovana u skladu sa članom 298 ovog zakona, drže na računu ili računima na kojima se ne drže novčana sredstva investicionog društva;

6) uspostavi odgovarajuću organizacionu strukturu radi smanjenja rizika od gubitka ili smanjenja imovine klijenta ili prava u vezi sa tom imovinom, kao rezultat zloupotrebe imovine, prevare, lošeg upravljanja, neprimjerenog vođenja evidencije ili nemara.

Bliže mjere koje su investiciona društva dužna da preduzmu radi zaštite imovine klijenata, propisuje Komisija.

Deponovanje finansijskih instrumenata klijenata

Član 297

Investiciono društvo može da deponuje finansijske instrumente koje drži za račun klijenata na račun otvoren kod trećeg lica, pod uslovom da postupa sa pažnjom dobrog stručnjaka prilikom izbora, imenovanja i provjere tog trećeg lica odnosno provjere postupaka za držanje i čuvanje finansijskih instrumenata koji bi mogli imati negativni uticaj na prava klijenata.

Investiciono društvo ne smije da deponuje finansijske instrumente koje drži za račun klijenata kod trećeg lica, u trećoj državi u kojoj držanje i čuvanje finansijskih instrumenata za račun drugog lica nije zakonom uređeno, osim ako:

1) vrsta finansijskog instrumenta ili investicione usluge zahtijeva deponovanje kod trećih lica u toj trećoj državi;

2) se finansijski instrumenti drže za račun profesionalnog investitora, koji je pisanim putem zahtijevao od investicionog društva deponovanje kod trećeg lica u toj državi.

Deponovanje novčanih sredstava klijenta

Član 298

Investiciono društvo dužno je da po prijemu, novčana sredstava klijenta bez odlaganja deponuje na jedan ili više računa otvorenih kod:

1) Centralne banke;

2) banke i druge kreditne institucije sa sjedištem u Crnoj Gori ili državi članici;

3) banke kojoj je izdata dozvola za rad u trećoj državi; ili

4) kvalifikovanog novčanog fonda.

Kvalifikovanim novčanim fondom, iz stava 1 tačka 4 ovog člana, smatra se subjekat za zajednička ulaganja koji ima dozvolu za rad izdatu na osnovu zakona kojim se uređuju investicioni fondovi ili koji je subjekt nadzora, a koji:

1) kao primarni cilj ulaganja ima održavanje neto vrijednosti imovine subjekta, neprekidno na nominalnoj vrijednosti (neto bez dobiti) ili na vrijednosti inicijalnog ulaganja investitora plus dobit;

2) radi ostvarivanja cilja iz tačke 1 ovog stava, ulaže isključivo u instrumente tržišta novca visokog kvaliteta, sa dospijećem ili preostalim dospijećem od najviše 393 dana ili uz redovna usklađivanja prinosa u skladu sa tim dospijećem i sa ponderisanim prosječnim dospijećem od 60 dana, a može ulagati i u depozite kod kreditnih institucija;

3) osigurava likvidnost saldiranjem istog ili sljedećeg dana.

U smislu stava 2 tačka 2 ovog člana, smatra se da je instrument tržišta novca visokog kvaliteta, ako je međunarodno priznata agencija ocijenila rejting novčanih fondova i tom instrumentu dodijelila najviši rejting.

Investiciono društvo dužno je da postupa sa pažnjom dobrog stručnjaka prilikom odabira, imenovanja i provjere kreditne institucije, banke ili novčanog fonda kod kojih deponuje novčana sredstva, kao i da vodi računa o stručnosti i tržišnom ugledu tih institucija ili novčanih fondova, radi zaštite prava klijenata, kao i o drugim elementima koji se odnose na držanje novčanih sredstava klijenata, a koji bi mogli imati negativne uticaje na prava klijenata.

Klijent može da zabrani investicionom fondu da njegova sredstva uloži u kvalifikovani novčani fond.

Korišćenje finansijskih instrumenata klijenata

Član 299

Investiciono društvo ne smije da zaključi ugovor o finansiranju transakcija sa hartijama od vrijednosti za finansijske instrumente koje drži za račun klijenta ili da na drugi način koristi finansijske instrumente za svoj račun ili za račun drugog klijenta društva, osim ako:

1) je klijent dao izričitu pisanu saglasnost za korišćenje finansijskih instrumenata po određenim uslovima;

2) se finansijski instrumenti klijenta koriste u skladu sa uslovima na koje je klijent dao saglasnost.

Investiciono društvo ne smije da zaključi ugovor o transakcijama finansiranja hartija od vrijednosti za finansijske instrumente koje drži za račun klijenta na zbirnom računu koji vodi treće lice ili da na drugi način koristi finansijske instrumente na tom računu za svoj račun ili za račun drugog klijenta, osim ako, pored uslova iz stava 1 ovog člana, ima uspostavljene sisteme i kontrole koje obezbjeđuju da se koriste isključivo finansijski instrumenti koji pripadaju klijentima koji su dali izričitu saglasnost, u skladu sa stavom 1 tačka 1 ovog člana.

Investiciono društvo dužno je da vodi evidenciju o klijentu čiji se finansijski instrumenti koriste u skladu sa njegovim instrukcijama, kao i količini korišćenih finansijskih instrumenata koji pripadaju svakom klijentu koji je za to dao saglasnost, radi pravilne raspodjele mogućeg gubitka.

Obavještavanje revizora

Član 300

Revizor, koji u investicionom društvu sprovodi reviziju godišnjeg finansijskog izvještaja ili drugu aktivnost u skladu sa zakonom, dužan je da bez odlaganja, dostavi Komisiji saznanja o činjenicama i okolnostima koje je saznao u obavljanju revizije ili druge aktivnosti u investicionom društvu koja:

1) predstavlja bitno kršenje odredaba ovog zakona;

2) može da ugrozi kontinuitet poslovanja investicionog društva;

3) može da dovede do odbijanja davanja revizorskog mišljenja ili davanja revizorskog mišljenja sa rezervom.

Odredba stava 1 ovog člana, odnosi se i na revizora lica povezanog sa investicionim društvom iz stava 1 ovog člana.

Dostavljanje saznanja Komisiji iz st. 1 i 2 ovog člana, ne predstavlja kršenje ugovornih ili drugih ograničenja revizora o objavljivanju informacija.

Sukob interesa

Član 301

Investiciono društvo dužno je da preduzme mjere za utvrđivanje i sprječavanje sukoba interesa između investicionih društava, njihovih menadžera, zaposlenih, vezanih zastupnika i sa njima povezanih lica putem kontrole i njihovih klijenata ili između klijenata, koji nastanu u toku pružanja investicionih ili pomoćnih usluga.

Ako mjere iz stava 1 ovog člana nijesu dovoljne za utvrđivanje i sprječavanje sukoba interesa, investiciono društvo dužno je da na trajnom mediju pruži obavještenje klijentu o prirodi i/ili izvorima sukoba interesa prije zaključivanja posla u njegovo ime.

Obavještenje iz stava 2 ovog člana, obavezno sadrži podatke na osnovu kojih klijent može da odluči o korišćenju usluge u okviru koje se pojavljuje sukob interesa.

Investiciono društvo dužno je da poslovanje organizuje na način da se na najmanju moguću mjeru svede potencijalni sukob interesa investicionog društva i interesa izvršnog direktora i članova odbora direktora, kao i drugih zaposlenih u investicionom društvu.

Bliži način, mjere za utvrđivanje i sprječavanje sukoba interesa i način obavještavanja klijenta o postojanju sukoba interesa, kao i kriterijume za određivanje vrste sukoba interesa propisuje Komisija.

Sukob interesa štetan za klijenta

Član 302

Investiciono društvo dužno je da, u cilju utvrđivanja sukoba interesa koji šteti interesima klijenta, utvrdi da li investiciono društvo, relevantno lice ili lice povezano sa društvom putem kontrole:

1) mogu da ostvare finansijsku dobit ili izbjegnu finansijski gubitak na štetu klijenta;

2) imaju interes od rezultata usluge pružene klijentu ili transakcije izvršene za račun klijenta, koji je različit od interesa klijenta;

3) imaju finansijski ili drugi motiv da interes drugog klijenta ili grupe klijenata stave ispred interesa klijenta;

4) obavljaju istu djelatnost kao i klijent;

5) primaju ili će primiti od lica koje nije klijent novčana sredstva, robu ili uslugu ili drugu korist u vezi sa uslugom koju pruža, osim uobičajene provizije ili naknade za takvu uslugu.

Upravljanje sukobom interesa

Član 303

Investiciono društvo dužno je da uspostavi i sprovodi pisane procedure upravljanja sukobom interesa, u zavisnosti od veličine i organizacije društva, kao i vrste, obima i složenosti poslovanja.

Procedurama iz stava 1 ovog člana, utvrđuju se:

1) investicione i pomoćne usluge i aktivnosti koje investiciono društvo obavlja ili se obavljaju u njegovo ime kao i okolnosti koje predstavljaju ili mogu dovesti do sukoba interesa, koji predstavlja rizik od nastanka štete za interese klijenta;

2) mjere i postupci za upravljanje sukobom interesa.

Postupcima i mjerama iz stava 2 tačka 2 ovog člana, investiciono društvo dužno je da obezbijedi da poslovne aktivnosti sa rizikom od nastanka sukoba interesa iz stava 2 tačka 1 ovog člana obavljaju odgovarajuća lica, a naročito da:

1) utvrdi djelotvorne postupke za sprječavanje ili kontrolu razmjene informacija između relevantnih lica uključenih u aktivnosti sa rizikom od nastanka sukoba interesa, ako bi ta razmjena informacija mogla nanijeti štetu interesima klijenta;

2) vrši nadzor nad relevantnim licima koja pretežno obavljaju aktivnosti za račun klijenta ili pružaju usluge klijentima čiji bi interesi mogli biti u sukobu interesa, uključujući i interese društva;

3) otklanja povezanost između prihoda relevantnih lica koja pretežno obavljaju jednu aktivnost i prihoda drugih lica koja​​ su pretežno uključena​​ u drugu aktivnost, ako u vezi sa tim aktivnostima može doći do sukoba interesa;

4) sprječava uticaj na način na koji se pružaju investicione ili pomoćne usluge ili aktivnosti;

5) sprječava ili kontroliše istovremeno ili uzastopno učešće relevantnih lica u pojedinim investicionim ili pomoćnim uslugama ili aktivnostima, koje bi moglo da ugrozi upravljanje sukobom interesa.

Evidencija investicionih ili pomoćnih usluga ili investicionih aktivnosti u kojima je nastao sukob interesa

Član 304

Investiciono društvo dužno je da vodi i redovno ažurira evidencije investicionih ili pomoćnih usluga ili investicionih aktivnosti koje pruža ili se obavljaju u njegovo ime, u kojima je nastao sukob interesa koji može dovesti ili je doveo do rizika od nastanka štete za interese klijenta.

Investiciono istraživanje

Član 305

Investiciono istraživanje u smislu ovog zakona je preporuka, prijedlog ili druga vrsta informacije u vezi sa investicionom strategijom u odnosu na jedan ili više finansijskih instrumenata ili emitenata finansijskih instrumenata, uključujući mišljenje o sadašnjoj ili budućoj vrijednosti ili cijeni tih instrumenata i namijenjeno je distributivnim kanalima ili javnosti, ako je:

1) označeno ili opisano kao investiciono istraživanje ili je na drugi način predstavljeno kao objektivno ili nezavisno objašnjenje sadržine preporuke;

2) istraživanje izvršilo, odnosno preporuku izradilo investiciono društvo za klijenta, u kojem slučaju ne predstavlja pružanje usluge investicionog savjetovanja.

Preporuka koja ne ispunjava uslove iz stava 1 ovog člana, smatra se promotivnim sadržajem u smislu ovog zakona i investiciono društvo koje izrađuje ili distribuira preporuku dužno je da jasno navede da se radi o promotivnom sadržaju koji obavezno sadrži izjavu da nije sačinjena sa ciljem podsticanja nezavisnosti investicionog istraživanja, i da ne podliježe zabrani trgovanja prije distribucije investicionog istraživanja.

Uslovi za izradu i distribuciju investicionog istraživanja

Član 306

Investiciono društvo koje izrađuje ili priprema investiciono istraživanje za klijente investicionog društva ili javnost, dužno je da sprovodi mjere za upravljanje sukobom interesa iz člana 303 stav 3 ovog zakona, u odnosu na finansijske analitičare uključene u izradu investicionih istraživanja i druga relevantna lica koja mogu doći u sukob interesa sa licima kojima se distribuira investiciono istraživanje.

Investiciono društvo iz stava 1 ovog člana, dužno je da obezbijedi da:

1) finansijski analitičari i druga relevantna lica ne preduzimaju sopstvene transakcije ili trguju, osim kao market mejkeri koji djeluju u dobroj vjeri i u toku uobičajenog market mejkinga ili prilikom izvršavanja samoinicijativnog naloga klijenata u ime drugog lica uključujući investiciono društvo, finansijskim instrumentima na koje se odnose investiciona istraživanja ili drugim povezanim finansijskim instrumentima, ako imaju saznanja o sadržaju investicionog istraživanja koje nije javno dostupno ili nije dostupno klijentima, dok primaoci investicionog istraživanja ne dobiju realnu mogućnost da djeluju na osnovu takvog istraživanja; ili

2) finansijski analitičari i druga relevantna lica koja učestvuju u investicionim istraživanjima ne preduzimaju sopstvene transakcije finansijskim instrumentima na koje se odnosi investiciono istraživanje ili drugim povezanim finansijskim instrumentima, suprotno preporukama, osim uz prethodnu saglasnost ovlašćenog lica u investicionom društvu.

Investiciona društva, finansijski analitičari i druga relevantna lica koja​​ učestvuju u izradi investicionih istraživanja ne smiju da:

1) primaju novčanu ili drugu korist od lica koja imaju interes u predmetu investicionog istraživanja;

2) obećavaju emitentima povoljan ishod istraživanja.

Emitentima, relevantnim licima koja​​ nijesu finansijski analitičari i drugim licima ne smije se prije distribucije investicionog istraživanja dozvoliti uvid u nacrt investicionog istraživanja, osim radi provjere usklađenosti sa pravnim obavezama društva, ako nacrt sadrži preporuke ili cijene.

Odredba stava 1 ovog člana, ne primjenjuje se na investiciono društvo koje javnosti ili klijentima distribuira investiciono istraživanje koje je izradilo drugo lice, ako:

1) lice koje je izradilo investiciono istraživanje nije član grupe kojoj pripada investiciono društvo;

2) investiciono društvo ne vrši bitne izmjene preporuka iz investicionog istraživanja;

3) investiciono društvo ne predstavlja investiciono istraživanje kao da ga je samo izradilo;

4) investiciono društvo potvrđuje da autor istraživanja ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom za izradu investicionog istraživanja.

Povezanim finansijskim instrumentom iz stava 2 ovog člana, smatra se finansijski instrument na čiju cijenu direktno utiče kretanje cijene drugog finansijskog instrumenta iz investicionog istraživanja i koji obuhvata izvedeni instrument tog drugog finansijskog instrumenta.

Distribucija informacija malim investitorima

Član 307

Informacije koje investiciono društvo upućuje ili distribuira malim investitorima, uključujući propagandne sadržaje, moraju da:

1) sadrže naziv investicionog društva;

2) budu tačne i ne smiju da naglašavaju korist od investicione usluge ili finansijskog instrumenta, bez ukazivanja potencijalnih rizika;

3) budu prikazane na način da ih primalac može razumjeti; i

4) ne umanjuju, niti prikrivaju bitne informacije, izjave ili upozorenja.

Ako se u informacijama iz stava 1 ovog člana, vrši upoređivanje investicione ili pomoćne usluge, finansijskih instrumenata ili lica koja​​ pružaju investicione ili pomoćne usluge, investiciono društvo dužno je da:

1) upoređivanje vrši smisleno i nepristrasno;

2) navede izvore informacija korišćene za upoređivanje;

3) uključi ključne činjenice i pretpostavke koje su korišćene za upoređivanje.

Ako informacije iz stava 1 ovog člana, sadrže prikaz prinosa u prethodnom periodu određenog finansijskog instrumenta, finansijskog indeksa ili investicione usluge, investiciono društvo dužno je da obezbijedi da:

1) taj prikaz ne bude najistaknutija karakteristika saopštenja;

2) informacije sadrže odgovarajuće podatke o prinosima u posljednjih pet godina ili tokom cijelog perioda u kojem je finansijski instrument bio ponuđen, finansijski indeks uspostavljen ili investiciona usluga pružana, ako je taj period kraći od pet godina, ili drugi period, koji ne može biti kraći od 12 mjeseci;

3) informacije sadrže referentni period i izvor informacija;

4) se istakne upozorenje da se podaci odnose na prethodni period i da podaci o prinosu u tom periodu nijesu pouzdan pokazatelj budućih rezultata;

5) se jasno istakne valuta, ako se prikaz oslanja na podatke izražene u valuti različitoj od valute države članice malog investitora, sa upozorenjem da se prinos može povećati ili smanjiti u slučaju promjene kursa;

6) ako se prikaz zasniva na bruto prinosu, objavi uticaj provizija, naknada i ostalih troškova.

Ako informacije iz stava 1 ovog člana, sadrže ili se odnose na simulirani prinos u prethodnom periodu, investiciono društvo dužno je da obezbijedi da se taj prinos odnosi na finansijski instrument ili finansijski indeks i da:

1) se simulirani prinos zasniva na stvarnom prinosu u prethodnom periodu jednog ili više finansijskih instrumenata ili finansijskih indeksa koji su isti kao finansijski instrument ili su osnov finansijskog instrumenta za koji se vrši simulacija prinosa;

2) u prikazivanju stvarnog prinosa iz tačke 1 ovog stava, ispunjava uslove iz stava 3 tač. 1, 2, 3, 5 i 6 ovog člana;

3) informacije sadrže istaknuto upozorenje da podaci koji se odnose na simulirani prinos nijesu pouzdan pokazatelj budućih rezultata.

Ako informacije iz stava 1 ovog člana, sadrže podatke o budućem rezultatu, investiciono društvo dužno je da obezbijedi da:

1) se informacije ne zasnivaju na simuliranom prinosu za prethodni period ili da na njega upućuju;

2) se informacije zasnivaju na opravdanim pretpostavkama i objektivnim podacima;

3) se objavi uticaj provizija, naknada i drugih troškova, ako se informacije zasnivaju na bruto prinosu;

4) Informacije sadrže upozorenje da predviđeni rezultati nijesu pouzdan pokazatelj budućih rezultata.

Ako se informacije iz stava 1 ovog člana, odnose na poreski tretman, informacije moraju da sadrže navode da poreski tretman zavisi od karakteristika klijenta i da može da podliježe promjenama.

Informacije iz stava 1 ovog člana, ne smiju da sadrže navod ili da na drugi način upućuju da državni ili drugi nadležni organ podržava ili odobrava proizvode ili usluge investicionog društva.

Kategorizacija klijenata

Član 308

Investiciono društvo dužno je da na trajnom mediju obavijesti nove i postojeće klijente ako je, u skladu sa ovim zakonom, izvršilo kategorizaciju klijenata na male investitore, profesionalne investitore ili kvalifikovane nalogodavce.

Investiciono društvo dužno je da klijente iz stava 1 ovog člana, na trajnom mediju, obavijesti o pravu da zatraži drugačiju kategorizaciju i o ograničenjima u vezi sa nivoom zaštite klijenata koju bi promjena kategorizacije izazvala.

Investiciono društvo može na sopstvenu inicijativu ili na zahtjev klijenta da tretira:

1) kvalifikovanog nalogodavca kao profesionalnog ili malog investitora;

2) profesionalnog investitora kao malog investitora.

Informacije prije zaključivanja ugovora o pružanju investicionih ili pomoćnih usluga

Član 309

Investiciono društvo dužno je da blagovremeno dostavi postojećem ili potencijalnom malom investitoru, prije zaključivanja ugovora o pružanju investicionih ili pomoćnih usluga ili prije pružanja tih usluga ako se sa njihovim pružanjem započne prije zaključivanja ugovora, informacije:

1) o uslovima ugovora;

2) o investicionom društvu iz člana 311 ovog zakona.

Investiciono društvo dužno je da, blagovremeno, prije pružanja investicionih ili pomoćnih usluga postojećim ili potencijalnim malim investitorima, dostavi informacije iz čl. 311 do 314 ovog zakona.

Investiciono društvo dužno je da dostavi profesionalnim investitorima informacije iz člana 313 stav 3 ovog zakona, blagovremeno prije pružanja usluge.

Informacije iz st. 1, 2 i 3 ovog člana, investiciono društvo dužno je da dostavi na trajnom mediju ili objavljivanjem na svojoj internet stranici, pod uslovom da su ispunjeni uslovi iz člana 290 stav 2 ovog zakona.

Investiciono društvo može da dostavi malim investitorima informacije iz stava 1 ovog člana, nakon potpisivanja ugovora o pružanju investicionih ili pomoćnih usluga, odnosno informacije iz stava 2 ovog člana nakon početka pružanja usluge, ako nije moglo da dostavi te informacije u roku iz st. 1 i 2 ovog člana, jer je, na zahtjev klijenta, ugovor zaključen korišćenjem sredstava komunikacije na daljinu.

Investiciono društvo dužno je da blagovremeno obavijesti klijenta o bitnoj promjeni informacija dostavljenih u skladu sa čl. 311 do 314 ovog zakona.

Informacije u promotivnim sadržajima

Član 310

Investiciono društvo dužno je da obezbijedi da su informacije u promotivnim sadržajima u skladu sa informacijama koje društvo dostavlja klijentima u toku pružanja investicionih i pomoćnih usluga.

Kada promotivni sadržaj uključuje ponudu ili poziv kao i način odgovora ili obrazac na kojem se može dati odgovor, promotivni sadržaj mora da uključuje informacije iz čl. 311 do 314 ovog zakona, a naročito:

1) ponudu za zaključivanje ugovora u vezi sa finansijskim instrumentom ili investicionom ili pomoćnom uslugom sa licem koje odgovori na promotivni sadržaj, osim ako se za odgovor na ponudu ili poziv koji sadrži promotivni sadržaj potencijalni mali investitor mora pozivati na drugi dokument koji sadrži te informacije;

2) poziv licu koje odgovori na promotivni sadržaj da ponudi zaključivanje ugovora u vezi sa finansijskim instrumentom ili investicionom ili pomoćnom uslugom.

Sadržaj informacija o investicionom društvu i uslugama koje pruža

Član 311

Investiciono društvo dužno je da dostavlja postojećim ili potencijalnim malim investitorima sljedeće informacije i to:

1) naziv i adresu investicionog društva i druge podatke potrebne klijentu da ostvari komunikaciju sa investicionim društvom;

2) naznaku jezika na kojem klijent može da ostvaruje komunikaciju sa investicionim društvom i prima dokumenta i druge informacije;

3) način komunikacije sa klijentom;

4) izjavu da ima dozvolu za pružanje investicionih usluga, kao i naziv i adresu organa koji je izdao tu dozvolu;

5) naziv vezanog zastupnika i države članice u kojoj je sjedište vezanog zastupnika, ako je imenovan;

6) vrstu, rokove i vrijeme dostavljanja izvještaja o pružanju usluge;

7) skraćeni opis mjera zaštite finansijskih instrumenata, uključujući podatke o sistemima za zaštitu investitora ili obezbjeđenje depozita, ako investiciono društvo drži finansijske instrumente ili novčana sredstva klijenta;

8) na trajnom mediju ili putem internet stranice podatke o načinu upravljanja sukobom interesa iz člana 303 ovog zakona.

U slučaju pružanja usluga upravljanja portfeljem, investiciono društvo dužno je da utvrdi odgovarajući način procjene i upoređivanja investicionih ciljeva klijenta i vrste finansijskih instrumenata uključenih u portfelj klijenta, kako bi omogućio klijentu procjenu performansi poslovanja društva.

U slučaju iz stava 2 ovog člana, investiciono društvo je dužno da pored informacija iz stava 1 ovog člana, investitoru dostavi:

1) informacije o načinu i rokovima vrednovanja finansijskih instrumenata u portfelju klijenta;

2) podatke o diskrecionom prenosu upravljanja svim odnosno dijelom finansijskih instrumenata ili novčanih sredstava iz portfelja klijenta;

3) specifikaciju referentne vrijednosti prema kojoj se vrši upoređivanje uspješnosti portfelja klijenta;

4) vrste finansijskih instrumenata koji se mogu uključiti u portfelj klijenta i vrste transakcija koje se mogu izvršiti sa tim instrumentima, uključujući eventualna ograničenja;

5) ciljeve upravljanja, nivo rizika i eventualna ograničenja u diskrecionom odlučivanju investicionog društva o upravljanju portfeljem.

Informacije o finansijskim instrumentima

Član 312

Investiciono društvo dužno je da postojećim i potencijalnim klijentima dostavi detaljne informacije o karakteristikama i rizicima finansijskih instrumenata, primjereno kategorizaciji klijenta kao malog ili profesionalnog investitora, koje će omogućiti klijentu da donese odgovarajuću odluku o ulaganju.

Informacije o riziku iz stava 1 ovog člana, naročito obuhvataju:

1) rizike povezane sa vrstom finansijskog instrumenta, uključujući pojašnjenje finansijske poluge i njenog učinka, kao i rizik od gubitka ulaganja;

2) volatilnost cijene finansijskog instrumenta i eventualna ograničenja na postojećem tržištu za te instrumente;

3) finansijske i druge dodatne obaveze investitora u slučaju transakcije sa tim finansijskim instrumentima;

4) podatke o marži i druge obaveze u vezi finansijskog instrumenta.

Bliži sadržaj informacija iz stava 2 ovog člana, propisuje Komisija.

Ako investiciono društvo dostavi postojećem ili potencijalnom malom investitoru informacije o finansijskom instrumentu koji je predmet javne ponude koja je u toku i za koju je prospekt objavljen, investiciono društvo dužno je da obavijesti tog klijenta o mjestu na kojem je prospekt dostupan javnosti.

Ako procijeni da su rizici povezani sa finansijskim instrumentom koji se sastoji od dvije ili više različitih komponenti finansijskih instrumenata ili usluga, veći od rizika komponenata od kojih se sastoji, investiciono društvo dužno je da obezbijedi postojećem ili potencijalnom malom investitoru odgovarajući opis komponenti tog finansijskog instrumenta i način na koji njihovo uzajamno djelovanje povećava rizike.

Ako finansijski instrumenti obuhvataju garanciju trećeg lica, investiciono društvo je dužno da obezbijedi informacije o garantu i garanciji, koje će omogućiti postojećem ili potencijalnom malom investitoru da izvrši objektivnu procjenu garancije.

Informacije u vezi sa zaštitom finansijskih instrumenata ili novčanih sredstava klijenta

Član 313

Investiciono društvo koje drži finansijske instrumente ili novčana sredstva malih investitora, dužno je da obavijesti tog investitora o mogućnosti da njegove finansijske instrumente ili novčana sredstva drži treće lice u ime investicionog društva, kao i o odgovornosti investicionog društva za poslovanje ili propuste trećeg lica i posljedicama po klijenta, u slučaju insolventnosti tog trećeg lica.

Investiciono društvo dužno je da obavijesti postojećeg ili potencijalnog malog investitora ako:

1) treće lice iz stava 1 ovog člana, može u skladu sa zakonom da drži finansijske instrumente postojećeg ili potencijalnog malog investitora, na zbirnom računu i u obavještenju navede rizike koji iz toga proizlaze;

2) finansijske instrumente koje drži treće lice nije moguće, u skladu sa zakonom, držati odvojeno od finansijskih instrumenata trećeg lica ili investicionog društva, i u obavještenju navede rizike koji iz toga proizlaze;

3) se na račun koji sadrži finansijske instrumente ili novčana sredstva klijenta primjenjuju propisi treće države i da se iz tog razloga prava postojećeg ili potencijalnog klijenta u vezi sa tim finansijskim instrumentima ili novčanim sredstvima mogu razlikovati.

Investiciono društvo dužno je da obavijesti klijenta o postojanju i uslovima prava investicionog društva ili depozitara na obezbjeđenje finansijskog instrumenta ili založnog prava nad finansijskim instrumentima ili novčanim sredstvima klijenta, kao i o pravu na neting.

Prije zaključivanja transakcija finansiranja hartija od vrijednosti u vezi sa finansijskim instrumentima koje investiciono društvo drži za račun malog investitora ili prije korišćenja tih finansijskih instrumenata za sopstveni račun ili za račun drugog klijenta, investiciono društvo dužno je da blagovremeno, dostavi malom investitoru na trajnom mediju jasne, potpune i tačne podatke o obavezama i odgovornostima investicionog društva u vezi sa korišćenjem tih finansijskih instrumenata, uključujući i rizike korišćenja i uslove povrata.

Informacije o troškovima i povezanim izdacima

Član 314

Investiciono društvo dužno je da dostavi postojećim i potencijalnim malim investitorima informacije o troškovima, a naročito:

1) ukupnu cijenu koju plaća klijent u vezi sa finansijskim instrumentom ili investicionom ili pomoćnom uslugom, uključujući naknade, provizije, troškove i druge izdatke, kao i poreze koji se plaćaju preko investicionog društva, odnosno, osnov za izračunavanje ukupne cijene, na način na koji je klijent može provjeriti, ako nije moguće navesti tačnu cijenu;

2) naznaku valute i važeći kurs za konverziju i troškove, ako iznos cijene treba platiti u stranoj valuti;

3) mogućnost nastanka drugih troškova ili poreskih obaveza povezanih transakcijama u vezi sa finansijskim instrumentom ili investicionom uslugom, koje ne određuje i koji se ne plaćaju preko investicionog društva;

4) način plaćanja ili drugi način izvršavanja obaveza plaćanja troškova iz tač. 1 i 3 ovog stava.

Investiciono društvo dužno je da sačini specifikaciju provizija iz stava 1 tačka 1 ovog člana, koje obračunava po stavkama odvojeno u svakom pojedinom slučaju.

Procjena primjerenosti transakcije

Član 315

Investiciono društvo dužno je da prikupi dovoljno informacija o klijentu, radi procjene da li transakcija koju će da preporuči ili zaključi u toku pružanja usluge upravljanja portfeljem:

1) ispunjava investicione ciljeve klijenta;

2) je primjerena finansijskoj sposobnosti da podnese sve povezane rizike ulaganja u skladu sa njegovim investicionim ciljevima;

3) je primjerena sposobnosti klijenta da razumije rizike povezane sa transakcijom ili upravljanjem njegovim portfeljem.

Obaveza iz stava 1 tač. 2 i 3 ovog člana, ne odnosi se na procjenu profesionalnog investitora.

Procjena finansijskog stanja postojećeg ili potencijalnog klijenta obavezno obuhvata izvore i visinu njegovog redovnog prihoda, imovinu, uključujući likvidnu imovinu, ulaganja, nekretnine i njegove redovne finansijske obaveze.

Procjena investicionih ciljeva postojećeg ili potencijalnog klijenta obavezno obuhvata period u toku kojeg klijent namjerava da zadrži ulaganje, spremnost na preuzimanje rizika, profil rizika i svrhu ulaganja.

Jednostavni finansijski instrumenti

Član 316

Finansijski instrument, osim instrumenta iz člana 3 stav 1 tačka 3 i člana 4 stav 1 ovog zakona smatra se jednostavnim, ako:

1) postoji velika vjerovatnoća realizacije tog finansijskog instrumenta prodajom, otkupom ili na drugi način po tržišnim cijenama javno dostupnim učesnicima na tržištu, odnosno potvrđenim objektivnim sistemom vrednovanja, nezavisno od emitenta;

2) ne uključuje stvarnu ili potencijalnu obavezu klijenta veću od troškova sticanja instrumenta;

3) su informacije o karakteristikama finansijskog instrumenta javno dostupne na način da ih mali investitor može jasno razumjeti i donijeti odluku o zaključivanju transakcije sa tim finansijskim instrumentom.

Izvještavanje u vezi sa izvršavanjem naloga koji ne uključuju upravljanje portfeljem

Član 317

U slučaju izvršenja naloga za račun klijenta, koji ne uključuje upravljanje portfeljem investiciono društvo dužno je da:

1) bez odlaganja dostavi klijentu na trajnom mediju bitne informacije u vezi sa izvršavanjem naloga;

2) dostavi klijentu koji je mali investitor obavještenje na trajnom mediju kojim se potvrđuje izvršenje naloga, bez odlaganja, a najkasnije prvog radnog dana nakon izvršenja, odnosno, ako investiciono društvo prima potvrdu od trećeg lica, najkasnije prvog radnog dana nakon prijema potvrde od trećeg lica;

3) na zahtjev klijentu dostavi informacije o statusu naloga.

Odredba stava 1 tačka 2 ovog člana, primjenjuje se i na naloge malih investitora koji se odnose na udjele ili akcije subjekata za zajednička ulaganja koji se izvršavaju povremeno.

Obavještenje iz stava 1 tačka 2 ovog člana, u skladu sa vrstom naloga naročito sadrži:

1) naziv investicionog društva koje podnosi izvještaj o nalogu;

2) ime i prezime, odnosno naziv klijenta;

3) datum trgovanja;

4) vrijeme trgovanja;

5) vrstu naloga;

6) oznaku mjesta trgovanja;

7) oznaku finansijskog instrumenta;

8) oznaku kupovine/prodaje;

9) vrstu naloga, ako se ne radi o nalogu za kupovinu/prodaju;

10) količinu;

11) cijenu po jedinici finansijskog instrumenta;

12) ukupnu vrijednost naloga;

13) ukupan iznos obračunatih provizija i troškova;

14) odgovornost klijenta u vezi sa saldiranjem transakcije, uključujući rok plaćanja ili isporuke, kao i odgovarajuće informacije o računu, ako klijent nije prethodno obaviješten o tome;

15) izjavu da je druga strana u transakciji sa klijentom investiciono društvo, lice iz grupe investicionog društva ili drugi klijent investicionog društva, osim ako je nalog izvršen preko sistema trgovanja koji omogućava anonimno trgovanje.

Investiciono društvo može da dostavi klijentu informacije iz stava 3 ovog člana korišćenjem standardnih oznaka, pod uslovom da dostavi pojašnjenje korišćenih oznaka.

Odredba stava 1 tačka 2 ovog člana ne primjenjuje se ako potvrda izvršenja naloga sadrži iste informacije koje sadrži potvrda koju je malom investitoru bez odlaganja dužno da dostavi drugo lice.

Odredba stava 1 ovog člana ne primjenjuje se na naloge izvršene za račun klijenata koji se odnose na obveznice kojima se finansiraju ugovori o hipotekarnim kreditima tih klijenata, u kom slučaju se izvještaj o transakciji podnosi istovremeno sa saopštavanjem uslova hipotekarnog kredita, a najkasnije 30 dana od dana izvršenja naloga.

Ako je nalog izvršen u tranšama, investiciono društvo može klijentu da dostavi informacije o cijeni svake tranše ili o prosječnoj cijeni.

Ako investiciono društvo dostavlja prosječnu cijenu u skladu sa stavom 7 ovog člana, dužan je da na zahtjev malom investitoru dostavi informacije o cijeni svake tranše.

Periodični izvještaj upravljanja portfeljem

Član 318

Investiciono društvo koje pruža uslugu upravljanja portfeljem, dužno je da klijentu na trajnom mediju dostavlja periodični izvještaj o uslugama upravljanja portfeljem izvršenim za račun tog klijenta, osim ako izvještaj dostavlja drugo lice na osnovu ovlašćenja investicionog društva.

Ako je klijent iz stava 1 ovog člana mali investitor, periodični izvještaj iz stava 1 ovog člana naročito sadrži:

1) naziv i sjedište investicionog društva;

2) naziv ili drugu oznaku računa malog investitora;

3) podatke o sadržaju i vrednovanju portfelja, uključujući podatke o svakom finansijskom instrumentu, njegovoj tržišnoj ili fer vrijednosti, ako je tržišna vrijednost nedostupna, novčano stanje na početku i na kraju izvještajnog perioda i prinos portfelja tokom izvještajnog perioda;

4) ukupan iznos i specifikaciju naknada i troškova nastalih tokom izvještajnog perioda, uključujući izjavu da će se na zahtjev malom investitoru dostaviti detaljnija specifikacija;

5) poređenje prinosa tokom izvještajnog perioda sa referentnom vrijednošću prinosa na ulaganje (ako postoji), dogovorenog između investicionog društva i klijenta;

6) ukupan iznos dividende, kamate i drugih plaćanja primljenih u izvještajnom periodu u vezi sa portfeljem klijenta;

7) informacije o akcijama koje daju prava u vezi sa finansijskim instrumentima u portfelju;

8) za svaku transakciju izvršenu tokom izvještajnog perioda, informacije iz člana 317 stav 3 tač. 3 do 12 ovog zakona, osim ako klijent izjavi da želi da prima informacije o izvršenim transakcijama posebno, u skladu sa stavom 4 ovog člana.

Periodični izvještaj iz stava 1 ovog člana, investiciono društvo dužno je da dostavlja svakih šest mjeseci malom investitoru, osim:

1) ako mali investitor zahtijeva dostavljanje izvještaja u kraćem periodu, odnosno tromjesečno;

2) u slučaju iz st. 4 i 5 ovog člana, najmanje jednom u 12 mjeseci;

3) jednom mjesečno, ako se upravljanje portfeljem, u skladu sa ugovorom o pružanju usluga upravljanja portfeljem, vrši korišćenjem finansijske poluge.

Ako klijent izjavi da želi da prima informacije o izvršenim transakcijama po izvršenju svake transakcije posebno, nakon izvršenja transakcije, investiciono društvo dužno je da bez odlaganja na trajnom mediju dostavi klijentu bitne informacije u vezi sa tom transakcijom.

Ako je klijent iz stava 4 ovog člana, mali investitor i ako potvrda o transakciji ne sadrži informacije koje sadrži i potvrda koju je malom investitoru bez odlaganja dužno da dostavi drugo lice, investiciono društvo dužno je da dostavi obavještenje kojim se potvrđuje transakcija i koja sadrži informacije iz člana 317 stav 3 ovog zakona:

1) najkasnije prvog radnog dana nakon izvršenja; ili

2) ako investiciono društvo prima potvrdu od trećeg lica, najkasnije prvog radnog dana nakon prijema potvrde od trećeg lica.

Investiciono društvo dužno je da obavijesti male investitore da imaju pravo da prime informaciju iz stava 4 ovog člana.

Odredba stava 3 tačka 2 ovog člana, ne primjenjuje se na transakcije finansijskim instrumentima iz člana 3 stav 1 tačka 3 i člana 4 stav 1 ovog zakona.

Izvještavanje u slučaju prekoračenja dogovorenog praga

Član 319

Investiciono društvo koje pruža uslugu upravljanja portfeljem malim investitorima ili upravljanja računima malih investitora koji uključuju nepokrivenu otvorenu poziciju u transakciji potencijalnim obavezama, dužno je da obavještava malog investitora o eventualnim gubicima koji prekoračuju prag dogovoren između investicionog društva i klijenta, najkasnije do kraja radnog dana tokom kojeg je prag prekoračen ili, u slučaju da je prag prekoračen tokom neradnog dana, do kraja sljedećeg radnog dana.

Izvještaji o finansijskim instrumentima ili novčanim sredstvima klijenta

Član 320

Investiciono društvo dužno je da najmanje jednom godišnje dostavi klijentu čije finansijske instrumente ili novčana sredstva drži, izvještaj na trajnom mediju o tim finansijskim instrumentima ili novčanim sredstvima, osim ako je izvještaj dostavljen u drugom periodu izvještavanja.

Izvještaj o imovini klijenta iz stava 1 ovog člana, naročito sadrži:

1) informacije o finansijskim instrumentima i/ili novčanim sredstvima koje investiciono društvo drži za klijenta na kraju izvještajnog perioda;

2) obim transakcija finansijskim instrumentima i/ili novčanim sredstvima klijenta radi finansiranja hartija od vrijednosti;

3) ostvarenu korist klijenta učešćem u transakcijama finansiranja hartija od vrijednosti i osnov sticanja te koristi.

Investiciono društvo koje drži finansijske instrumente ili novčana sredstva i koje pruža uslugu upravljanja portfeljem klijenta, može izvještaj o imovini klijenta da uključi u periodični izvještaj iz člana 318 stav 1 ovog zakona.

Ako portfelj klijenta uključuje sredstva iz jedne ili više nesaldiranih transakcija, informacije iz stava 2 tačka 1 ovog člana, mogu da se odnose na datum trgovanja ili na datum namirenja, pod uslovom da se isti osnov primjenjuje na sve informacije u izvještaju.

Objavljivanje podataka nakon izvršene transakcije

Član 321

Investiciono društvo koje, za svoj račun ili račun klijenta, zaključuje transakcije vlasničkim hartijama od vrijednosti koje su uključene u trgovanje na regulisanom tržištu van regulisanog tržišta ili MTP-a, dužno je da, u skladu sa odredbama ovog zakona, objavljuje obim i cijenu tih transakcija, kao i vrijeme zaključenja transakcije, u realnom vremenu, na prihvatljivoj komercijalnoj osnovi i na način koji omogućava laku dostupnost drugim učesnicima na tržištu.

Ograničenje pozicija

Član 322

Komisija je dužna da odredi ograničenja u veličini neto pozicije koju fizičko ili pravno lice može da drži ili koji se drže u njegovo ime u robnim derivatima kojima se trguje na tržištu, mjestu trgovanja i ekonomski jednako vrijednim OTC ugovorima.

Ograničenja pozicija iz stava 1 ovog člana, uspostavljaju se radi:

1) sprječavanja zloupotrebe tržišta;

2) pravilnog formiranja cijena i uslova saldiranja, uključujući sprječavanje pozicija koje narušavaju tržište, a naročito obezbjeđenje konvergencije cijena derivata u mjesecu isporuke i cijena osnovne robe na promptnom tržištu, ne dovodeći u pitanje otkrivanje cijene na tržištu osnovne robe.

Ograničenja pozicija ne primjenjuju se na pozicije koje drži subjekat koji nije finansijska institucija i koje su objektivno mjerljive kao pozicije koje smanjuju rizik direktno povezan sa tržišnom aktivnošću tog subjekta.

Ograničenjem pozicija određuju se kvantitativni pragovi za najveću veličinu neto pozicije robnog derivata koju lice može da drži.

Kontrola upravljanja pozicijama

Član 323

Investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja mjestom trgovanja na kojem se trguje robnim derivatima, dužno je da sprovodi kontrolu upravljanja pozicijama koja obuhvata:

1) praćenje otvorenih pozicija lica iz člana 322 stav 1 ovog zakona;

2) pristup podacima, uključujući relevantnu dokumentaciju, svih lica u vezi sa veličinom i namjenom pozicije ili izloženosti, podatke o vlasnicima derivata i vlasnicima osnovnog instrumenta, zajedničkog sporazuma i druge podatke o povezanoj imovini ili obavezama na tržištu osnovnog instrumenta;

3) nalog licu iz tačke 1 ovog stava, da privremeno ili trajno završi ili smanji poziciju, odnosno da preduzme mjere do završetka ili smanjenja pozicije, ako lice ne postupi po njegovom zahtjevu; i

4) nalog licu iz tačke 1 ovog stava da obezbijedi likvidnost na tržištu prema privremeno dogovorenoj cijeni i obimu sa namjerom ublažavanja uticaja velike i dominantne pozicije, ako je primjenljivo.

Ograničenja pozicija iz člana 322 ovog zakona i kontrola nad upravljanjem pozicijama iz stava 1 ovog člana, moraju da budu transparentna i nediskriminatorna i primjerena prirodi i karakteristikama učesnika na tržištu i načinu na koji se realizuju OTC ugovori uključeni u trgovanje.

Investiciono društvo ili organizator tržišta koji vodi mjesto trgovanja dužno je da obavijesti Komisiju o kontroli upravljanja pozicijama.

Komisija podatke iz stava 3 ovog člana dostavlja ESMA-i.

Utvrđivanje većih ograničenja pozicija

Član 324

Komisija može da odredi ograničenja veća od ograničenja određenih u skladu sa članom 322 ovog zakona, uzimajući u obzir likvidnost i redovno funkcionisanje određenog tržišta, u periodu do šest mjeseci, odnosno najduže još šest mjeseci, ako razlozi za njihovo određivanje nijesu otklonjeni.

Odredbe člana 323 st. 1 i 2 ovog zakona, primjenjuju se i u slučaju utvrđivanja većih ograničenja iz stava 1 ovog člana.

U slučaju kršenja ograničenja pozicija iz čl. 322 i 323 ovog zakona i stava 1 ovog člana, Komisija može da preduzme mjere iz člana 27 ovog zakona, i to u odnosu na:

1) pozicije koje drže lica nad kojima Komisija vrši nadzor i koja prelaze ograničenja pozicija koje je uspostavila Komisija;

2) pozicije koje drže lica nad kojima Komisija vrši nadzor i koja prelaze ograničenja pozicija koje je uspostavio nadležni organ drugih država članica.

Izvještavanje o poziciji po kategorijama imalaca pozicija

Član 325

Investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja mjestom trgovanja na kojem se trguje robnim derivatima ili jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima dužno je da:

1) objavljuje na svojoj internet stranici sedmične izvještaje sa ukupnim pozicijama različitih kategorija lica za različite robne derivate ili jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima kojima se trguje na njihovom mjestu trgovanja i određuje broj dugih i kratkih pozicija tih kategorija, promjene u pozicijama, procenat otvorenih pozicija prema svakoj kategoriji i broj lica koja drže poziciju u svakoj kategoriji u skladu sa stavom 4 ovog člana;

2) izvještaje iz tačke 1 ovog stava dostavlja Komisiji;

3) na zahtjev Komisiji dostavlja analizu pozicija koje drže članovi ili učesnici na mjestu trgovanja uključujući i druga lica, najmanje jednom dnevno;

4) izvještaje iz tačke 1 ovog stava dostavlja ESMA-i.

Odredba stava 1 tačka 1 ovog člana, primjenjuje se samo ako je broj lica i njihovih otvorenih pozicija veći od minimalnog praga utvrđenog u skladu sa članom 322 ovog zakona.

Investiciono društvo koje trguje robnim derivatima ili jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima izvan mjesta trgovanja, dužno je da na zahtjev nadležnom organu mjesta trgovanja na kojem se trguje tim robnim derivatima, jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima ili centralnom nadzornom organu na kojem se robnim derivatima, jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima trguje u značajnom obimu, najmanje jednom dnevno dostavlja analizu pozicija u odnosu na robne derivate, jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihove derivate kojima se trguje na mjestu trgovanja, vlasničkih jednako vrijednih OTC ugovora, kao i ugovora njihovih klijenata i klijenata njihovih klijenata do posljednjeg klijenta u nizu.

Članovi ili učesnici regulisanih tržišta, MTP-a i klijenti OTP-a dužni su da izvještavaju investiciono društvo ili organizatora tržišta koji upravljaju tim mjestom trgovanja, o detaljima vlasničkih pozicija koje drže preko ugovora kojima se trguje na mjestu trgovanja najmanje jednom dnevno, kao i ugovora njihovih klijenata i klijenata njihovih klijenata sve do posljednjeg klijenta u nizu, u cilju izvještavanja u skladu sa članom 322 st. 1 i 3 ovog zakona.

Lica koja drže poziciju u robnim derivatima ili jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima su:

1) investiciona društva ili kreditne institucije;

2) investicioni fondovi i to subjekti za zajednička ulaganja u prenosive hartije od vrijednosti;

3) druge finansijske institucije, uključujući društva za osiguranje i društva za reosiguranje, kao i institucije za dobrovoljno penziono osiguranje;

4) privredna društva; i/ili

5) operateri u slučaju jedinica emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovih derivata.

Pozicije iz stava 1 tačka 1 i analize iz stava 1 tačka 3 ovog člana prikazuju se kao:

1) pozicije koje smanjuju rizike koji su direktno povezani uz komercijalne aktivnosti; i

2) druge pozicije.

Sistemski internalizator

Član 326

Sistemski internalizator, u smislu ovog zakona, je investiciono društvo koje na regulisan, kontinuiran i sistemski način i u znatnoj mjeri trguje za svoj račun izvršavajući naloge klijenata van regulisanog tržišta ili MTP-a ili OTP-a, bez upravljanja multilateralnim sistemom.

Kontinuirano i sistemsko trgovanje iz stava 1 ovog člana, mjeri se brojem trgovanja na OTC-u finansijskim instrumentima koje za svoj račun ostvari investiciono društvo u izvršavanju naloga klijenata.

Znatna mjera iz stava 1 ovog člana, izračunava se na osnovu obima OTC trgovanja koje investiciono društvo ostvari u odnosu na ukupno trgovanje pojedinim finansijskim instrumentom.

Režim sistemskog internalizatora primjenjuje se samo ako su prekoračene određene granice za kontinuirani i sistemski način trgovanja i za znatnu mjeru ili ako se investiciono društvo opredijeli za taj režim.

Bliže uslove za određivanje režima sistemskog internalizatora, način i rokove obavještavanja u vezi sa namjerom investicionog društva za primjenu režima sistemskog internalizatora, zahtjeve u pogledu načina i vremena objavljivanja kvota, izvršenje naloga klijenata i druge uslove u vezi sa poslovanjem sistemskog internalizatora propisuje Komisija.

Nadzor Komisije nad licima koja pružaju investicione usluge i aktivnosti ​​ 

Član 327 

Komisija vrši nadzor u vezi sa primjenom i sprovođenjem ovog zakona i povezanih relevantnih propisa nad:

1) investicionim društvom sa sjedištem u Crnoj Gori i njegovom filijalom odnosno vezanim zastupnikom van Crne Gore;

2) kreditnom institucijom sa sjedištem u Crnoj Gori u dijelu poslovanja koji se odnosi na investicione usluge i aktivnosti i druge poslove i obaveze koje kreditna institucija ima u skladu sa odredbama ovog zakona;

3) društvom za upravljanje sa sjedištem u Crnoj Gori u dijelu poslovanja koji se odnosi na investicione usluge i aktivnosti i druge poslove i obaveze koje društvo za upravljanje ima u skladu sa odredbama ovog zakona;

4) filijalom investicionog društva sa sjedištem u državi članici koja posluje u Crnoj Gori;

5) filijalom kreditne institucije sa sjedištem u državi članici koja posluje u Crnoj Gori, u dijelu poslovanja koji se odnosi na investicione usluge i aktivnosti i druge poslove i obaveze koje filijala kreditne institucije obavlja u skladu sa odredbama ovog zakona;

6) filijalom društva za upravljanje sa sjedištem u državi članici koja posluje u Crnoj Gori, u dijelu poslovanja koji se odnosi na investicione usluge i aktivnosti i druge poslove i obaveze koje filijala društva za upravljanje obavlja u skladu sa odredbama ovog zakona;

7) filijalom društva iz treće zemlje koja je dobila odobrenje za rad u skladu sa ovim zakonom i/ili u Crnoj Gori pruža investicione usluge; i

8) vezanim zastupnikom lica iz tač. 1, 2 i 3 ovog stava, sa sjedištem u Crnoj Gori.

Predmet i obim nadzora nad investicionim društvom sa sjedištem u Crnoj Gori

Član 327a

Komisija vrši nadzor nad cjelokupnim poslovanjem investicionog društva sa sjedištem u Crnoj Gori i nadzor na konsolidovanoj osnovi, uključujući i bonitetni nadzor.

Prilikom obavljanja nadzora nad investicionim društvom Komisija posebno:

1) kontroliše organizacione uslove, strategije, politike i postupke koje je investiciono društvo dužno da uspostavi i kontinuirano održava u svrhu usklađenosti poslovanja sa odredbama ovog zakona i drugih relevantnih propisa;

2) kontroliše postupa li investiciono društvo prilikom pružanja investicionih usluga u najboljem interesu klijenata i u skladu sa pravilima struke u skladu sa odredbama ovog zakona i drugih relevantnih propisa; i

3) uzimajući u obzir veličinu, profil rizičnosti i poslovni model investicionog društva, u mjeri kojoj je to relevantno i potrebno, kontroliše aranžmane, strategije, postupke i mehanizme koje sprovode investiciona društva radi usklađivanja sa odredbama čl. 248, 249, 249a, 249b, 249c i 249č ovog zakona u svrhu osiguranja pravilnog upravljanja i pokrivanja rizika.

Na osnovu sprovedene kontrole iz stava 2 ovog člana Komisija utvrđuje posluje li investiciono društvo u skladu sa zakonom i drugim relevantnim propisima odnosno ima li uspostavljenu odgovarajuću organizacionu strukturu, strategije, politike i postupke, stabilan sistem upravljanja, regulatorni kapital koji osigurava primjeren sistem upravljanja i pokriće rizika kojima je ono izloženo ili bi moglo biti izloženo u svojem poslovanju i postupa li prilikom obavljanja usluga i aktivnosti u najboljem interesu svojih klijenata.

Bliži način i postupak sprovođenja nadzora, uzimajući u obzir veličinu, prirodu, obim i složenost poslova investicionog društva, njegov sistemski značaj, kao i načelo proporcionalnosti propisuje Komisija.

Mjere prema investicionim društvima kojima je Crna Gora država članica domaćin

Član 328

Ako Komisija ima dokaze da investiciono društvo iz druge države članice koje u Crnoj Gori pruža uslugu ili ima filijalu, krši odredbe ovog zakona, dužna je da o tome obavijesti nadležni organ matične države članice investicionog društva.

Ako investiciono društvo iz stava 1 ovog člana i pored mjera preduzetih od nadležnog organa matične države članice investicionog društva nastavi sa kršenjem odredaba ovog zakona ili pružanjem usluga šteti interesima investitora ili pravilnom funkcionisanju tržišta u Crnoj Gori, Komisija je dužna da preduzme mjere potrebne radi zaštite investitora i pravilnog funkcionisanja tržišta ili da zabrani rad tom investicionom društvu u Crnoj Gori.

Komisija će prije preduzimanja mjera iz stava 2 ovog člana, obavijestiti nadležni organ matične države članice i ESMA-u.

Nadzor nad poslovanjem ovlašćenih kreditnih institucija

Član 329

Komisija sprovodi nadzor nad poslovanjem ovlašćenih kreditnih institucija u skladu sa odredbama ovog zakona.

Informacije i podatke koje prikupi u postupku nadzora iz stava 1 ovog člana, kao i mjerama koje naloži ovlašćenim kreditnim institucijama, Komisija dostavlja Centralnoj banci Crne Gore.

Sa informacijama i podacima iz stava 2 ovog člana, koji se u skladu sa ovim zakonom čuvaju kao poslovna tajna, Centralna banka Crne Gore postupa u skladu sa svojim pravilima o čuvanju poslovne tajne.

Matična država članica investicionog društva

Član 330

Matična država članica investicionog društva je:

1) država članica u kojoj se nalazi glavno mjesto poslovanja, ako je investiciono društvo fizičko lice;

2) država članica u kojoj se nalazi sjedište društva, ako je investiciono društvo pravno lice;

3) država članica u kojoj se nalazi glavno mjesto poslovanja, ako investiciono društvo, u skladu sa zakonom nema sjedište.

Izuzeci

Član 331 

Odredbe čl. 205 do 330 i čl. 332 do 339 ovog zakona koje se odnose na pružanje investicionih usluga i pomoćnih usluga ne odnose se na:

1) osiguravajuća društva i društva koja obavljaju djelatnost reosiguranja;

2) lica koja pružaju investicione usluge isključivo matičnim društvima, svojim filijalama ili filijalama matičnih društava;

3) lica koja pružaju investicione usluge povremeno u okviru profesionalne djelatnosti u skladu sa zakonom;

4)​​ -​​ brisana -

5) lica koja pružaju investicione usluge upravljanja programom učešća zaposlenih u ulaganju;

6) lica koja pružaju investicione usluge koje uključuju istovremeno upravljanje programima učešća zaposlenih u ulaganju i pružanje investicionih usluga samo matičnim društvima, filijalama ili drugim filijalama svojih matičnih društava;

7) članove Evropskog sistema centralnih banaka, i druge državne organe i organizacije nadležne za upravljanje javnim dugom;

8) društva za zajednička ulaganja i penzione fondove, njihove depozitare i članove organa upravljanja;

9) lica koja:

a) trguju za svoj račun, uključujući market mejkere, robnim derivatima ili jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima, osim lica koja trguju za svoj račun kada izvršavaju naloge klijenata; ili

b) osim trgovanja za svoj račun, pružaju investicione usluge u vezi sa robnim derivatima ili jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovim derivatima, korisnicima ili dobavljačima pod uslovom da:

- je u svim tim slučajevima pojedinačno i ukupno pomoćna aktivnost u obavljanju njihove pretežne djelatnosti na nivou grupe pod uslovom da kao pretežnu djelatnost ne obavljaju djelatnost pružanja investicionih usluga, bankarsku djelatnost ili djelatnost market mejkera u vezi robnih derivata;

- ne primjenjuju tehniku visokofrekventnog algoritamskog trgovanja;

- podnose godišnje izvještaje Komisiji o trgovanju iz al. 1 i 2 ove tačke, i izvještavaju Komisiju na njen zahtjev na osnovu čega smatraju da je njihova djelatnost pomoćna djelatnost uz osnovnu djelatnost;

10) lica koja pružaju uslugu investicionog savjetovanja u okviru obavljanja druge djelatnosti na koju se ne primjenjuje ovaj zakon, ako tu uslugu pruža bez naknade;

11) lica koja za svoj račun trguju finansijskim instrumentima, koji nijesu robni derivati ili jedinice emisije gasa sa efektom staklene bašte ili njihovi derivati i koja ne pružaju druge investicione usluge i ne obavljaju drugu investicionu aktivnost u vezi sa tim finansijskim instrumentima, osim ako su ta lica:

a) market mejkeri;

b) članovi ili učesnici regulisanog tržišta ili MTP-a ili imaju neposredan elektronski pristup mjestu trgovanja;

c) primjenjuju tehniku visokofrekventnog algoritamskog trgovanja; ili

d) trguju za svoj račun kada izvršavaju naloge klijenata;

12) operatere koji trguju jedinicama emisije gasa sa efektom staklene bašte, osim ako trguju za svoj račun, ne izvršavaju naloge klijenata i koji ne pružaju investicione usluge ili obavljaju druge investicione aktivnosti pod uslovom da ne primjenjuju tehniku visokofrekventnog algoritamskog trgovanja.

Lica koja su izuzeta u skladu sa stavom 1 tač. 1, 8 i 9 ovog člana ne moraju da ispunjavaju uslove iz stava 1 tačka 11 ovog člana kako bi bile izuzete.

VIII. PRUŽAOCI USLUGA DOSTAVLjANjA PODATAKA

Usluge dostavljanja podataka

Član 332

Pružanje usluga dostavljanja podataka može da vrši fizičko ili pravno lice koje ima tehničke sisteme, opremu, kvalifikovana lica za pružanje usluga dostavljanja podataka i dozvolu za pružanje usluga dostavljanja podataka izdatu od Komisije.

Pružalac usluga dostavljanja podataka upisuje se u Registar pružalaca dostavljanja podataka.

Registar iz stava 2 ovog člana, vodi Komisija i objavljuje na svojoj internet stranici.

Registar iz stava 2 ovog člana, sadrži podatke o uslugama iz dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka.

Komisija je dužna da podatke o oduzimanju dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka, unese u registar iz stava 2 ovog člana i čuva najmanje pet godina.

Izuzetno od stava 1 ovog člana, investiciono društvo ili organizator tržišta koji upravlja mjestom trgovanja može da pruža usluge dostavljanja podataka APA-e, CTP-a i ARM-a, pod uslovom da ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom.

Komisija o izdavanju, odnosno oduzimanju dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka iz stava 1 ovog člana, obavještava ESMA-u.

Bliže uslove koje treba da ispunjava pružalac usluga dostavljanja podataka iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Zahtjev za izdavanje dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka

Član 333

Dozvolu za pružanje usluga dostavljanja podataka, Komisija izdaje podnosiocu zahtjeva koji ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom.

Uz zahtjev iz stava 1 ovog člana, podnosilac zahtjeva dužan je da dostavi poslovni plan u kojem se navodi predviđeni tip poslovanja i organizaciona struktura podnosioca zahtjeva.

Bliži sadržaj zahtjeva i dokumentacije koja se podnosi uz zahtjev iz stava 1 ovog člana propisuje Komisija.

Izdavanje dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka

Član 334

Komisija je dužna da o zahtjevu za izdavanje dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka odluči u roku od šest mjeseci od dana prijema zahtjeva.

Komisija će izdati dozvolu iz stava 1 ovog člana, ako su zahtjev i dokumentacija uz zahtjev potpuni i valjani i podnosilac zahtjeva ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom.

U dozvoli iz stava 1 ovog člana, određuju se usluge dostavljanja podataka koje je pružalac usluga ovlašćen da pruža.

Oduzimanje dozvole za pružanje usluga dostavljanja podataka

Član 335

Komisija će oduzeti dozvolu za pružanje usluga dostavljanja podataka, ako imalac dozvole:

1) ne otpočne da obavlja djelatnost u roku od 12 mjeseci od dana izdavanja dozvole ili izjavi da odustaje od obavljanja djelatnosti;

2) ne pruža usluge dostavljanja podataka u periodu od šest mjeseci;

3) je dozvola izdata na osnovu neistinitih ili netačnih podataka ili na drugi način suprotno zakonu;

4) prestane da ispunjava uslove na osnovu kojih je dozvola izdata;

5) postupa suprotno odredbama ovog zakona.

Zahtjevi za organe upravljanja pružaoca usluga dostavljanja podataka

Član 336

Ako je pružalac usluga dostavljanja podataka pravno lice, na uslove koje moraju da ispunjavaju članovi organa upravljanja tog pružaoca usluga, shodno se primjenjuju odredbe ovog zakona kojima se uređuju uslovi za članove organa upravljanja investicionog društva.

Uslovi koje mora da ispunjava APA

Član 337

APA je dužna da ima uspostavljene odgovarajuće postupke i mehanizme za objavljivanje podataka što je moguće bliže realnom vremenu, primjereno uslovima poslovanja.

Informacije koje objavljuje, APA je dužna da bez naknade stavi na raspolaganje 15 minuta nakon objavljivanja.

APA je dužna da djelotvorno i dosljedno distribuira podatke na način koji omogućava brz i nediskriminatoran pristup podacima, i koji olakšava konsolidovanje podataka sa sličnim podacima iz drugih izvora.

Informacije iz stava 2 ovog člana, obuhvataju:

1) identifikaciju finansijskog instrumenta;

2) cijenu po kojoj je zaključena transakcija;

3) obim transakcije;

4) vrijeme transakcije;

5) vrijeme prijave transakcije;

6) zapis cijene transakcije;

7) oznaku za mjesto trgovanja na kojem je transakcija izvršena ili ako je transakcija izvršena putem sistemskog internalizatora oznaku "SI" ili oznaku "OTC";

8) napomenu ako su se na transakciju primjenjivali posebni uslovi.

APA je dužna da uspostavi mjere za sprječavanje sukoba interesa sa klijentima, u skladu sa ovim zakonom.

Ako je APA organizator tržišta ili investiciono društvo, dužno je da postupa sa prikupljenim podacima na nediskriminatoran način i da uspostavi mehanizme za razdvajanje različitih funkcija poslovanja.

APA je dužna da uspostavi mehanizme za siguran i kontinuiran prenos podataka, smanjenje rizika od netačnih podataka i neovlašćenog pristupa kao i sprječavanje odavanja informacija prije objavljivanja.

APA je dužna da uspostavi sisteme za provjeru tačnosti izvještaja o trgovanju, utvrđivanje propusta ili grešaka.

Uslovi koje mora da ispunjava CTP

Član 338

CTP je dužan da ima uspostavljene postupke i mehanizme za prikupljanje javno objavljenih informacija, njihovo konsolidovanje u kontinuirane elektronske tokove podataka i stavljanje tih informacija na raspolaganje javnosti, što je moguće bliže realnom vremenu, po prihvatljivim komercijalnim uslovima.

Informacije iz stava 1 ovog člana, pored informacija iz člana 337 stav 4 ovog zakona, obuhvataju i:

1) napomenu da je računski algoritam investicionog društva odgovoran za investicionu odluku i izvršenje transakcije, ako se trguje preko algoritamskog sistema;

2) oznaku kojom se označava ta transakcija, ako je u skladu sa zakonom data izjava o odricanju od obaveze objavljivanja informacija.

Informacije koje objavljuje CTP dužan je da bez naknade stavi na raspolaganje 15 minuta nakon objavljivanja.

CTP je dužan da djelotvorno i dosljedno širi informacije na način koji omogućava brz i nediskriminatoran pristup informacijama i koji olakšava njihovu dostupnost i upotrebu učesnicima na tržištu.

CTP je dužan da obezbijedi da su pruženi podaci konsolidovani sa svih regulisanih tržišta, MTP-ova, OTP-ova i APA-e.

CTP je dužan da uspostavi mjere za sprječavanje sukoba interesa, u skladu sa ovim zakonom.

Ako CTP upravlja konsolidovanim podacima, dužan je da sa prikupljenim podacima postupa na nediskriminatoran način i da uspostavi mehanizme za razdvajanje različitih funkcija poslovanja.

CTP je dužan da uspostavi mehanizme za siguran i kontinuiran prenos podataka, smanjenje rizika od netačnih podataka, neovlašćenog pristupa, kao i sprječavanje odavanja informacija prije objavljivanja.

Uslovi koje mora da ispunjava ARM

Član 339

ARM je dužan da ima uspostavljene procedure i mehanizme za saopštavanje informacija bez odlaganja, a najkasnije do kraja sljedećeg radnog dana, od dana u kojem je obavljena transakcija.

ARM je dužan da uspostavi mjere za sprječavanje sukoba interesa sa klijentima.

ARM je dužan da uspostavi mehanizme za siguran i kontinuiran prenos podataka, smanjenje rizika od netačnih podataka, neovlašćenog pristupa kao i sprječavanje odavanja informacija.

ARM je dužan da ima uspostavljene sisteme za provjeru cjelovitosti izvještaja o transakciji, utvrđivanje propusta ili grešaka koje je prouzrokovalo investiciono društvo, kao i ponovni prenos izvještaja u slučaju propusta ili grešaka.

ARM je dužan da ima uspostavljene sisteme za otkrivanje sopstvenih grešaka ili propusta koji omogućavaju ispravljanje i prenošenje tačnog i potpunog izvještaja o transakciji Komisiji.

IX. SISTEM ZAŠTITE INVESTITORA

Fond za zaštitu investitora

Član 340

Djelatnost zaštite investitora čija su sredstva ili finansijski instrumenti izloženi riziku, u slučaju stečaja investicionog društva, ovlašćene kreditne institucije i društva za upravljanje kada pruža usluge upravljanja portfeljem klijentima koji nijesu investicioni fondovi i kada je ovlašćeno da drži novčana sredstva, odnosno finansijske instrumente klijenta, obavlja Fond za zaštitu investitora (u daljem tekstu: Fond).

Fond organizuje i njime upravlja Komisija ili društvo koje je ovlastila Komisija (u daljem tekstu: organizator Fonda).

Organizator Fonda preduzima sve radnje u ime i za račun Fonda i zastupa ga u svim poslovima pred državnim, sudskim, upravnim i drugim organima u pogledu ostvarivanja svih njegovih prava.

Članstvo u Fondu

Član 341

Članstvo u Fondu je obavezno za društva sa sjedištem u Crnoj Gori, kada obavljaju investicione usluge i aktivnosti iz člana 206 stav 1 ovog zakona i kada pomoćne investicione usluge iz člana 206 stav 2 ovog zakona obavlja:

1) investiciono društvo koje je ovlašćeno da drži novčana sredstva i/ili finansijske instrumente klijenata;

2) ovlašćena kreditna institucija;

3) društvo za upravljanje kada pruža usluge upravljanja portfeljem klijentima koji nijesu investicioni fondovi i kada je ovlašćeno da drži novčana sredstva, odnosno finansijske instrumente klijenta.

Odredbe člana 340 st. 1 i 2 ovog člana i čl. 342 do 362 ovog zakona primjenjuju se i na filijale investicionih društava, ako ne učestvuju u sistemu zaštite investitora u državi u kojoj imaju registrovano sjedište ili ako taj sistem ne obezbjeđuje zaštitu investitora koja odgovara zaštiti utvrđenoj ovim zakonom.

Klijent člana Fonda

Član 342 

U smislu člana 340 i čl. 343 do 362 ovog zakona, klijent člana Fonda čije potraživanje je zaštićeno je fizičko ili pravno lice čija sredstva član Fonda drži ili upravlja u ime klijenta, u vezi sa investicionom uslugom ugovorenom sa klijentom.

Klijentima Fonda ne smatraju se:

1) kreditne institucije;

2) investicioni fondovi i društva za upravljanje investicionim fondovima;

3) dobrovoljni penzioni fondovi i društva za upravljanje dobrovoljnim penzionim fondovima;

4) osiguravajuća društva;

5) finansijske institucije;

6) subjekti za zajedničko ulaganje;

7) društva koja čine grupu sa članom Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze;

8) pravna ili fizička lica koja učestvuju sa više od 5% učešća sa pravom glasa u ukupnom kapitalu u članu Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze;

9) članovi odbora direktora i nadzornog odbora, odnosno odbora direktora člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze, ako su ta lica bili članovi tih organa ili zaposleni u članu Fonda na dan otvaranja postupka stečaja ili likvidacije, na dan objavljivanja rješenja Komisije o nastupanju osiguranog slučaja ili u tekućoj ili prethodnoj godini u odnosu na godinu u kojoj je to rješenje objavljeno;

10) lica odgovorna za izradu i reviziju finansijskih izvještaja člana Fonda;

11) članovi odbora direktora, nadzornog odbora i lica koja imaju u svojini više od 5% učešća u matičnom ili povezanom društvu člana Fonda;

12) klijenti člana Fonda zbog čijeg neispunjenja obaveza prema članu Fonda je nastupio osigurani slučaj;

13) Crna Gora i jedinica lokalne samouprave;

14) bliski rođaci i treća lica koja djeluju u ime i za račun lica iz tačke 9 ovog člana; i

15) matično društvo ili njegovo zavisno društvo iz iste grupe.

Potraživanja klijenata Fonda

Član 343

Potraživanja klijenata Fonda su potraživanja koja član Fonda nije u mogućnosti da izvrši i/ili vrati klijentu kada:

1) je nad članom Fonda pokrenut postupak stečaja; ili

2) Komisija utvrdi da član Fonda nije u mogućnosti da izvrši novčanu obavezu i/ili da vrati finansijske instrumente koje je držao ili njima upravljao za račun klijenta i kada se razumno očekuje da se te okolnosti neće promijeniti u dogledno vrijeme.

Način i bliže kriterijume za utvrđivanje nemogućnosti izvršavanja obaveza iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Zaštićena potraživanja klijenta

Član 344

Zaštićena potraživanja klijenta iz člana 343 stav 1 ovog zakona su:

1) novčana potraživanja koja član Fonda duguje klijentu ili pripadaju klijentu, a koje član Fonda drži za klijenta u vezi sa ugovorenim investicionim uslugama;

2) finansijski instrumenti koji pripadaju klijentu člana Fonda, a koje član Fonda drži, rukovodi ili sa njima upravlja za račun svog klijenta, u vezi sa ugovorenim investicionim uslugama.

Potraživanjima, iz stava 1 ovog člana, ne smatraju se potraživanja:

1) koja su osigurana zakonom kojim se uređuje osiguranje depozita u bankama i drugim kreditnim institucijama sa sjedištem u Crnoj Gori radi zaštite deponenata u slučaju nedostupnosti depozita;

2) klijenta članova Fonda nastala iz transakcije za koju je pravosnažnom sudskom odlukom utvrđeno da je povezana sa pranjem novca ili finansiranjem terorizma.

Iznos zaštićenih potraživanja klijenta kod jednog člana Fonda, obračunava se kao ukupan iznos potraživanja klijenta, bez obzira da li se čuvaju na jednom ili više računa, na osnovu jednog ili više ugovora i investicionih usluga, do visine osiguranog iznosa u skladu sa članom 345 ovog zakona, uključujući i kamate do dana otvaranja stečajnog postupka nad članom Fonda ili dana objavljivanja rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona.

Iznos zaštićenih potraživanja

Član 345 

Potraživanja klijenata osigurana su do iznosa od 20.000 eura po klijentu člana Fonda.

Sva zaštićena potraživanja do iznosa iz stava 1 ovog člana, isplaćuju se u potpunosti.

U postupku obeštećenja na utvrđeni iznos potraživanja, utvrđuju se i isplaćuju kamate do dana otvaranja stečajnog postupka nad članom Fonda ili dana objavljivanja rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona.

Ako dva ili više lica imaju neograničeno pravo raspolaganja u zajedničkom investicionom poslu, uzima se u obzir udio svakog od njih u skladu sa propisima prema kojima se uređuje upravljanje novcem ili hartijama od vrijednosti kada se izračunavaju gornje granice iznosa zaštićenog potraživanja iz stava 1 ovog člana.

Udio svakog klijenta u zajedničkom investicionom poslu uzima se u obzir kod izračunavanja iznosa zaštićenog potraživanja iz stava 1 ovog člana.

U slučaju nedostatka posebnih odredbi kojima se propisuje udio svakog klijenta u investicionom poslu, iznos zaštićenog potraživanja će se ravnomjerno rasporediti između svih klijenata.

U slučaju kada klijent u zajedničkom investicionom poslu ne može neograničeno da raspolaže iznosom depozita ili hartijama od vrijednosti, lice koje ima neograničeno pravo raspolaganja prima isplatu zaštićenog potraživanja iz stava 1 ovog člana, pod uslovom da je indetitet tog lica poznat ili se može identifikovati prije datuma donošenja odluke ili rješenja iz stava 3 ovog člana.

Odredba stava 7 ovog člana ne primjenjuje se na subjekte za zajednička ulaganja.

Zajednički investicioni posao iz stava 4 ovog člana je investicioni posao koji se sprovodi za račun dva ili više lica ili nad kojim dva ili više lica imaju prava koja se mogu koristiti na osnovu potpisa jednog ili više tih lica.

Sredstva Fonda

Član 346

Sredstva Fonda obezbjeđuju se iz:

1) doprinosa članova Fonda uplaćenih u skladu sa članom 349 ovog zakona;

2) sredstava naplaćenih u postupku stečaja nad članom Fonda;

3) prihoda od ulaganja sredstava Fonda;

4) drugih prihoda u skladu sa zakonom.

Uplaćeni doprinosi za Fond i drugi prihodi iz stava 1 ovog člana, koje ostvari organizator Fonda, vode se na posebnom računu i čine Fond.

Sredstva Fonda, organizator Fonda koristi za isplatu potraživanja klijenata u skladu sa odredbama ovog zakona i ne mogu se koristiti u druge svrhe, niti biti predmet potraživanja prema članu Fonda ili organizatoru Fonda.

Sredstva Fonda mogu se ulagati u:

1) finansijske instrumente koje izdaje Crna Gora, država članica Evropske unije ili država potpisnica Ugovora o Evropskom ekonomskom prostoru ili njihove centralne banke;

2) dužničke hartije od vrijednosti za koje garantuje Crna Gora, država članica Evropske unije ili država potpisnica Ugovora o Evropskom ekonomskom prostoru;

3) druge finansijske instrumente koji donose prihod, uz odobrenje Komisije.

Bliži način raspolaganja, evidentiranja i izvještavanja Komisije o sredstvima Fonda, propisuje Komisija.

Korišćenje sredstava Fonda

Član 347

Sredstva Fonda koriste se za isplatu zaštićenih potraživanja klijenata člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvršava svoje obaveze u slučaju iz člana 343 stav 1 ovog zakona i nakon donošenja rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona.

Način uplate doprinosa i upravljanje sredstvima Fonda utvrđuju se pravilima Fonda, koje donosi organizator Fonda.

Saglasnost na pravila organizatora Fonda ovlašćenog od Komisije, daje Komisija.

Pravila iz stava 2 ovog člana naročito sadrže:

1) način upravljanja sredstvima Fonda u skladu sa aktom iz člana 346 stav 5 ovog zakona;

2) način i postupak naplate doprinosa članova Fonda;

3) način i postupak obeštećenja klijenata;

4) postupak obavještavanja javnosti, a naročito klijenta člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvršava svoje obaveze;

5) postupak istupanja iz članstva u Fondu;

6) iznos naknade za upravljanje Fondom.

Doprinos člana Fonda

Član 348

Članovi Fonda dužni su da redovno obračunavaju i uplaćuju doprinos Fondu u skladu sa odredbama ovog zakona i pravilima organizatora Fonda.

Član Fonda nije dužan da uplaćuje doprinos iz stava 1 ovog člana, u slučaju:

1) da prestane da obavlja investicione usluge iz člana 206 ovog zakona;

2) privremenog ili trajnog oduzimanja dozvole za rad članu Fonda.

U slučaju prestanka važenja dozvole za rad, zaštita potraživanja klijenata iz čl. 343 i 344 ovog zakona, odnosi se na potraživanja nastala do dana prestanka važenja dozvole članu Fonda.

Struktura doprinosa

Član 349

Doprinos člana Fonda sastoji se od inicijalnog i redovnog doprinosa.

Sredstva uplaćena na ime doprinosa iz stava 1 ovog člana, su nepovratna.

Član Fonda sa sjedištem u Crnoj Gori, dužan je da u roku od osam dana od dana dobijanja rješenja o članstvu u CKDD, uplati inicijalni doprinos Fondu u iznosu od 5.000 eura.

Način obračuna i visina redovnog doprinosa zasniva se na vrsti, obimu i složenosti investicionih usluga i pomoćnih usluga iz člana 206 ovog zakona, koje član Fonda pruža i obavlja.

Naknada za upravljanje Fondom

Član 350

Član Fonda dužan je da organizatoru Fonda plaća naknadu za upravljanje Fondom.

Sredstva od naknade za upravljanje Fondom mogu da se koriste za pokriće troškova:

1) nastalih u postupku isplate osiguranih iznosa;

2) nastalih u postupku naplate potraživanja organizatora Fonda iz stečajne mase;

3) povezanih sa ulaganjima sredstava Fonda;

4) za zaposlene u organizatoru Fonda i

5) druge troškove poslovanja organizatora Fonda koji se odnose na osiguranje sredstava klijenta.

Ako Fond ne raspolaže dovoljnim sredstvima za obeštećenje klijenta Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze, organizator Fonda će nedostajuća sredstva pribaviti iz kreditne linije otvorene za te namjene kod kreditne institucije.

U slučaju iz stava 3 ovog člana, za povrat kreditnih sredstava solidarno odgovaraju članovi Fonda.

Izvještaji organizatora Fonda

Član 351 

Organizator Fonda podnosi Komisiji polugodišnji i godišnji finansijski izvještaj, sačinjen u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo.

Polugodišnji finansijski izvještaj Fonda, organizator je dužan da dostavi Komisiji u roku od dva mjeseca od isteka prvog polugodišta.

Godišnji finansijski izvještaj Fonda, zajedno sa revizorskim izvještajem, organizator je dužan da dostavi Komisiji u roku od 15 dana od dana sačinjavanja revizorskog izvještaja, a najkasnije u roku od četiri mjeseca od posljednjeg dana poslovne godine.

Bliži sadržaj i način dostavljanja izvještaja iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Komisija može od revizora koji je obavio reviziju godišnjeg finansijskog izvještaja iz stava 3 ovog člana, da zatraži dodatna obrazloženja u vezi sa obavljenom revizijom i revizorskim izvještajem.

Komisija može da inicira ili da zatraži od organizatora Fonda obavljanje dodatne revizije vezane za procjenu rizika člana Fonda.

Komisija može da odbije revizorski izvještaj koji nije sačinjen u skladu sa zakonom, standardima finansijskog izvještavanja i pravilima struke i da zahtijeva obavljanje revizije od strane drugog revizora o trošku organizatora Fonda.

Utvrđivanje iznosa zaštićenih potraživanja

Član 352

Organizator Fonda, dužan je da, prilikom utvrđivanja iznosa zaštićenih potraživanja pojedinog klijenta člana Fonda, uzme u obzir sve obaveze utvrđene zakonom i ugovorom u vezi svakog pojedinačnog potraživanja, kao i eventualna protivpotraživanja na dan otvaranja stečajnog postupka ili objavljivanja rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona.

Iznos zaštićenog potraživanja klijenta člana Fonda, utvrđuje se na dan otvaranja stečajnog postupka ili na dan objavljivanja rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona.

Vrijednost finansijskih instrumenata koje je član Fonda dužan da vrati klijentu utvrđuje se, ako je to moguće, prema njihovoj tržišnoj vrijednosti, na dan otvaranja stečajnog postupka ili na dan objavljivanja rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona.

Bliži način utvrđivanja vrijednosti finansijskih instrumenata koju nije moguće utvrditi prema tržišnoj vrijednosti u skladu sa stavom 3 ovog člana, propisuje Komisija.

Nastupanje osiguranog slučaja

Član 353

U slučaju iz člana 343 stav 1 tačka 1 ovog zakona, nadležni sud je dužan da bez odlaganja, odluku o pokretanju stečajnog postupka nad članom Fonda, dostavi Komisiji i organizatoru Fonda.

U skladu sa odlukom nadležnog suda iz stava 1 ovog člana i u slučaju iz člana 343 stav 1 tačka 2 ovog zakona, Komisija je dužna da donese rješenje o nastanku osiguranog slučaja i bez odlaganja ga dostavi organizatoru Fonda i članu Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze.

Rješenje Komisije iz stava 2 ovog člana, objavljuje se u "Službenom listu Crne Gore" i na internet stranici Komisije.

Postupanje organizatora Fonda po nastanku osiguranog slučaja

Član 354

Organizator Fonda dužan je da po prijemu rješenja Komisije iz člana 353 stav 2 ovog zakona, bez odlaganja pokrene postupak obeštećenja klijenata člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoju obavezu.

Obavještenje o pokretanju postupka iz stava 1 ovog člana, organizator Fonda dužan je da bez odlaganja objavi u najmanje jednim dnevnim novinama koje se distribuiraju na teritoriji Crne Gore.

Organizator Fonda dužan je da sa ovlašćenim revizorom i ovlašćenim zastupnikom člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze, u roku od 60 dana od dana objavljivanja rješenja Komisije u skladu sa članom 353 stav 3 ovog zakona, utvrdi iznose zaštićenih potraživanja klijenata člana Fonda, sa stanjem na dan pokretanja stečajnog postupka ili objavljivanja rješenja Komisije u "Službenom listu Crne Gore" i da sačini zapisnik sa popisom tih potraživanja.

Zapisnik iz stava 3 ovog člana, organizator Fonda bez odlaganja dostavlja Komisiji.

Organizator Fonda dužan je da, na osnovu podataka o klijentima člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze, svakom klijentu uputi obavještenje sa pozivom da podnese zahtjev za obeštećenje.

Zahtjev za obeštećenje iz stava 5 ovog člana, klijent člana Fonda može da podnese u roku ne dužem od pet mjeseci od dana objavljivanja rješenja Komisije, u skladu sa članom 353 stav 3 ovog zakona.

Izuzetno, ako je klijent iz opravdanih razloga bio spriječen da podnese zahtjev za obeštećenje u roku iz stava 6 ovog člana, taj rok se produžava na godinu dana, pod uslovom da podnese dokaze koji opravdavaju njegovu spriječenost.

Klijent iz stava 6 ovog člana, gubi pravo na isplatu osiguranog iznosa protekom roka od pet godina od dana objavljivanja rješenja Komisije u "Službenom listu Crne Gore".

Sadržaj zahtjeva za obeštećenje uređuje se pravilima organizatora Fonda.

Spisak klijenata Fonda

Član 355

Član Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze, dužan je da na zahtjev organizatoru Fonda bez odlaganja dostavi:

1) spisak klijenata koji imaju pravo na obeštećenje, sa evidencijom potraživanja klijenata u skladu sa ovim zakonom i eventualnim iznosima potraživanja na koje klijenti imaju pravo na obeštećenje;

2) druge podatke od značaja za ostvarivanje prava na obeštećenje u skladu sa ovim zakonom.

Isplata zaštićenog potraživanja

Član 356 

Organizator Fonda dužan je da utvrđeni iznos zaštićenih potraživanja, iz Fonda isplati na račun klijenta člana Fonda.

Organizator Fonda dužan je da klijentu člana Fonda koji nije u mogućnosti da izvrši svoje obaveze, isplati utvrđeni iznos zaštićenog potraživanja bez odlaganja, a najkasnije u roku od tri mjeseca od dana utvrđivanja prava na isplatu, odnosno dana utvrđivanja iznosa potraživanja.

Izuzetno od stava 2 ovog člana, u slučaju sumnje da su potraživanja klijenta člana Fonda nastala iz transakcije povezane sa pranjem novca ili finansiranjem terorizma, isplata potraživanja klijenta neće se izvršiti do pravosnažnosti sudske odluke o povezanosti transakcije iz koje je potraživanje nastalo sa pranjem novca ili finansiranjem terorizma.

Danom isplate osiguranog iznosa, potraživanje klijenta prema članu Fonda umanjuje se za isplaćeni iznos.

Pravo na isplatu potraživanja klijenata zaštićenih u skladu sa odredbama ovog zakona, nije prenosivo, ali se može naslijediti.

Klijent člana Fonda radi zaštite svojih prava propisanih ovim zakonom može podnijeti tužbu protiv organizatora Fonda pred nadležnim sudom.

Povraćaj isplaćenih sredstava u slučaju stečaja

Član 357

Fond ima pravo na povraćaj isplaćenih osiguranih sredstava u postupku stečaja člana Fonda koji nije u mogućnosti da ispuni svoje obaveze.

Zahtjev za povraćaj sredstava u slučaju iz stava 1 ovog člana, nadležnom sudu podnosi organizator Fonda u ime Fonda.

Fond ima pravo na namirenje sredstava iz stečajne mase, zauzimajući mjesto u redosljedu prioriteta naplate u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj.

Vođenje poslovnih knjiga i izvještavanje Komisije i organizatora Fonda

Član 358

Član Fonda dužan je da organizuje poslovanje i vodi poslovne knjige, poslovnu dokumentaciju i druge evidencije koje se odnose na potraživanja klijenata koja su osigurana u skladu sa ovim zakonom, na način koji omogućava provjeru poslovanja člana Fonda u skladu sa ovim zakonom.

Član Fonda koji ima klijente čija su sredstva osigurana u skladu sa odredbama ovog zakona, dužan je da Komisiji i organizatoru Fonda dostavlja podatke iz evidencija iz stava 1 ovog člana.

Bliži način i rokove dostavljanja podataka iz evidencija iz stava 1 ovog člana, propisuje Komisija.

Korišćenje i zaštita podataka

Član 359

Organizator Fonda dužan je da kao poslovnu tajnu čuva podatke o stanju pojedinačnih potraživanja koja su osigurana u skladu sa odredbama ovog zakona, kao i druge podatke, činjenice i okolnosti koje sazna u izvršavanju svojih ovlašćenja i obaveza, u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita podataka.

Organizator Fonda može podatke iz stava 1 ovog člana da koristi isključivo u svrhu za koju ih je dobio i ne smije ih učiniti dostupnim trećim licima, osim u slučajevima utvrđenim ovim zakonom.

Odredba stava 2 ovog člana, odnosi se i na lica koja su zaposlena ili bila zaposlena u organizatoru Fonda.

Informisanje o sistemu zaštite investitora

Član 360 

Član Fonda dužan je da u svim poslovnim prostorijama u kojima posluje sa klijentima, na vidnom mjestu, na razumljiv način i na crnogorskom jeziku objavi da je član sistema za zaštitu investitora, u skladu sa ovim zakonom.

Član Fonda dužan je da na zahtjev klijentu ili potencijalnom klijentu, pruži informacije u vezi sa uslovima pod kojima se potraživanja klijenata obeštećuju sistemom zaštite investitora.

Informacije iz stava 2 ovog člana ne mogu se koristiti u reklamne svrhe.

Ograničavanje upotrebe objavljivanja informacija iz stava 2 ovog člana radi sprečavanja uticaja na stabilnost finansijskog sistema ili povjerenje klijenta propisuje Komisija.

Nadzor nad izvršavanjem obaveza člana Fonda

Član 361​​ 

Nadzor nad izvršavanjem obaveza člana Fonda vrši organizator Fonda.

O svim utvrđenim nepravilnostima i nezakonitostima koje utvrdi, organizator Fonda dužan je da bez odlaganja obavijesti Komisiju.

Na osnovu obavještenja iz stava 2 ovog člana Komisija preduzima sve potrebne mjere, uključujući izricanje kazni i oduzimanje dozvole za pružanje investicionih usluga i aktivnosti.

Nadzor nad upravljanjem Fondom

Član 362

Nadzor nad upravljanjem Fondom, u skladu sa odredbama ovog zakona vrši Komisija.

Komisija nad organizatorom Fonda ima ovlašćenja i preduzima mjere kao nad drugim subjektima nadzora, u skladu sa ovim zakonom.

X. CENTRALNO KLIRINŠKO DEPOZITARNO DRUŠTVO

Organizacija CKDD

Član 363

CKDD je pravno lice koje se osniva i posluje kao akcionarsko društvo u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje organizacija privrednih društava.

Djelatnost

Član 364

CKDD obavlja sljedeće poslove:

1) vodi registar dematerijalizovanih hartija od vrijednosti;

2) upravlja sistemom kliringa i saldiranja transakcija zaključenih na regulisanom tržištu, MTP-u i OTP-u ili izvan regulisanog tržišta, MTP-a i OTP-a;

3) vodi sistem saldiranja kao agent za saldiranje iz člana 396 ovog zakona;

4) određuje jedinstvene identifikacione oznake hartija od vrijednosti koje su upisane u registar hartija od vrijednosti;

5) otvara i vodi račune hartija od vrijednosti i izdaje potvrde o stanju na računima;

6) vrši upis u vezi sa izdavanjem, prestankom ili zamjenom dematerijalizovanih hartija od vrijednosti;

7) upisuje prenos dematerijalizovanih hartija od vrijednosti sa jednog računa na drugi;

8) vrši upis, promjenu ili brisanje prava trećih lica na dematerijalizovanim hartijama od vrijednosti i drugim pravnim poslovima čiji su predmet dematerijalizovane hartije od vrijednosti;

9) učestvuje u radu i sarađuje sa međunarodnim organizacijama koje se bave poslovima registracije, kliringa i saldiranja;

10) pruža usluge u vezi sa korporativnim aktivnostima emitenata dematerijalizovanih hartija od vrijednosti;

11) obavlja poslove u vezi sa preuzimanjem akcionarskih društava; i

12) druge poslove u skladu sa zakonom.

Pored poslova iz stava 1 ovog člana, CKDD može da obavlja i poslove:

1) u vezi sa isplatama i drugim prinosima iz dematerijalizovanih hartija od vrijednosti i drugih finansijskih instrumenata;

2) pružanja usluga organizovanja glasanja na skupštini akcionara.

CKDD ne smije da povjeri obavljanje poslova iz st. 1 i 2 ovog člana drugom licu, bez prethodne saglasnosti Komisije.

Kliringom iz stava 1 tačka 2 ovog člana, smatra se postupak utvrđivanja međusobnih obaveza kupca i prodavca finansijskih instrumenata u cilju razmjene tih finansijskih instrumenata i novca.

Saldiranjem iz stava 1 tačka 2 ovog člana, smatra se konačan prenos finansijskih instrumenata i novca između kupca i prodavca i realizacija transakcije.

Osnovni kapital CKDD-a

Član 365

Osnovni kapital CKDD-a ne može biti manji od 750.000 eura.

Sredstva za rad CKDD obezbjeđuju se iz naknada za pružanje usluga u skladu sa cjenovnikom CKDD-a, kao i iz drugih izvora, u skladu sa zakonom.

Odredbe ovog zakona kojima se uređuje sticanje kvalifikovanog učešća u kapitalu organizatora tržišta iz čl. 158 do 167 ovog zakona, shodno se primjenjuju i na sticanje kvalifikovanog učešća u kapitalu CKDD-a.

Sve akcije CKDD-a glase na ime i emituju se u dematerijalizovanom obliku.

Ako se akcije CKDD-a vode na kastodi računu, kastodi račun mora da glasi na ime.

Organi CKDD

Član 366

CKDD ima skupštinu akcionara, odbor direktora i izvršnog direktora.

Odbor direktora ima predsjednika i četiri člana.

Izvršni direktor ne može biti član odbora direktora.

U slučaju promjene vlasničke strukture, organi iz stava 1 ovog člana biraju se u skladu sa ugovorom o osnivanju CKDD-a.

Zahtjev za izdavanje dozvole za rad

Član 367

Poslove CKDD-a može da obavlja pravno lice koje je dobilo dozvolu za rad od Komisije.

U zahtjevu za izdavanje dozvole, navode se poslovi iz člana 364 ovog zakona, koje CKDD namjerava da obavlja.

Bliži sadržaj zahtjeva za izdavanje dozvole za rad i sadržaj dokumentacije koja se prilaže uz zahtjev, propisuje Komisija.

Uslovi za izdavanje dozvole za rad CKDD-u

Član 368

Komisija će CKDD-u izdati dozvolu za rad ako ispunjava sljedeće uslove:

1) osnovano je u skladu sa članom 363 ovog zakona;

2) ima osnovni kapital i kvalifikovano učešće u skladu sa ovim zakonom;

3) izvršni direktor i članovi odbora direktora ispunjavaju uslove iz člana 371 ovog zakona.

Dozvola za rad CKDD izdaje se na neodređeno vrijeme i ne može se prenijeti na drugo lice, odnosno na pravnog sljedbenika CKDD-a.

Ako CKDD prestane da ispunjava uslove utvrđene ovim zakonom, Komisija je dužna da donese odluku o ukidanju dozvole za rad.

Dozvola za obavljanje dodatnih poslova

Član 369